Helgarpósturinn - 28.11.1985, Side 25

LISTAPÓSI
Nemendur 3. bekkjar sem flytja Þrjár systur eftir Tékov. Á stólnum lengst til vinstri situr
leikstjórinn Hilde Helgason.
Nemendur 3. bekkjar Leiklistarskólans sýna
Þrjár systur eftir Tékóv:
Leiktúlkun-
arverkefni
„Þetta er sýning sem unnin hefur
verid innan Leiklistarskólans. Og
kannski mœtti því heldur kalla
þessa sýningu kynningu á leiktúlk-
unarverkefni," segir Hilde Heljgason
kennari vid Leiklistarskóla Islands
og leikstjóri „Priggja systra" eftir
Anton Tékov sem nemendur 3.
bekkjar LÍ frumsýna þridjudaginn
3. desember í Félagsmidstöd Sel-
tjarnarness.
„Leiktúlkunarverkefni þetta hef-
ur verið unnið af 3. bekk á síðustu
önn og því ekki verið ótakmarkaður
tími fyrir uppsetninguna enda leik-
ararnir í fullu námi. Þar að auki hef-
ur ekki verið fjárveiting í búninga
eða leiktjöld þannig að umgjörðin
er ekki býsna voldug," segir Hilde
Helgason.
— En hvers vegna Þrjár systur?
„Slík uppsetning er fyrst og
fremst hugsuð sem kennslu- og
vinnsluferli að sýningu. Okkur þótti
við hæfi að velja sígilt verkefni og
þarna varð aldamótaleikrit fyrir val-
inu. Það má segja að beita megi
mörgum aðferðum á leikrit Tékov.
Við höfum notast mikið við aðferð
þá sem kennd er við Stalínslavskí og
sköpum úr þeim anda sem þá ríkti í
rússnesku þjóðfélagi."
Nemendur 3. bekkjar sem taka
þátt í sýningunni eru þau Halldór
Björnsson, Hjálmar Hjálmarsson,
Ingrid Jónsdóttir, Ólafía Hrönn
Jónsdóttir, Stefán Sturla Sigurjóns-
son, Valgeir Skagfjörð, Þórarinn
Eyfjörð og Þórdís Arnljótsdóttir.
Auk þeirra taka þrír nemendur úr
Nemendaleikhúsinu þátt í sýning-
unni, Guðbjörg Þórisdóttir, Bryndís
Petra Bragadóttir og Eiríkur Guð-
mundsson. Þá leikur Árni Pétur
Guðjónsson í sýningunni en hann er
í framhalds- og endurmenntun við
LÍ. Frumsýningin verður sem fyrr
segir þ. 3. desember og standa sýn-
ingar út þá viku og sennilega næstu
viku á eftir en enn er óákveðið um
sýningafjölda.
-IM
Guðlaugur Arason rýfur þögnina eftir fimm ár:
Ævisaga alþýdukonu
og lífsviðhorf skálds
Guðlaugur rýfur nú skáldaþögn
stna eftir fimm ára hlé, en síðast
kom út eftir hann skáldsagan „Pela-
stikk" árið 1980. • V’,
„Sóla, Sóla segir frá ljóðskáldi
sem búsett er á Akureyri," segir
Guðlaugur. „Hann leggur leið sína á
elliheimili til að viða að sér efni í
smásögu. Þar rekst hann á gamla al-
þýðukonu sem heitir Sólrún, kölluð
Sóla. Skáldið verður svo uppnumið
af frásagnargáfu konunnar að hann
ákveður að skrifa ævisögu hennar.
Síðari hluti bókarinnar er í 3. per-
sónu og segir frá ævi Sólu sem rekur
einnig ættarsögu sína sem hefst á
öndverðri 17. öld en ævisaga
hennar sjálfrar hefst um aldamótin
síðustu og nær fram til Siglufjarðar
1934.
Jafnframt sem rithöfundurinn
skrifar ævisöguna er hann hugfang-
inn af fyrsta barni sínu sem sambýl-
iskona hans ber undir belti. Hann er
upptekinn af því hvar karlmaður
standi gagnvart barni og hann tekur
að segja fóstrinu frá þeim heimi sem
bíður þess; hvaða augum hann líti
nútíð og fortíð, því sjálfur stendur
hann mitt þar á milli. Inn í söguna
fléttast einnig sambýliserfiðleikar
við konuna."
Um söguna segir Guðlaugur enn-
fremur: „Ég hef safnað heimildum í
þessa bók í ein 10 ár og hóf gagna-
söfnunina í Kaupmannahöfn, nánar
tiltekið í íslenskum blöðum á Há-
skólabókasafninu. En ég hef verið
með sjálfa bókina í smíðum í fimm
ár, og er búinn að fara með hana í
marga hringi."
-IM
„Þessi bók er í rauninni tvœr sög- undur um nýja bók sína, „Sóla,
urý segir Guðlaugur Arason rithöf- Sóla" sem Mál og menning gefur út.
Guðlaugur Arason rithöfundur hóf að safna efni (Sóla, Sólafyrir 10árum en undanfarin
5 ár hefur hann verið með bókina ( smíðum og farið marga hringi að eigin sögn.
BÓKMENNTIR
•X*
Spottar innávið
eftir Gunnlaug Ástgeirsson
Vésteinn Lúðvíksson:
Oktavía.
Skáldverk.
100 bls.
Mál og menning, 1985.
Það er á mörkunum að hægt sé að kalla
nýjastá skáldverk . Vésteins Lúðvíkssonar
skáldsögu. Verkið er þannig upp byggt að
það eru tólf menn sem hver um sig segja átta
sögur af einni og sömu kvenpersónunni,
Oktavíu. Ramminn er sá að félag eitt mekt-
ugt hyggst ráða sér framkvæmdastjóra og
meðal umsækjenda er einn gamall'og virkur
félagi, nefnilega Oktavía. Nú er saman kom-
in stjórn félagsins og á að greiða atkvæði, en
hver maður verður að rökstyðja atkvæði sitt
urh Oktavíu með átta sögum af henni.
Á yfirborðinu gæti virst sem svo að mark-
mið þessa verks væri að bregða upp marg-
þættri mynd af eftirminnilegri persónu. Og
víst er um það að ef Oktavía sögunnar væri,
til yrði hún talin til merkispersóna og sömu-
leiðis má ætla að fyrirfinnanlegar séu konur
sem um sumt minna á Oktavíu. En það er
ekki mergurinn málsins. Skáldverkið er ekki
raunsæisverk um merka konu, heldur eru
sögurnar af henni notaðar til þess að varpa
ljósi á allt aðra hluti.
„Góða kalla ég þá spotta sem liggja inn" er
haft eftir Oktavíu í annarri sögu fyrsta manns
(bls. 8). í þessari setningu kemur fram megin-
viðfangsefni þessa verks, en það er að rekja
margvíslega spotta sem liggja inn í sálu
mannskepnunnar og kanna hvaða breytni
þeir hafa í för með sér. Verkið leiðir því les-
andann inn á vit sálarinnar og skoðar mann-
lega breytni í þvi ljósi.
Það er háttur flestra spekimála, einkum
austurlenskra, að kristalla tilveruna í mót-
sögnum sem yfirleitt eru óleysanlegar. Sög-
urnar af Oktavíu eru einskonar hlutgerving
slíkra mótsagna. Leitast er við að setja fram
í frásögnunum af henni margvíslegar mót-
sagnir mannlegrar breytni, sviðsettar í sam-
skiptum hennar við annað fólk. Sögur fyrsta
manns ganga þannig út á að sýna nauðsyn
jákvæðrar breytni. Sögur annars manns
ganga út á að sýna nauðsyn þess að. teysa
mál frekar en að flækja þau. Sögur þriðja
manns sýna mikilvægi þess að greina rétt frá
^röngu. Sögur fjórða manns ítreka mikilvægi
þess að skilja börn (bæði í eiginlegri og óeig-
inlegri merkingu). Sögur fimmta manns
fjalla um staðfestuna. Sögur sjötta manns
boða mikilvægi fjölbreyttrar reynslu. Sögur
sjöunda manns fjalla um traust og sjálfs-
traust. Sögur áttunda manns eru um nær-
gætnina. Sögur níunda manns eru um vin-
sældir. Sögur tíunda manns fjalla um mikil-
vægi góðra kennarahæfileika. Sögur ellefta
manns um það að vera skiljanlegur og sögur
tólfta manns um skilninginn.
Allar sögurnar eru stuttar og af tegund
dæmisagna. Vís maður hefur haldið því fram
í merkri ritgerð að íslendingum sé ekki lagið
að skrifa eða tala um heimspekileg efni í skil-
greindum hugtökum heldur sé þeirra háttur
ævinlega sá að segja sögur, hvað svo sem
þeir þúrfa að útskýra eða fjalla um. Mikið er
til í þessu og ég fæ ekki betur séð en Vésteinn
Lúðvíksson sé einmitt að reyna slíkt í þessu
verki með þv,í að segja sögur sem allar gætu
vel verið úr íslenskum veruleika, þó svo það
sé ekki endilega meginmál að íslenskt sé.
Nú eru spekimál Vésteins ekki svo ber að
unnt sé að heimfæra þau beint uppá ákveðn-
ar kenningar eða spekiskóla og ekki er ég
heldur nógu vel að mér í slíkum fræðum til
að reyna slíkt, en á hitt má benda, að tölurn-
ar sem fyrir koma í verkinu, átta og tólf,
benda til búddisma. Þar er að finna hinn göf-
uga áttfalda veg (Oktavíu?) og til viðbótar
hin fjögur göfugu sannindi um þjáninguna
og þá er talan tólf komin (mennirnir tólf). En
séu þessi atriði athuguð nánár kemur i ljós
að þau ganga ekki nema að takmörkuðu
leyti upp í meginviðfangsefnum í sögum
mannanna tólf.
En hvað sem því líður eru þessar frásagnir
fremur ætlaðar til íhugunar lesanda en til
röklegs skilnings, þó ég sé þar með ekki að
útiloka að hann sé;mögulegur. Mótsagnir frá-
sagnanna eru oft éins og flóknar krossgátur
sem liggja verður yfir til að fá einhvern skiln-
ing á.
Sögurnar eru af ætt dæmisagna svo sem
að framan greinir og er stíll þeirra einnig
svipaðrar ættar. Frásögnin er yfirleitt einföld
og lítt borið í stíl svo það truflar ekki fram-
setningu íhugunarmálanna.
„Frásagnirnar í Okta-
vfu eru fremur aetlaðar
til Ihugunar lesanda
en til röklegs skiln-
ings," segir Gunn-
laugur Ástgeirsson
m.a. í umfjöllun sinni
um nýja bók Vésteins
Lúðvíkssonar, Oktavíu.
HELGARPÓSTURINN 25