Helgarpósturinn - 28.11.1985, Blaðsíða 15

ROBERT DE NIRO
Myndir Robert De Niros á mynd-
böndum:
Bang the Drum Slowly — Guild;
Mean Streets — Hokushin; The
Deer Hunter — Thorn EMI; Once
Upon a Time in America — Thorn
EMI; The Wedding Party — Video
Programme; The Swap — Rank
Video.
Fáir leikarar eru jafn mikils virtir
hvorttveggja af samstarfsfólki sínu
og gagnrýnendum. Og fáir eru jafn
óræðir. Robert De Niro er staðfastur
í tregðu sinni að verða sér úti um
það dót sem tilheyrir stjörnufrægð
og hefur fylgt náið stöðugt vaxandi
frægð hans. Frá því að hann kom
fyrst fram 1966 hefur hann hlotið
ótal verðlaun fyrir leik og fengist
við nokkur erfiðustu hlutverk í ný-
legum bandarískum myndum.
Síðasta hlutverk hans í Falling in
Love virðist ekki af þyngra taginu
en hefur aukið við fjölbreytt afrek
hans. Eftir langa vinnu við Once
Upon a Time in America Ieikur De
Niro í fyrsta sinn á ferli sínum róm-
antískt aðalhlutverk. Mótleikari
hans er Meryl Streep, sem hann
sagði nýlega í Guardian fyrirlestri
að væri uppáhaldsleikkona sín
þessa dagana.
Falling in Love hlýtur augljóslega
að hafa gert minni kröfur til erfiðra
útlitsbreytinga en sum önnur hlut-
verk hans. De Niro hefur það orð á
sér, að vera fullkomnasti leikari í
kvikmyndum. Hann stefnir að full-
komnun og hefur gaman af að
byggja kvikmynd upp „bút fyrir
bút“. Leiksýning endist eitt kvöld,
að því er De Niro segir, en hann
heldur því fram um kvikmyndir, að
„Maður tekur kannski tíu skot — eitt
eða tvö gætu verið verulega góð —
þá er tækifæri til að ná atriðinu
réttu. Ég verð aldrei þreyttur á tök-
um.“
Þessi leit að fullkomnun nær til
undirbúnings hans fyrir hvert hlut-
verk. Þeir sem leita að reyfarakaup-
um í New York rekast stundum á
leikarann þar sem viðleitni hans til
að gera hlutverk trúverðug verður
til þess að hann rótar í skranbúðum
borgarinnar eftir notuðum leikmun-
um og fötum sem virðast meira við
hæfi en kvikmyndabúningar. f hlut-
verki boxarans Jake La Motta í Rag-
ing Bull (1980) þyngdist hann um 30
kíló á fjórum mánuðum. Fyrir hlut-
verkið í Taxi Driver (1976) fékk
hann sér um tíma vinnu sem leigu-
bílstjóri. Við tökur á einni af fyrstu-
myndum sínum — Greetings (1968)
— man Brian De Palma að „Dag
nokkurn þegar við vorum að vinna
Greetings kom hann inn í töku og ég
þekkti hann ekki ... Hann lifir sig
alveg inn í hlutverkin og það breytir
útliti hans.“
De Niro er fæddur í New York
borg 17. ágúst 1943 og kemur af list-
rænni, svolítið bóhemískri fjöl-
skyldu. Faðir hans var af ítölsk-írsk-
um ættum og var málari, skáld og
gagnrýnandi. Móðir hans, Virginia
Admiral, var líka listmálari. Vina-
hópur þeirra, rithöfundar og málar-
ar ýttu undir sköpunargáfu De
Niros í æsku. Þegar hann valdi sér
leiklist, andæfðu foreldrar hans
ekki. De Niro segir, „Foreldrar mínir
studdu mig ákaflega mikið: Þau
voru fegin að ég gerðist ekki trygg-
ingasali." Þegar hann var 16 ára fór
hann í hinn þekkta skóia Actor’s
Studio og lærði með Lee Strasberg
og Stellu Adler.
Framan af ferli sínum fékkst hann
við uppfærslur utan Broadway og
sjónvarpsauglýsingar og frumraun
hans í kvikmyndum kom í The
Wedding Party Brian De Palmas
(1966), þar sem De Niro lék einn af
vinum brúðgumans. Hann fékk
greidda hina veglegu upphæð 50
dollara og hann rifjar þetta upp: „Ég
hélt að það væru 50 dollarar á viku
en móðir mín las samninginn og
sagði „Nei — það voru 50 dollarar."
Ég var of ungur til að undirrita
samninginn, hún þurfti að gera
það.“
Þar á eftir komu ferðir í Evrópu og
veitingaleikhús í New York þar sem
þessi óþekkti upprennandi leikari
gekk um beina og kom fram. Fyrstu
tilraunir hans til að fá vinnu voru án
aðstoðar umboðsmanns og hann
kom fram í tveimur öðrum myndum
De Palma — Greetings (1968) og Hi
Mom! (1969).
Þegar Bang the Drum Slowly og
Mean Streets voru sýndar fjórum ár-
um síðar hlaut De Niro viðurkenn-
ingu gagnrýnenda og hóf með
seinni myndinni vel heppnað sam-
starf við Martin Scorsese. Þeir höfðu
verið lauslegir kunningjar sem
strákar og ólust upp í sama hverfi í
New York, en voru formlegar kynnt-
ir í jólaboði snemma á áttunda ára-
tugnum.
I Mean Streets lék De Niro á móti
Harvey Keitel. Báðir léku götu-
stráka og persónusköpun De Niros á
Johnny Boy með sjálfseyðingar-
hvötina varð til þess að hann hlaut
verðlaun the New York Film Critics
Circle fyrir bestan leik. í sameiningu
hafa De Niro og Scorsese gert fimm
langar kvikmyndir og samvinnan
gengur ákaflega vel hjá báðum. De
Niro segir, að „Það sem skiptir meg-
inmáli í starfi okkar, sem er ákaflega
þungt og ákaflega hægvirkt, er
nokkurs konar samvinna, sam-
staða, og að minnsta kosti lág-
marksskemmtun — sem kemur í
veg fyrir migreni."
Kvikmyndin sem kom rétt á hæla
Mean Streets var The Godfather
Part II (1974) sem Francis Coppola
leikstýrði. Athygli fjölmiðla beindist
í síauknum mæli að De Niro, sem
var í aðalhlutverki sem Corleone,
ítalskur innflytjandi sem smám sam-
an verður höfuð mafíufjölskyldu.
Við undirbúning sinn kynnti De
Niro sér vandlega rödd Marlon
Brandos (Brando leikur Corleone
sem gamlan mann). Raunar er
Brando einn af þeim sem hve mest
áhrif hefur haft á De Niro sem leik-
ara, en hinir eru James Dean, Mont-
gomery Clift, Geraldine Page, Kim
Stanley, Spencer Tracy og Walter
Huston. Brando lærði líka í Actor’s
Studio þegar hann var ungur, en
það hvernig De Niro beitir þeirri til-
teknu leikaðferð sem þar er kennd
(og einkenndi sömuleiðis aðra hetju
í hans augum, James Dean) hefur
orðið til þess að ýmsir hafa sagt að
hann sé arftaki Brandos sem einn
færasti leikari í kvikmyndum.
Eftir hlutverk sitt í The Godfather
Part II tók De Niro til við að Ieika í
Taxi Driver (1976), enn undir stjórn
Martin Scorsese. Leikur hans var
áhrifamikill í hlutverki Travis
Bickle, geðbilaðs leigubílstjóra sem
gerir tilraun til að vernda gleðikonu
á táningsaldri. Sú tilraun endar í
einu harðsnúnasta og blóðugasta
skytteríi í síðari tíma kvikmyndum.
Deilurnar sem stóðu um mynd
Michael Ciminos, The Deer Hunter
(1978) voru annars konar, en reynd-
ust koma sér vel fyrir De Niro í hlut-
verki sínu sem málmiðnaðarmaður,
en reynsla hans af Víetnamstríðinu
reynist hafa víðtæk og geðræn áhrif
‘á hann sjálfan og vini hans. Óskar-
inn fyrir bestan leik kom aftur síðar,
fyrir næstu mynd De Niros — Rag-
ing Bull Martin Scorseses (1980). Þó
að leikarinn játaði að hann hefði
óbeit á boxi, fannst honum marg-
slungin skapgerð boxarans sem
hvarf frá velgengni í ofdrykkju heill-
andi og samsamaði sig ótrúlega vel
hlutverkinu.
í annarri Scorsese kvikmynd —
The King of Comedy (1983) var De
Niro í hlutverki Rupert Pupkins,
grínista sem berst í bökkum og er
heltekinn af löngun til að ná sama
frama og vinsæll stjórnandi gaman-
þátta í sjónvarpi, en hann leikur
Jerry Lewis. Kvikmyndin er nístandi
svartur gamanleikur og veitti De
Niro aftur tækifæri til að breikka
svið sitt.
Kvikmynd Sergio Leones, Once
Upon a Time in America (1984)
reyndist viðamikið viðfangsefni —
söguleg kvikmynd sem rekur
framaferil og ólán glæpamanna-
hóps. Meðan á myndinni stendur,
eldist De Niro úr ungum manni í
gamlan, kraftmikill leikur og yfir-
vegaður en hefur leitt til léttari hlut -.
verka í nýrri myndunum Brazil og
Falling in Love.
Það hvernig De Niro sökkvir sér í
hlutverkin hefur stundum einangr-
að hann frá öðrum leikurum meðan
á tökum stendur. Hann hefur sagt,
„Ef maður er að leika í kvikmynd,
hverfur allt annað." Og þegar kvik-
myndinni er lokið? „Maður hefur
tíma fyrir sjálfan sig og af því geta
sprottið ný vandamál." Hjónaband
hans og leikkonunnar Diahne
Abbott 1976 fór í hundana, ef til vill
vegna óþreytandi tryggðar hans við
starfið. Engu að síður þvertekur De
Niro fyrir alla hnýsni um það sem
hann telur einkahagi sína og segir
„.. .hvað er svona merkilegt við
það hvar ég gekk í skóla og áhuga-
mál mín. . . hvað kemur það leik
við, því sem gerist í höfðinu á mér?
Ekkert.” Þetta er afstaða sem gerði
hann ekki sérlega kæran Ijósmynd-
urunum í Róm sem sögðu lögregl-
unni að þeir væru að eltast við
glæpamann — og það vai ð síðan til
þess að lögreglan yfirheyrði leikar-
ann.
Næsta hlutverk hans er jesúíti og
trúboði í kvikmynd Roland Joffes og
David Puttnams The Mission, sem
er tekin í Kólombíu. De Niro er önn-
um kafinn. Eins og hann segir sjálf-
ur, „Allar persónur sem ég leik taka
stóran hluta af mér og á eftir er tóm-
leikakennd og söknuður þangað til
ég fer að grafa mig niður í þá
næstu.”
Allar nýjustu myndirnar til með íslenskum texta
Amadeus 09 Falling in love
værrtanlegar í vikunnií!
HELGARPÓSTURINN 15