Helgarpósturinn - 28.11.1985, Qupperneq 4

„HÉLDU ÁFRAM TIL AÐ BJARGA I
ANDLITINU“ SEGIR GUNNAR ANDERSEN ■
UM FORRÁÐAMENN HAFSKIPS B ■■■■eftir Halldór Halldórsson myndir Jim Smart
Gámar, sem Hafskip er með á leigu: Uppgjörið vegna leigunnar, sekta og glataðra
gáma gæti orðið dýrt.
Helgarpósturinn hefur kannaö
heildarskuldastöðu Hafskips og
kemur þá í Ijós, að skuld fyrirtœkis-
ins er ekki einvörðungu þœr 760
milljónir króna, sem Útvegsbankinn
hefur ábyrgzt fyrir félagið, heldur er
um að tefla helmingi hœrri fjárhœð,
sem leggst á Hafskip, þegar það
verðurgert upp. Alls mun hér um að
ræöa u.þ.b. einn og hálfan milljarö
króna eða því sem nœst 30—35
milljón dollurum. Ofan á Útvegs-
bankaskuldina bœtast um 800 millj-
ónir króna.
Hingað til hafa menn einblínt á
beinar og óbeinar skuldir Hafskips
við Útvegsbankann. Fyrir liggur, að
heildarskuldin þar er 760 milljónir
króna og nema skuldir til bankans
umfram eignir því a.m.k. hálfum
milljarði króna.
En það er fleira, sem er á skulda-
skrá Hafskips.
Þar ber fyrst að nefna tapið á
Norður-Atlantshafssiglingunum.
Samkvæmt upplýsingum Helgar-
póstsins nam tapið á hverri hring-
ferð að meðaltali um 150 þúsund
dollurum, en alls hafa þessar ferðir
verið fjórar í mánuði lengst af.
Þannig hefur mánaðarlegt tap á
Norður-Atlantshafssiglingunum
numið 600 þúsund dollurum í hverj-
um mánuði. Siglingarnar hófust
formlega 15. október í fyrra og fyrst
í stað voru færri skip í ferðum. Okk-
ur reiknast þannig til, að í heild hafi
Hafskip tapað sem næst 7 milljón
dollurum á þessu ævintýri eða um
300 milljónum króna.
Þá munu erlendar viðskiptaskuld-
ir Hafskips vegna uppskipunar, af-
greiðslu, benzín- og olíukaupa, vista
o.s.frv. vera á bilinu 3—4 milljónir
dollara í Evrópu og annað eins í
Bandaríkjunum eða alls 6—8 millj-
ónir dollara.
Loks er svo að nefna kostnað
vegna allra þeirra gáma, sem Haf-
skip hefur á leigu. Ragnar Kjartans-
son hefur sagt, að þeir séu á milli
5—6 þúsund talsins.
Þar af eru að minnsta kosti 200
týndir og sumir segja þá enn fieiri.
Vegna þessara gáma þarf Hafskip
Gunnar Andersen: Björgólfur staðfesti
tap á Trans-Atlantic I desember I fyrra.
að greiða hátt í eina miiljón dollara.
Kostnaður vegna týndra hjólastella
getur orðið um ein milljón dollara.
Viðgerðarkostnaður á hvern gám
getur hlaupið á 300 til 500 dollurum
og í heild getur viðgerð því kostað
um 2 milijónir dollara.
Loks kemur svo til greiðslu á sekt-
um, ef gámaleigusamningar eru
rofnir. Allir gámar Hafskips eru
leigðir til ýmist 3ja eða 5 ára og skili
Hafskip gámunum nú, aðeins einu
ári eftir að fyrstu gámarnir voru
teknir á leigu, þá þarf Hafskip að
greiða 400 dollara í sekt á hvern
gám. Samtals gæti þessi tala numið
um tveimur milljónum dollara.
Ef skuldir í höfnum, tapið á Trans
Atlantic, og gámadæmið er lagt
saman, þá er niðurstöðutalan hátt í
20 milljón dollarar, eða yfir 800
milljónir króna.
í heild hljóðar því skuldadæmið
og fjárhagsskuldbindingar alls uppá
um 1,6 milljarð króna, eða helm-
ingi hærri upphæð og vel það en al-
mennt hefur verið rætt um í sam-
bandi við skuldamál Hafskips.
En lítum á Norður-Atlantshafssigl-
ingarnar, vonarpeninginn fræga.
NORÐUR-ATLANTS-
HAFS-BLEKKINGIN
f viðtali við Styrmi Gunnarsson
ritstjóra Morgunblaðsins i janúar á
þessu ári lýsti Ragnar Kjartansson
þessum siglingum sem helzta von-
arpeningi Hafskips hf., í skýrslunni
„A krossgötum", sem var áróðurs-
plagg stjórnar Hafskips til væntan-
legra hluthafa var sagt, að þessi sigl-
ingaleið hefði skilað hagnaði frá
upphafi, gróðinn af þessum sigling-
um myndi nema 10% af veltu og
beinu siglingarnar myndu rétta fé-
lagið við og leysa öll vandamál fé-
lagsins.
Allt hefur þetta reynzt rangt og
það sem verra er: í desember
stefndi Hafskip í þrot og forráða-
menn Hafskips sögðu við Útvegs-
bankastjórnina, að ekki væri rétt-
lætanlegt að halda áfram. Þess
vegna hófust viðræður við Eimskip
um yfirtöku strax í desember í fyrra.
RAGNAROG
BJÖRGÓLFUR VISSU
HVERT STEFNDI í FYRRA
Helgarpósturinn hefur heimildir
fyrir því úr innsta kjarna Hafskips,
að um áramótin síðustu hefðu þeir
Björgólfur Guðmundsson forstjóri
og Ragnar Kjartansson verið búnir
að gera sér grein fyrir því, að fyrir-
tækið væri komið á hausinn. Upp
risu deilur á milli þeirra Björgólfs og
Ragnars og mun Ragnar hafa verið
ákveðinn í því að hætta hjá Haf-
skipi. Áður hafði komið til tals, að
hann yrði aðstoðarmaður Alberts
Guðmundssonar fjármálaráðherra,
en öflugir sjálfstæðismenn munu
hafa komið í veg fyrir það.
Hvað um það. Ekki varð af því, að
Ragnar hætti.
A þessum tíma viðurkenndi
Björgólfur í samtölum við menn
innan fyrirtækisins, að Norður-
Atlantshafssiglingarnar gengju illa
og það væri dúndrandi tap á þeim,
eins og hann orðaði það. „Það er gíf-
urlegt tap á þessum siglingum og þú
veizt það,“ sagði Björgólfur við
starfsbróður sinn í desember. Þessi
starfsbróðir hans var Gunnar And-
ersen fyrrum forstjóri Cosmos í New
York.
„Þeir Björgólfur og Ragnar gerðu
sér hins vegar grein fyrir því, að ef
málið yrði lagt svona á borðið, þá
væru þeir báðir búnir á Islandi sem
ungir og vaxandi bissnessmenn.
Þess vegna ákváðu þeir að falsa
skjöl og blekkja hluthafa og ná
þannig í nýtt hlutafé til þess að
reyna að halda þessu gangandi eins
lengi og mögulegt væri,“ segir
Gunnar Andersen rekstrarhagfræð-
ingur.
Þessi frásögn kemur heim og sam-
an við þá staðreynd, að snemma í
janúar tilkynntu þeir félagar banka-
stjórn Útvegsbankans að umræðum
við Eimskip hefði verið hætt vegna
þess, að málið væri ekki nógu
„þroskað", eins og þetta er orðað í
skjölum, sem HP hefur undir hönd-
um.
Bankastjórnin virðist hafa tekið
þetta gott og gilt en jafnframt gert
kröfu um hlutafjáraukninguna upp
á 80 milljónir, sem gengið var frá í
febrúar. En forsendur þeirrar aukn-
ingar voru byggðar á blekkingunni
um gott gengi Norður-Atlantshafs-
sigiinganna. Þeim ósannindum var
haldið að þjóðinni í Morgunblaðinu,
að hluthöfum í plagginu „Á kross-
götum“ og víðar. Og vitanlega fékk
starfsfólkið ekkert að vita fremur
venju.
VILDU EKKI
VIÐURKENNA RÉTTAN
KOSTNAÐ
Lítið dæmi um þessa blekkingu
alla er frásögn Björgvins Björgvins-
sonar fyrrum starfsmanns hjá Haf-
skipsskrifstofunni í New York, sem
var rekinn fyrir að hafa verið meint-
ur heimildarmaður að fyrstu grein
Helgarpóstsins um málefni Haf-
skips.
Hann sagði í símtali við HP:
„Hérna úti kom það í minn hlut að
gera upp ferðir skipanna sam-
kvæmt reikningum og niðurstöð-
urnar sendi ég svo heim á aðalskrif-
stofuna. Og það brást nánast aldrei,
að ekki hringdi einhver í mig úr fjár-
máladeildinni eða rekstrardeildinni
eða þá sérlegur aðstoðarmaður for-
stjóra Þorvaldur Bergmann Björns-
son með kvartanir um, að kostnað-
urinn væri alltof mikill. Og þegar ég
svaraði því til, að kostnaðurinn væri
nú samt svona hár samkvæmt
reikningum, þá var viðkvæðið alltaf
það, að kostnaðurinn væri miklu
hærri en „Baldvin (Berndsen for-
stjóri Hafskips USA) var búinn að
lofa". Síðan var þessum tölum breytt
og kostnaðurinn færður eitthvað
annað," segir Björgvin Björgvins-
son, sem varð fyrstur manna til þess
að missa vinnu sína hjá þrotabúinu
Hafskipi.
Við spurðum Gunnar Andersen
að því hvernig Útvegsbankinn hefði
átt að komast að því, að það væri
verið að blekkja hann?
„Hafskip er einn af stærstu við-
skiptavinum bankans og vitanlega
átti bankinn að gera sjálfstæða út-
tekt á þessum málum, fara ofan í
bókhaldið, sökkva sér niður í þessar
áætlanir, og þá hefðu þeir séð, að
kostnaðarliðirnir gætu ekki staðizt.
Þetta hefði í raun verið mjög ein-
falt," sagði Gunnar Andersen.
/7bankinn brást
GJÖRSAMLEGA''
Því má skjóta hér inn í, að ná-
kvæmlega þetta var gert á skrifstof-
um Hafskips USA. Þetta verk unnu
þeir Björgvin Björgvinsson og Finn-
bogi Gíslason og þeir sýndu fram á,
að það væri ekki hægt að reka þetta
með hagnaði. En það var ekki hlust-
að á þá.
„Útvegsbankinn virðist ekki hafa
mannskap, sem býr yfir nauðsyn-
legri þekkingu til að fara yfir svona
hluti, vinnubrögðin eru ákaflega
viðvaningsleg og í rauninni er um
ófyrirgefanleg afglöp að ræða hjá
bankanum. Bankinn hefur brugðizt
gjörsamlega," sagði Gunnar Ander-
sen.
í ræðu Alberts Guðmundssonar
fyrrum fjármálaráðherra, fyrrum
stjórnarformanns Hafskips og fyrr-
um formanns bankaráðs Utvegs-
bankans í umræðum utan dagskrár
um Hafskipsmálið/Útvegsbanka-
málið sagði hann, að tekinn hefði
verið upp sá siður að Axel Kristjáns-
son aðallögfræðingur Útvegsbank-
ans hefði heimsótt Hafskipsskrif-
stofurnar einu sinni í viku í nokkur
ár og heimsóknum hans mun hafa
fjölgað mjög á þessu ári. Þá sat hann
einnig stjórnarfundi og fylgdist á
annan hátt með fyrirtækinu. Hvað
sem þessum heimsóknum líður og
sýnilegu gagnsleysi þeirra breytir
það engu um ábyrgð bankastjórnar
Útvegsbankans, sem virðist hafa
trúað öllu, sem að henni var rétt.
Áður en til Norður-Atlantshafs-
siglinganna kom mun Útvegsbank-
inn hafa verið búinn að átta sig á
því, að hann lægi illa í því og í upp-
siglingu væri meiri háttar hneyksli.
Þess vegna kann það að vera skýr-
ing á afstöðu Útvegsbankamanna,
að þeir hafi gripið hugmyndir og
áætlanir Hafskipsmanna um Trans
Atlantic fegins hendi sem hugsan-
legt björgunarnet. Og ekki sakaði,
að Hafskipsmenn voru búnir að
kynna bankastjórninni 20 milljón
króna hagnað skömmu áður, sem
hefur sjálfsagt kveikt vonarneista í
brjóstum bankastjórnarmanna.
Gallinn var bara sá, að þessar tölur
og áætlanir voru rangar og senni-
lega falsaðar.
„Það er alveg greinilegt, að for-
ráðamenn Hafskips voru búnir að
sýna Útvegsbankanum falsaðar
skýrslur, sem sést bezt á því, að
Björgólfur var búinn að staðfesta
við mig, að það hefði verið tap á
þessum Norður-Atlantshafssigling-
um frá upphafi. Það vissu það allir,
sem nálægt þessu komu í fyrirtæk-
inu,“ segir Gunnar Andersen.
4 HELGARPÖSTURINN