Alþýðublaðið - 29.03.1939, Page 3

MIÐVXKUDAG 28. MABZ 1938 ALÞÝÐU3LAÐIÐ
Þðrflo á saongjarnri ðtvarpsgagnrjni.
-----1,-4.....
Hvernlg Visir ræklr petta hlutverk
----——«—.—■—-
Útsvarpshlnstandi skrilar Alpýðnblaðinn
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
P. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AEGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Itmgangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4908: Afgreiðsla, auglýsingar..
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4906: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝSUPRENTSMIÐJAN , >
Svik við kjððina oí-
íd ð svikin við verka
lýðion.
AÐ er orðin ófögur saga,
sem Moskvakommúnism-
inn — deildir alþjóðasambands
kommúnista úti um heim, —
eiga aS baki sér.
í hverju landinu eftir annaS
úti um Evrópu hefir þessi sýk-
iíl sundrungar og klofnings lagt
verkalýSshreyíinguria í rústir
meS eilífum rógburSi og her-
brögSum og rutt afturhaldinu
og fasismanum braut til valda.
Þannig var þaS á Ítalíu, eftir
aS kommúnistum hafSi tekizt
að kljúfa gamla jafnaSarmanna
flokkinn þar í þrjá innbyrSis
fjandsamlega flokka, sem þann-
ig sundraSir ekki fengu rönd
viS reist, þegar svartstakkar
Mussolinis hófu hinar blóSugu
ofsóknir sínar gegn verkalýSs-
hreyfingunni. Og þannig einn-
ig á Þýzkalandi, þar sem hin
volduga verkalýSshreyfing var
rægS þannig sundur og klofin
af kommúnistum, sem aS síS-
ustu tóku meira aS segja upp
opinbera samvinnu til þess viS
nazista, aö engri vörn varS viS
komið, þegar stormsveitir
Hitlers lögðu til úrslitaatlögu
gegn verkalýðssamtökunum og
fullkomnuðu það eyðilegging-
arstarf, sem kommúnistar höfðu
þannig undirbúið og byrjað.
Saga verkalýðshreyfingarinn-
ar á Norðurlöndum hefir því
betur orðið önnur. Hún hefir
þrátt fyrír blóSugt ofbeldi suð-
ur í Evrópu, ekki aðeins hald-
ið hópinn, heldur og farið stór-
kostlega vaxandi bæði að fylgi
og áhrifum og skapað hinum
vinnandi stéttum lífvænlegri
kjör en nokkursstaðar annars-
staðar eru þekkt í heiminum nú
á dögum. En það er sannarlega
ekki kommúnistum aS þakka,
að ekki hefir farið á sömu leiS
á Norðurlöndum og á ítalíu og
Þýzkalandi. Ef þeir hefðu feng-
ið sinn vilja með moldvörpu-
starfi sínu í nágrannalöndum
okkar, þá væru Alþýðuflokk-
arnir þar nú ekki við völd, —
heldur margklofnir og verka-
lýðurinn ofurseldur sömu kúg-
uninni og sömu eymdinni og
suður á Ítalíu og Þýzkalandi. —
En félagslegur þroski verkalýðs-
ins hefir reynst meiri á Norður-
löndum. Sundrungarstarf kom-
múnista hefir strandað á hon-
um.
En það, sem kommúnistum
héfir ekki tekist á Norðurlönd-
um með vinnubrögðunum frá
Ítalíu og Þýzkalandi, virðast
þeir nú gera sér vonir um að
geta haft fram á annan hátt —
með því að brjóta niður hlut-
leysi þessara varnarlitlu þjóða
og gera þær að þrætueplum og
helzt vígvöllum í viðureign
stórveldanna. Það er ótrúlegt,
m engu að síður staðreynd, að
hatur kommúnista til Alþýðu-
flokkanna og lýðræðisins á
Norðurlöndum, sem þeir skoða
sem aðalþröskuldinn í vegi fyr-
ir sínum valdadraumum, hefir
blindað þá svo, að þeir skirrast
þess ekki að gerast blátt áfram
föðurlandssvikarar, til þess að
koma þjóðum sínum út í ill-
deilur við stórveldin og stofna
á þann hátt til þess öngþveitis,
sem þeir vita að kommúnista-
flokkarnir þarfnast til að geta
þrifist. Þeir hugsa ekki einu
sinni svo langt, hvert hlutskifti
þeirra sjálfra yrði, ef Norður-
lönd yrðu gerð að vígvelli í
komandi stórveldastyrjöld. En
það er í sjálfu sér ekki nema
sama blindnin og þegar þeir
tóku höndum saman við nazista
Hitlers á sínum tíma gegn jafn-
aðarmönnum og verkalýðsfé-
lögunum á Þýzkalandi.
Um lengri tíma hafa komm-
únistarnir í Danmörku í sam-
spili við nazista þar reynt að
eitra andrúmsloftið milli Dan-
merkur og Þýzkalands með á-
byrgðarlausum fréttaburði inn-
lands um flest þau viðskifti,
fjárhagsleg og pólitísk, sem
stjórnir þessara landa hafa átt
saman. En kommúnistarnir hér
á landi hafa nú reynst það
rætnastir og ábyrgðarlausastir
allra, að taka upp þann sið að
birta lygafréttir um viðskifti
íslendinga við Þýzkaland í er-
lendum blöðum, sem ekki geta
orðið til annars en að spilla fyr-
ir okkar varnarlausa landi út
á við og stofna hlutleysi þess,
trausti og vinsamlegri sambúð
bæði við Þýzkaland og önnur
stórveldi álfunnar í alvarlega
hættu.
Það er ekki aðeins verkalýðs-
hreyfingin hér á landi, sem hér
er vegið að, það er þjóðin öll,
það er sjálfstæði og framtíð
landsins.
Þrjátíu manna kór,
undir stjórn Roberts Abrahams
söng í Nýja Bíó á Akureyri í
fyrradag. Einsöngvarar voru Sig-
ríður Guðmundsdótfir og Gunnar
Magnússon. Húsfylli var og við-
tökur ágætar. F.Ú.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Charlotte Buhler: Hagnýt
barnasálarfræBi. Ármann
Halldórsson þýddi. Útgef-
andi Ólafur Erlingsson.
Reykjavík 1939.
ETTA er hið fyrsta rit á ís-
lenzku, sem gefur yfirlit
yfir barnasálarfræði alment,
þróun og þroska brnsins frá
fæðingu til þess tíma, að það
hefir náð fullum vitsmunaleg-
um og félagslegum þroska eða
er orðið fulltíða maður. Bókin
er all-mikið rit, 184 bls. í stóru
broti. Höfundur þess er frú Ch.
Biihler, sem lengi var ásamt
manni sínum, Karli Buhler,
prófessor í barnasálarfræði við
háskólann í Wien. En nú hafa
þau bæði orðið að láta af kenslu
í föðurlandi sínu, eftir að Aust-
urríki var sameinað Þýzka-
landi, með því að frú Búlher er
Gyðingur að ætt. Frú Biihler er
einn afkastamesti og merkasti
núlifandi barnasálfræðinga.
Hefir hún og samverkamenn
hennar gert mjög víðtækar
rannsóknir á sálarlífi barna, og
hafa þær leitt í ljós margar
stórmerkar nýjungar. Verk
hennar er ekki eingöngu fólgið
EG vildi vekja máls á því
við Alþýðublaðið, sem
undanfarið hefir tekið upp
ýmsa nýbreytni, að það
skýrði einu sinni í viku frá
því helzta, sem fram fer í ís-
lenzka útvarpinu.
Otvarpið er nú orðið eitt hið
helzta menningar- og fræðslu-
tæki alþýðunnar, og alþjóð varð-
ar það miklu, hvernig það rækir
hlutverk sitt, og það er sannar-
lega ekki vanþörf á að einhver
fjölhæfur og sanngjarn ‘maður
fylgist nákvæmlega með útvarps-
efninu og veiti útvarpinu hæfi-
legt aðhald með hóflegri gagn-
rýni og útvarpshlustendum leið-
beiningu um það, sem þeim er
boðið upp á.
TE* LEST erlend stórblöð flytja
slíka gagnrýni daglega, og
fylgjast lesendur með henni af
mikilli athygli.
Hér hefir dagblaðið Vísir.und-
anfarið gert erindi þau, sem út-
varpið flytur, að umtalsefni, en
vitanlega er engu síður þörf á
að rita um aðra dagskrárliði.
Fyrst rækti Guðbrandur Jónsson
prófessor þetta gagnrýnistarf Vís-
is, og fór honum það að ýmsu
leyti vel úr hendi, þrátt fyrir
eina leiðinlega yfirsjón, sem hon-
um varð á ekki alls fyrir löngu
og mörgum mun vera í fersku
mínni.
En það sama verður ekki sagt
um þann mann, sem nú hefir
tekið að sér þetta starf hjá Vísi.
Hann virðist skoða erindi þau,
sem flutt eru í útvarpið, eingöngu
sem tilefni til þess að svívirða
pólitíska andstæðinga, en lofa þá,
sem eru af hans sauðahúsi. Hefir
þessi í sjálfu sér lofsverða ný-
breytni Vísis orðið til þess að
auglýsa átakanlega þann lítil-
mótlegasta þátt í íslenzku stjórn-
mála- og þjóðlifi, hið blinda of-
stæki gegn öllum þeim, sem
verk jafnframt útskýringar á
þeim staðreyndum og fyrir-
brigðum, sem athuguð eru. En í
útskýringum sínum eða túlkun-
um á staðreyndunum er frú.
Búhler sérstaklega varfærin og
hefir þann kost að láta ekki
blindast af ýmsum kenningum,
sem uppi eru, og þykjast eiga
sumar hverjar svar við öllu. Þá
forðast frú Búhler á hinn bóg-
inn þær öfgar, sem engu betri
eru, sem sé þær, að álíta ekkert
nýtilegt í kenningum. þessum.
Því er nefnilega oft svo farið,
að þessar kenningar eru réttar,
það sem þær ná, og hafa þær
þokað skilningi okkar á eðli
mannsins fram á við, enda þótt
höfundar þeirra og fylgismenn
ætli þeim of víðtækt hlutverk.
Frú Búhler hefir áður ritað
mikið vísindalegt heildarverk
um sálarfræði barna og ung-
linga (Kindheit und Jugend).
En þar sem bók þessi er of erfið
aflestrar fyrir almenning, reit
hún stutta alþýðlega barnasál-
arfræði, sem kom út 1937. Það
er sú bók, sem hér birtist nú í
íslenzkri þýðingu. Bókin ©r yi-
öðru vísi hugsa, örugt kennimerki
um sýkingu frá þeim ofbeldis-
stefnum, sem nú virðast stefna
óðfluga að því að tortíma frelsi
og menningu Evrópu. Þessir
menn sjá óðara hverja flís (og
jafnvel þó engin sé) í auga sinna
pólitísku andstæðinga, en loka
augunum fyrir bjálkunum hjá
sjálfum sér og sínum mönnum.
Ég vil nefna eitt dæmi, og tek
af handahófi það ,sem ég hefi
sérstaklega góð skilyrði til að
dæma um.
Ágúst H. Bjarnason prófessor
hélt um daginn i útvarpið ákaf-
lega hneykslanlegt erindi, sem
hann kallaði að ætti að fjalla
um siðherðileg vandamál. Hvaða
skýring sem kann að vera á
framferði prófessorsins, — sú
eðlilegasta virðist vera, að hann
sé haldinn sams konar ofstæki
og hleypidómum í stjórnmálum
og útvarpsgagnrýnandi Vísis —,
þá gerði hann sig sekan um það,
að flytja pólitískan áróður í stað
þess að tala um siðferðileg
vandamál, réðst með hinni mestu
vandlætingu á islenzku alþýðu-
tryggingarnar og sakaði höfunda
þeirra um vantandi réttlætistil-
finningu, byggði allar fullyrðing-
ar sínar á röngum tölum og upp-
lýsingum, sem voru alls fjarri
sanni, dró af þeim skakkar á-
lyktanir, og sendi síðan út „leið-
réttingu" í blöðunum, er honum
hafði verið bent á verstu fjár-
stæðurnar, þess efnis, að um
„mislestur“ hafi verið að ræða!
ÞessU ósæmilega fmmhlaupi
prófessorsins svarar svo Harald-
ur Guðmundsson, forstjóri trygg-
ingarstofnunarinnar, í mjög vel
rökstuddu erindi, þar sem það
eitt var sagt um þessi mál, sem
er satt og rétt; að vísu fór hann
nokkuð þungum orðum um starfs
aðferðir og framkomu próíessors-
ins, en sagði þó ekkert, sem ekki
irleitt ljóst rituð og mikið í
henni af dæmum til skýringar,
svo að hinar almennu fræðilegu
niðurstöður bókarinnar ættu að
vera skiljanlegar hverjum
manni, sem les hana með at-
hygli. Auðvitað er þess ekki að
vænta, að þarna sé saman kom-
inn allur sá frólðeikur, sem
menn vita nú um bernsku- og
unglingsárin, heldur hefir höf-
undur aðeins rakið nokkra
helztu þætti hinnar sálrænu
þróunar barnsins og unglings-
ins. Líkt og æfður teiknari get-
ur með örfáum blýantsstrikum
teiknað mynd af kunningja
okkar, svo að við þekkjum
hann, þannig hefir frú Búhler
brugðið upp mynd af bamssál-
inni, í örfáum meistaradráttum.
Þessi mynd er nokkuð persónu-
leg, þar sem höf. setur aðallega
fram sín eigin sjónarmið, og
dregur aðallega fram sínar eigin
rannsóknir og hinna mörgu sam-
verkamanna sinna. Bókin sýnir
ágætlega helztu niðurstöður og
rannsóknaraðferðir hinna ötulu
bamasálfræðinga í Wien eða
,,'Wienarskólans".
Bókinni er skift í tvo aðal-
hluta. Fyrri hlutinn fjallar um
sálarlíf barnsins fram að þeim
tíma, er það fer að ganga í
skóla, en síðari hlutinn um
skólabarnið og unglingsárin.
Höf. leggur mikla áherzlu á, að
uppeldið fari fram f samræmi
við þroska bnrnsins á hverjum
var fyllilega réttmætt og sann-
leikanum . samkvæmt.
Hinn „hlutlausi" útvarpsgagn-
rýnandi Vísis getur þessara
tveggja erinda á þann hátt, „að
öldruðum og vel metnum há-
skólakennara" hafi orðið á „til-
tölulega meinlaus rangfærsla i
útvarpserindi, tiltölulega mein-
laus af því, að sæmilega greind-
um hlustendum var vorkunnar-
laust að átta sig strax á því,
að um mismæli, mislestur eða
einhvers konar annan misskilning
hlyti að vera að ræða.“ Þetta er
að vísu mjög hæpin vörn fyrir
hlð hneykslanlega frumhlaup pró-
fessorsins, hin langa og vandlæt-
ingarfylía útlegging hans sýndi
þó glögt, að hvorki var um „mis-
ínæli“ eða „mislestur" að ræða.
í raun og veru gefur höfundur
því óviljandi í skyn, að próf. Ág.
H. Bj. geti ekki talist „sæmilega
greindur“!
Um erindi Haraldar Guð-
mundssonar segir útvarpsgagn-
rýnandinn hins vegar, að það
hafi verið „frekleg árás á Há-
skólann“(!), það hafi verið „ráð-
herrann, sem sællar minningar
dubbaði Sigurð Einarsson til dó-
sents“, sem „vildi nú enn einu
sinni sýna hinni æðstu menta-
stofnun þjóðarinnar velvild sína
og virðingu.“
(Ofsóknir gagnrýnandans gegn
Sigurði Einarssyni, sem er af
flestum, og það einnig andstæð-
ingum, sem ekki eru haldnir
sjúklegu pólitísku ofstæki, — tal-
inn einhver snjallasti og áheyri-
legasti ræðumaður, sem til sín
lætur heyra í útvarpinu, gætu
einnig gefið tilefni til athuga-
semda, en því skal sleppt hér.)
• Það er bersýnilegt, að slík
gagnrýni er ekki ætluð þeim, sem
hlustað hafa á erindin; þau eru
aðeins tekin sem tilefni til árása
*á pólitískan andstæðing, eða þá
eingöngu til þess að þjóna hinni
Iltilmótlegu lund þessa menning-
arsnauða ranglætispúka, sem rit-
tíma, því má hvorki ætla of
þung né of létt viðfangsefni.
Hinn sálræni þroski barnsins er
að miklu leyti eðlisbundinn, og
er því síður en svo flýtt fyrir
honum eða hann örvaður með
því, að barninu sé kent eða
krafist sé af því ýmislegs þess,
sem ofvaxið er þroska þess. Við
þessum skaðlega misskilningi
varar höf. víða í bókinni. Mikla
áherzlu leggur höf. líka á leiki
og leikföng barnsins, sem líta
ber á sem námstæki þess, jafn-
vel þegar á fyrsta aldursári:
„Jafnvel frá læknum heyrast
stundum raddir um það, að
leikföng séu óþörf og geri börn
taugaóstyrk, og þau séu, eink-
um á uppeldisstofnunum,
þrándur í götu alls hreinlætis,
af því að ekki sé hægt að þvo
þau öll. Þessari skoðun verður
sálfræðingurinn að mótmæla
kröftuglega. Þótt hreinlæti sé
mikilsvert, þá er það ekki al-
máttugt, og það er hægt að
kyrkja andlegán þroska barna
undir yfirskini hreinlætis, eins
og oft er gert á uppeldisstofn-
unum“ (bls. 22). Um leið og höf.
rekur þróunarsögu barnsins,
gefur hún margar gagnlegar
leiðbeiningar um uppeldi. Sem
dæmi um það má nefna hina
svonefndu þrjózku eða mót-
þróa, sem er eðlilegt fyrirbrigði
hjá öllum börnum á vissum
aldri. en verður oft síðar hálf-
sjúkl«gt fyrirbrigði. sökum
stjóri Vlsjs lætur misnota blaó
sitt • ,
rjAGBLAÐIÐ VISIR befir um
■“-^ langt skeið verið alment íaÞ
ið frekar ómerkilegt og atkvæða-
lítið auglýsingablað, sem hefði
sinn eina tilverurétt spm slíkt, en
síðan núverandi ritstjóri tók við
blaðinu, hefir einkennilegur ó-
menningarbragur færst yfir það,
Það er ekki aðeins og lítilsgildar.
íslenzkar sálir, eins og þessi út*
varpsgagnrýnandi, fái rúm blaðs-
ins til þess að þjóna lund sinni,
undir því yfirskyni að verið sé
að taka upp jákvæða gagnrýni á
útvarpsefninu, sem sannarlega er
ekki vanþörf á og ðnnur blðð
ættu því að taka upp til úr-
lausnar.
FlTtt er máske enn þá ögeð-
feldara, að þetta sama blað hefir
undanfarið birt ýmsar greinar,
sem enginn hvítur Islendingur
getur hafa skrifað, áróðurs- og
lofgreinar um þá villimannlegu
stefnu, sem nú er að sýna öllum
heiminum sitt sanna innræti
og jafnvel lofgreinar um glæpa-
mannaflokka í Balkanríkjunum,
sem efldir hafa verið af nazist-
um. Má geta nærri, hvaðan slík-
ar greinar eru sprottnar.
Til Hallgrimsklrkju i Saurbæ:
Afh. af Magnúsi Jónssyni Borg-
arnesi: Frá ónefndri konu í Borg*
arfirði 10 kr. Afh. af Snæbirni
Jónssyni: Áheit frá Þ. Á. 1 kr.
frá S. S. 2 kr., Benedikt Einars-
syni, Miðengi, Grimsnesi 25 kr.'
Frá dánarbúi Jóhemnesar Sigurðs-
sonar frá Geiteyjarströnd við Mý-
vatn kr. 110,00. Afh. af Sigurðí
Jónssyni frá Arnarvatni. Gjöfína
sendir Sigurður sonur Jóhannes-
ar, eftir tilmælum föðurs sins,
sem lítilháttar þakklætisvott fyrir
þann styrk, sem sálmar HaH-
gríms hefðu verið honum. Kær-
þakkir. ól. B. Björnsson.
KÁPUBÚÐIN,
Laugaveg 35. Kápur og frakkar
í úrvali. Verö við allra
Sigurður Guðmundsaon, déwiu-
klæðskeri.
Útbreiðið Alþýðublað#Ö!
rangra uppeldisaðferða. Um
þetta segir höf. svo: „Boðið eða
beiðnin, sem á mótþróaskeiðinu
er mætt með svo óvæntri and-
stöðu, sem áður þektist ekki, er
hvatning til athafnar, sem
truflar eða rýfur snögglega
aðra athöfn barnsins, eða að
því barni, sem að vísu hafðist
ekkert að, er þröngvað til alger-
lega óviðbúinnar athafnar“
(bls. 29). Ráðið við mótþróan-
um er auðsætt: Það er „hægt að
komast hjá þessum mótþróa og
ráða athöfnum barnsins, ef
maður í stað hinna óvæntu víð-
brigða undirbýr og vekur á-
huga barnsins eða beinir at-
hygli þess inn á aðrar brautir,
að vísu án þess tilverknaðar,
meðan á umskiftunum stendur“
(bls. 29).
Hvað viðvíkur námshæfríi
í byrjun skólanáms leggur
frú Búhler áherzlu á það
þýðingarmikla atriði, — að
það er ekki aBallega undir
greindinni komið, hvort barni
mistekst nám eða sækist það
vel, heldur er þá mest um vert,
að það skilji, hvað það sé að
taka sér verkefni: „Að því er
tekur til greindarinnar, er 4—5
ára barn venjulega fært um að
leysa þau verkefni, sem lögð
eru fyrir börn í upphafi skóla-
náms. Það má þegar ráða af
þeirri staðreynd, að 4—5 ára
börn eru þrásinnis þjálfuð • af
Frb. á é. Siðu
Simon Jóh. Ágústsson:
Hagnjrt barnasálarfræði.
í leit að nýjum staðreyndum,
heldur eins og öll sönn vísinda-