Helgarpósturinn - 17.11.1983, Qupperneq 10

BRÉF TIL RITSTJÓRNAR
HELGARPÓSTURINN
Ritstjórar: Árni Þórarinsson
og Ingólfur Margeirsson
Ritstjórnarf ulltrúi:
Hallgrlmur Thorsteinsson
Blaðamenn: Egill Helgason
og Kristín Ástgeirsdóttir
Útlit: Björn Br. Björnsson,
Björgvin Ólafsson
Ljósmyndir: Jim Smart
Handrit og prófarkir:
Hildur Finnsdóttir
Útgefandi: Goögá h/f.
Framkvaemdastjóri:
Guömundur H. Jóhannesson
Auglýsingar:
Áslaug G. Nielsen
Skrifstofustjóri:
Ingvar Halldórsson
Innheimta:
Jóhanna Hilmarsdóttir
Afgreiðsla: Þóra Nielsen
Lausasöluverö kr. 30.
Ritstjórn og auglýsingar eru
aö Ármúla 36, Reykjavlk, sími
8-15-11. Afgreiösla og skrif-
stofa eru að Ármúla 36. Sími
8-15-11.
Setning og umbrot:
Alprent hf.
Prentun: Blaöaprent hf.
Vændi
í smáum
stíl
Dag eftir dag getur aö lita
auglýsingar I einkamáladálki
DV (sem er eina blaöiö sem
birtir slíkar auglýsingar) frá
konum sem falast eftir fjár-
hagsaöstoö karlmanna meö
einu eöa öðru móti og oftar en
ekki er f þessum auglýsingum
gefiö I skyn að karlmaöurinn
fái eitthvað fyrir sinn snúö hjá
þeirri sem auglýsir.
Þessir einkamáladálkar eru,
aö þvl er viröist, vinsaelt les-
efni, e.t.v. fyrirþásök, aö I þeim
er ýjaö aö einu helsta feimnis-
máli siðmenntaöra þjóö-
félaga, kynllfinu. í sumum
þessarra auglýsinga er aug-
sýnilega veriö aö selja þetta
tabú þjóöfélagsins.
Vændi hefur aldrei verið
vandamál á íslandi. Annars
staöar, þar sem vændi hefur
fundiö sér ákveðnara rekstrar-
form, t.d. I erlendum gleöihús-
um, hafa neikvæöir þættir
þess þótt felast f þeirri
almennu sþillingu, sem talið
hefurverið aö þrlfist innan um
og f kringum vændi; svo sem
glæpastarfsemi ýmiss konar,
fjárhættuspil og flkniefna-
verslun. í þessu sambandi hef-
ur einnig verið bent á hina
hrikalegu niðurlægingu sem
konur götunnar hafa þurft aö
gangast undir I skipulögöum
vændisrekstri og hin almennu
siöspillandi áhrif út I þjóð-
félagiðsem sllkurlifnaöurhef-
ur verið talinn hafa.
Hér á landi er engu sllku til
aö dreifa.
En vændi er stundaö á ís-
landi þóft f smáum stll sé. í
Helgarpóstinum I dag er frá-
sögn manns sem tók að sér
fyrir blaöiö aö skrifa f rásögn af
heimsókn sinni til vændis-
konu I Reykjavlk. Eins og kem-
ur fram I frásögninni er kona
þessi ekki hrædd viö aö kom-
ast I kast viö lögin vegna
þessarar iöju sinnar, sem hún
stundar sem aöalstarf. Hún
segist enda ekki stunda
vændi, helduraöeins eiga hóp
kunningja sem heimsæki
hanaog skilji eftir gjafir handa
henni aö heimsókn lokinni.
Einnig kemur fram aö af-
staöa löggjafarvaldsins til
vændis á Islandi er nokkuö
óljós. Kjarni þeirrar lagagrein-
ar sem snertir vændi snýst
ekki um þaö að vændi sé ólög-
legt, heldur þaö, að sá eöa sú,
sem þaö stundar,framfleytisér
ekki á löglegan hátt.
Þjóöfélagið virðist ekki
amast við vændi af þvi tagi
sem lýst er I blaðinu I dag. Þaö
fer fram I heimahúsum og er
þjóöfélaginu á engan hátt til
tjóns, nema ef vera skyldi I
glötuöum skatttekjum af þeim
þegnum sem þaö stunda.
10 HELGARPÓSTURINN
Upprætum
skattsvikin
Stjórnvöld fengu þarfa áminn-
ingu frá skattrannsóknastjóra
Garðari Valdimarssyni í síðasta
tölublaði Helgarpóstsins, en þar
talar skattrannsóknastjóri um að
það vanti pólitískan vilja til að
gera átak í skattsvikamálum.
Þegar til þess er litið að í skatt-
svikum liggur hrikalegasta mis-
rétti og ein helsta þjóðfélagslega
meirisemdin, þá er það raunar
furða að ekki hafi fyrir löngu verið
gerðar markvissar og skipulagðar
aðgerðir og úrbætur af hálfu
stjórnvalda til að koma í veg fyrir
skattsvik og bókhaldsbrot.
Við sjáum fyrir okkur víða í
þjóðfélaginu á lífskjörum og lífsstíl
margra, að það er oft hrópandi
ósamræmi milli lifnaðarhátta og
þess sem greitt er í sameiginlegan
sjóð landsmanna. Það er von að
fólki blöskri sem ávallt greiðir
skilvíslega af öllum sínum tekjum,
þegar fjöldi manna kemst upp
með að svíkja undan skatti og ekki
er tekið af festu á því að uppræta
skattsvikin.
Það hlýtur að vera siðferðileg
skylda stjórnvalda að koma í veg
fyrir slíkt með öllum tiltækum
ráðum, og að á þessum málum
verði tekið af einbeitni og fyllstu
hörku.
í fyrsta lagi verður að koma í
veg fyrir að skattalögin séu svo
götótt að þau geti boðið upp á
skattsvik. I öðru lagi verður að
búa þannig að skattrannsóknum
og eftirliti að hægt sé á markviss-
an hátt að uppræta skattsvik og að
skattstofur og skattrannsókna-
stjóri fái þá sérfræðilegu aðstoð
sem nauðsynleg er til að halda
uppi svo ströngu aðhaldi og rann-
sóknum að skattsvikarar séu
hvergi óhultir og mjög hart verði
tekið á hvers konar skattsvikum
og bókhaldsafbrotum. í þriðja lagi
að öll málsmeðferð skattsvika-
mála gangi greiðar fyrir sig en
raunin er á í dag.
Það hlýtur að vera mjög tafsöm
málsmeðferð að eftir ítarlega
rannsókn skattsvikamála hjá
skattrannsóknastjóra, þá þurfi að
senda málin fyrst til rannsóknar-
lögreglu til frekari athugana og
síðan til ríkissaksóknara áður en
þau loks komast til sakadóms.
Ég tel að það sé vel athugandi
hvort ekki mætti greiða úr þessari
flóknu og tafsömu leið sem skatG
svikamálin fara í gegnum, með
því að ríkisskattstjóri eða skatt-
rannsóknastjóri fari með saksókn
í skattamálum. Minnihlutastjórn
Alþýðuflokksins lagði fram frum-
varp á árinu 1979-80 um að setja
á stofn sérstakan sakadóm í
skattamálum — skattadóm, sem
dæmi í refsimálum vegna brota á
skattalögum, svo og brotum gegn
bókhaldslögum.
Það er tvímælalaust ljóst að eitt-
hvað verður að gera til að flýta
fyrir allri meðferð skattsvikamála
og tekur skattrannsóknastjóri
undir þá tillögu sem lögð var fram
á Alþingi um sérdómstól í skatt-
svikamálum, þar sem reynslan
sýnir hve seinvirk meðferðin er
hjá hinum almennu dómstólum.
Það er einnig athyglisvert sem
kemur fram hjá skattrannsókna-
stjóra að sérfræðingar sem starfað
hafa hjá skattayfirvöldum eru
mjög eftirsóttir hjá einkafyrirtækj-
um vegna sinnar reynslu. Því skal
þó látið ósvarað hér hvers vegna
svo er. Skattamálin eru svo flókin
og margslungin, að skattayfirvöld
verða að hafa yfir að ráða sér-
fræðingum sem færir eru um að
fást við þessi mál, og þó vissulega
sé nauðsynlegt að spara í ríkis-
kerfinu, þá eru skattrannsóknir
ekki sá vettvangur, þar sem hægt
er að spara. Þvert á móti verður
að efla allt skattaeftirlit til að
koma í veg fyrir þau skattsvik sem
hafa fengið að viðgangast í þjóð-
félaginu. Ég tel að sá takmarkaði
mannafli, sem skattayfirvöld hafa
yfir að ráða hafi of mikið verið
notaður til að eltast við skattfram-
töl einstaklinga eða launamanna,
sem komið hefur niður á nauðsyn-
legu eftirliti með fyrirtækjum og
atvinnurekstri í hvers konar
mynd.
Töluvert skortir á aðhald með
upplýsingum og framtöldum tekj-
um hjá þeim sem eru í aðstöðu til
að skammta sér laun og tekjur svo
sem ýmsum stéttum og þjónustu-
aðilum og einstaklingum sem hafa
sjálfstæðan atvinnurekstur. Hjá
fjölda aðilja tel ég einnig að tekjur
manna í atvinnurekstri séu allt of
lágt metnar í skattalögunum og
þær þurfi endurskoðunar við. Vís-
bendingu um lágar uppgefnar
tekjur atvinnurekenda má glögg-
lega sjá á töflum sem fram komu
í vinnumarkaðskönnun Fram-
kvæmdastofnunar fyrir árið 1981.
Ef marka má þær tölur, þá virðast
margir atvinnurekendur lifa
hreinu sultarlífi og er ekki óeðli-
legt að ætla af þeim tölum að þar
sé að finna anga af neðanjarðar-
hagkerfi skattsvikanna.
I byggingarstarfsemi höfðu
eigendur aðeins 5,4% hærri upp-
gefnar tekjur heldur en ófaglærðir
og faglærðir voru þar með 16%
hærri tekjur heldur en eigendur. í
flutningastarfsemi voru atvinnu-
rekendur með 52% lægri tekjur
en ófaglærðir og 140% lægri tekj-
ur en faglærðir í flutningastarf-
semi. Ef teknar voru fiskveiðar
voru útgerðarmennirnir með 36%
lægri tekjur heldur en ófaglærðir
sem vinna við fiskveiðar.
Skattsvikamálin krefjast miklu
meiri umræðu heldur en verið
hefur í þjóðfélaginu og stjórnvöld-
um ber skylda til að styðja af alefli
við bakið á skattayfirvöldum í við-
leitni þeirra tii að uppræta skatt-
svikin. Væri fróðlegt að fá fram
hjá skattrannsóknastjóra ítarlegar
tillögur hans um úrbætur í þessum
málum, og láta á það reyna hvort
ekki sé hægt að vekja upp þann
pólitíska vilja sem nauðsynlegur
er og skattrannsóknastjóri nefnir í
síðasta Helgarpósti.
Jóhanna Sigurðardóttir
alþingismaður
Blómin á Grund
Ágætu Helgarpóstsmenn.
Særún Stefánsdóttir sendir mér
tilskrif útaf Grund í síðasta blaði.
Særún þykist hafa „hankað"
mig í mótsögn um hvort Grund sé
gamaldags eða ekki. Því er til að
svara að gamaldags er ekki alvont
í sjálfu sér. Áherslan hjá mér var á
hvort starfsfólk á Grund hefði litla
tilfinningu fyrir andlegri og líkam-
legri vellíðan vistmanna, sem ég
fullyrti að ekki væri, og hvort
Grund sé KALDRANALEG gamal-
dags stofnun, sem ég líka fullyrti
að ekki væri.
Særún vill nánari skýringu á þvi
að ég segi að ýmislegt mætti betur
fara á Grund. Þar má t.d. nefna að
herbergi mættu vera stærri og
bjartari, vistmenn færri og veru-
leg sjúkraþjálfun starfrækt.
Ekkert af þessu er þó hægt að
skrifa á reikning þeirra sem reka
Grund eða starfa þar. Ég held að
við séum öll sammála um, þar
með taldir aðstandendur Grund-
ar, að óskalausnin er auðvitað að
aldraðir geti búið í björtu og
skemmtilegu einbýli og notið þar
þeirrar þjónustu sem þeir hafa
sannarlega unnið til. En þar til
þjóðfélagið hefur séð sér fært að
koma þessu i kring áegnir Grund
mikilvægu hlutverki og gegnir því
eins vel og kringumstæður leyfa.
Særún er stórhneyksluð á því að
ég skuli hafa gengið um Grund
með Gísla Sigurbjörnssyni og
starfsfólki og virðist telja að þar
með sé ekkert að marka þá mynd
sem ég hafi gert mér af stofnun-
inni. Hún kýs að sleppa því sem ég
tók fram; að ég hef líka farið þar
um einn míns liðs. Ég byggi ekki
álit mitt á umsögnum annarra.
I athugasemd minni á dögunum
fór ég ekki út í smáatriði um það
sem sagði í viðtali Helgarpóstsins
við Dagmar Sævaldsdóttur, en
það er kannski rétt að taka eitt
eða tvö dæmi. Á einum stað segir:
„Dagmar Sævaldsdóttir segir frá
því þegar einn vistmanna, kona,
dó eina nóttina. „Það mátti ekki
hringja á lækninn og hún var ekki
hlustuð. Ljósmóðirin á vakt úr-
skurðaði hana látna. Þetta var
hjartasjúklingur og það hefði mátt
reyna eitthvað, hnoð eða eitt-
hvað“.
Það er enginn ljóður á ráði
Dagmarar að hún skuli eiga erfitt
með að sætta sig við dauðann.
Það sýnir hinsvegar að hún veit
ósköp lítið um lífsins gang að láta
sér detta í hug að senda eftir lækni
út í bæ til að reyna hjartahnoð
„eða eitthvað" á öldruðum hjarta-
sjúklingi sem var þegar látinn.
Á öðrum stað segir frá konu sem
hafði fengið stóran skurð á höfuð-
ið: „Eftir langa leit fundum við
einn heftiplástur í húsinu til að
hefta sárið saman“. Þetta er auð-
vitað tóm vitleysa, á Grund eru öll
sjúkragögn sem þarf til að veita
fyrstu hjálp. Dagmar talar einnig
um mistök lækna sem ekki verða
nánar rakin hér. Slíkt er auðvitað
óskemmtilegt en getur gerst hvar
sem er. Annars hefur Dagmar
tæplega þá kunnáttu til að bera að
hún geti dæmt um hvort læknar
séu starfi sínu vaxnir.
í viðtalinu er tíðrætt um að þrjár
VERÐMÆTI VINNINGA
4,5 MIUJÖNIB
DREGIDÁ LAUGARDAG
BYGGINGAR
HAPPDRÆTH
SÁÁ1983