Alþýðublaðið - 07.05.1938, Side 1

RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON.
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN.
XIX. ÁRGANGUK
LAUGARDAG 7. MAÍ 1938
105. TÓLUBLAÐ.
Bæjarstjórn Reykjaviknr biðnr nn
fynMntaveiínlam
Pétur Halldórss. flytur frumvarp umþaðáalþfngi
Lánið á að verða um 7 milljónir króna.
PÉTUR HALLDORSSON
borgarstjóri ber fram á al
þingi frúmvarp um, að alþingi
heimili ríkisstjórninni að á-
byrgjast fyrir hönd ríkissjóðs
lán fyrir Reykjavíkurkaupstað
til hitaveitunnar, alt að 7 millj-
ónum króna, eða jafngildi þeirr
ar fjárhæðar í erlendri mynt.
Samkvæmt greinargerð fyrir
frumvarpinu er stofnkostnaður
hitaveitunnar áætlaður 6 023-
000 krónur.
Eins og kunnugt er, hefir
íhaldið haldið því fram,
að ENGA RÍKISÁBYRGÐ
ÞYRFTI fyrir láninu og í vetur
fyrir bæjarstjórnarkosningarn-
ar var því beinlínis haldið fram
í Morgunbl., að lán til hita-
veitunnar án ríkissjóðsábyrgð-
ar væri fengið í London.
Alt, sem Sjálfstæðisflokkur-
inn sagði um framkvæmdir á
hitaveitunni og lántöku til henn
ar í vetur hefir því reynst til-
hæfulaust með öllu. Og jafn-
framt því að bera fram frum-
varpið um ríkisábyrgð fyrir 7
milljóna króna láni til bæjarins
sker Sjálfstæðisflokkurinn nið-
ur allan óhróður sinn og róg
um fjárhagsafkomu ríkisins,
sem eftir umsögn íhaldsblað-
anna undanfarin ár að dæma
var svo bág, að enginn vildi
lána íslenzka ríkinu og fjár-
málaskuldbindingar þess væru
að engu hafandi.
Þannig hefir Sjálfstæðis-
flokkurinn sjálfur kveðið niður
sínar eigin tilhæfulausu full-
yrðingar — og fer vel á því.
Vonandi tekst að fá þessa á-
byrgðarheimild samþykta á al-
þingi og að öllu í sambandi við
þetta mál verði hraðað sem
mest má verða.
Hitt er annað mál, hvort
stjórnarvöldin kunni ekki að
telja, að allur undirbúningur
málsins hafi farið í svo miklum
handaskolum og verið af svo
miklum vanefnum gerður af
sérfræðingum og öðrum ráða-
mönnum íhaldsins, að nauðsyn
beri til að málið liggi ljósar
fyrir en það gerir nú. Og að
minsta kosti virðist full ástæða
til þess, að stjórnarvöldin hafi
Stolfð ir mótor-
bát í nótt.
¥ NÓTT var framið injnbroí í
mótorbát, sem liggur hér, og
stolið töluverðu verðmæti.
Bátuirirm hefir verfð í viðgerð
hjá „Iðiun;ni“. í molr]giU!n, þegar
eigandmn kom að bátnuim, tók
hanin eftir því, aið br-otist hafði
vieirið ínn í „lúka'rinn" og stolið
þaðan smí'ðaverkfæTuim, 2—3
hundriuð króna virði.
tækifæri til að hafa einhver á- ♦
hrif á það að framkvæmd máls
ins verði með öðrum hætti en
undirbúningur þess hingað til.
Alþýðuflokkurinn mun fylgja
ábyrgðarheimildinni á alþingi
og gera alt, sem í hans valdi
stendur, til þess að framkvæmd
ir málsins hefjist hið fyrsta.
ViHnnstððvnn
málarasveina.
MÁLARASVEINAR. hafa
lagt niður vinnu á hverju
ári í undanfarin ár og einnig nú
hafa þeir gert verkfall. Krefjast
málarasveinar 5 aura hækkun-
ar á kaupi á klukkustund
og auk þess að meistarar leggi
1% af vinnulaunum í sumar-
leyfissjóð þeirra.
Kaup málarasveina er nú kr.
1.85 á klst. Þeir hafa raunveru-
lega ekkert sumarfrí, enda eru
flestir sveinanna lausavinnu-
menn, sem vinna 1—2 daga,
viku eða hálfan mánuð hjá
meistara og er því ekki hægt að
koma sumarfríi við nema á
þennan hátt, sem sveinarnir
fara nú fram á.
Samningar voru útrunnir 1.
Frh. á 4. síðu.
Síldarvinsla átti
að hefiast í dag
á Sevðisíirði.
Sb veður hatnlaði Teiðum
likil síld í fiSrðmm
SÍLDARVINNSLA hefði
byrjað í síldarverksmiðj-
unni á Seyðisfirði í dag, hefði
veður ekki verið mjög vont á
Austfjörðum í gær.
Enn berast fréttir um mikla
síld í Eskifirði, Mjóafirði og
Reyðarfirði, og enn sést síld
vaða í Seyðisfirði.
Seyðfirðingar búa sig nú af
kappi til að veiða síldina og á
Éskifirði, Mjóafirði og Reyðar-
firði hefðu menn veitt síld í gær
hefði veður ekki hamlað.
Var ákveðið, að síldarbræðsl-
an á Seyðisfirði tæki síld til
vinnslu í dag.
Veður er í dag betra fyrir
Austfjörðum og er búist við að
sjómenn fari til veiða í dag.
Ætti því síldarvinnsla að
geta hafist á Seyðisfirði.á morg
un.
Mlkill hafís á slgilnga~
leiðnm við Norðnrland.
ABeínm 15 km» út aff Sl^IumesI.
isliiii Iieffiir fær@t 7©—Sli Iom.
æH Mndinu sfðam á ináiiiiáag.
Geysimikil ísbreiða
er nú úti fyrir Norður-
landi. Er ísinn á stóru svæði og
aðeins 15 km. út frá Siglunesi.
Agnar Koefoed Hansen flug-
maður flaug í nótt ásamt Stef-
áni Jónassyni skipstjóra og Ed-
vard Sigurgeirssyni ljósmynd-
ara iit yfir ísinn. Hafði ríkis-
stjórnin fengið flugmanninn í
þessa rannsóknarför. Alþýðu-
blaðið hafði í morgun tal af
Agnari Koefoed Hansen rétt eft
ir að hann kom úr rannsóknar-
förinni.
„Við höfðum undanfarna
daga á flugi okkar séð ísbreiðu
nálgast landið og í gær bað for-
sætisráðherra mig að fara í
rannsóknarför út yfir ísinn. Við
lögðum af stað kl. 6 í morgun
og flugum 180 km. út frá landi.
ísinn er næstur landinu við
Siglunes, aðeins 15 km. út frá
nesinu. ísbreiðan er mjög stór
og nær frá 17,5 gr. vestlægrar
lengdar og út að 23 gr. ísinn er
mikill í Húnaflóa, á siglingaleið
og er ekki skipgengur. Þar ligg-
ur ísinn á 66 gr. 10—20 mín.
Skip verða að beygja fyrir ís-
spöngina, því að það er ógern-
ingur að fara gegn um hann.
ísinn er bersýnilega á mjög
hraðri ferð að landinu og hefir
hann farið 70—80 km. að land-
inu síðan á mánudag.“
Ferðin gékk vel hjá okkur og
tók Edvard Sigurgeirsson marg-
ar myndir af ísbreiðunni.
52 ára afmælisfiajginiað
sinn helduir stúkan Æskain nr. 1
á mou]giu)n í K.-R.-húsinu. Verður
þa'r maXigt og mikið ti;l skemtiun-
atr. Síðustu forvöð fyrir féilaiga
að fá sér aðgöngiumiðla enu: á
miö-igiun í K.-R.-húsiniu' kil. 10—12
áirdegis.
Eldjqi danza klúbbitrinn
heldtiir síðasta danzleik siinin á
þessiu starfsáiri í kvöld. Trygjgið
yðiu>r aðígöngumiða í tíma.
er
épji fá_ríkiss]öði.
yegna villandi ummæla um
Landssmiðjuna, undanfarið, vil
ég gefa eftirfarandi upplýsing-
ar almenningi til fróðleiks.
Ágóði Landssmiðjunnar hef-
ir frá því 1930 numið alls kr.
121.256.99.
Landssmiðjan hefir greitt
ríkissjóði vexti af framlagi,
samtals kr. 36.021.40 og tekju-
skatt síðastliðið ár kr. 5.320.00.
Vélar hafa verið keyptar fyr-
ir samtals kr. 113.441.94 og er
nú bókfært verð þeirra komið
niður í kr. 53.597.98. Verkfæri
keypt fyrir samtals kr. 36.999.-
32 og er bókfært verð þeirra
komið niður í kr. 7.081.11. Af-
skrift véla og verkfæra hefir
dví verið alls kr. 88.862.17.
í Landssmiðjunni vinna nú
50 menn að staðaldri og hafa
aeir síðastliðið ár greitt útsvar
til bæjarins kr. 7.530.00 og
tekju og eignaskatt til ríkisins
ca. kr. 2.500.00.
Vinnulaun hefir Landssmiðj-
an greitt alls kr. 1.342.903.71,
þar af síðustu tvö ár kr. 404.-
903.64.
Alls hefir Landssmiðjan haft
32 nemendur, þar af 21 nem-
andi lokið fullnaðarprófi.
Ág. Sigurðsson.
fiinverjar aðeins 13
kffl. frá Pelpinf.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
¥f ÍNVERSKUR HER er nú
sagður aðeins 13 kílómetra
fyrir vestan borgarmúra Peip-
ing, og sést til hans frá borg-
inni. En að austan sækir annar
her Kínverja, og er í rúmlega
20 kílómetra fjarlægð.
Borgarhliðunum hefir verið
lokað, og eru allir Kínverjar,
sem sækja um inngöngu, vand-
lega skoðaðir, til þess að ganga
úr skugga um að þeir feli ekki
á sér nein skjöl eða vopn.
í Nanking ríkir svipað ástand.
Japanir segja í sínum fréttum
að Kínverjar hraði nú liðsauka
til Lunghai-vígstöðvanna, í
von um að geta stöðvað sókn
japanska hersins að norðan.
tepraðtBerð frð
Fmnlaiði.
K.HÖFN í gærkveldi. FÚ.
ÞRÍR ítalskir togarar með á-
höfn, sem að mestu leyti
er færeysk, munu í sumar
stunda veiðar við Bjarnarey, og
hafa þeir fengið leyfi til þess
að nota Petsamo í Finnlandi,
sem aðalbækistöð sína.
Um þetta mál segir „Aften
posten“ í Oslo, að ísland, Dan-
mörk og Noregur hafi verið
samtaka um að neita ítölum um
slík leyfi, en nú hafi Finnland
tekið aðra stefnu en hin Norð-
urlöndin og telur það miður
farið.
F.-U.-J.-félaigiar!
Gbeiðið félagsgjdld ykkar þáð
fyrsta á ■skrifstofu félagisiins, sem
er lopiin á föstud. og þriðjuid.
firá kl. 6—8 siðd. GjaMda|gi fyrir
1938 var 1. maí.
Vaxandi viðsfár M af
nppivððslu pýzkn naz-
istanna ITékkésfiévakiu
Slagsnál og óeirðir í Prag og víðar í gær
LONNDON í morgun. FU.iy
IGÆR urðu nokkrir árekstr
ar milli þýzkra nazista í
Tékkóslóvakíu og Tékka.
í Prag var þýzkur stúdent
handtekinn fyrir að klæðast
einkennisbúningi nazista, en
áður en lögreglan handtók hann
höfðu tékkneskir stúdentar leik
ið hann illa, og varð að flytja
hann í sjúkrahús.
í annari borg var þýzkum
dreng hegnt fyrir að selja
hakakrossmerkið, og urðu út
af því skærur milli nazista og
Tékka. Nazistar í borginni
trefjast þess, að tékkneska lög-
reglan verði lögð niður.
Nýjar tilslakanir við
SAdeta-Ojóðverja.
—o—
Tékkneska ráðuneytið kom
saman á fund í gær og ræddi
um hina fyrirhuguðu löggjöf
viðvíkj andi þj óðernisminnihlut,-
um í landinu. Hún slakaði til í
nokkrum ákvæðum, með tilliti
til sérstöðu Súdeta-Þjóðverja.
Sú frétt hefir valdið nokk-
urri undrun, að það boð var lát-
ið út ganga í dag í Tékkóslóva-
kíu, að það ætti að endurreisa
flokk þann, sem nazistaflokkur-
inn er sprottinn upp úr, en
nokkur hluti hins gamla flokks
gekk aldrei í nazistaflokkinn.
Þessi ráðstöfun getur leitt til
þess, að sjö þingmenn nazista
þurfi að segja af sér.
Alþýðnflofckarinn
vinnnr eitt kjörðæml
enn af enska íhaldinu
LONDON í gærkveldi. FÚ.
AUKAKOSNINGAR hafa
farið fram í Litchfield-
kjördæmi í Englandi. Framhjóð
endur eru tveir: — Annar
fyrir Alþýðuflokkinn og hinn
fyrir flokksbrot MacDonalds,
sem fylgir íhaldsstjórninni.
Hlaut frambjóðandi Alþýðu-
flokksns kosningu með 826 at-
kvæðum fram yfir andstæðing
sinn, eða alls 23.586 atkvæðum.
Við síðustu almennar kosn-
ingar hlaut frambjóðandi flokks
brotsins, sem fylgir íhaldsstjórn
inn, kosningu, með 3.300 atkv.
meirihluta. Hefir því Alþýðu-
flokkurinn unnið kjördæmið frá
st j órnarf lokknum.
Hinn nýkjörni þingmaður
Litchfield kjördæmis í Eng-
landi, sagði í viðtali við blaða-
menn, að hann teldi úrslit kosn-
ingarinnar bera vott um það, að
almenningur væri að snúast
gegn brezku stjórninni vegna
stefnu hennar í Spánarmálun-
um og sáttmálans við Ítalíu.
Andstæðingur hans, sá er
tapaði fyrir honum, sagði, að
hann teldi ósigur sinn stafa af
almennu áhugaleysi stjórnar-
sinna.
Hroðaleg viðureign við itt-
skertan mann i
Hann drap fjéra menu og særði prjá,
áður en það tókst að gera hann sjálf-
an óskaðlegan með þvi að skjóta hann.
OSLO í gærkvieldi. FB.
Unjgur bóndasonuT, Björn Br.as-
kierud, á bæniuim Braskerud í
Vaaler, Solörbygð í Npregi, viairð
skyndiilega vitskertuir í gærkveldi
og skaut til bana jafnaldra silnn
ög félaga, Asbjörn Vestberg, og
foð'ur sinn, Edward Braskerud
bónda.
Aðrjr, sem á bærnum' voru,
■lögðu á flótta tii næsta bæjar
og (gierðu léns:manniin|uim‘, Talarne"-
by, orð' um það, siemi' fyrir hafði
ktoimið.
Fór lénsinaðurmn á vettvaing
með syni sáuuim, Torneby léns-
mannsfulltrúa, og fómt þeir í b3(f-
reiði. Hinn vitskerti piiltur drap
lónsma'nninin og særði son hains
aivarlega', en bílstjóri, að nafnii
Richardsen, sem kom með sjúkra-
bál til þess að sækja þá, sem
særst höfðu, var einnág drepánn'.
Var nú lénsniamiinuim í næsta
bygðarlagi gert aðvart. Fór hann,
Holth lénsmaðiur, ásamt fiulltriúa
sin'um, Astnuip. Særðust þeir báð-
lir í vmiðurieign við hann af hníf-
stjungium, og neyddist lén'smanns-
fulltrúinm til þesis að skjóta á
piltinn, sér og lénsmaninániuim til
var.nar. Hæfði hiann piltiinn í höf-
uðiið og beilð hann banja þegar. t
vösum hanis fundust 20 skot.
Alis biðu fimmi mienn bana í
viðurieignin'ni, en þrír særðust al-
varlega. (NRP.)
Westergaard fékk 40
KALUNDB. í gærkv. FÚ.
í dag féll dómur í máli þeirra
Erik Westergaards og félaga
hans er stóðu að uppþotinu og
skotinu á Steincke dómsmála-
ráðherra í danska þinginu fyrir
nokkru.
Var Westergaard dæmdur í
40 daga fangelsi, en félagar
hans þrír í 20 daga fangelsi og
töldust þeir hafa afplánað það í
gæzluvarðhaldinu.