Alþýðublaðið - 11.01.1939, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐiÐ
MIÐVIKUDAG 11. JAN. 1939
UMRÆÐUEFNI
DAGSINS.
Um árið, sem leið, og
afkomn verkalýðsins.
Búðirnar og smekkuisin,
Fyrirlð árum og nú, Hvaða
búðir eru smekklegastar?
Ferð með. strœtisvagni —
og pröngu áœtlanirnar.
Enn nokkur orð um um
„Súðina“. Almanökin og
litlu vasabœkurnar.
Athnganir Hannesar á hominu
KAUPMANNASTÉTTIN í Rvík
hefir tekið miklum framför-
um síðustu 15—20 árin hvað
snertir snyrtimensku og kunnáttu
í „framkomu" verzlana sinna
gagnvart almenningi. Þeir, sem
muna útlit verzlana og glugga
þeirra hér í bænum fyrir 15—20
árum og bera saman við útlit
þeirra nú, finna mismuninn.
*
Þö að maður gangi um verzlun-
argöturnar, sér maður varla illa
útlítandi verzlun, en alls staðar
fallega glugga, vel skreytta,
hreina og fágaða. Hér er varla
hægt að taka nokkra verzlun út
úr. Þó tel ég að búð Kaupfélagsins
á Skólavörðustíg 12 beri af, enda
er þar prýðilegt húsnæði og svo
sem ekki •mikill vandi, þó að um
matvörur sé að ræða, að gera
þessa búð myndarlega,
*
Hitt undrast ég meira, hvað
Silla & Valda hefir tekist að gera
glæsilegan frágang á verzlunar-
búðum sínum í Aðalstræti og á
Vesturgötu 29. Búðin í Aðalstræti
er eins og kunnugt er í einu elzta
húsi Reykjavíkur, sama húsinu og
Jörundur hundadagakonungur
danzaði í. Þetta er auðvitað óhent-
ugt húsnæði fyrir verzlun með ný-
tízkusniði. En þetta hefir Silla og
Valda tekíst prýðilega — og er
það „heilt kúnststykki", eins og
mentaðir Reykvíkingar komast
stundum að orði.
*
Smekkvísin er mikið atriði fyr-
ir kaupmannastéttina. Hún er svo
stórt atriði fyrir hana, að ef kaup-
maðurinn er ekki smekkvís. hrein-
látur og reglusamur, þá þýðir
honum ekkert að reyna. í gær
gekk ég um Austurstræti og sá í
einum búðarglugga (eða fleirum á
sömu verzlun) standa enn „Gleði-
leg jól“. Þetta er ekki „smart“ —
og á slíku sem þessu tapa menn
í verzlunarsökum meiru en flesta
grunar. Það kemur einhvers kon-
ar ýldulykt af búðinni,
*
í gær þurfti ég að fara vestur í
bæ og vildi auðvitað fara með
strætisvagni. Ég fór því á torgið
til að ná í vagninn og kom þang-
að þegar klukkan var 11 mínútur
gengin í 4. Þarna var fjöldi fólks
að bíða eftir Sólvallavagninum og
við biðum í rokinu og kuldanum,
blánefjuð og skjálfandi. Vagninn
kom ekki fyr en klukkan var 19
mínútur gengin í 4 — eða 4 mín-
útum á eftir tímanum. Þrátt fyrir
fólksfjöldann tókst bílstjóranum,
sem heitir víst Hannes eins og ég,
með mikilli lipurð að komast af
stað þegar kl. var 21 mínútu
gengin í 4. Þegar við komum að
Verkamannabústöðunum, var
klukkan 26 mínútur gengin í 4.
Hafði bílstjórinn því aðeins 4 mín-
útum yfir að ráða og átti eftir að
fara um Sólvallagötu, Framnesveg
og allar þær götur niður á torg
og stöðva vagninn og taka á móti
fólki 4—5 sinnum.
Auðvitað hefir hann orðið einn-
ig of seinn á næstu áætlun. Ég skil
ekki í öðru en að ég væri kominn
á Klepp með eyðilagðar taugar, ef
ég væri bílstjóri hjá Strætisvögn-
um á Sólvallaleiðinni, nema þá að
mér stæði alveg á sama og væri
þá orðinn hálftíma á eftir áætlun,
þegar ég ætti að fara síðustu ferð-
ina á kvöldin.
*
„Einn af vinum þínum“ skrifar
mér á þessa leið:
„Ég þakka fyrir birtinguna á
bréfi því, sem ég sendi þér, þar
sem ég leiðrétti frásögn eins bréf-
ritara þíns um það, að e/s. Súðin
hefði ekki bergmálsdýptarmæli.
Eins og ég sagði, þá hefir hann
verið á skipinu síðastliðin 3—4
ár.“
*
„f fyrsta sinn sem máli skiftir
rakst e/s. Súðin á grunn við
Reykjarfjörð rétt hjá vitanum. á
Gjögri í vitabjör“tu veðri, næsta
sinn strandaði hún við útsigling
una frá Skagaströnd í stjörnu-
björtu veðri og leiðarljós loguðu,
í þriðja sinn strandaði skipið á
Vesturboða við Grundarfjörð í
vitabjörtu veðri og í fjórða skiftið
á Gilsfirði í haust á útleið.“
*
„Nú vil ég spyrja bréfritará
þinn (Bæjarbúa), hvort hann
haldi íþví fram með framan-
greindum upplýsingum, að mið-
unarstöð í skipinu sé betri leiðar-
vísir fyrir skipstjóra en vitarnir
og önnur leiðarmerki þegar þau
sjást eins og greint er hér að
framan.“
*
„Það er eftirtektarvert í þessu
sambandi, að e/s. Súðin hefir
aldrei kent grunns í þoku eða
snjóbyl, einungis þegar bjart hefir
verið loft og í öllum tilfellunum
hefir skipið þá verið framarlega í
áætlun sinni. Það er ómögulegt að
setja strönd Súðarinnar í samband
við hina þröngu áætlun, þar sem
ströndin hafa ekki átt sér stað í
dimmviðri. Ég býst ekki við að
ég skrifi þér bréf um þetta efni á
næstunni. Það er nú verið að ljúka
við aðgerð skipsins frá Gilsfjarð-
arstrandinu, og vona ég að e/s.
Súðin fari sínar næstu 10 hring-
ferðir án þess að reka nefið í,
eins og stóð í „Revyunni“ xun
Fjöruþór.“
*
Ég get ekki verið sammála
„Vini mínum“ um það, að hinar
þröngu áætlanir Súðarinnar geti
ekki hafa leitt til þess, að hún
hefir tekið niðri.
*
Verzlunarfyrirtækin eru nú
hvert af öðru að senda fólki heim
veggalmanölt og eru 5 komin á
sum heimili. En hvernig er það
með litlu almanaksbækurnar, sem
hægt er að hafa í vasa? Hafa þær
ekki verið gefnar út að þessu
sinni? Þessar bækur eru alveg ó-
missandi hverjum manni.
Hannes á horninu.
ARIÐ 1938 er búið að kveðja
og hið nýja að hefja görngiu
sír.a. Við slík tíma'mót verðlur
manni tamt að líta til bafca yfir
farinin veg og sjá hvað hið liðna
álr sfeiliur okkur eftir bæðJ í fjár-
hagslegu og Jijóðfélagslegu sjálf-
stæði til frambúðair á hinlu nýja
ári.
Fjárhaigslegt sjálfstæði okkar
má segja að háfi litlium' brteyt-
ingum tekið á hvomgan vieg og
sé á siínu kyrstöðutímftbili frá
ári tíl árs. Verzlnniarjöfnuðurinm
hefir ■v'erið hagstæður betur en
var síðust liðið ár. Er það spor
í rétta átt til þess að verða fjár-
hags'.ega sjálfstæð þ jóð með
batnandi tiima, ef unt verður alð
halda jafnvægi viðskiftalífsiinis á
komandi ári. Burtséð frá öllu
pólitisku sjönanmiði ætti þaið að
vera saanieijginleg hugsjóin allra
flokka,, að viuna að því að efla
fjárliags'legt sjálfstæðf okfear
gagnvart öðium löndum, svo að
þau r.æðu efeki því talfemaTki að
hafai ihlutunarrétt um máiefni
ofefear, hvoiki utan latads eða
imian, þvl slife íhlutun gæti efeki
orðiö til annairs en þesis að
minka hin ís'enzku sjónarmið og
kyrkja hinn forna hetjudug þjö,ð-
aninnair, s©m lifað hefir mieð
hentni frá landnámstíÖ og gert
hana þrautseiga og viljasterka til
að lyfta þeim Gnettistökum, sem
lyft hefir verið frá byggingu
þesis® lands. Þvi að ef þjóöúmi
tefest að vera sameinuð í að
hrista af isér klafa erlendnar yf-
iidrottnunar, þá sér hún ialð hún
er voldug og sterk, qg einmitt
þes's vegna mun hún á komamdi
árum vlsai á biug öllum erlenidum
öfgaöflum, siem neyna áð- læsa
sinum einræðisklótm i íslienzfet
þjóðlíf. Allar siifcair öfgar munu
Islendingar nefea af höndum sér
og reisa á ný hið forna feapp og
dug þjóðaninnar og spyma hæl-
um móit hættu í öilu lýðskrunni
erlendra leigiúþýa, sem giengiö
hafa á mála hjá öfgafullium ein-
ræðiishernuim itij tjónis fyrix hina
þjóðlegu þróun okkar friðsæla
iands-.
Hviermig hefir hagur verka-
míanmsáins orðiið á þesisU liðnia ári?
það má segja að þar sé ekki
bjart yfir frekair vemju. Myrkur
skamimdegisims og skuggar erfið-
leikanna hafa lagst með þunga
síniuim yfir afkomum öguleika
verkumanmsams og lamað staris-
þrekið og viljakraftinn til að
sitanda á móti erfiðleikunum.
Með erfiðJeikunum hafa ýmsir á-
byrgðarlauár lýðiskrumiairar mot-
að tækifærið og hafið pólitisfea
herferð á hemdiur verkalýðshreif-
imgunni í landinu og reynt að
tvistra. samtaikamætt'i verikalýðs-
ins undir því yfiirsfkini að nýtt
blómjatimabil, væri að hefjast í
sögu verkalýðishreifin.gairinnar
sem skapaði gull og græna sfeóga
fyriir verkalýðinn ef hann vildi
kasta á glæ öllu fyrra- staifi og
,-same'ima'sit“ í einn nýjan bar-
áttuflokk sem biendist móti öllu
því sem áðiur þótti mieist umviert
að búa sem bez?t aið.-
Til þess aið þetta mætti taikast
sem fljótast skildu verfeatmenn
sjálfir greiða feostmaiðinn úr fé-
lags'sjóði
Við þeasa starfsiemi hlafa svo
myndast tvær ósamstæðair and-
stöður, sem vega sait um verfea-
fóikið1 í iandinu, á öðrum enda
hin öfgafeamda nazistastefna en á
hinum feommúndistíisk ógnaröid-
Hvor pessara stiefna nær fyr hæl-
um við jörðu leiðir tíminin og
hið komiandi á)r í Ijós. 1
Mættí þetta nýja ár verða rík-
ana af skilnimgi allrar alþýðu í
lamdiinu á þeirri hættu sem henni
er. búin af saimstaafi slíkra flokka
svo hernni auðnisí alð skipa mál-
Uim sínum sjálfri sér til bless-
unáir og bættairi lífsafliomu..
J. S. J.

BRYNJÓLFUR JÓHANNESSON
(Þórir viðlieggur.)
Leikfélag Rsykjavíkur
hefir ákveðið, til þess að gefa
aem flestum tæfeifæri til þess að
sjá hinn einfeeinniliegai Leik frá
söguöld ísiendiimga, Fróðá, að
relja. mokkunn hluta aið'göngu-
miöa á næstu tveimur sýnángum
á kr. 1,00 oig kr. 1,50.
Alliir, er ,séð hafa leikinm, dá-
sarna hina gömlu ístenzku isfeart-
búminga, fögur leiktjöld, að ýmsu
leytí nýstárliegan sviðútbiúmað,
svo sem liðandi ský á hianni o. s.
frv., að ógleymdum afburðaleik
sumra beztu leifeenda lamdsins.
Fyrir fimtudagskvöldssýning-
una (þ. 12. þ. m.) verða hilniir ó-
dýflú miðair seldir isamdægurs
efti'r fel. 5.
Farsóttír og mamimdsuðl
í Reykjflvík vifeuina 18.—24.
dezemiber (í svigum töliuir mæstu
Viklu á undjan): Hálsbólga 49 (67).
Kvefsó'tt 223 (254). Iðrafevef 10
(15). Kvieflumgnaihólga 2 (4). Tafe-
sótt 2 (2). Sfear.Lat'sisótt 1 (4).
Hlaupabóla 1 (0). — Maminislát
7 (3). — LandIæJsaLs'skrifs.tofan.
FB,
H. R. Haggard:
Kynjalandið.
ín
ætlaði að berjast við Vatnabúamn, með því að hanui
væri kominn aif bardagamammaættu n, en nú hlæ ég
aið honum, því að ég aé, að hamn er ekkiart fljnniað’ ,en
kynblendingsóþokki og hieigiull. — Já. já; þú getiur
heýrt hann segja þetta, Otur. Heyrðu! Ætlarðu tA
að þola þessa smón og láta taika þig og gleypa þig?
Svonai ávflrpaði dvergurinn sjálfan sig. og hugur
haua var svo truflaður, að homum famst hianm hafa í
lajin og venu heyrt þessi orð, sem hanm hafði hugsað
sé'r, og Lsonard standa hjá sér og draga dár að sér.
Að lofcum stökk hatnn á fætu’r og hrópaði: — Það
skad aildirei verða, Baas! .svo hétt, að kváð við í htell-
inum. og baut beint að óvini simium með tvíbJáðaða
hntftínn i hæjfri hendlmm.
Króikódíllinn hafði he.ðið eftir því, að hann yrði
meðvitumdarlaus, eins og allir höfðu orðið, sem hann
hajfði farið að glápa á með sínum banvænu glynnum;
nú' heyrði hann ópið og vaknaði af doða þieim, sem
yfir lionum sýndist vera. Hann lyftí upp hauisnlulm;
það vár eins og eldur brynni úr daufliegu alugUnulæ;
alLur stóri skrofeklurinn fór að hreyfast. Hærra og
hærra lyftí hann upp hausmum; svo stökk hann alt
í ein|ui ofan af steininUm, eins og ferókódílar stökkva
af árbökfeum út í vatnið, Jnegar þeir hafa verið eitt-
hvað ónáðaðir, og feom svo þungt niðfu,r ti! jarðar, áð
heliirinn skajlf, og stóð þannig fyrir dveiTgmum með
rófuna hringaða' upp á bakiniu.
♦■fraar æpfl 'Olur. mmptrt reiðí og sumpart afi
skelfingu, og það var eíns og dýrið yrði enn æstara
við öpfð- Að mínsta feosti opnaði það stóra kiaftinn
RÍms og þið ætlaöi að gripo hflom ítg áfram fá-
eln skref og mam svo sftáðar, þegar það átti eftir til
haips iæp 0 fiet. i , . . j
UTSÆÐI.
Þeim, sem fmrfa að kaupa útlendar
útsœðiskartSHur fyrir komandi vor,
vlljum vér benda á, að allar slíkar pant
anir purfa að vera komnar í vorar
hendur fyrir lok febrúarmánaðar.
Sankvæmt gildandi ákvœðum get-
um vér ekki afgreitt pantanir frá
einstökum inonnum.
Grænmetisverslan ríkisins.
Stk 'KR
PAKKINN KOSTAR ’
Nú var það, að dvergurinn þurfti að taka tíl siinna,
ráða, og hann vissi það, því að með 'tækifærmu hafðii
hajmn fengið af'tur alt sitt hugrekki og allá siina hyggni.
Það var hann, sem stökk, og ekki kiiókódíilinn; hann,
s'tökk áfr.am, rák haudilegginn og tvöfalda hmífinn laingt
íton í gapandi ginið og hél't hómuim þa'r svo som
sökúmdu, og visisi ann,ar oddurinn upp á við 'til heilans
og himn niðu'r á við í 'tunguna. Hann fann stoltana
lokas’t saman, en gúlu tanitiaraðimiar snertu efeki hand-
legginn á ho*num, því að það se:n mi'lli þeirTra var hélt
beim dálí'tið sunidur. Svo fleygði hann sér niður á
aðra hiiðina og skildi vopnið ef'tir i kofei skrlðdýrsins.
Fáein augnablik skófe það hræðilega hausiinn gap-
andi, og Olur horfði á; tvisvar opnaði það stóru stoojlt-
ar.ai og hirækti, og tvisvar rsyndi þ.að að ioka þeim,.
Ó! Hviemig færi, ef það skyídi geta losað sig við
hnífinn eða rekið hann gegnum mjúka holdið í kjaft-
inúm? Þá var áreiðanilega' á'ti um Otur! En það gat
hann ekki gert, þvi að rneðra blaðiið hafði lent á kjálk-
a,núm, og við hverja 'tilraun, sem krókódíllimn ger.ði,
rak hann hvassa oddimn á efra blaðinu lengra í áftina
til heiiflns; meira að segja, svo gott var stálið ogl
svo vél voru sköftin neirð mieð ólunum, að þó flð þær
væru orðnflr votar, brotnað’i ékkert mé lét undan.
— Nú 'íréðiur hann ofan á mér eða lemur mig sundur
með róHumni, sagði Otur. En Omnurinn haifði enn þá
ekki meitt slikt í huga; sannas't að segja virtist svo,
sem ha,mn hiefði gleyrnt návist óvinar síus í jkvöLun-
um. Hann engdist sundur og samain á hellisgólfinu,
lacmdi hamrana méð rófunni og gapti áltaf voðaLega.
Svo stökk hann a!t í einU fraim hjá honum, og seíga
ólin utan Um mittið á Otri drógst eins og taugin frá
hníflinum á hvalveiðabátnum, þegar sikutulllnn hefir
,lent í hvalniuim,.
Þrisvar sinnttm snierist dvergu'rinn í hring afar hart,
og svo fann hann, að hann var dreginn með hörðium
hnykkjum eftiir steiimgóilfinu; til allrar haBmingju fyriir
hann var það silétt. Við fjórða hnýkkinn var hflnn flftur
komiinTi út i Vfltnlið í tjöirmin'ni og jafmvel dreginm niður
1 meðsta hyldýpi heiinar.
— Það er eins'takur asnaskapur, hugsaði Otur með
sér, — að binda sjálfam sig við arnnan eims fisk og.
þenman, þvi að hann dmekkiir mér áður en hann deyr.
Ef krókódillinn hefði verið áð eiga við nokkum amn-
an mann en Oíur, hefðu úrslitin vafalaust orðið þau.
Ert dvergurinn var svo nærri því að vera ibæði láðs
og lagarskepma, sem nokkiur mannlj^g vera getur verið,
og hamn gat stungið sór og synt og haldið niðri i sér
andanum og jafmvel séð niðri í vatninu eims og dýrið.
cem hann átti sflmmefnt við. ALdrei komu þeir hæfi-
I^fkar sér beiur fyriir hattn héLdur en þær mínútur.
sem stóð á þessari kynlegU' hólmgöngu. Tvkvar sökk
skriðdýrið í kvölium siinium pföur á 'botn tjarnflrinnar
— og hún var afair djúp — og dró dverginn með sér;
en það vfjdi. þó svo tii, að honttm skaut alveg upp
á mi'ili, svo að Otur fékk' þá tima tíl að draga að'
séir loftið. 1 þriðja sinn stakk dýrið sér, og Otuir varð
að fylgja því — í þetta skifti aö mynninu á eitou af-
ren;S'/inu nijðri í jörðitoni, og sogaðist dvergurinm ofato
í það. Nú snéri dýrið: sér við, stiefndi Upp tjörnina mieð
ínikíttm- hraða, líkt og Iax, og Otur, sem áður hafði
óskað þesis innilegia, að taugin slitnaði, óskaði nú þess,
að hún héldi, þvi að hann vissi, að jflfnvel hann væri
ekki fær urn að synda móti öðnum eimsr undirstnattmi.
Taugin hélt, og aftur komu þei'r upp á yfir'borð
v.atnsi'ns; þar llá skriðdýrið og lamdi vátnið í fevölum:
sínttm, og blóðið streymdi út úr miunni þess og nösum.
Dverginum þótti í meira lagi vænt um, að getá
dregið loft'ið alð sér aftur, þvi að í siðuistu dýfunni
hafði hann verið mjög nærri köfnun. Hann iyfti Upp
’höfðrnu, sogflði í sjig loftið x stórum teigum og :sá nú,
að fram með öllum bökfeumum að tjörnin’ni voru á-
horfendur, sem æptu og létu eins og þeir væru öðir af
géðshræringu. Eftir það sá hann lítið ttm stund, því
að einmitt þá virtist fcróikódillimn gera sér gne’rn fyrir
'Uvl í fyrsta sinni, að maðurinn við hliðina á honumi
væri or&ök í þra'utum hams; að minsta kosti fór
hann að brjótast nm, sivo að va'tnið va-11 og sfluð fram
n]téð hör&u siðumum á honttm, og réð á Otur. Hann
gat ©kfei biitið hauti með tön‘n.ttn,um, sivo að hawn fór