Alþýðublaðið - 10.02.1939, Qupperneq 1

Ilappdrættisiímboðið í Al°
þýðuhúsiuu.
Gengið rnn ítá Hverlis<
gotu/
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUE
FÖSTUDAG 10. FEBR. 1939
33. TÖLUBLAÐ
Italír óttast að verða svikn-
ir um sigurlaunin á Spáni.
--- ■»--
Oísarelðl i Róm og Berlfn yflr baktjalda-
samalngum Breta og Frakka við Franeo.
Miaja hershöfðingi hefir nú
af spönsku lýðræðisstjórninni
verið skipaður hermálaráð-
herra og yfirmaður alls stjórn-
arhersins á landi, sjó og í lofti.
Þykir sumum það benda til að
stjórnin sé enn sem fyr ráðin £
því að halda vörninni áfram. en
hins vegar verður sá orðrómur
stöðugt sterkari, að Miaja og
Franco hafi þegar tekið upp
leynilegar samningaumleitanir
méð það fyrir augum að binda
enda á blóðsúthellingarnar, og
að vopnahlé muni nú loksins
vCra í aðsigi.
Það er einnig fullyrt, að
sendimaður Francos í London,
hertoginn af Alba, standi í
stöðugum samningaumleitun-
um við ensku stjómina, og um
Azana forseta, sem nú er kom-
i»n til Parísar og býr í spánska
sendiherrabústaðnum þar, er
vitað. að hann beitir sér af al-
efli fyrir því að vopnin verði
lögð niður.
Fraiskur sendiherra til
Bargos.
Þó er og mikið rætt um það,
að franska stjórnin muni vera
í þann veginn að viðurkenna
stjórn Francos og senda sendi-
herra til Burgos. En það er þó
gengið út frá því, að fyrir því
muni verða sett mjög ákveðin
skilyrði, fyrst og fremst þau, að
allur ítalski herinn, sem nú er
á Spáni, verði sendur heim, og
engar víggirðingar gerðar, né
nokkur herbúnaður viðhafður
við frönsku landamærin.
Sömuleiðis er talið, að
franska stjórnin muni leggja
mikla áherzlu á það, að fá
tryggingu frá Franco fyrir því,
að hinn mikli fjöldi flótta-
manna, sem síðustu vikurnar
hefir streymt til Frakklands,
fái að fara heim aftur með full-
um griðum.
FSr „DevonsWre“ til
Hinorca.
Nánari fréttir eru nú komnar
af því, með hvaða viðburðum
eyjan Minorca var tekin af
Franeo í gær.
Það gerðist með þeim hætti,
að enska herskipið „Devons-
hire“ flutti landsstjóra Francos
á eyjunni Mallorca skammt það
an, San Louis hershöfðingja, til
Minorca og setti hann þar á
land til þess að semja við yfir-
völd lýðræðisstjórnarinnar um
friðsamlega afhendingu eyjar-
innr í hendur Franco.
Enska herskipið beið á meðan
á höfninni, og þegar samning-
ar höfðu náðst, tók það 450
manns, sem óskað höfðu að yfir-
gefa eyjuna, um borð og fór af
stað með þá áleiðis til Marseille
á Frakklandi.
Um svipað leyti settu her-
skip Francos tvö herfylki og
tvær stórskotaliðsdeildir á land
á Minorca eingöngu skipaðar
spönskum hermönnum. Það
er lögð áherzla á það í yfirlýs-
ingum Francos um töku eyjar-
innar, að hún hafi farið fram án
nokkurra blóðsúthellinga og án
nokkurrar íhlutunar útlendinga.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins- KHÖFN í morgun.
Ai)STOÐ sú, sem enska herskipið „Devonshire“ veitti
Franco til þess að taka eyjuna Minorca, án þess að
ítalski flotinn fengi að koma þar nærri eða nokkrir ítalskir
hermenn væru fluttir til eyjarinnar, og orðrómurinn um
það, að Englendingar og Frakkar standi í samningum við
Franco um að viðurkenna stjóm hans á Spáni og binda
enda á borgarastyrjöldina gegn því, að ítalski herinn verði
sendur heim þaðan, hefir vakið ofsareiði bæði á Ítalíu og
Þýzkalandi.
ítalir óttast þð, að Franco taki upp samvinnu við Eng-
land og Frakkland þegar hann er búinn að sigra í borg-
arastyrjöldinni, til þess að losa sig við ítalska herinn og
þeir verði þannig á síðustu stundu sviknir um sigurlaunin
á Spáni og þá aðstöðu, sem þeir ætluðu sér til þess að
ógna Frakklandi einnig þaðan.
ítölsku og þýzku blöðin fara hörðum orðum um þá
aðstoð, sem Englendingar veittu Franco til að taka Min-
orca, saka þá og Frakka um íhlutun á Spáni og segja að
það sé augljóst, að tilgangur beggja sé sá, að bola ítölum
burt frá öllum áhrifum þar.
Vopnahlé i aösigl ð Spðni ?
Fjörugan danzleik
heldur Glímufélagið Ármann
í Iðnó annað kvöld kl. 10 síðd.
Hin ágæta hljómsveit Nýja
bandið leikur og ljóskastarar
verða um allan salinn. Sjá nán
ar .í augl. í blaðinu á morgun.
Rikisstjðrnin hefír
samjiykkt lðntökn
hafnarinnar hjð
Ösannar sögnsaonir
bornar tii baba.
UNDANFARNAR rúmar 2
vikur hefir verið unnið
að hinu nýja bólvirki hafnarinn-
ar og hefir aðallega verið unnið
að grjóttöku og grjótakstri.
Nokkurt hlé vlair& í fyrra-dag á
vinintemí og bárust þær fréttir
út ia'& á&tæ'ÖaJi' væri sú, aið rilds-
stjómin befði nieitáið að saim-
þykkja táratðkiu þá, sem höfnin
hafði fyrirhiugað hjá Eimskipa-
fólagi lalamds.
Alþýðiubliðxð spurl&i Skúla
Guðmundason atviranuimáliarálð-
hierra að þesísiu í morgun, og
sagðd hamn þetta ekki rétt. Rík-
íisistjómin fékk beiðní um sam-
þyktó fyrfc tánitökunni fyrir
raokkru siðain, en viegma þiess
hvenraig húin var lögð fyrir, vairð
húti ekki afgneidd strax og þiurfti
ríkisstjómm að fá námari upp-
iýsimigar um lántökuma til þess
að geta samþykt hama. Nú hafn
þær upplýsámgaT fengist og rík-
isstjómin isamþykt Lántökuna fyr-
ir isl'tt leyti.
Hafnarstjóri skýrði blaðinu svo
fná í morgun, að hann biíöi nú
aðeimsi eftir því áð fbrmaðiur
sitjómar Eimiskipafélagsims Eggert
Clæsisen, sem nú er fyriir raorð-
an kæmi heún til þesis að hægt
verði að ganga að fullu frá ián-
tökunni.
Pius páfi XI.
Pius páfi XI. látinn.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins
KHÖFN í morgun.
PIUS PÁFI XI. andaðist kl.
5 (eftir Mið-Evróputíma).
Hafði hann fengið slag í gær-
kveldi og eftir það ekki mátt
mæla.
Páfinn hefir verið mjög
heilsuveill undanfarin tvö ár,
og hvað eftir annað verið svo
alvarlega veikur, að menn hafa
ekki hugað honum líf.
Píus páfi XI., sem andaðist í
nótt, var fæddur í Desio á Lang-
barðalandi 31. maí 1857. Hann
er einn allra merkasti páfi, sem
á stóli hefir setið um síðustu
aldarbil. Var mestan part æfi
hans ekki annað sýnna, en að
hann myndi lifa kyrlátu lífi vís-
indamanns við holla lifnaðar-
háttu íþróttamanns, því hann
var orðinn 62 ára, er ferill
hans sveigðist inn á þá braut, er
leiðir til æðstu valda í kaþólsku
kirkjunni. -— 1879 tók hann
Stúdentar gangast fyrir
stofnun Farfuglafélags
—--------
Tilgangurinn er að kenna æsku-
mðnnum að pekkja Iand sitt.
STÚDENTAR gangast fyrir
að komið verði á stofn
„Farfugla'thneyfingu um land
allt og verður stofnþingið hér
í Reykjavík bráðlega.
í ýirastum löradum enu starfandi
fólög, sem raefnd em farfugla-
félög og hafa þaran ti'lgang að
sftuðla að ferðalögum, eLn'kiuim
ferðalögum og ferðutm ú reið-
hjóllum. Þau neisa gi'stiiskáia
bæði í borgum og þorpum og
Upp til fjálla, þar siem göngu-
möðir ferðalangar gefta fengið af-
aródýra gistingu, ef þeir eru mieð
limir féiaganna. Þessi félög háfa
fiengið geysfmikla útbnei'ðsiu, eink
tum í D'anmörku, Noregi, Sviþjóð
pg Þýzkalaradi. Hér á laindi hef-
ir enm ekki orðið úr stoflnun
slifcna félaga og mundi þó vena
hér raóg vierk að vimraa. Ferða-
löngiran Isiendinga er mjög rnikil,
og ísiiendingar ferðast mikiÖ. En
áá igalli er á mörgum ef ekki
flesiflram fierðalögum, að fólk ferð-
ast venjulega um óralleiðir í lok-
uðum bí'iiuim og nýftrar því ekki
hins dásamlega útsýnis og hins
hreina lofts, en borga tailsvert
fé fyrir þetta. Fáir ferðast gapg-
aindi um stuttar leiðir, en þó er
það tal's-vert að færaist i vöxt á
Síðari árram. En sá hængrar er á
göngufierðram hér á Iiandi, xð
liangt ier milli gistiistaða og gist-
ingin loostar talisvert fé.
Frh, á 4. síðu-
prestsvígslu, en hann tók aldrei
brauð, heldur fékkst við vís-
indaiðkanir, og varð 1882 pró-
fessor í guðfræði í Milano. 1888
varð hann bókavörður við hið
svo nefnda Ambrosíusar-bóka-
safn þar í borg, en það er eitt
frægustu bókasafna í heimi og
og þykir mikill frami að vera
þar starfsmaður. 1907 varð
hann yfirbókavörður þar, en
1914 yfirbókavörður við bóka-
safnið í Vatikani, og átti þar
með að venju framaferli hans
að vera lokið, því lengra varð
ekki komist á þeirri braut. —
Þetta átti þó að fara á annan
veg. Páfi var málamaður mik-
ill. talaði um 10 tungur, og var
pólska í tölu þeirra. Því var það,
er pólska ríkið var endurreist,
að hann var 1919 skipaður
fyrsti sendiherra páfa þar í
landi; þá var hann á 63. ári,
og tók hann það sama ár bisk-
upsvígslu í Warschau. Nú var
opinn fvrir honum stjórnmála-
ferill- A þeim fáu árum, sem
hann var sendiherra, gerði hann
fyrir páfastólinn samninga við
Lettland, Bayem, Pólland og
Lithauen. l’921 í júní var hann
gerður kardínáli , og í septem-
ber sama ár erkibiskup í Mil-
ano. Hinn 22. janúar 1922 and-
aðist Benedikt páfi XV., og 6.
febrúar sama ár var Áchilles
Damianus Ratti kardínáli, en
svo hét Pius XI. borgaralegu
heiti, kosinn páfi. Gerðist allur
þessi frami hans með svo skjótri
svipan, að hann náði aldrei að
vera færður í hina opinberu
starfsskrá páfadómsins sem
kardínáli eða erkibiskup í Mil-
ano.
Fræðistarfsemi páfa var mik-
il. Fékkst hann við sagnfræði
og samdi fjölda ritgerða um
sögu Langbarðalands og Mil-
ano. Hann hefir og gefið út
fjölda fornra texta, og væri
það starf ærið eitt til þess að
nafn hans geymdist. En starf
hans á páfastóli var auðvitað
almennara og áhrifameira.
Merkasti atburðurinn í páfatíð
hans er vafalaust það, að hann
gerði samninga við Ítalíu um
lausn deilu þeirrar milli páfa-
stólsins og þess ríkis, sem stað-
ið hafði frá 1871, og viðurkendi
Ítalía nú páfa fullvalda þjóð-
höfðingja yfir hinu litla ríki
Frh. á 4. síðu.
HAPPDRÆTTISUM-
BOÐID:
ALÞÝÐUHÚSINU.
Gengið inn frá Hverfis-
götu.
Hnnd V. Jensen bos-
inn formaðnr danska
verkalýðssambands-
ins.
Sambandið Jieitir AlRýðuíloRkB
um fullu íyloi i kosninöunom.
VERKALÝÐSSAMBANDIÐ
danska hélt aðalfund sinn
í dag með 800 fulltrúum frá fé-
lögunum. Knud V. Jensen þing-
maður, varaformaður sambands
ins, var kjörinn formaður í einu
hljóði, en fyrverandi formaður
Christian Jensen, andaðist í
haust.
Að lokraram fraudarstörfram flratti
Staiuniing ræðra mieð tiHiti tii
kosrairaga jneirra, er í bðinld fara.
Skoraði haratx á verka'lýössaim-
baradið að bregðast niú drtengLlega
og röggsamiega við og styðja
5ýðiræði og frelsi til sigrars í þjesis-
ram kosrainguim.
AÖ lokram vair borira upp til-
laga um það að vericalýðssaím^
bandið héti flokki jafsnaðarrraairand'
öllram situðniingi I kosningrarauim ,
er það gæti, og var þetta samv
þýkt.
Vlnnnfriðnr I Horegl.
OSLO í gærkveldi. FB.
Á fimdi Félags norskra at-
vinnurekenda og Landssam-
bands verkalýðsfélaganna í gær
náðist eins og búizt var við,
samkomulag um að framlengja
um alla gildandi launasamn-
inga, og er þar með tryggður
vinnufriður fyrir 80.000—90.000
manns. NRP.-FB,
Maðnr dettur i
Tjðrnina.
T MORGUN datt maður í
tjörnina, skamt fyrir norð-
an hólmann og var dreginn
upp með streng.
Var hringt á Slökkviliðs-
stöðina úr Búnaðarfélagshúsinu
og sagt frá því, að maður hefði
dottið í tjörnina og þyrfti hjálp-
ar við. Var brugðið skjótt við
og farið með stiga og streng út
á ísinn.
Stóð maðurinn fastur í botn-
leðjunni og mátti sig hvergi
hræra, en vatnið var honum vel
í mitti, og var honum orðið
hrollkalt. Var hann dreginn upp
úr, farið með hann inn á
Slökkvistöð og hann baðaður
og færður í þur föt. Var hann
tekinn að hressast, þegar hann
fór-
Er þetta viðvörun til manna
um að fara heldur um götuna
en yfir ísinn, ef ekki liggur því
meira á.
Eirraskip:
Grallfoas er á leið til Lieith frá
Ve&tmaranaeyjium, Goðafoss fór
frá Hamborg í dag, Brraarfoss
er værataraJiegrar til Vestmarana-
eyja í kvöld, Dettifoss fór frá
Hnll kl. 8% í morgran, Lagar-
foas fór frá Seyðisfirði í gær
til útianda, Selfosis er á leið til
Veátmaranaeyja frá Englaindi.