Alþýðublaðið - 06.05.1927, Blaðsíða 2

2
ALEYÐUBLAÐÍÐ
j&LÞÝÐEJBLÁBIÐ j
' kemur út á hverjum virkum degi. ►
2 Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við f
< Hverfisgötu 8 opín frá kl. 9 árd. ►
2 til 'kl. 7 síðd. I
J Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
2 9>/2 —10V2 árd- °S kl. 8—9 síðd. 2
i Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
< (skrifstofan). ►
J Verðlag: Áskriitarverð kr. 1,50 á ►
j mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 í
< hver mm. eindálka. I
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan ►
(í sama húsi, sömu símar). f
Neðri dcild.
Þlar var í gær frv. um endur-
reisn Mosfellsprestakalls í Kjal-
arnesspróíastsdæmi samþykt nieð
þeirri viðbót frá Jóni Guðnasyni,
að pxestinum skuli skylt að taka
IviÖ sókn úr Óðru prestakalli, ef
hún verður síðar sameinuð Mos-
fellskalli, en till. P. Ott. um að
leggja Mosfellssóknirnar undir
ReyníveMi, en Viðeyjarsókn und-
ir Reykjavíkurbrauð, var feld, og
frv. þannig endursent e. d. Eftir
pað kom til 3. urnr. frv. Ól. Th.
um sölu á hlutá úr landi prests-
setursins, sem verið var að sam-
þykkja að stofna. Land það, sem
hann vill láta ríkið selja, Mos-
fellsbsiðarmýrarnar, er grösugasti
hluti Mosfeilssveitar, og á vænt-
anlegur Þingvallavegur að liggja
um það, og verður þar sérlega
gott til' heyfanga eftir að hann er
lagður Framsögumaður allsh.nd.,
sem öll hefír lagt gegn sölunni,
— Jör. Br. —, gat þess í þingræðu,
að legið hafi verið í þingmönnúm
utan þings og innan til ]>ess að
fá þá til - að sampykkja söluna.
Þetta játaði ól. Th.-rétt vera, en
reyndi að bera í bætifláka fyrir
þessa kappsækjendur sölunnar. Þá
lagði HéÖinn til, áð máiinu verði
vísað til stjórnarinnar til frek-
ari rannsóknar, en ekki til af-
greiðslu, þar eð sölumenn höfðu
slegið því fram, að nefndin hefði
ekki rannsakað nægik ga öil máls-
atriði. Við það sprakk blaðran.
Ól. Th. mun hafa ætlað að nota
síðasta trompið til að reyna að
sanna, að Mosfeílshreppur þurfi
að fá hgiðarlandið keypt. Hann
skýrði írá Pví, að tekist hefðu
samaingar við séra Hálídan
Helgason, settan prest á Mosfelli,
um, að ef landið yrði ekki selt.
þá tæki Thor Jensen, faðir Ólaís,
stórt síykki af því á leigu og girti
það. Um hitt gat hann fátt, hvað
fýrir graslendi þes :u myndi liggja,
ef það yrði selt. Fór nú að koma
kapp i umræðurrar, en litlu síð-
ar var þeim frestað. Er vert að
geía gætur að, hverjar lyktir frv.
þessa verða.
Þingsál.-tiil. um próffararstyrk
handa stúdentaefnum frá Akur-
eyrarskóla, er samþ. heíir verið
í e. d., var vísað orðalaust tíl
siðari umr. Þingsál.-tiU. Sveins um
áð skora á atv.m.ráðh. að skipa
eða setja sérstakan síldaiyfirmais- I
mann á Seyðisfirði var vísað til
stjórnarinnar, eftir að felt hafði
verið méð jöfnum atkv. við nafna-
kall að yísa þingsál.-till. til sjáv-
arútv.nd. til athugunar. Var Jaf|ob
og viðstaddir íhaldsmenn aðrir en
Ární á móti því að vísa málinu til
nefndár, en Ben. Sv. átti staka
atkvæÖið, en greiddi það ekki.
Landnámssjóðsfrv. var til 3.
umr. Var það afgreitt með dag-
skrártillögu, sem Jörundur bar
fram frá meiri hlufa landb.nd. Var
því samkvæmt henni vísað tii
stjórnarinnar með þeim formála,
að hún leggi Það fyrir landbún-
aðarmilliþinganefndina til frekari
undirbúnings til næsta þings. Há-
kon hafði skrifað undir álit land-
bún.nd. með fyrirvara, og virðist
honum vaxa í augum tillagið til
sjóðsÍRs, en aðrar athugasemdir
bar hann ekki frarn. Þó munu
það hafa verið hinir fjórir, sem
köliuðu sig mciri hlutann og stóðu
að dagskrártill. og H. Stef., flutn-
ingsmaður frv., yerið einn þeirra.
Kvaddi hann frv. með „skálaræðu"
fyrir minní Jóns Ól. og Jóns á
Reynistað, og kemur það ekki aft-
ur til umræðu á þessu þingi. —
Málið sjálft er nauðsynjamál, en
mjög þarf að breyia því frá þeirri
mynd, sem það var nú komið í,
til þess að úr verði heppileg laga-
setning.
Efri deild.
Þar var til umr. frv .unr hval-
veiði. Mælti Jóh. Jós. með, en J.
Baldv. og forsrh. á móti. Var at-
kvæðagr. frestað þar til í dag.
Um till. J. Baldv', um, að sátta-
'semjari hali umboðsmann á Aust-
fjörðum, var ákveðin ein umr.
Mýjar jþingsályktunartiliögur.
J. Baldv. ber fram ti.ll. til þái.
um, að sáttasemjari í kaupdeilu-
málum hafi umboðsmann á Aust-
fjörðum. Er þetta flutt að ósk
öustlirðinga.
Jakob flvtur tvær þingsál.-till.
í n. d. önnur er um að skora á
stjórnina að skipa þriggja manna
nefnd fil að rannsaka og gera
tillögur um n'kisrekstur útvarps.
I nefndinni séu landssimastjóri,
einn maður, er stjórn „Félags víð-
varpsnotenda" neínir til, en rík-
isstjórnin velji þiiðja manninn. Á-
lit og tiliögur nefndarinnar legg-
ist fyrir næsta þing. Ætlast Jak-
ob tíl, að húa vinni kauplaust.
Telur hann félagið „Otvarp“ munu
haía tapað á rekstrinum og muni
það íúst að afsala sér honum og
sérleyfinu í hendur ríkisins; en
hvernig pau ski.ti fa.i fram, ætlar
hann ne/ndinni að rannsaka, og'
hvort horlið sku’i að því ráði.
Hin tillagan er um að skora á
stjörnina að leggja fýrir næsta
þi.tig frv. um eignar- og notk-
unar-rétt hveraorku.
Enn fiytur Jónas frá Hriflu
þnigsál.-tíll. í sameinuðu þingi. Sú
er um að skora á stjórnina að
leggja fyrir næsta þing frv. um
aukna réttarvernd fyrir samvinnu-
félögln, svo að ekki verði auð-
veldara að komast hjá sektum fyr-
ir að afflytjá þau eða að reyna
að spilla trausti þeirra, heldur en
ef slíku er beitt við einstaklinga
eða hlutafélög. — Verða að iík-
indum sögulegar umræður um til-
lögu hessa, ðegar þar áð kemur,
og um sögu málsins.
Svaríliðastförnin í Liíhaueu.
Shakespeare bannaður.
Svo sem kunnugt er, dásam-
aði „Vörður" rnjög fyrir skömmu
býltingu þá, sem gerst hafði í
Lithauen og lá Alþbl. mjög á
hálsi fyrir það, að því leizt ekki
á aðfarirnar. Þeir, sem byltinguna
gerðu, þóttust ætla að „bjarga Lit-
hauen undan villu 18. aldarinnar“.
Nú hefir „menta“-málaráðuneytið
bannað öllum skólabókasöfnum
jþar í Jandi að eiga nokkur frjáls-
lynd rit. Þó að þetta minni frek-
þr á miðáldirnar en á 18., hvað þá
heldur 20. öldina, er hitt þó
dæmalausast, ad sama banni lúta
rit H. G. Wells, Rabindranath Ta-
gore, Oscars Wilde og — Shake-
speares. Hvernig íízt „Verði“ nú
á byltinguna?
Frá bæjarstjórnarfundi
í gær.
Samþykt var eftir tillögu frá
Har. Guðm. að fresta tillögu hafn-
arnefndar um að heimila henni að
selja einstaklingum lóðirnar við
Tryggvagötu. Sýndi hann fram á,
hvert ráðleysi það væri, en Jón
Ólafsson kom af þingi til að reka
á eítir söluheimiidinni. Bendir það
á, að togaraeigendum muni hags-
muhamál, að söluheimildin gangi
fraxn.
Meiri hluti rafmagnsstjórnar
lagðd til, að hemlagjöld fyrir raf-
magn væri hækkað upp í 660 kr.
árskvv., um 10o/o, en Ijósagjöld
um mæli iækkuð niður í 55 au.
kwst. írá í. sept. Borgarstjóri og
P. M. vildu að eins lækka ljósa-
gjöldin um mæli niður í 60 au.
Ágreiningur vax urn, hvort hemla-
gjaldahækkunin myndi minka raf-
magnsnotkun um aðalljósatímann,
en niðurstaðan varð sú, að tillaga
rafmagnsst Ú rnar var samþykt. —
| Eítir óök H. H. lofaði ra.mdgns-
stjórn að athuga, hvort ekki væri
unt að lækka leigu á rafmagns-
ms'un. Borgarstjóri kvað mönn-
um ha/a reynst betur að leigja
mæ a en eiga j>á.
Kaupin á EHiðavatni voru sam-
þykt.
Frumvarp að reglugerð fyrir í-
þróttavöllinn var samþykt með
tveimur hreytíngum frá Ól. Fr.
u'm, aö æfiagur á vellinum megi'
standa lengur en tíl kl. 11 síðd.
með sérstöku leyfi vallarstjórn-
ar, og um, að bæjarstjórn getí
breytt reglugerðinni. Aftur á rnóíi
feldu samkeppnisposíu’.ar meiri
hlutans tillögur ó. Fr. um að
tryggja einnig öðrurn félögum en
þeim, sem eru innan vébanda I.
S. I., og skólum aðgang að vell-
inum.
Erindi frá Verzlunarmannafélagi
Reykjavíkur Tam breytingu á sam-
þykt um lokunartíma sölubúða á
þá Ieið, að búðum sé lokað kl. 4
á laugardögum frá 1. júlí til 1.
sept., fjöigað um tvo laugardaga,
var vísað til bæjarlaganefndar á-
samt tillögu frá St. J. St. um, að
búðum skuli einnig lokað 1. maí,
á degi alþýðustéttarinnar. P. Hall-
dórsson reis gegn þeirri tillöga
með þjósti, eri tekið var frarn
af hálfu AlþýðuflokksfuIItrúanna,
«ð samþykt tillögunnar um 1. maí
væri eklri skilyrði fyrir því, að
jafnaðarmenn samþyktu erindi
verziunarmanna, heldur vildu þeir
gefa bæjarstjórn kost á að sýna
einnig óskum verkalýðsins sann-
girni.
Umsóknir um veitingaleyfi var
samþykt að ræða fyrir luktum
dyrum. Var þeim vísað til fjár-
hagsnefndar.
ísiand og kjólarnir’
I ræðu og riti höfum við lofað
hreysíi og karlmensku forfeðr-
anna án þess þó að gera okkur
grein fyrir, í hverju sú hreysti hef-
ir verið fólgin, en sennilega er
átt við hið mikla þrek þeirra,
festu og þrautseigju, sem sam-
etginlegt var bæði hjá karlí og
konu. En þegar menningin óx,
fjaraði þessi hreysti feðranna út,
og í staðinn kom vesaldómur og
lapaháttur í klæðaburði og siðum.
Ég var samferða manni, sem bú-
tnn var að sigla til fjórtán landa
og átti heima í Noregi- Sagðist
hann hvergi hafa séð slíkan apa-
hátt í klæðnaði sem hér á ís-
landi. Það er ekki aö furða. Um
hávetur ganga stúlkur í ennalaus-
um kjólum úr silki eða öðrum
efnum, sem veita lítið skjól, og
næfurþunnum sokkum, sem eru
að eins ásýndin, en'ekkert skjól í.
Gengu íslenzku stúlkurnar svona
áður? Nei: þær voru heldur ekki
bólgnar og bláar af kulda. Þær
þur/tu heldur ekki „púður“ eða
annan „farfa“ til að hylja með
skemt blóð. Þær vissu, að ullin
okkar átti bezt við loftslagið, —
vissu líka, að betra var skjól en
skart. Hugsum okkur, að kven-
Ifólk í slíkum búningi, sem nú ger-
Íst í Reykjavík og bæjum lands-
inns, væri komið út á óræktað
landið, þar sem mannshöndin
hei'ir ekki gert braut lranda því.
Ja, hvaö þá? Við myndum sjá
þar þá skrípasjón, sem alla hrylti
við. Engin kynni að ganga. Kjól-
amir heftu, skórnir rækjust i,
hvítu sokkamir yrðu moldugir og
„íai'íinn“ rynni af með svitanum.
Bezt allra manna hafa kauþmenn-
imnif unnið að úrkynjun þessari
í klæðaburðinmn. Eins og sjá má,
eru flestir gluggar verzlunarhús-