Helgarpósturinn - 04.09.1986, Blaðsíða 16

Hvaöa blaö er eldra en öll dagblööin, átta blaösíöur og kemur aö jafnaöi út þrisvar í viku, geysivinsœlt þó þaö
birti ekki íþróttafréttir, teiknimyndasögur, krossgátur eöa Ijósmyndir og greinir hiklaust frá fjárhagslegum óför-
um nafngreindra einstaklinga, hvort sem þeim líkar betur eöa verr?
LÖGBIRTINGABLAÐIÐ!
Þú kemur sjálfsagt seint til med ad
heyra blaðsölubörn hrópa „Lögbirt-
ingablaðið“ á fjölförnum götuhorn-
um. Og sennilegast á geysilega mik-
ið magn af vatni eftir að renna til
sjávar áður en eftirsóttir einstakl-
ingar þjóðfélagsins standa frammi
fyrir ýtnum blaðamönnum Lögbirt-
ingablaðsins. Samt er þetta eitt allra
elsta og vinsœlasta blað landsins!
Það birtir aldrei erlendar fréttir,
íþróttafréttir, stórstjörnuslúður,
teiknimyndasögur, krossgátur, leið-
ara og er ekki einu sinni með Ijós-
myndir á síðum sínum. Þó er það
ósjaldan „fyrst með fréttirnar" og
það hefur hátt á áttunda þúsund
áskrifendur. Fjölmargar stofnanir,
fyrirtœki og heilar stéttir manna
telja sig ekki geta án þessa merki-
lega blaðs verið.
Lögbirtingablaðiö er svo bíræfið,
að það birtir hiklaust og kinnroða-
laust „fréttir" af fjárhagslegum óför-
um hundruða og þúsunda Islend-
inga. Enda vilja sjálfsagt fæstir sjá
nafns síns getið í blaðinu, því iðu-
lega er sá heiður vafasamur. Meiri-
hlutinn af „fréttum" Lögbirtinga-
blaðsins er nefnilega á þá lund að
þessi eða hinn standi nú frammi
fyrir nauðungaruppboði eða gjald-
þroti, ef sá ekki tekur sig saman í
andlitinu þegar í stað og greiðir upp
vanskil sín. Á ári hverju má lesa
dálk eftir dálk, þúsundir auglýstra
nauðungaruppboða eftir kröfum
Gjaldheimtunnar, banka, sjóða, lög-
manna og annarra aðila.
Inn á milli eru þó góðar ,,fréttir“;
um skipan mætra manna í embætti,
um að djarfhuga menn hafi stofnað
fyrirtæki, að gefin hafi verið út ný
frímerki, að þessi eða hinn bóndinn
í Skagafjarðarsýslu eigi hrossmark-
ið „Hangfjöður framan hægra. Lögg
aftan vinstra" og svo framvegis.
SKÚLI VILDI STÚTA
Lögbirtingablaðið hefur verið gef-
ið út óslitið í nær átta áratugi. Hins
vegar má rekja aðdragandann
lengra aftur í tímann. 27. maí 1859
var gefið út opið bréf um birtingu á
auglýsingum stjórnvalda í einhverju
blaði er kæmi út í Reykjavík. Arið
1902 samþykkti Alþingi að skora á
landstjórnina að birtingarrétturinn
yrði veittur hæstbjóðanda, sem og
var gert. Þjóðólfur bauð betur en
ísafold og fékk réttinn. Um nokkurra
ára skeið hafði verið los á birtingu
opinberra auglýsinga og það jafnvel
valdið deilum. Því var það, að á Al-
þingi 1907 lagði stjórnin fram laga-
frumvarp um útgáfu Lögbirtinga-
blaðsins, þar sem einu sinni í viku
yrðu birtar stjórnvaldsauglýsingar
og sérhvert það sem landstjórninni
þætti þörf á að gera almenningi
kunnugt. Frumvarpið var sam-
þykkt, en ekki mótbárulaust, því
sumir höfðu áhyggjur af kostnaðin-
um og má í því sambandi nefna
Skúla Thoroddsen og Valtý Guð-
mundsson. Ráðherra Islands,
Hannes Hafstein, knúði á um sam-
þykkt frumvarpsins og hvatti þing-
deildina (neðri deild) til að verða
ekki við tilmælum Skúla um að
„stúta frumvarpi þessu, því að ég er
viss um, að hún mundi iðrast þess
eftir á, enda fæ ég ekki skilið, að
mönnum geti verið það keppikefli
að halda birtingu auglýsinganna í
gamla horfinu; flestir munu með
sjálfum sér verða að játa, að núgild-
andi fyrirkomulag er óheppilegt,
óviðunandi og ófullnægjandi í ýms-
um greinum, enda mörgum hvim-
leitt. Ekki ætti það heldur að mæla
með núverandi fyrirkomulagi, að
það er stöðugt notað sem átylla til
„pólitískra" getsaka, missagna og
tortryggingar, þó að sumir geti látið
sér slíkt í léttu rúmi liggja.“
Eygló Halldórsdóttir, „ritstjóri" Lögbirtingablaðsins.
DANSKUR BOTNLANGI
SKORINN
Hinn 2. janúar 1908 kom fyrsta
tölublað út. Þremur árum síðar
lendir blaðið síðan í sjálfstæðisbar-
áttunni þegar frumvarp var lagt
fram um að fella úr lögunum
ákvæði um birtingu á tilteknum
auglýsingum í dönskum blöðum.
Um þetta sagði Jón Olafsson þing-
maður: „Þetta er í löggjöf vorri líkt
og botnlanginn í manninum, gamalt
líffæri, sem einu sinni vann nytsamt
starf, meðan mennirnir voru gras-
bítar, en er nú orðið óþarft og skað-
laust, eftir að lifnaðarhættir vorir
eru orðnir svo breyttir, að ekki þarf
á því að halda. Nú er vér höfum sjálf-
ir löggjafarvald í málum vorum, þá
er það sjálfsagt, að vér skerum
þennan danska botnlanga úr Iög-
gjöf vorri. Og þeir eru fleiri botn-
langarnir í henni, bæði danskir og
íslenzkir, sem sömu leið mega fara.“
Frumvarpið var samþykkt og lögin
stóðu að mestu óbreytt til 1943, er
núgildandi lög um Lögbirtingablað-
ið og Stjórnartíðindi voru sett.
UPPBOÐÁ VOGREKNU
OG LÖGRÆÐISSVIPTU
ÓSKILAFÉ. . .
Samkvæmt þeim skal birta í blað-
inu dómsmálaauglýsingar, svo sem
opinberar stefnur til dóms, úrskurði
um töku búa til opinberra skipta og
áskoranir um kröfulýsingar, auglýs-
ingar um skiptafundi og skiptalok
þrotabúa, nauðungaruppboð og
uppboð á fasteignum búa sem
skiptaréttur fer með, auglýsingar
um vogrek, óskilafé og fundið fé,
auglýsingar um kaupmála hjóna,
lögræðissviptingu eða brottfall
hennar, lögboðnar auglýsingar um
félög og firmu, opinber verðlags-
ákvæði og annað það, er stjórnvöld-
um þykir rétt að birta almenningi.
Þá er heimilt að birta auglýsingar og
tilkynningar einstakra manna.
TVÖFÖLDUN EINTAKA
OG AUGLÝSINGA
Dómsmálaráðuneytið gefur Lög-
birtingablaðið út og ber útgáfu-
kostnaðinn, en ráðinn er sérstakur
ábyrgðarmaður eða „ritstjóri". Nú-
verandi ritstjóri er Eygló Halldórs-
dóttir, lögfræðingur, en hún heldur
um þessar mundir upp á fimm ára
starfsafmæli sitt við blaðið. Skrif-
stofa Lögbirtingablaðsins og Stjórn-
artíðinda er að Laugavegi 116 og
eru þar fjórir starfsmenn við sívax-
andi umfang. Verkefnin eru ærin og
tölvuvæðing í fullum gangi og veitir
ekki af. Fyrst í stað kom Lögbirt-
ingablaðið út einu sinni í viku og var
aðeins 2 blaðsíður að jafnaði. Síð-
ustu 20 árin hefur blaðið hins vegar
verið 8 síður og kemur nú orðið út
að jafnaði þrisvar í viku og jafnvel
fjórum sinnum, enda hefur auglýs-
irtgum og tilkynningum fjölgað ört.
Árið 1970 komu út 82 tölublöð, 1980
urðu þau 114, en í fyrra urðu tölu-
blöðin 164 og stefnir í svipaðan
fjölda í ár. Fjöldi auglýsinga hefur
tvöfaldast síðasta áratuginn, en
rúmur helmingur er auglýsingar um
nauðungaruppboð.
Æ FLEIRI FYRIRTÆKI -
Æ FLEIRI GJALDÞROT
„Fjöldi auglýsinga um nauðung-
aruppboð hefur vaxið jafnt og þétt
undanfarin ár, en mér virðist þó að
nú hafi þær náð hámarki sínu.
Næsta skref hefur fremur tekið við,
innkallanir, auglýsingar um gjald-
þrot og fleira. Verðlagstilkynningum
hefur fækkað með lækkandi verð-
bólgu, en auglýsingum um ný fyrir-
tæki hefur fjölgað jafnt og þétt,“ seg-
ir Eygló ritstjóri. Það er reyndar vill-
andi að kalla hana ritstjóra, því hún
er fyrst og fremst framkvæmdaaðili
og getur litlu ráðið um efni blaðsins.
„Eg les yfir innsendar auglýsingar
og met t.d. hvort þær eru birtingar-
hæfar." Hún hefur reyndar gert
fleira, á m.a. sinn þátt í því að halla-
rekstur blaðsins hefur snúist upp í
10 milljón króna inneign hjá ríkinu.
Bæði er þetta vegna fjölgandi aug-
lýsinga og svo vegna hertrar inn-
heimtu á útistandandi skuldum.
Hvert eintak kostar nú 12 krónur, en
ársáskrift 450 krónur. Áskrifendur
eru nú á milli sjö og átta þúsund tals-
ins, einkum stofnanir, fyrirtæki og
lögmenn — en einnig fjölmargir ein-
staklingar af ýmsum ástæðum.
„Það er til dæmis áberandi hvað
margir hafa áhuga á því að lesa um
stofnun nýrra fyrirtækjaý segir
Eygló.
SKJALDARMERKIÐ
HÉLT VELLI
Því verður seint neitað að Lögbirt-
ingablaðið sé litlaust og þurrt blað,
myndalaust með öllu og gersneytt
léttefni. „Það er vissulega þurrt. Við
getum ekkert gert af eigin frum-
kvæði til að bæta úr því, en vita-
skuld væri gaman að krydda dálítið
efni blaðsins. Eg man til þess að
fyrir ein jólin höfðum við orð á því að
setja í stað skjaldarmerkisins mynd
af jólasveini og „gleðileg jól“ í stað-
inn fyrir lagatilvísunina í hausnum.
Auðvitað varð ekkert úr þessu, ætli
ég hefði ekki fyrr verið látin fara!“
segir Eygló. Nánar tiltekið er það
aðalverkefni hennar og samstarfs-
fólksins að taka við innsendum aug-
lýsingum og efni í bæði blöðin, lesa
yfir og meta birtingarhæfni og senda
síðan í Ríkisprentsmiðjuna Guten-
berg, fá svo prófarkir aftur til yfir-
lestrar og fullbúa efnið. Hljómar
ekki líflegt, eða hvað segir Eygló, er
þetta skemmtileg vinna?
„Já, ætli maður verði ekki að
segja það, þegar allt kemur til alls.
Við erum með Stjórnartíðindin líka
og vegna þessara rita verð ég að
hafa mikið samband við fjölmargar
stofnanir um land allt og ég get ekki
annað sagt en að þau samskipti hafi
verið ánægjuleg. Hitt er annað mál
að ég veit ekki hversu lengi ég vil
ílengjast í þessu, ég gæti alveg eins
hugsað mér að fara að skipta."
PUKUR OG
MÚTUTILRAUNIR!
En hvað segir ritstjórinn um sam-
skiptin við Iesendurna? „Jú, við-
brögðin eru nokkur, það má til
dæmis gjarnan koma fram að áskrif-
endur virðast margir eiga erfitt með
að skilja hve útgáfan og sérstaklega
dreifingin getur tekið langan tíma,
en það er vegna þess að blaðið er
sent í gegnum póstburðarkerfið,
sem óneitanlega getur verið tíma-
frekt. Hingað koma svo menn til að
fá blöð og þá ekki síst ef þeirra nöfn
hafa komið fram t.d. vegna upp-
boða. Fólk áttar sig kannski ekki á
því hversu oft blaðið kemur út og
biður um síðasta tölublað, en finnur
þá ekki það sem það leitar að. Það
er kannski að pukrast hérna og
maður vill gjarnan hjálpa, en það
vill þá ekki segja frá sínu raunveru-
lega erindi og fer jafnvel án þess að
fá því sinnt. Þá má nefna að einstaka
mætur borgari virðist leggja gífur-
lega áherslu á að nafnið birtist ekki
í blaðinu. Ég hef jafnvel heyrt að hér
áður fyrr hafi afgreiðslufólki hér
verið boðnir peningar fyrir að taka
nöfn manna út. En um þetta gilda
auðvitað ákveðnar reglur og þegar
allt kemur til alls er það fólki í hag að
birta uppboðsauglýsingarnar, ef þá
til uppboðs kemur á annað borð, því
þá mæta fleiri á uppboðið og þá
aukast líkur fyrir því að gott verð fá-
ist fyrir eignirnar."
Hvað með ritstjórann sjálfan, fylg-
ist Eygló vel með og mætir á upp-
boð? „Nei, langt í frá, það þjónar af-
skaplega litlum tilgangi, því fæst af
þessu kemur til framkvæmda, sem
betur fer. Þá er betra að fylgjast með
þeim uppboðsauglýsingum sem
birtast í dagblöðunum, þangað fara
einungis auglýsingar sem áður hafa
birst þrisvar hjá okkur, en án árang-
urs,“ segir Eygló.
£ögGirfingaGlaé.
tirft il r»mtr*ml liyum 10. oúrmhrr l'.mi
Hér má sjá lengst til vinstri fyrsta tölublað Lögbirtingablaðsins. Það kostaði þá 1 gamla krónu í ársáskrift, en nú kostar ársáskriftin 45 þúsund gamlar. Á næstu forsíðu
frá fyrsta árinu er að finna auglýsingu um þjóðaratkvæðagreiðslu um aðflutningsbann gegn áfengi (sem síðan var samþykkt með 4850 atkvæðum gegn 3218). Þriðja
forsíðan er einnig söguleg þó hún sé aðeins tveggja ára gömul. Þá var verkfall opinberra starfsmanna, en eftir mikinn þrýsting frá yfirvöldum var eitt Ijósritað eintak
gefið út vegna aðkallandi auglýsinga um að laus væru embætti dómara við Hæstarétt, embætti útvarpsstjóra og forsetabréfs um að Alþingi skyldi koma saman. Loks
er dæmigerð nútíma forsíða blaðsins, sneisafull af nauðungaruppboðsauglýsingum...
16 HELGARPÓSTURINN
leftir Friðrik Þór Guðmundsson myndir Jim Smart