Alþýðublaðið - 15.02.1939, Síða 3

MIÐVIKUDAG 15. FEBK. 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Kommúnlstar hélðn
ársafmælið hátiðlegt
— i Hafnarfirði!
ALÞVÐUBLAÐIÐ
KITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá HverfisgötuL
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: AJgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
1-------------------------♦
Ferill kommðn-
istanna.
ENGIN breyting er sýni-
leg á Kommúnistaflokkn-
um hér eftir „þáttaskiftin“ í
lífi hans, er hann breytti um
nafn og tók að kalla sig ,,Sam-
einingarflokk alþýðu — sósíal-
istaflokkinn.11 Öllum, sem
þekkja stefnu og innræti þeirra
manna, er fremstir standa í
þessum flokki og ráða í öllu
stefnu hans og starfsaðferðum,
kemur þetta heldur ékki á ó-
vart.
Hinn nýi flokkur er um 4
mánaða gamall og það sem á-
unnizt hefir í ,,sameiningarátt-
ina“ er ekkert smáræði. ,,Dags-
brún“ er farin úr Alþýðusam-
bandinu og íhaldið hefir þar nú
úrslitaáhrifin. Málfundafélagið
„Óðinn“ er raunverulega orðið
verkamannafélagið í Reykjavík
— þó að Dagsbrún lifi enn að
nafninu til. Hve mikilli kúgun
sem beitt er af atvinnurekend-
um um vinnu hjá þeim, þá gerir
Dagsbrún ékkert. Þjóðviljinn
fjargviðrast að vísu um skoð-
anakúgun, sem „kaupbæti“ til
þeirra er vinnuna kaupa, en
Dagsbrún gerir ekkert. Enginn
fær vinnu hjá íhaldsfyrirtækj-
unum, nema hann hafi í vasan-
um kort, sem stimplað er af
stjórn ,,Óðins“ og sýnir að sá,
er það ber, hefir bæði selt
vinnuafl sitt og sannfæringu.
Til þess að þóknast sem bezt
þessum mönnum, eru allir þeir
Alþýðuflokksmenn, sem helzt
er að vænta að rísi gegn hvers-
konar kúgun og ofbeldi, reknir
úr félögunum og þau sprengd á
þann veg. Hlíf í Hafnarfirði hef-
ir nú fengið sína gröf í
gleymsku og vanvirðu vegna
ofstopa skammsýnna og lítil-
sigldra manna.
Verkalýðsfélag Norðfjarðar,
sem eitt sinn var öflugasta verk-
lýðsfélag á Austurlandi er orðið
að engu í höndum kommúnist-
anna, 13—14 ára börn ráða úr-
slitum mála í því félagi, en all-
ir þeir verkamenn og sjómenn,
sem það byggðu upp á sínum
tíma, eru þaðan horfnir. Það
er nú orðið sjálfdautt sem sam-
bandsfélag vegná þriggja ára
vanskila.
Þetta verða afleiðingarnar
þar, sem kommúnistarnir fá yf-
irhöndina í verkalýðshreyfing-
unni.
Sjálfsagt mun reynt að koma
einhverri sambandsnefnu á
þessi og einhver fleiri vand-
ræðafélög. Það var líka reynt
eftir 1930 á Norðurlandi, en alt
lognaðist út af og veslaðist
upp.
Þetta er aðeins ágrip af fjögra
mánaða sögu hins nýja komm-
únistaflokks. Verði saga hans
mikið lengri, er víst, að hún
skilur eftir fleiri óheillaspor.
En það er á valdi verkamann-
anna að hindra að svo verði í
verkalýðshreyfingunni.
Alþýðusambandið mun stand-
ast þennan storm, eins og alla
aðra, sem að því hafa blásið
yfir 20 ára skeið.
Það mun svara öllum klofn-
ingstilraunum með því að veita
þeim verkalýðsfélögum, sem
forsjá þess hlíta, þá vernd, sem
þau þurfa .Það mun einangra
kommúnistana og íhaldið sam-
an í sín klíkufélög og lofa þeim
síðan að leysast upp í innbyrð-
is fjandskap, þar sem hver
svíkur annan eins og nú er
komið svo vel á veg með í Dags-
brún og Óðni.
*
Það er næsta undarlegt, hve
lengi við íslendingar erum að
læra af reynslunni. Og þó
blasir reynslan í þessum efnum
allsstaðar við. Kommúnistarnir
hafa aldrei annað gert en eyði-
leggja þau félög, sem þeir hafa
náð á sitt vald. Dæmin eru þar
deginum Ijósari — Vestmanna-
eyjar, Siglufjörður, Akureyri,
Norðfjörður, Eskifjörður —
og nú síðast Hlíf og Dagsbrún.
Hvað er það, sem veldur
blindu verkalýðsins í þessum
efnum?
Menn hafa gott af því að velta
þeirri spurningu vel fyrir sér,
en eitt mun þar áreiðanlega
verða þyngst á metunum- Það
er hin rótgróna tilhneiging
okkar íslendinga til þess að
færa allt á verri veg. Hinn lát-
lausi rógur, sem kommúnist-
arnir nú í yfir 10 ár hafa ausið
yfir alla forvígismenn alþýðu-
hreyfingarinnar, hefir blindað
margan verkamanninn. Einskis
er svifist, ef koma þarf and-
stæðingum á kné, jafnvel bar-
dagaaðferðir, sem hjá öllum
þjóðum á meðalmenningarstigi
væru fordæmdar, bardagaað-
ferðanna sjálfra vegna, eru hér
notaðar dag eftir dag og viku
eftir viku af þessum eina flokki.
Svo langt stendur hann neðan
við allt sem heitir heiðarleiki
í bardagaaðferðum.
Verkamenn, lítið á muninn
á ykkur hér og stéttar-
bræðrum ykkar í Danmörku.
Á 800 manna þingi danska Al-
þýðusambandsins var samþykt
(Nl.)
Þá vekja þessar hugleiðingar
um forsetaefni íslands eftir
1943 þá hugsun, að mikil nauð-
syn bæri til þess að tekið sé að
ræða opinberlega um sambands
málið í heild sinni, því að
sennilega fer mörgum kjósend-
um eins og mér, að þeim er
ekki ljóst sambandið á milli
uppsagnar sáttmálans við Dani
og nauðsynjar þess að gera
ráðstafanir fyrir forseta íslands.
Áreiðanlegt er, að enginn verð-
ur forseti hins íslenzka ríkis á
meðan við höfum konung, og
opinberlega liggur engin yfir-
lýsing fyrir um það frá konungi
íslands, að hann ætli sér að
hætta að vera konungur hér á
landi, ef upp sé sagt sáttmál-
anum við Dani frá 1918. Þeir
kjósendur, sem ekki eru lög-
fræðingar, hljóta að líta svo á,
þar til þeir hafa verið fræddir
um hið gagnstæða, að núver-
andi konungur íslands og lög-
legir arfar hans haldi áfram
að hafa konungdóm á íslandi
þar til þeir afsala sér honum
MEÐ ÁFRAMHALDANDI
burtrekstrum og ofbeldi gegn
gömlum og þrautreyndum bar-
áttumönnum verkamannafélag-
anna, hlýtur Héðinn Valdimars-
son, sem ber ábyrgð á þessum
nýja hætti í stjórn verkalýðs-
mála, að missa samúð fleiri
og fleiri — jafnvel meðal sinna
ákveðnustu fylgismanna. Menn
töldu að burtrekstrarnir úr
Dagsbrún væru aðeins afleiðing
af hörðum átökum innan félags
ins, framkvæmdar í augnabliks
reiði og af hefndarþorsta. Þetta
væri ekki stefna, heldur augna-
bliksupphlaup.
❖
EN ATBURÐIRNIR í Ilafn-
arfirði hafa fært mönnum
heim sanninn um það, að hér
er. um fyrirframákveðin áform
að ræða, að kommúnistar ætla
að reyna að ná allri íslenzkri
verkalýðshreyfingu undir sig
með því að njóta aðstoðar
Sjálfstæðisflokksins til að ná
völdunum og með því að reka
alla þá, sem hafa tekið afstöðu
gegn skemdarstarfi þeirra burt
úr félögunum í von um að um-
hyggja þeirra fyrir þeim félög-
um, sem þeir hafa skapað og
stofnað til, valdi því, að þeir
vilji ekki bera hönd fyrir höfuð
sér.
einum rómi að styðja Alþýðu-
flokkinn þar með fé og fylgi
hreyfingarinnar í næstu kosn-
ingum og hefir sá flokkur lýst
því yíir, að eitt aðalhlutverk
sitt sé að halda sem gleggstri
aðgreiningu milli sín og komm-
únistanna. Hvernig mundi það
hafa orðið hér — t. d. í Dags-
brún og Hlíf?
En við Alþýðuflokksmenn
höldum ótrauðir út í baráttuna-
Við vitum að sanngirnin og
réttlætið er okkar megin. Við
vitum, að sá málstaður, sem við
berjumst fyrir, sigrar yfir svik-
um og ofbeldi leigðra erind-
reka fyrir erlendar háskastefn-
ur.
eða íslendingar losa sig við
konungdóm með uppreisn eða
stjórnarbyltingu. Það er ber-
sýnilegt, að konungdóm
urinn hér í þessu fullvalda ríki
getur ekki verið háður því, —
hvort við endurnýjum, breyt-
um eða segjum upp samningi
við annað fullvalda ríki.
Þetta atriði út af fyrir sig,
sýnir, að hugmyndirnar um
sáttmálann við Dani eru svo á
reiki, að það verður að teljast
óverjandi að draga lengur að
taka upp alvarlegar umræður
um málið.
Þetta á ekki síður við um
framtíðarafstöðu vora til sam-
bandsríkisins heldur en til kon-
ungdómsins.
í sáttmálanum eru einkum
tvö atriði, sem menn hafa talið
þess eðlis, að þeirra vegna sé
nauðsynlegt að segja honum
upp. Annað atriðið er, að Danir
fara nú með utanríkismál vor
í umboði voru, hitt er hin sam-
eiginlegu þegnréttindi.
Um bæði þessi atriði er það
sameiginlegt, að engin tilraun
En Hafnfirðingar hafa nú
sýnt það, að þeir hafa ekki
skap í sér til að beygja sig
undir ofbeldisverk misindis-
mannanna- Þeir hafa hafið
starfið að nýju og skapað hafn-
firskum verkamönnum nýjan
félagsskap, sem þó erfir allt
það bezta sem til var orðið í
Hlíf.
*
ÞAÐ ER ATHYGLISVERT
að með burtrekstri hinna 12 Al-
þýðuflokksmanna úr Hlíf á
sunnudaginn hefir Héðinn
Valdemarsson verið að halda
upp á afmæli. Þennan sama
sunnudag í fyrravetur stóð
hann á senunni í Nýja Bíó og
pantaði óp gegn Jóni Baldvins-
syni, sem þá var að ganga síð-
ustu göngu sína upp á ræðupall
fyrir verkamenn, pantaði ópin
af óðum skríl sínum, sljóum en
fullum af illgirni og löngun í
níðingsverk. Og það stóð ekki
á því, að pöntun foringjans yrði
afgreidd, eins og öllum er kunn-
ugt og lengi mun í minnum haft.
Þetta afmæli hefir H. V. og
kommúnistaþý hans verið að
halda hátíðlegt á sunnudaginn
var, en það mun sannast, að þau
spor verða honum ekki til
minni vansæmdar en ofsókn-
irnar gegn Jóni Baldvinssyni
heitnum 13. febrúar 1938-
Verkamannafélaginu Hlíf hefir
nú verið vikið úr Alþýðusam-
bandinu. Það félag er nú ein-
ungis skipað kommúnistum og
íhaldsmönnum. Verkamenn al-
ment munu sig lítið láta skifta
þá atburði sem þar gerast á
næstunni, þeir verða aðeins á-
horfendur að því hvernig þeir
fara að því, kommúnistarnir og
íhaldsmennirnir, að byggja upp
verkamannafélag.
*
VERKAMENNIRNIR í Hafn-
arfirði, þeir sem nokkurs meta
hefir verið gerð til þess að
rannsaka, hvort þessi ákvæði
sáttmálans sé íslendingum ó-
hallkvæm eða hið gagnstæða.
Og enn síður hefir verið gerð
tilraun til þess að sýna fram
á, hvort eitthvert annað fyrir-
komulag sé ekki hugsanlegt á
þessum málum, sem báðir aðilj-
ar megi vel við una'og geti ver
ið hentug undirstaða breytinga
á sáttmálanum.
Um utanríkismálin er það að
segja, að mikil nauðsyn ber til
þess, að einhver hæfur maður
hafi með höndum alveg hlut-
lausa rannsókn á því, hvernig
Dönum hefir farist úr hendi
meðferð þeirra mála fyrir ís-
lands hönd síðustu tuttugu ár-
in. Við þá rannsókn ætti það
að koma í ljós, hvar hér eru
helst veilur á, frá sjónarmiði
íslands, og yrði það síðan
samningsatriði, hvort úr þessu
mætti bæta. En að órannsökuðu
máli er miklu fremur ástæða til
þess að búazt við því, að það
væri íslendingum hentugt, að
einhver tegund af samvinnu
9 við Dani yrði áfram um þessi
mál. Þetta stafar meðal annars
af því, að þótt Danir séu lítil
þjóð á mælikvarða stórvelda,
þá njóta þeir mikillar virðing
ar um víða veröld og hafa auk
þess fullkomnari tæki til utan-
ríkislegra aðgerða en nokkur
önnur þjóð jafnstór. Danir
samtök sín og þekkja baráttu
þeirra á undanförnum áratug-
um, taka nú aftur til starfa um
uppbyggingu heilbrigðs verka-
mannafélags, sem starfar að
bættum kjörum og eflingu
stéttarinnar og hlýðir ekki fyr-
irskipunum æsinga- og æfin-
týramanna úr öðru bygðarlagi,
útlaga úr samtökum alþýðunn-
ar, sem hafa fallið á eigin
brögðum og legið á eigin
fólskuverkum.
Þeir munu sýna það á næst-
unni, að þeir eru enn færir um
að byggja upp félagsskap sam-
boðinn sér, sem er bygður og
starfræktur á siðferðilegum
grundvelli og vinnur að því
samtímis að byggja upp af-
komu verkamannanna, velferð
bæjarfélagsins og afkomu
þjóðarinnar.
íj?
UNDIRTEKTIRNAR undir
stofnun hins nýja félags eru
betri en flestir töldu eftir æs-
voru fyr á öldum taldir með
heldri þjóðum álfunnar og þeir
hafa frá þeim tíma haldið sín-
um diplomatisku samböndum
langt umfram flesta aðra, sem
nú mega teljast á bekk með
þeim, hvað snertir mannfjölda
og yfirráð landa. Fyrir því er
það enn talið virðing að mun
meiri að vera ríkiserindreki í
Danmörku en í öðrum smá-
löndum. Danir verja einnig til
diplomatiskrar starfsemi meiru
fé en aðrir gera að tiltölu við
önnur ríkisútgjöld. Má því
auðsætt virðast, að ekki getur
það verið einskis virði fyrir ís-
lendinga að hafa heimild til
þess að nota sér þetta diplomat-
iska kerfi, þegar þeir sjálfir
eru þess ekki með nokkru móti
umkomnir að láta neitt, sem
um getur munað, koma í þess
stað.
Sú rannsókn, sem áður hefir
verið geti um að þyrfti að fara
fram á því, hvernig Dönum
hefir farið úr hendi utanríkis-
störf fyrir vora hönd, kann að
leiða það í ljós, að rétt þætti að
takmarka umboðið meira en
nú er gert, en það væri mjög
gálauslegt að stofna til þess, að
þessari tegund af samvinnu við
Dani yrði hætt með öllu, áður
en búið væri að finna leiðir,
sem kleifar væru og í stað
þessarar samvinnu ættu að
koma.
ingafundum kommúnista að
dæma og það er þróttur og sig-
urvissa í hinum nýja félags-
skap. Það mun sannast að örlög
kommúnistafélagsins verða
hin sömu og örlög Verkamanna
félags Akureyrar, Verkamanna
félags Norðfjarðar og eins og
Dagsbrúnar verða. Öll þessi fé-
lög hafa orðið og eru að verða
verkalýðnum einskis virði eins
og eðlilegt er þegar kommún*
istar ná yfirtökunum í þeim,
menn, sem aldrei stjórnast af
öðru en hatri og illgirni og nota
verkalýðssamtökin til póli-
tískra æsinga og þjóðskaðlegra
áforma sinna- Framvegis verð-
ur hverju höggi kommúnista
svarað eftirminnilega. Og það
verður ekki hætt við fyr en þeir
liggja eftir óvígir. Þeir hafa
sjálíir valið vopnin sem þeir
beita og þeir verða beittir.
Þegar það verk er unnið
verður hægt að skipa verka-
lýðsmálunum á þann veg, sem
heppilegast er fyrir alla alþýðu
í landinu. Eins og stendur er
erfitt að skapa þeim fastan
grundvöll, fyrir því hafa æs*
ingamenn kommúnista séð,
Leikfélagið
sýnir leikritið „Fléttuð reipi
úr sandi“, eftir Valentine Kata-
yev annað kvöld.
Það ákvæði sáttmálans, að
danskir og íslenzkir ríkisborg-
arar skyldu njóta jafnréttis í
báðum löndunum virðist í
sumra manna augum svo við-
sjárvert, að þess vegna sé sjálf-
sagt að vinna að sáttmálaslitum
við fyrsta tækifæri. Þessi ótti
var svo mikill um það leyti,
sem sáttmálinn var upphaflega
gerður, að nauðsyn þótti bera
til þess að svifta menn kosn-
ingarrétti í fimm ár, ef þeir
höfðu átt búsetu annars staðar
en á íslandi um eitthvert skeið.
Átti með þessu að fyrirbyggja,
að hin lævísa danska þjóð sendi
hingað tugi þúsunda af dönsk-
um ríkisborgurum til þess að
greiða atkvæði við kosningar
og ráða stjórn landsins. Tutt-
ugu ára sambúð undir sáttmál-
anum ætti að hafa eytt þessari
tortrygni. En þótt þessi ákvæði
um þegnréttinn beri ávalt á
góma þegar tveir menn eða
fleiri ræðast við um sambandið
við Dani, þá er sannleikurinn
sá, að opinberlega hefir enginn
sagt neitt um þetta efni, sem
nokkurs er virði, að Sveini
sendiherra Björnssyni einum
undanskildum- Hann benti á
það í ræðu á fullveldisdeginum,
að því færi svo fjærri, að menn
ættu fyrst og fremst að tak-
marka rétt Norðurlandaþegna
við eigið land þeirra hvers um
(Frh. á 4. síðu.)
Ragnar E. Kvaran:
SambandssáttmáK
Inn og árfð 1S4H.