Alþýðublaðið - 12.01.1939, Blaðsíða 2

FIMTUDAG 12. JAN. 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Stendnr fsland
Norðurlöndnm i
að baki
tónsmíð?
I„MORGUNBLAÐINU“ þ. 12.
okt. ier sagt frá norræna tón-
listamiiótiniu í Höfin. Tvö atriöi
gnemarínna'r valda því, aíð ég á-
lít nétt að koma fnaan me'ð örfáar
athuigasemdir. Pess ier fynst get-
ið, áð ég sem fonmaöur „Banda-
lags íslenzkra listaimainna“ hafi
að miestn ainnalst undirbú'nmg
Uindir pátttiöfeu Islientíiiinlga í fh|ált'í:ð-
inni, og verðwr pví ékki and-mœlt,
ien þáð neyndist þó nauðsyinlegt
að gera grieiln fyrir því, hvennig
ég hagáði undirbúninignum. Þá
er þvi haldiö fram í grie'iniinni, áð
vér íslendingar stö'ndum í tón-
50110 áð baiki hinám Norður-
landaþjóðlunum, og því werið ég
áð andmœlia. — EWki vál ég gera
tilraluin til að venja mig éða min
verk', (þó það væri fneisitatadi,
þar sem á Islandi hafa mest-
miegnis birzt áríásir á mig og
min verk úr dönskum blöðum,
sem ertu andvíg öllu „nýþýzka"
og ásákai mig fyrir ,,nýþýzk“ á-
hrífj. Nied, — mínum verlkum má
alveg sileppa, enda mun vera svo
álitið, alð þau hafi sérstöðu,
hvort sem mienm nú viilja hafna
þeim eða ekki. — Ég álit hins
■vegar nauösynlegt að verja önn-
Ltr ísienzk tónskádd og aintímæla
vanmaiti á þeim. Til þesis er
naiuðsynlegt, að menn neyni að
átta áig á aðstöðu Islainds og
Norðu'rlahda gagnvart ad þjóðlÐgri
tónmennángu.
Það er viðurkend stiaðreynd, að
Norðturlandaþjóðimiair eru fyrst
og fnemst bófcmentaþjóð'ár, og á
þetta ékki hvað sízt við um ts-
Imdinga. í tóniist standa þessar
þjóðir allar að baki flestium tón-
mentaþjóöum, svo að þvi er jafn-
vel haldið fram, að æðri norræn
tónlist ^é enin ekki orðin till. Tón-
verk Griegs eru t. d. álitin að
eins tilraun í þessa átt, og tón-
verkin eftxr Sibieliius eru oft áLitin
ínékar austræn en norræn. önnur
tónlist Norðlurlanda er ofta'st álif-
iip spegilmynd af þýzkri 19. aldar
tónlist og í iseinná tíð af franskri
tónlist, og áííta menn ekki 'sjald-
JÓN LEIFS
an, að spegilmyndin sé stundum
helzt til dauf. En segja má, að
tónlistasmekkurinn á Norður-
löndtum sé enn alment heilli kyn-
islóð á eftir „timanium“ eða nneir.
— Við todirbúninginn undir þátt
töku Islendinga í Hafnarmótinu
var mér Ijóst, að táka varð tillit
til þesisa, og ég var fyrirfriam
sannfærðlur um, að vairla mundu
vera til nokknair ísilenzkar tón-
simíðar, isem gætu ekki fyliilega
staðist samanburð við flestar nú-
tímatónsmí'öar Norðurlanda og
falTið i smekk danskra áheyr-
enda. Ég valdi t. d. þesis vegna:
mín fyrstiu veik, sem ern nú alt
að 20 ára gömul, uriðu í hiöfiuð-
dráttum. til á námsiárum máinum
og eru því að siumu Jeyti til
orðin undir siíðrámantízkuan á-
hrifum megmland'Sdnis. Auk þess
reyinidi ég að komia sem allm
flestan islenzkum tóniskáldum
og listamömium að og gera dag-
skrána sem fjölbrieyttasta, —- til
þesis að saninfæria vora norrænú
bræður um, að vér tslendingar
væiUm. vel þiess verðir, að tðljast
til fjölskyldu þeirra, eáninig í
tónlist. Tóináis'tamefnd „Banda-
Jags ísienzkra listaimanna",. sem
áninaðist dagskrárval heiima í
Reykjavík, gat þvi miður ekki
tekið tilláit til allra ós,ka minina í
þessum efnum. Ég vildi t. dt
koma íslenzkum fiðluleikara að
og eimnig lagi fyrir tvær söng-
raddir eftir Þórariinin Jónsison.
Þrátt fyrir það má siegjia, að ís-
Ienzka dagskráin hafi sem hieild
fállið mjög vel inn i þiessa no.r-
rænu hátíð og jafnva! þiaiu ís-
iLenzku smálög, siem hefði mátt
álít-a of veigiaiítil, féliu áhieyr-
endum og biaðadómendum' mjög
ivol í geð og voriu alls ekki ál'jtin
stianda nokfcum hlut að baki
íbis koirar lögum hiana Norður-
IiandaþjóEanna! — Vér ísléaiding-
ar verðum að vísu að feainnaist
við, áð tónsmíðiafriaimóeiðsLa vor
©r minni að vexti og fábneyttari
en framiIeiðsLa hinnia Nonðuriand-
antna, en lað því er smertir gæðin
getuin vér krafist þiess að töljast
jafn réttháir, —' enda var Jþað
ViBurkent.
Hins vegar &kai ég ekki leynu
þvi, 'að ég tél naúðsynlegt, að
íslenzk tónskáld ieggi ekki mæli-
kvárða Noröurlanda á veitk sín,
og ég trúi á það (eins og ég
irökskýrði í „Ská!mi“ þegar 1922),
að íslenzk tóinlist eigi mákla
framtíð fyrir sér og eigi jafnvel
eftir að komast. lengra en tómlist
hinina Norðurlianidiannia. — Nú i
10 ár hefir tsland tekið þát|t í lail*-
'þjóðatónlistiarhátíiðtum víðs vegar
um álfuna, og framvegis munu
íslenzk tónskáld hafa færi ó að
taka þá'tt í slíkum mótu'm utan
Niorðurlanda miinst tvisvalr á ári.
— Því miður virðist hin Norður-
Löndin Lítið fylgjast með í þróun-
'inni, þar sem þau ekki einu sinni
láta flytja sín nýju tónverk,
gagnkvæmt, svo að teljatndi sé,
— en vioniand'i getia norrænu tón-
listarhátí'ðimar eitthvað bneytt
þvá.
Jón Leifs.

RAPTAKJÁVERSIUH - RÁPVIRKJUH - yiOGERPASTOPA
Selur allskoriar rafmagnstæki,
vjelar *og raflagnirigaefni. • • •
Anhast raflagnir og viðgerðie
á lögnum og rafmagnsixkjum.
Duglegir rafvirkjar. Fljót afgreiðsla
1 Útbreiðið Alþýðublaðið!
Innifrosin skip í Norðursjónum.
Meðan hér á íslandi er hálfgert sumarveður, svo að segja frostlaust og snjór hefir varla
sést hér í marga mánuði, eru hörkufrost í Mið-Evrópu, snjóþyngsli svo mikil, að samgöng-
ur teppast og skipin frjósa jafnvel inni á víkum og vogum. — Myndin hér að ofan sýnir inni-
frosin skip við strendur Þýzkalands, í Norðursjónum. Hefir þýzka flugfélagið „Luft-Hansa“
komið á fót sérstökum flugferðum með vélum, sem fara til þessara innifrosnu skipa með mat-
væli og annað það, sem þau vanhagar um.
Signrður Þórðarson
verkamaður.
Minningarorð.
T DAG var til moldiar borinin
Sigiurðiur Þórðarson
verkamaðiur á Vestiurgötu 54
hér í bænluim. Hann var fædd-
úr 19. ágúst 1863 að Hellá í
Rangárvallasýslu og ólist tupp hjá
foreldrium sínum fram áð ferm-
ingaraldri, en fluttist þá út á
Eyrarbakfca og vaT þar nokkuir ár
eða fram yfir tvíttigt. Þvi næst
mtiiii haan hafa- dvalið í Borgar-
firði og kyntist þar 1893 eftir-
lifandi koniu sirani, Guðbjörgu
Eyjólfsdóttiur Jóhaninesisonar
skáldis frá Hvamimá i Hváitáirisi'ðiu.
Bjiuggu þau 3 ár siuðlur í Leiru,
þar næst 26 ár á Isafirði og nú
síðíasit 17 ár í Reykjavik. Þalu
eigmuðiust 9 böm, og eru 3 þeirra
á lífi, einin stoniur og ein dóttir
Bezta
Munntóbakið
er frá
Brödrene Braun.
K AUPM ANN AH0FN.
BiðJiO haupmann yOar nm
B. B. munntóbak
Fænt »11»
'hér í ibiæwulm og ein dóitir gift
í Nonegi.
Sigtirðtur stundaði sjðmiensku
og iandvinmiu (eymrváninti) og
átti oft við erfið lifskjör að búa
eins og margir aðrir í þeiiri 'sitétt,
m vann fyrir heimili sinti mieð
eljti og atorku, svo að hairm
þtirfti ekki neitt til annara að
siækja. Sá, sem þetta ritaír, kynt-
ist horitilm á þvi tímabili istem
hianin dvaldi á Eyralrbakka, og
H. R. Haggard:
Kynjalandið.
112
að reyna að Lemja hann með rófunni.
TvtLsivar stakk Otur sér og féikk forðað sér við
höggunuin, ©n í þriðja sinn tökst honutn það ekki;
því að skriðdýrið elti hanin niður í vatnið oig gaf
honium h ræ'öi 'iegt högg áður en hann fékk svigrúm
til að komast lupp eða ofan. Hann íainni hnufóitta
hreilsíriö isifeerast inn í ho.Iidiið, og bowum fanist hvert
bidinl í likama sínlum vena að brotna og augun vera
að springa út úr höfðiiniui. Mótspyrna hans varð .liin-
ari o.g lmari og áranjgiur,sLaus, því að nú var hanin. al-
veg að máissa mieðvitlundiina, og alt varð svart fyrir.
aiugum hans.
En svo varð .sikyudálegai bneyting nokkur, og Otur
vás'si óljóst af því, að hann var dreginn ge-gnlum vat:n-
ið og yfir grjiót. Svo miisti hlanin meö öll|u imieðvituind-
iná og mtnnidi ekki lengtir eftir nieinu.
Þegair hann vaknaði' aftur 1 áhiamn á hiellisgólfimu,
en ekki einn, því að við hlið hans var Orm-giuðinin,
lá þar í síniuim slðiustu hræðá.legu hlykkjum og var
— dauðiur! ’Efra blaðTið á tvöfalda hnífnum hafði
stungízt inn I hieiLatun, og í diauðateygjunium hafði
hainjn leitiaðá bæliisinis, sem háinn hafði bafst viið í ■ öld-
Uim sáiman, og dregið Otur með sér; þa'r hiafði hann
drepizt, m iekki vlsisi Otúr hvernág það hafði orðið'
oðiai hvenær. En dvergurinn h,aifði unnið sigur. Fraaumi
fyrir honum lá hán gamla ógn Þo'ku-lýðsinis, guð-
dóms'tákn þjóðarinnar, og í nsiuin og veru sá siem hún
dýrfcaðli, og Otur hafði yfársitigið hann með hyggni
sliininii og hreysti.
Otúr sá þetta og skildi það, og þótt h'ann væri
jnia'itan og aif sér gengimin, fyUtist brjóst hams metn-
aði, þvi að hiafði hamn ekki einin uininið slikt afreks-
verk, að frá öðrú einsi var aldriei sagt í sögutn þjóð-
airSimmar? ó, ajð Baas,iinn væri hér tll þess að sjá
þessa sjón, sagðá hann um leið og hann skneið fram
með sínUm fallua fjainda og sattilst á viðbióðisiliega
hiaiusinin á honum. Því er. miður, hamn geíttr þiað
ekk'i, bætti hann við, 'en ég bið þesis, að vemdar-
ánd'i máinn hllífi miínlu, svo áð ég geti Lifað til að
syngja söng um dráp þessa djöfuls Þo.ku-Iýðs6ns.
Já! það var ibardagi, sem vert var um að ta'ia. Hve-
nær fær maðlur að ,sj,á sl'íkan bardaga aftur? Og sjá!
Áð uncla te’u'.um mö'gum sk áulum og því að ó'.in hefir
sikorliizt inn í holdið luon mittið á mér, ier ég eiltki
miifcið meiddúr, þvi að vatnið dró úr krafti rófuinn-
arí, þegar hawn var að berjia m|ig miéð henni. Þegi-
ar alt kemúr tíil allsi, er það gott, að taugin sikyLdi'
hiailda, því að fynir hana drógst ég upp úr tjöminni
eing og ég drógst fraim. í hana, og annars hefði ég
árelðanlega drúkknaið þama. Sko þó, hún hefir verið
rétt að ,segja farim, og haún tók í endann á henni,,
sem stóð út úr kjaftinum á krókódiinum, hrykti í
og siteL't hána, því að litið vantiaðií á áð hún hieffði
nluddázt sundur á gu,I,u krökðdí'lstöninúrium. Þegar Ot-
ur svo hafföi náð 'sér ofurlítið aftur og þvegið vðrstú
nreiðslin úr vatni, fór hia'nfa að hugsa ráð sitt. Fyrst
leyndi hánn sam't áð ná út stótíu hnífunum, en sú
tilraun varð- moð öllu árangursilaius. Tíu menn hefðu
ekki gelað hreyft þá, því að efra hlaðið hafði riakist
nrarga þlumiungá ainn í beini'ð og vöðvanla í hinum
mlkla haus skriðdýnsiins'. Aunars hefði dýrdð Hfca get-
áð JioQað siig við þá; en árangurinn' af hverri einuiatu
hrieyfingu, sem. dýrið sietti á kjafftípn á sér, hafði eim-
mfitt oirð'iið 'sá, að nékia stálið tengra inn — alvieg
upp að hjöltum.
Dvergiurinn hætti við þess'a tiiraun og skreið var-
teg'a að hellismiuu.anuim' og leit upp á tjamarbakk-
álna, isem móti homum voru; þalðan heynði ha|nn óp,
og isá rmenn þar vera að færa gig fram og aftur, aúð-
sjáanlega i mfikilli geðshræringiu..
— Ég er nú orð'inn þreyttur á pessari tjörn, sagði
ha,nn við sjálfan sig, og ef ég sést i henni, skýtur
þldssi mikla þjóð áneiðantegal örfúm1 að mér og dnepur
mig. Hvað á ég áð geaia? Ég get ekki haldið kyrru,
pirir í pessairi fýltu, hjá dauðá. djöflinum og beiniuim
ptórra siem' hann héfir étíö, þalngað til ég dey úr.
hluingri. Þetta vata hJýtux að koiua einhversistaðiar
firá, og þessa vegna virðist bezt fyrir mig að fylgja því
um siíund. og le'ita að Btaðnum, þar steim það kemnir
ýaini í hiellLirun. Það verðúr dim,t að fara þá léið, m
veggimir erlu sléttir og gólfið líka, svo að ég nteiðj
mig ekkerit, og ief ég verð einsfldls vísari, get ég sinú-
ið aftiuir og reynt að sleppa upp úr tj'önrfnmi á nætu.r-
péM.
Ef'tiir að Otur haföi ráðið. þiettá ferðálag af, lagði
húnin út í það með þieim ótraiuðleik, siem honum var
lagirun, og pað þvi fnemúr, sem hroilur h'affði tomið í
hanin af venumni í vritnisiu, og hann fann þreytu-óstyrk
vera að fcoma í sig af hinuim hriæðitegu sitimpingulm
og ge’ðshræringum, :sem hann hafði verið. í. Hann
vaffði ■ ölimjni útan um, mittið á sér, sem mjög var
sikorið, og lagði af sttað mieð' óstyrktegurfótatiaiki, því
aö hanjn var orðiinm mjög máttfarinin. Eftir fáiein skref
kom hanin að stieiúimum',. þalr siem hamrn hafði séö
hausimn á skriðdýrinu, og nam hanm staðar ti.1 þests
að stoða hamm. Harnrn klifraði upp eftir hallanum —
aem ekki var neitt auðvelt, þvi að steinnimm var háll
eina og is — og tomst upp á bprðamyndaða flötin
ofan á hioi.Um. Á röðinmi þar lá ilíkami prestsims, sem
haffði orðið honum samfferða 'Ofan aff haus líkmeskj-
unnar mikiu.
•Svio fór hann að skoða bjarg þ'etta að pfiam, og þá
Skildisit honum í fýflsta sinni, hve gömul hún heföi
hlotið að verai, ófresikjam' siem hann haffði unnið sig-
lúr á í eim/ni eimustu orustu, því afö þar sem skrakkulr
krókódiLsiinis hafði legið manmisaldur eftir mannL-;,aIdur,
og ef ti'l vi'ldi hverja öldina eftir aðra, þar hafði kom-
ið Lægö í þett» harða efni, tveggja fiete djúp eðai
meira; en ofiam á bjaírgimui var enm dýpri lægð, sem
haiusinm baffði légið i, meðaln hann hélt sinin svefn-
minnist hans sem ffjörmikiLs og
sikiemtilegs félaga. Þegar hamm
yar á 19. ári Lemti hanm í sjó-
hrakningi frá ÞiorlákshÖfn með
Þoflkeli Þorkelssyni frá óseyflar-
resi og félögúrri hans, sem sa'gt.
hefir verið frá opinberlega fyrir
stuttu, og reyndisit hanm þá hinn
trausti og glaðværi féLagi elns og
hanln mun haffa reynst í Lífinu f>T
og slíðar. Sigúrðiur var að sögn
kuinmuigra alla ítíið fylgjamdi verika
lýðshreyfinigunni og hafði máfcimn
áhúga fyrir öllu, sem gerðdisit 1
má’.ium veflkalýðsinis. Á siöasit-
liðniu sumri varð hanm ueikur og
fór un-dir lækni-saðgerð, en var
kominm yfir þáð- fyrir nokkru,
þegar hanm veiktist aftu'r af
: lumigmaíbólgu og andaðist 5. jamú-
‘ácr s .1. og ‘er bainm nú' komimn
í friðjarhöfn úr öllum erfiðJeikum
llfsins og fylgja honluim þamigað
beztlu öskir frá gömlium félög-
iuim og pakki'r fyrir dnengilegt
kamsta’rf á Hðnutm árum.
S. Þ.
SpegiITnn . ,. .
kemur út á níorgun.
Doktorspróf i eðlísfræði,
Sveinn' Þórðarson, Sveinssomar
á Kteppi, befir lokið doktors-
prófi við háskólanm í Jená. Er
hanm yæntemtegur heim bráö-
tega og tekur við stærðfræði-
kenslu við Mentaritólainm á Ak-
úreyri. ,