Alþýðublaðið - 29.03.1939, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
' MfeVIKUDÁG 29. MÁBZ 1939
UMRÆÐUEFNI
; Lögreglan gefur upplýsingar
: og auglýsir eftir manni. Um
; rafmagn, rafmagnstaxta, raf
1 magnsofna, Norðmenn, Sog-
ið og hitaveituna.
' ATklJGANlR HANNESAR
Á HORNINU.
LÖGREGLAN hefir beðiS mig
að geta þess, að henni hafi engin
kæra borist á þær bifreiðar, sem
nýlega voru gerðar hér að um-
talsefni og sakaðar um ökuníðslu
af .,G.“ bílstjóra. Stendur nú upp
á hann að svara til sakar. Annars
þiður lögreglan hann að gefa sig
fram við hana og gefa henni upp-
lýsingar. Allar upplýsingar eru
henni kærar.
■' : „RAFMAGNSNOTANDI“ skrif-
ar mér nýlega gott og gagnlegt
» bréf, sem ég birti hér á eftir dá-
lítið stytt:
m.. ,,ÉG SÉ í Alþbl. í dag, að eitt-
. hvað muni vera að rofa til um
betri skilning á því áð notfæra
* betur til nytja fyrir almenning hið
mikla afl og fjármagn, sem bund-
- ið ér og beizlað í orkuverunum við
Sog og Elliðaár. Hér má segja að
betra sé seint en aldrei, en allein-
kennileg yfirsjón hefir það verið
hjá þeim. er ráða rafmagnsmálum
’Reýkjavíkur, að hafa ekki komið
.í íyr auga á sölumöguleika á raf-
rnagni til húsahitunar, ekki ein-
, göngu íbúðahitunar, eins og þessi
nýi. taxti virðist miðaður við.“
„A' MEGINLANDI Evrópu, í
Englandi og víðar er til áratuga
reynsla með hartnær tuttugu mis-
munándi hitatækjagerðum ‘ eða
„systemum" og vitanlega breyti-
legum töxtum, sem mikið miðast
■ við rorkukaup notandans og hag-
kvæman sölutíma aflstöðvanna. Á
okkar gjaldeyrissnauða landi er
aðstaðan til þessa máls þannig, sé
miðað við orkuver Reykjavíkur-
bæjar: Uppsett vélaafl við Sog og
Elliðaár 12 þús. kvv- eða til fram-
leiðslumöguleika á 260—280 þús.
kwst. á sólarhring. Það mun láta
nærri, að í des. síðastl. hafi verið
skilað til notenda ca. 60—70 þús.
kw.. pr. dag eða að til sjávar renni
daglega sem svarar 200 þús. kwst.
orku, sem svarar nálega til 80—85
kolatonnum. Því mun að sjálf-
sögðu haldið fram, að ekki megi
reikna með fullu álagi á vélarnar
af því að þær þurfi að einhverju
leyti að vera til vara og í öðru
lagi að ,geyma“ þurfi eitthvað af
orkunni til aukningar á þeim
sviðum, sem verðmætari sala get-
ur farið fram á. En ég hygg að
hér sé um ’ gersamlegan misskiln-
ing að ræða ef ekki vanþekkingu
eða annað verra. Skal nánar skýrt
" ef á þarf að halda.“
DAGSINS.
„EN BRÉFIÐ átti ekki að fjalla
um þessa hlið málsins, heldur hitt:
Hvers vegna fæst ekki saminn að-
gengilegur taxti til hitunar alment
talað, bæði í iðnaði og fyrir aðra
staði en búðir? Það er talað um
tilraunir bygðar á reynslu Norð-
manna. í fyrsta lagi er það venjan
að reynsla byggist á tilraunum, í
öðru lagi standa Norðmenn ekki
öllum þjóðum framar á þessu
sviði, því þar hefir ekki „mikið
verið gert til þess að lagfæra taxt-
ana eftir hitunarþörfinni“ og raf-
hitun því „minni í Noregi en mað-
ur skyldi halda eftir þeim góða
árangri, sem orðið hefir af hon-
um þar“. (Nikul. Friðriksson í
Tímanum okt. sl.). í þriðja lagi
er rafmagnsnotkun til húsahitun-
ar aðeins þekkingarlegt og reikn-
ingslegt atriði um „systems“ val á
hitunartækjum, töxtum, ívilnun-
um eða hemlum, sem rafveitan
kann að gera. Tilraunataxti Hafn-
firðinga á þessu sviði er ólíkt að-
gengilegri, sem sé IV2 eyrir yfir
20 tíma sólarhringsins með kvöð
um að straumur sé tekinn af tvisv-
ar sinnum tvo tíma á sólarhring."
„VIÐ REVKVÍKINGAR bíðum
auðvitað allir eftir hitaveitunni.
þó velflestum sé ljóst að þeim.
sem í úthverfum bæjarins búa,
muni verða biðin löng. Það er því
ekki nema eðlilegt og hefði víst
mátt gerast fyr, að hugsað sé til
þess að þeir fái rafmagn til hitun-
ar með hagvæmum töxtum. Hitt er
leiðara, að þeim votti skilnings,
sem fram kemur í hitataxtaákvæð-
unum, skuli vera spilt með „boð
og bann“ sjúkdómseinkennum
þeim, sem til leiðinda en lítils
gagns flækjast alt of oft inn í
reglugerðir þeirra stofnana, sem
mestu ráða um almenna rafmagns-
notkun. Ég á hér við ákvæðið:
Ofnar skulu vera fasttengdir. Fá
tæki er eins auðvelí að framleiða
eins og hitunartæki fyrir rafmagn.
Hefir þegar nokkuð verið byrjað
á því, en fram að þessu hefir oft-
ast verið gengið út frá færanleg-
um, lausttengdum tækjum. Er til-
gangurinn með þessu fasttenging-
arákvæði sá, að útiloka þessa ofna
frá því að verða tilraunahæfir?"
„SÁ ÓHEILLA FARALDUR
virðist nú ganga yfir sem pest í
mörgum ríkis-, bæjar- og þjóðfé-
lagslegum stofnunum, að starfs-
mennirnir sjálfir séu þar eigendur
og alráðendur. Á þetta ekki sízt
við um stofnanir, sem hafa í hendi
sinni áhrifa-aðstöðu til rafmagns-
notenda. Það er eins og hinni drep-
andi hönd einokunaraðstöðunnar
sé sveiflað fjörlega inn í ásjónur
manna þar til deyfð og doði færist
yfir skynfærin og menn „sjá
Alþingí í gær
Fundir hófust í báðum deild-
um Alþingis í gær kl. 1V2. miö-
degis.
Á dagskrá efri deildar voru
tvö mál:
11. Frv. t. 1. um heimild til
sölu þjóðjarðarinnar Höfða-
hóla o. fl., 1. umræða. Málinu
var vísað til 2. umræðu og land-
búnaðarnefndar.
2. Frv. t. 1. um sérstaka dóm-
þinghá í Holtshréppi í Skaga-
fjarðarsýslu. 1. umræða. Mál-
inu var vísað til 2. umræðu og'
allsherjarnefndar. Bæði frum-
vörpin hafa áður verið til um-
ræðu í neðri deild.
Á dagskrá neðri deildar voru
tvö mál:
1. Frv. t. 1. um viðauka við 1.
nr. 10, 13. jan. 1938, um að
reisa síldarverksmiðju á Rauf-
arhöfn og aukningu við síldar-
verksmiðjur ríkisins á Siglú-
firði. 2. umr. Málinu var vísað
til 3. umræðu, umræðulaust.
2. Frv. t. 1. um breytingu á
lögum nr. 106, 13. júní 1936,
um útsvör.
Vegna breytingartillögu, sem
fram kom frá Garðari Þorsteins
syni var umræðu frestað.
Nokkrar fyrirspurnir
til póst- og símamála-
stjóra, bæjarsímastjóra
og rekstrarráðs Lands-
síma íslands.
Hverjar em helztu orsakirnar
að því að framkvæmdir lands-
símans 0g bæjarsímans hafa dreg
ist svo mjög saman síðastliðið
ár að nú er aðeins Vs símamanna
stéttarinnar í vinnu?
Er það að einhverju leyti af
gjaldeyrisörðugleikum þjóðarinn-
ar?
Hversvegna lætur simastjórnin
alt það efni sem tekið hefir verið
niður og er óskemt grotna í skít
(ryð — kúlubrot — vírflækjur o.
fþ) í áhaldahúsum og portum
landssímans?
Hversvegna njóta háspennuraf-
virkjar iðnverndar en lágspennu-
rafvirkjar (símamenn) ekki?
Hve mikla greiðslu tekur pöst-
og símamálastjóri fyrir einka bif-
reið sína á dag þegar hann fer
í eftirlitsferðir um landið?
Símlagningamaður.
Látum þessar fyrirspurnir
nægja í bili en af nógu er áð
taka ef hlutaðeigendur gefa til-
efni til.
Og þetta var snemma morguns, hún kysti Svo fór hún einsömul út um hliðið og gekk
ömmu sína sofandi og setti upp rauðu skóna. til árinnar.
stjörnur“ þar sem um illa krepta
krumlu ágirndar og tignarbrölts er
að ræða.“
„EN HÉR MÁ EKKI skammast
að sögn ykkar, hinna gætnu blaða-
manna, þó mjög æskilegt væri að
til væri einn úr ykkar hópi, sem
að loknu æfistarfi fengi og verð-
skuldaði hrós í anda þess kvæðis,
sem einn skáldjöfur okkar kvað
um meistara Jón:
• ■ • Og aldrei féll hans þróttarmál
en þruman um . . . lófa.
Þar heykist í metnaði meinaða sál
en mauragirnd klæjar í lófa.“
ÞETTA SÍÐASTA finst mér alt
of miklar skammir!
Hannes á horninu.
Finska ríkisþingið
feldi nýlega frumvarp jafnað-
aðarmenn um að færa aldurstak-
mark kosningaréttarins úr 24 ár-
um niður í 21 ár. íhaldsmenn
héldu því fram, að slík breyting
myndi leiða til þess, að menn
kæmukb áþing yngri en æskilegt
væri. Einn fylgismanna frum-
varpsins taldi ekki ástæðu til að
óttast slíkt 0g bentí á, að að-
eins 9 af 200 þingmönnum væru
fæddir fyrir alaamót. Frumvarpið
var felt með 89 atkvæðum gegn
87. Fjarverandi voru 24 þingnme.
(FÚ.)
drottningin.
En hvernig leið nú Gerðu
litlu, þegar Óli kom ekki aft-
ur? Hvar g'at hann verið?
Um það vissi enginn. Dreng-
irnir sögðu bara frá því. að
þeir hefðu séð hann binda
sleðann sinn aftan í annan
sleða, svo hvarf hann út um
borgarhliðið.
Enginn vissi, hvar hann var.
Mörg tár hrundu, Gerða litla
grét heitt og' innilega. Svo
var henni sagt, að hann væri
dáinn, hann hefði dottið í
ána, sem rann fram hjá borg-
inni. Þá fannst nú Gerðu
litlu dagarnir langir.
Svo kom vorið með bjart sól — Hann er dáinn og farinn,
skin. — Nú er hann Óli dá- sagði hún við svölurnar. —
inn og farinn frá okkur, sagði Það held ég ekki, svöruðu
Gerða litla. — Það held ég nú þær, og að lokum trúði Gerða
ekki, sagði sólskinið. því ekki heldur, að hann væri
dáinn.
Nú ætla ég að fara í nýju,
rauðu skóna mína, sagði hún
einn morguninn. — Þá hefir
Óli aldrei séð. Svo ætla ég að
fara niður til fljótsins og
spyrja það eftir Óla.
Maðurinn sem hvarf
12.
Ilka hafði verið að brýna hann með, var vafalaust aðeins
venjulegt afbrýðishjal.
Earle Marshall var í New York þennan vetur og lét það
svo heita, að hann stundaði tennisæfingar innanhúss, til að
undirbúa sig undir kappleiki. Hann hafði tekið á leigu litla,
en afar dýra og skrautlega ungkarlaíbúð við hliðina á húsi
Blakes í 67. götu, enda kom hann nærri því reglulega í allar
máltíðir þangað.
í fyrstu, eftir að þau fluttu til borgarinnar, hafði slegið í
nokkrar harðar brýnur milli þeirra Jims og Ilku. en svo
gerðist hún mikið blíðari í garð hans, þegar hún alt í einu
veitti því eftirtekt, að framkoma hans breyttist í garð Mars-
halls. Fyrstu vikurnar hafði Blake nefni'lega verið blátt á-
fram ókurteis við þennan sjálfboðna gest og það sýnilega
með fullum vilja. En nú virtist hann alt í einu sækjast eftir
félagsskap hans. Þeir fóru nú saman til kappleikja, í mið-
degisveizlur fyrir herra og urðu venjulega samferða í klúbb-
inn. Afleiðingin varð einnig sú, að Ilka gerðist ástúðlegri með
hverjum degnum sem leið í garð ,,síns ástkæra Jims“. Hefði
hana grunað, hvað bjó bak við þessi kunningjahót Blakes,
myndi hún hafa orðið bæði undrandi og óróleg. Blake lagði
sem sé stund á að kynna sér smátt og stórt í fari og fram-
göngu Marshalls, án þess að hann veitti því eftirtekt.
Hann var nú kominn svo langt í námi sínu hjá Vanrot, að
hann átti orðið létt með að stæla nákvæmlega hvert radd-
brigði, hverja áherzlu, og hverja sérkennilega hreyfingu hjá
þessum sníkjugesti. Og gat nú, alveg eins og hann, alt í
einu og óvænt rekið upp þetta undarlega uppgerðar hlátur-
kjöltur, sem svo mjög einkendi Marshall eins og ýmsa hálf-
taugaveiklaða menn. Þegar kom fram á vorið var svo Blake
að gera tilraun, sem hann hafði hugsað sér til að komast til
botns 1 sambandi þeirra Ilku og Earle Marshall.
Ein af hinum mörgu eignum Blakes vr lítið landsetur langt
inni í Adirondachs-fjöllunum. Hann var vanur að fara þang-
að með Ilku á vorin til að stunda stangaveiði í vatninu og
ánni. En eftir að hún fór að leggja hug á Marshall, virtist
hún hafa tapað öllum áhuga fyrir „Porcupine Knoll“, en svo
hét staðurinn. Blake hafði þess vegna leigt hann út, en hafði
þó ákveðið að skjótast þangað snögga ferð um leið og veg-
irnir væru orðnir vel færir, til að líta eftir öllu, áður en
leigjandinn tæki við.
I byrjun júnímánaðar nefndi hann þetta við Charlottu
Hope.
,,Ég ætla upp til Knoll í næstu viku.“
„Ég hélt, að þér ætluðuð ekkert þangað í vor eða sumar.“
„Ég fer þangað bara til að líta eftir. — Viljið þér ekki
koma með?“
Hún greip andann á lofti. En á sama augnabliki náði hún
valdi á geðshræringu sinni og leit á hann stórum spyrjandi
augum.
,,Já, — en, — það get ég þó ekki.“
Hann brosti.
„Ilka er vön að fara þangað til að halda stórt vor-sam-
kvæmi.“
„Mig langar náttúrlega ákaflega mikið til að fara. —■ Ég
elska staðinn og umhverfi hans.“
Hún ætlaði að koma og veiða með honum í hinni angandi
einveru skóganna. Ilku aftur á móti leiddist alt þess konar.
Og þegar til hennar kasta kom, sýndi það sig, að hún hafði
ætlað sér að breyta út af venjunni þetta ár.
„Æi-nei,“ sagði hún, — „það er bæði kalt og rakt loftslag
þar núna. Ég var búin að fá nóg af þess háttar veðurlagi í
Rússlandi. Ég verð heima. En far þú fyrir því.“
„Eins og þú vilt,“ svaraði hann vonsvikinn, því þetta hafði
það í för með sér, að Charlotta gat ekki farið með. „Ég fer
þá með kvöldlestinni til Boston. Á fimtudaginn held ég svo
þaðan upp í fjöllin. Ég ætla að aka sjálfur frá Saranac.“
Hann vissi, að Earle Marshall var við tennismót í Virginia
Bach, en var væntanlegur aftur til borgarinnar næsta dag.
Blake ákvað því skyndilega að framkvæma það, sem hann
hafði lengi ætlað sér. Hann var kominn á jámbrautarstöðina
löngu áður en lestin átti að fara. Svo fór hann inn í síma-
klefa og bað um sitt eigið símanúmer. Hann heyrði Ilku svara
með svefndrukkinni rödd. Hún hafði sinn eigin síma við rúm
sitt.
„Góða kvöldið, Ilka,“ sagði Blake með rödd Marshalls.
Svefninn var sýnilega strokinn burt úr rödd Ilku, þegar hún
svaraði aftur.
„Earle! — Ert það þú? — Vinurinn minn. —“
„Já, ég er kominn til baka.“
„Ó! — Það var indælt. — Ég verð endilega að fá að sjá
þig. — Þú kemur hingað til mín strax.“
„Er ekki orðið heldur framorðið?“
Og um leið og hann slepti orðinu hló hann hinum kjána-
lega uppgerðarhlátri, sem var svo auðkennandi fyrir Mars-
hall.
„Það getur verið, en þá kem ég heim til þín. Þú ert nátt-
úrlega þar?“
„Nei, það er ég ekki, ég hringi- frá jámbrautarstöðinni.
Því þó það sé leiðinlegt, verð ég að fara af stað aftur. — Ég
verð að komast til Washington hvað sem það kostar.“
„Láttu það bíða til morguns, elsku vinur,“ svaraði Ilka
undurblítt með hinni silkimjúku rödd sinni. — „Hann er
ekki heima. Við gætum haft það svo yndislegt saman.“
„Þetta er voðalega leðinlegt, Ilka, — en hvað mikið sem
mig langar til að hitta þig, er mér það ómögulegt. Það er
óumflýjanlegt að ég fari.“
En, — þú, — Earle — það er svo áríðandi, það, sem ég