Helgarpósturinn - 17.11.1983, Qupperneq 13

YFIRHEYRSLA
heimili: Laugavegur 46b
heimilishagir: Fráskilin, 3 uppkomin börn
nafn Vilborg Haröardóttir
FÆDD: 13.9.1935 í Reykjavík
STAÐA: Útgáfustjóri
ÁHUGAMÁL: fjölmörg
SUMIR skilgreina verkalýds-
hreyfingu mjög þröngt
eftir Hallgrím Thorsteinsson, myndir Jim Smart
Landsfundur Alþýöubandalagsins hófst ídag, fimmtudag, undir kjörorö-
unum „Framtíö án fjötra“. Kjartan Ólafsson, varaformaöur flokksins, gefur
ekki kost á sér til endurkjörs og Guörún Helgadóttir ritari og Tryggvi PórAö-
alsteinsson gjaldkeri ekki heldur til sinna embœtta. Því má búast viö nokkr-
um átökum viö stjórnarkjöriö á landsfundinum. Alþýðubandalagskonur
mœta sameinaöar til fundarins og bjóöa Vilborgu Haröardóttur fram til
embœttis varaformanns. Vilborg er höfundur „jafnréttisreglunnar“ svoköll-
uöu, sem er meðal þeirra róttœku skipulagsbreytinga innan flokksins sem
lagöar verða til á landsfundinum. Vilborg Haröardóttir er í yfirheyrslu HP.
— Er frambod þitt lidur í baráttu
kvenna innan Alþýðubandalagsins fyrir
auknum völdum innan flokksins?
Það má segja að það sé það. Ég mundi
frekar segja barátta fyrir auknum áhrifum.
Okkur finnst nauðsynlegt að kona sé einn af
æðstu forystumönnum flokksins, basði fyrir
okkur sjálfar, okkur til stuðnings, og líka fyr-
ir andlit flokksins út á við.
— Er það orðid mikilvægt núna, þetta
andlit flokksins út á vid?
Það hefur að sjálfsögðu alltaf verið mikil-
vægt, en kannski enn mikiivægara nú á tím-
um en áður vegna þess að nú hefur svo mik-
ið af pólitískri baráttu raunverulega færst út
í fjölmiðla. Nú tekur fóik meira tillit til þess
sem það sér, þó það, að sjálfsögðu, taki von-
andi líka tillit til þess sem það sér gert.
— En hefur konum verið haldid sér-
staklega niðri í Alþýðubandalaginu?
Ekki meðvitað, held ég. En þeirra hlutur
hefur ekki verið nógu góður.þó að fyrsti
varaformaður flokksins hafi að vísu verið
kona (Adda Bára Sigfúsdóttir) og verið vara-
fórmaður í nokkur ár. Núna síðustu ár hafa
konur orðið mjög virkar í Alþýðubandalag-
inu og þá um leið komist til meiri áhrifa, en
okkur þykja þau ekki nóg, ekki vegna þess
að við þurfum persónulega að hafa meiri á-
hrif hver um sig, heldur af því að okkur
finnst málstaður kvenna í þjóðfélaginu yfir-
leitt ekki koma nógu vel fram, og við teljum,
að ef við getum komið honum vel fram í Al-
þýðubandaiaginu, þá sé það liður í því að
breyta þjóðfélaginu konum í hag.
— Hvaða mál eru það sem konur í Al-
þýðubandalaginu ætla aö beita sér sér-
staklega fyrir innan flokksins? Hafa þær
sérmál þar?
Já og nei. Við ætlum sérstaklega að beita
okkur fyrir því að það séu engin sérmál
karla og sérmál kvenna, heldur að þau mál,
sem margir líta á sem sérmál kvenna, og
sem ýmsir karlmenn virðast hafa takmark-
aðan áhuga á, fái þá viðurkenningu að þau
séu mál allra í þjóðfélaginu, og þar með allra
í Alþýðubandalaginu.
— Konur í stjórnmálaflokkum; Al-
þýðubandalaginu, Framsóknarflokkn-
um og Kvennaframboðinu viröast upp á
síðkastið hafa lagt líkar áherslur í
stjórnmálum. Stjórnmálastörf þeirra
hafa beinst aö málefnum kvenna sér-
staklega. Geta þær ekki stofnað einn
stóran kvennaflokk?
Nei. Ef ég héldi það, þá væri ég ekki í Al-
þýðubandalaginu. Konur hafa mismunandi
skoðanir á því hvernig eigi að stjórna land-
inu, hvernig eigi að skipta þjóðartekjunum
og fara með mál að öðru leyti. Þær hafa jafn
misjafnar skoðanir á því og karlmenn, þó
þær hafi svipaðar skoðanir á ýmsu, sem við
getum kannski sagt að snerti konur sérstak-
lega — ja, þú segir það, en ég segi það ekki.
Mér finnst t.d. að málefni barna snerti bæði
kynin jafnt.
— Engu að síður hefur ykkar barátta
innan stjórnmálaflokkanna snúist mikið
um ykkui sem hópa innan flokkanna.
Þið hafið verið uppteknar við að koma
ykkur áfram.
Mér finnst þetta ekki rétt oröað hjá þér.
Við höfum ekki verið uppteknar við það að
koma okkur áfram. Við höfum verið upp-
teknar við það að koma áfram málum, sem
við höfum áhuga á að verði a.m.k. gert jafn-
hátt undir höfði og öðrum málum og tekin
framyfir sum. Margar konur hafa öðruvísi á-
herslur á málum heldur en karlar hafa. Við
viðurkennum það, og af því að karlar hafa
ráðið svo miklu, þá hafa þessi mál orðið út-
undan. Það þýðir ekki, að við höfum ekki á-
huga á öðrum málum. Ég hef til dæmis mjög
mikinn áhuga á herstöðvarmálinu og það
hefur ekki dregið úr honum þótt ég hafi á-
huga á jafnréttismálum.
— Á landsfundi Alþýðubandalagsins
núna liggja fyrir tillögur laga- og skipu-
lagsnefndar flokksins, þar sem gert er
ráð fyrir aö hvort kyn hafi a.m.k. 40%
fulltrúa í ráðum og nefndum flokksins
en að þessi kvótaregla gildi ekki um
framboðslista. Finnst þér rétt að undan-
skilja framboðslista?
Ég tel að ef við náum fram þessari breyt-
ingu, þá sé hún svo stórt stökk og svo nýr
atburður á íslandi, að það sé kannski nóg í
bili. Þessari reglu hefur verið komið á í opin-
berum nefndum og ráðum í Noregi og henni
hefur verið komið á í fiokki sem ég þekki
mjög vel í Danmörku, Socialistisk Folke-
parti, þar sem framboðin eru undanskilin,
nema til Evrópuþingsins. Reglan í fram-
kvæmd hefur virkað þannig, að þegar kon-
um var treyst fyrir þeirri ábyrgð að taka
svona mikinn þátt í starfi og mótun stefnu
flokksins, þá kom í Ijós að konur voru nátt-
úrlega svo ágætir félagar, og ekki síðri en
þeir sem voru af karlkyni, að það fór að
verða alveg sjálfsagt mál að konum væri
treyst til jafns við karla. Ég er að vona að
eitthvað samskonar gerist hér og ég vona að
það gerist í fleiri flokkum en hjá okkur. Ég
hef verið í laga- og skipulagsnefnd, þetta er
tillaga frá mér. Ég hef jafnframt verið í nefnd
sem hefur verið að endurskoða jafnréttislög-
in. í drögum að nýjum jafnréttislögum er
gert ráð fyrir ákveðinni jákvæðri mismun-
un, þó að mismunun sé Ijótt orð, þannig að
tilgangur laganna sé ekki bara að jafna stöðu
og réttindi karla og kvenna, heldur líka sá,
að beinlínis bæta stöðu kvenna. Reynslan
hefur sýnt okkur að ef eitthvað raunverulegt
á að gerast, þá verða a.m.k. að koma til ein.
hverjar tímabundnar aðgerðir til að bæta
stöðu kvenna.
— Þad hefur verid bent á að sú vald-
dreifing innan Alþýðubandalagsins sem
felst í skipulagstillögunum leiði hugs-
anlega til klofnings í flokknum. Fellst þú
á þetta?
Alls ekki.
— Eru uppi mismunandi armar í
flokknum, sem berjast innbyrðis?
Eins og þú getur rétt ímyndað þér, og eins
og nafn Alþýðubandalagsins bendir til: þetta
er bandalag, þá eru auðvitað mismunandi á-
herslur og mismunandi skoðanir uppi í þess-
um flokki þó að markmiðið sé eitt og hið
sama. Menn greinir ævinlega á um leiðir að
þessu markmiði. Það verður ekkert meiri
munur þó að skipulaginu sé breytt. En við
höldum að flokkurinn verði miklu skemmti-
legri og fleiri muni hafa áhuga á að starfa í
svona, eins og við köllum það, heldur „laus-
beisluðum" flokki, t.d. margiróflokksbundn-
ir vinstri menn, að ákveðnum málum.
— Því hefur víða verið haldið fram, að
jafnréttisbarátta kvenna sé stéttabar-
átta, sem Alþýðubandalagið berjist í
heild fyrir. Guðmundur J. Guðmunds-
son hefur gagnrýnt konur í Alþýðu-
bandalaginu fyrir að vera ekki inni á
þessu sjónarmiði. Hvað viltu segja um
það?
Guðmundur J. Guðmundsson hefur aldrei
léð því eyra, sem konur í Alþýðubandalag-
inu hafa haft aö segja, hvort sem þær hafa
verið í verkalýðsstétt eða annars staðar og
það, sem hann fer með í Þjóðviljanum á mið-
vikudag nú í vikunni um konur í Aiþýðu-
bandalaginu, eru hreint út sagt staðlausir
stafir. Konur í Alþýðubandalaginu hafa ein-
mitt ævinlega lagt áherslu á það, að kvenna-
barátta sé óaðskiljanlegur hluti stéttabarátt-
unnar. Og það er þess vegna sem við erum
í Alþýðubandalaginu en ekki í Kvennafram-
boðinu.
— Er Alþýðubandalagið að fjarlægjast
verkalýðshreyfinguna?
Þvert á móti, Alþýðubandalagið vill fyrst
og fremst berjast fyrir verkalýðshreyfing-
una. Hins vegar kann suma að greina á um
það hvað verkalýðshreyfing er. Sumir virð-
ast t.d. skilgreina verkalýðshreyfingu mjög
þröngt, að í henni séu aðeins þeir sem séu
innan ASÍ, en ég held að við verðum að horf-
ast í augu við þær breytingar sem hafa orðið
á þjóðfélaginu. Ég tek sem dæmi BSRB; ég lít
ekki síður á það sem verkalýðssamtök en
ASÍ og þar er láglaunafólk ekki síður en í
ASÍ. Alþýðubandalagið er tilbúið að berjast
við hliðina á og með launamönnum hvar svo
sem þeir eru skipulagðir í verkalýðshreyf-
ingunni og telur það sitt stærsta hlutverk.
Við iítum á okkur sem hluta af verkalýðs-
hreyfingunni en ekki endilega hluta af hin-
um skipulögðu verkalýðssamtökum.