Haukur - 03.08.1898, Blaðsíða 7

I. 27- --28.
HAUKUR.
þessa meðals, með því aí) hafa ramvísindalegt eptirlit
með notkun þess. Ekki búast þeir við því, að geta
sagt neitt meö vissu um giidi þess, fyr en að ári liðnu.
* *
Kalt rafmagnsljós. Rafmagnsfræðingur einn í
Ameríku, Earlan Moore að naíni, kvaðst bafa fundið
leyndardóm binra lýsandi skorkvikinda. Með öðrum orð-
um, bann getur búið til ljós áo hita; hann ætlar að
stæla st. Hansorminn, og í stað þess að nota hina nú
tíðkanlegu glóandi »hárnál« í b'inum venjulegu ' glóðar-
lömpum, ætlar baDn að láta allt yfirborð sjálfs lampa-
glassins (glerkúlunnar) verða skínandi bjart. Hr. Moore
heflr gert tilraunir sínar eitir alveg nýjum grundvallar-
reglum, sem hann kvaðst hafa fundið í tilliti til notkunar raf-
magnsins. Hann segir, að frá íræðilegu sjónarmiði, sje engin
ástæða til að álíta, að vjer getum ekki framleitt kait ljós,
og hann íuliyrðir, að hann geti aðgreint hin ýmsu öfi raf-
magnsins, og látið hinn lýsandi eiginlegleika þess starfa,
án þess að hitinn fyigi með. Ettir tilraunum þeim að
dæma, sem hann þegar hefir gert, kveðst hann hafa
góða von um, að geta innan skamms búið til ofurlítil
ljósáhöld, hjer um bil á stærð við brjósykurskúlu, sem
geti borið skæra birtu í 48 klukkustuídir. Það verður
eftir því að dæma einskonar ljósforðabúr, sem hver maður
getur borið í vestisvasa sínum, og sem verður eins al-
menn og auðfengin verziunarvara, eins og t. d. eldspýtur.
Þegar maður svo þarf á ljósi að lialda, þarf ekki aunað,
en að ýta til oíurlitium hnapp utan á lampanum, sem
svo má aítur ýta á sinn fyrri stað, þegar ijóssins er ekkí
iengur þörf, og það sem eftir er af ljósefninu má svo
nota af'tur seinna þegar á þarf að balda. — Margir hinir
helztu rafmagnsfræðingar í Ameríku hafa þegar heimsótt
hr. Moore í efnafræðis-staríhýsi hans, til þess að forvitnast
um þessa nýju uppgötvun, og eftir því sem mörgum
þeirra segist frá, má búast við töluverðum og þýðingar-
miklum árangri af henni. Hinir eggmynduðu lampar, er
hann hefir þegar búið til, og sem á öllu yfirborðinu eru
svo skinandi bjartir, að þeir lýsa, eins og þeir væru ofur-
lítii sól, eru, þrátt fyrir þetta mikla ljósmagn, öldungis
kaldir eins og venjulegt gler.
*
* *
Menn með mönnum erum vjer Islendingar, tald-
ir. — í einu helzta tímariti Norðurlanda stóð í sumar
svo hijóðandi fræðigreÍD: »Á austnorðanverðu Islandi
nota menn mjög einkennilega aðferð við að veiða villtar
álftir. Þegar ung&rnir yfirgefa varpfaudið uppi við vötn-
in og árnar, og flytja sig ofan að ströndinni, þá taka
strandabúarnir og hundar þeirra á móti þeim með herfi-
legum gauragangi, bæði með því að æpa og geita, og
ineð því að berja saman spýtum. Veslings dýrin, sem
hafa alizt upp við kyrrð náttúrunnar, verða svo logandi
hrædd við þetta, að þau verða blátt áfram máttlaus af
skelfingu; þau talla til jarðar, og láta taka sig með höud-
Unum. — Alveg sömu aðíerðina nota hiuir svo nefndu
Grauohos í Suðuraméríku. Þegar þeir verða varir við
álftahóp, hlaupa þeir að honum með alls konar óhljóðum
og gauragangi. Dýrin verða svo máttlaus af hræðsiu, að
þau geta ekki fiogið, og láta rota sig með prikum og bar-
eflum. — Sama sagan er sögð af Hottentottunum í Suður-
afríku; þeir nota alveg sömu aðferðina, við að veiða hinar
fót.hvötu stökkmýs. Um það leyti, sem tungl er 1 fyllingu,
feika þeir fram og aptur, og undir eins og þeir sjá stökk-
hiús gæjast upp úr holu sinni, fleygja þeir sjer til jarðar,
°g æpa og grenja svo afskaplega sem þeir geta. Dýrið
Verður alveg máttlaust af hræðslu, og getur því ekki
hlaupið, svo að Hottentottarnir geta gengið að því, og
Votað það með kylíu«. — Svo mörg eru þessi fróðleiks-
0rð. Sje nokkur fótur fyrir þessari sögu um Þingeyinga
éða Norðmýlinga, þá geta þeir sagt, að það sje ekki leið-
að líkjast.
* st *
Síðan 1. maí í vor hafa engir hestar verið notaðir til
þess að draga sporvagna í New York. Aliir sporvagnar
þar eru nú knúðir með hreifivjelum, sumir með þjettilolts-
vjelum, en flestir með rafmagnsvjelum, og hefir sú nýbreyt-
ing kostað um 900,000 dollara.
Hengið hann!
(Eptir Ivan Turgenjeff.)
Gamall vinur minn sagði rnjer þessa sögu:
Það var árið 1803, skammt írá Austerlitz. Herdeild
sú, sem jeg var foringi fyrir, var í Moravis.
Okkur hafði verið harðiega bannað, að abbastnokkuð
upp á bæjarmenD, eða fara illa með þá. En samt sem
áður báru þeir ævinlega einhvern kala til okkar, og það
þótt við værum bandamenn þeirra.
Einn af fjelögum mínum hjet Jegor. Það var þræll
sem einu sinni hafði verið eign móður minnar. Hann
var einstaklega ráðvandur og heiðarlegur maður guð-
hræddur og gætinn í öllu. Jeg haíði þekkt hann, frá þvf
að hann var barn, og fór ætíð með hann, eins og hann
væri bezti vinur minn.
8vo var það einn dag, að jeg heyrði óp og kveinstafi,
skammir og alls konar óhljóð inni í húsi því, sem jeg
bjó í. Það hafði einhver stolið einhverju smáræði írá
húsmóðurinni, og hún kenndi íjelaga minum um þjófnað-
inn Hann reyndi að afsaka sig, og hjet á mig til aðstoð-
ar, til að sanna sakleysi sitt. Jeg var sem steini lostinn
af undrun. Að hugsa sjer, að hann Jegor Avtamonoff
skyldi vera sakaður um þjófnað! Jeg reyndi að telja
húsmóðurinni trú um, að hann Jegor væri ráðvendnin
sjálf, en hún viidi ekki einu sinni hlusta á þær full-
yrðingar mínar.
Ailt i einu heyrðist jódynur í fjarska. Það var
böfuðsmaðurinn, sem kom ríðandi eítir strætinu.
Höfuðsmaðurinn var ákaflega feitur og þunglamaleg-
ur. Hann reið álútur, svo að axlaskúíarnir dingluðu nið-
ur á brjóstið.
Þ egar húsmóðirinn sá til ferða hans, hljóp hún með
ógreitt hárið á móti honum, og fleygði sjer á hnjen
frammi íyrir hestinum; hún kveinaði og kvartaði hástöf-
um yfir íjeiaga mínum, og benti á hann með fingrunum.
»Góði hershöfðiugí!« mælti hún hálfkjökrandi. »Rjett-
láti herra, hjálpið mjer í öllum hænum ! Þessi vondi her-
maður hefir stolið frá mjer«.
Jegor stóð á þröskuldinum og hatði á sjer hermannasnið;
hann stóð keiprjettur, og þandi út brjóstið, eins og varð-
maður á verði. En hann mælti ekki eitt einasta orð.
Var það af feimni eða hræðslu við höfuðsmanninn,
að hann var svona hljóður? Eða hafði hin ógnandi hætta
breytt honum í stein ? Hann renndi ot'urlitið til augunum,
en bærðist ekki að öðru leyti, og bann var fölur eins
og nár.
Höfuðsmaðurinn var auðsjáanlega um eitthvað annað
að hugsa, en leit samt óhýru auga til fjelaga mins, og
öskraði gremjulega:
»Nú?«
Jegor stóð grafkyrr, eins og líkneski. Það skein
ofurlítið í hvítar tennurnar á honum, og ókunnugir hetðu
vel getað ímyndað sjer, að þeir hefðu sjeð hann glotta
við tönn.
En höfuðsmaðurinn var ekki að híða lengi eftir svari.
Hann vjek sjer að okkur, og mælti með hvössum rómi.
»Hengið hann!«
»Svo sló hann í klárinn, og reið af stað, fyrst fet
fyrir fot, en svo á brokki. Öll foringjasveitin fylgdi hon-
um. Að einsi einn aðstoðarforingi sneri sjer við í hnakkn-
um, og. leit kæruleysislega til Jagors.
Það var enginn vegur að komast bjá því, að hlýða
skipun höfuðsmannsins. Jegor var þegar tekin höndum,
og fluttur tii aftökustaðarins.
Fyrst i stað var hann mjög gagntekinn af hryllingi
og ótta við dauðann, og tvívegis hrópaði hann i angist
sinni: