Helgarpósturinn - 12.06.1986, Side 22

Hann er hár og grannur og ég ber hann ósjálfrátt saman vid erlenda
langhlaupara sem þotiö hafa framhjá, á sjónvarpsskerminum. Hann er
sonur Jóns Þorsteinssonar lögfrœdings, alþingismanns og kratahöfðingja
sem Sigfás segir mér að allir eldri Akureyringar þekki undir nafninu
Mogga-Jón vegna þess starfa síns að hafa borið út Moggann á stríðsárun-
um. Móðir Sigfúsar er Jónína Bergmann, hann er giftur Kristbjörgu
Antonsdóttur og eiga þau saman eina dóttur. ífyrstu virkar hann hœglátur
og hógvœr, allt að því skaplaus, en þegar talið berst að sjávarútvegsmál-
um, menntamálum og Akureyrarbœ byrja hendurnar að taka þátt ísamtal-
inu og augun að leiftra. Skoðanir eru settar fram, skýrt, ákveðið og tœpi-
tungulaust.
30 ára doktor
„Ég fæddist 1951 í Brekkugötu 10 á Akureyri;
það vill svo skemmtilega til að húsið er rétt hjá
bæjarstjórnarskrifstofunum. Við fluttum fljót-
lega upp í Helgamagrastræti og þar bjó ég til
fimm ára aldurs þar til foreldrar mínir fluttu til
Reykjavíkur. Ég var svo lengi alltaf á sumrin hjá
afa og ömmu niðri á eyrinni.
Leikfélagarnir eru sumir orðnir góðborgarar á
Akureyri eins og t.d. Bjössi í Sporthúsinu, Arni
Gunnarsson sem var formaður íþróttafélagsins
Þórs og Rúnar bróðir hans sem á skemmtistað-
inn H-100. í Reykjavík stundaði ég mitt skóla-
nám upp í gegnum háskóla, tók þar B.S. gráðu
í landafræði, fór síðan til Durham á Englandi í
hagræna landafræði og skipulagsfræði og tók
svo doktorsgráðu frá háskólanum í Newcastle.
Það var árið 1981 og ritgerðin fjallaði um „Áhrif
sjávarútvegs á byggðaþróun á íslandi."
— Jón Þorsteinsson faöir þinn er landsfrœgur
krati. Ert þú af krataœtt?
Framsóknarkratar
„Nei, nei,“ segir Sigfús og hlær, þetta er sama
ætt og þeir eru af Steingrímur Hermannsson og
Hermann Jónasson. Langafi minn, sem var úr
Svarfaðardal, var föðurbróðir Hermanns, og
bróðir pabba tók við jörðinni sem Hermann ólst
upp á, af systkinum hans. Þannig að Framsókn á
þarna sterk ítök. En af því að þú minnist á póli-
tíkina þá skilst mér að pabbi hafi alltaf verið
fremur erfiður flokksmaður og látið sína eigin
sannfæringu ráða og farið sínar leiðir. Eins er
með mig. Ég gæti aldrei verið flokksbundinn í
stjórnmálaflokki. Ég mundi ekki rekast vel.“
— En Alþýðuflokkurinn stendur þér nœst
hjarta?
„Það getur vel verið, en ég hef aldrei gengið
í Alþýðuflokkinn. Hins vegar hafa þeir beðið
mig að gegna trúnaðarstörfum fyrir sig og kusu
mig í stjórn Byggðastofnunar."
Vikingablóð i
íslendingum
— Ef viö víkjum að námsárunum erlendis.
„Já, þau eru, hvað á ég að segja, þau ár sem
maður á eftir að sakna mest þegar litið er til
baka. Þar öðlaðist maður mestu og bestu reynsl-
una. Ég mun alltaf sakna þessara fimm ára sem
ég dvaldi í Bretlandi. Það var þannig á tímabili
að mig langaði ekkert heim, vildi bara vera
þarna áfram. Bretland hefur vissulega líka sína
ókosti en það að kynnast menningu þeirra og
viðhorfum hefur það í för með sér að þegar
maður kemur heim horfir maður gagnrýnum
augum á ýmsa hluti hér á landi. Það er einn
stærsti kosturinn við íslenskt þjóðfélag að það
sendir fólk til náms um allan heim. Ungt fólk í
Bretlandi lærir í Bretlandi og vinnur þar. Við
sendum fólk út um allt sem kemur síðan með
hugmyndir heim. Það er dálítið víkingablóð í ís-
lendingum. Maður heyrir jafnvel ungt fólk í dag
vera að tala um að fara til Japans af því að það
veit að ýmislegt er að gerast þar.“
„Þegar maður kemur heim sér maður allskon-
ar vitlejsur og fer að gagnrýna. Til dæmis aga-
leysið. Islendingar líta óskaplega stórt á sjálfa sig
sem einstaklinga. Þeir eru frekir og tillitslausir,
vilja allir hafa sína hentisemi. Það er ómögulegt
að hafa aga á íslendingum. Þú sérð nú bara
Landhelgisgæsluna og flugumferðarstjóra. I
þessum störfum er furðulegt að það skuli ekki
vera hægt að hafa aga á hópum sem telja aðeins
nokkra tugi. Það eru alltaf eilíf vandamál í fjöl-
miðlum. Það á bara að setja reglur og reka svo
menn sem ekki fara eftir þeim. Að menn skuli
vera á fylliríi inni á fjörðum og heita landhelgis-
gæsla er dæmalaust."
„Svo kemur maður til Bretlands og þar er ann-
að uppi á teningnum. Þeir eru miklu meiri hóp-
sálir og ósjálfstæðari. Þar þorir enginn neitt.
Þeir eru allir eins og lúbarðir hundar í saman-
burði við Islendinga. Mér blöskraði oft aum-
ingjaskapurinn í þeim. En skólarnir voru góðir
og í miklu hærri gæðaflokki en Háskóli íslands.
Þetta var miklu meira alvörunám sem maður
stundaði þarna en það sem maður hafði gert í
H.í. Það er ekkert leyndarmál að ég átti í veru-
legum erfiðleikum með að aðlaga mig þessum
aðferðum sem Bretar nota, venja mig við sjálf-
stæðari vinnubrögð og almennileg bókasöfn.
Kennararnir þarna voru líka menn sem komu
undirbúnir í tíma, er ekki einhverjir stunda-
kennarar sem var verið að grípa utan úr bæ,
sem komu á hlaupum, beint úr vinnunni og
óundirbúnir.
Ég held að það sé tóm vitleysa að gera ekki
meira af því að senda fólk til útlanda. Við erum
að byggja upp háskóla af miklum vanefnum í
stað þess að hafa fjórar, fimm háskóladeildir hér
heima og gera það af alvöru, hafa þær í alþjóð-
legum gæðaflokki, vanda til þess og senda hina
til útlanda. Það mætti jafnvel borga fyrir þá
skólagjöld. Mér þætti það ekkert ósanngjarnt,
enda gert til þess að fólk fengi almennilega
menntun. Það er þess virði að láta fólk læra er-
lendis, við erum það lítil og fámenn þjóð að við
þurfum á því að halda.
Til Nýf undnalands
—1978 kemur þú heim og ferð að vinna á
Framkvœmdastofnun. Við hvað?
„Skrifa einhverjar skýrslur sem fóru annað-
hvort upp í hillu eða í ruslakörfuna. Ég hékk
þarna í þrjú ár og hætti svo, nennti þessu ekki
lengur. Það hafði engan tilgang. Þá hafði ég
fengið styrk til að vinna að rannsóknarverkefni
á Nýfundnalandi og var þar í eitt ár. Þar vann ég
að bók um íslenskan sjávarútveg sem kom svo
út fyrir jólin ’84. Fyrri parturinn af henni var tek-
inn upp úr doktorsritgerðinni en seinni hlutinn
sjálfstæð viðbót. Þetta vann ég að mestu á Ný-
fundnalandi 1982—^83. í fljótu bragði virðist
mega líkja íslandi við Nýfundnaland, eyjan er
jafnstór og ísland, þarna búa fimm hundruð þús-
und manns meðfram ströndinni í litlum þorp-
um. En þegar maður kemur svo þangað, þá er
þetta allt annar heimur. Þeir eru langt á eftir
okkur í allri menntun og tækniþróun, áratugum
á eftir. Þar á ég við hina innfæddu; landið sam-
einaðist Kanada 1949 og þá helltist yfir þá kana-
dísk menning, allt menntað fólk kom frá Kanada
en atvinnuleysi ríkti meðal innfæddra. Þeir
fengu ekki að þróast innan frá í friði. En núna er1
þetta að koma. Unga kynslóðin á Nýfundna-1
landi hefur nú nærri því jafngóða möguleika og’
ungt fólk á íslandi. Okkur hjónunum leið afskap-'
lega vel þarna.”
Flakkar hingað og
þangað
— Þetta er þitt œvintýraeðli. Þú flakkar hing-
að og þangað og stoppar stutt við. Þrjú ár á