Alþýðublaðið - 16.06.1939, Blaðsíða 3

FÖSTUDAG 16. JÚNÍ 1939
ALÞfBUBUBW
ReglngerO félaosmálaráðn-
leytisins nm kanp fast-
ráðinna fjðlskyldnmanna.
---------
Kaup þeirra hækkar, ef kaup ófag-
lærðs verkafólks hækkar.
Tilkynnlng.
Það tilkynnist að frá deginum í dag hefi ég leigt frú
Sigurbjörgu Sigurðardóttur búðina á Laufásveg 2, og eru
mér hér eftir óviðkomandi skuldbindingar þessarar búð-
ar. Þar verða áfram seldar „Freia“ smákökur.
„FREIALaufásveg 2.
Frú Skaug Steinholt. '
„FREIA“-fiskfars, -búðingar og -bollur verður áfram
selt á Laufásveg 2. Inngangur frá Bókhlöðustíg. Sími
4712, takið eftir 4712.
Reykjavík, 14. júní 1939.
---------------------------
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
HITSTJÓ'RI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
'196: Jónas Guðmunds. heima.
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
♦-------------------------♦
KosBingin i Austur-
Skaftafellssýslu.
AUKAKOSNING á fram að
fara í Austur-Skaftafells-
sýslu 25. þ. m. Kjósa á þing-
mann í stað Þorbergs Þorleifs-
sonar í Hólum, sem nýlega er
látinn.
Framsóknarflokkurinn býður
fram Pál Þorsteinsson kennara
og kommúnistar bjóða fram
Arnór Sigurjónsson. Sjálfstæð-
isflokkurinn býður ekki fram
mann, en styður kosningu Jóns
ívarssonar kaupfélagsstjóra,
sem býður sig fram utan flokka,
en alment er þó talinn tilheyra
Bændaflokknum, þó hann sé
þar ekki flokksbundinn.
Alþýðuflokkurinn býður eng-
an mann fram að þessu sinni í
þessu kjördæmi.
Ástæðan til þess er sú fyrst
og fremst, að Alþýðuflokkurinn
lítur svo á, að þar sem almenn-
ar kosningar um land alt og út-
reikningar þeir á uppbótarþing-
sætum, sem fram fara þá,
leggja grundvöll að skipun Al-
þingis um fjögra ára tíma, þá
sé ekki rétt, að með aukakosn-
ingum í einu eða tveimur kjör
dæmum sé verið að breyta þeim
grundvelli og raska þeirri
heildarútkomu, sem almennar
kosningar hafa sýnt og á hefir
verið byggt. ' : | :f|
Niðurstaða síðustu kosninga
var sú, að Alþýðuflokkurinn og
Framsókn höfðu til samans
meirihluta í báðum deildum Al-
þingis, en ef svo færi að Fram-
sókn misti einn þingmann sinn
úr neðri deild, væri hlutfallinu
frá 1937 raskað og að svo stöddu
óskar Alþýðuflokkurinn ekki
eftir því.
Fyrir því mun Alþýðuflokk-
urinn stuðla að því eftir megni
í Austur-Skaftafellssýslu, að
Framsókn haldi kjördæminu.
Um tvo frambjóðendurna er
alt gott að segja. Páll Þorsteins-
son er ungur og ötull, áhuga-
samur um pólitík og héraðsmál
og líklegur til þess að verða að
góðu liði á Alþingi eins og hann'
hefir reynst til þessa heima í
héraði.
Jón ívarsson er landsþektUr
maður fyrir dugnað sinn í verzl
unarmálum Skaftfellinga og
vita allir, sem hann þekkja, að
hann er liðtækur að hverju því
verki, sem hann gengur. Hann
var Framsóknarmaður um
langt skeið, en með honum og
ýmsum Framsóknarmönnum
„gerðust þær greinir“, er leiddu
til þess að hann yfirgaf flokk-
inn og rær nú „einn á báti“ að
hann kallar, en mun hafa ýmis
konar stuðning. Morgunblaðið
lýsir því yfir, að Sjálfstæðis-
menn í sýslunni styðji kosningu
hans.
Arnór Sigurjónsson er fram-
bjóðandi kommúnista, og er ó-
þarft á hann að minnast. Hann
Félagsmálaráðherra
Stefán Jóh. Stefánsson
staðfesti í gær svohljóðandi
reglur um kaupgjaldshækkun
fastráðinna fjölskyldumanna
sámkvæmt 2. gr. laga frá 4. apr-
íl 1939 um gengisskráningu og
ráðstafanir í því sambandi.
1. gr.
Kaupgjald fastráðinna fjöld-
skyldumanna, sem hafa eigi
hærri laun en segir 1 2. gr. þess-
arar reglugerðar, skal hækka
á sama hátt og kaupgjald ófag-
lærðs verkafólks og sjómanna,
eftir því sem fyrir er mælt í
2. gr. 3. málsgrein laga um
gengisskráningu og ráðstafanir
í því sambandi. ,
2. gr.
Aðnjótandi þessara hlunninda
mun hafa verið 1 öllum flokk-
um, sem til hafa verið hér á
landi síðan hann fékk kosning-
arrétt, og er nú í Kommúnista-
flokknum, sem þó heitir tveim
nöfnum öðrum til málamynda.
Það er þýðingarlaus frambjóð-
andi fyrir þýðingarlausan flokk
með ómerkileg mál, og fer vel
á því.
Átökin í kosningunni verða
milli Jóns ívarssonar og Páls
Þorsteinssonar.
Við síðustu kosningar hlaut
frambjóðandi Framsóknar, Þor-
bergur í Hólum, 337 atkvæði,
en Brynleifur Tobiasson, sem þá
var frambjóðandi Bændaflokks-
ins og studdur af Sjálfstæðis-
floltknum, 248 atkvæði. Aðrir
fengu 27 atkvæði. Var munur-
inn þá 89 atkvæði, svo sýnilegt
er að erfitt verður að segja fyr-
irfram ákveðið um úrslitin.
Samkvæmt boði brezkra
stjórnarvalda fóru 15 norskir
blaðamenn nýlega í heim-
sókn til Englands. Meðal
þeirra var hinn þekti blaða-
maður norska Arbeiderblaðs-
ins, Finn Moe. Alþýðublað-
ið birtir hér þýðingu á grein
eftir hann um þau straum-
hvörf, sem nú em orðin i
brezkri alþjóðapólitík. Varp-
ar hún ljósi yfir brezkan
hugsunarhátt, sem margur
Islendingur mun eiga erfitt
með að setja sig inn í.
LUGBLÖÐUM frá þýzku
nazistunum er dreift um
landið okkar. í þeirn eru haturs-
fullar árásir á önnur ríki. Áróð-
ursmenn þeirra eru alls staðar á
ferðinni, ýmist lokkandi eða hót-
andi. Ætlunin er að vinna al-
menningsálitið.
Englendingar bjóða 15 norsk-
um blaðamönnum að koma yfir
Norðursjóinn og litast um. Ekki
er gerð minsta tilraun til að hafa
áhrif á hvern einstakan; hverjum
ter í sjálfsvald sett, að draga þær
álýkt.anir, er honum þóknast. Það
eru þeir fastráðnir fjölskyldu-
menn, sem hafa eigi hærri Iaun
en hér segir:
a. í Reykjavík undir 300 kr.
kaup á mánuði eða sem
svarar 3600 kr. árstekjum.
b. I öðrum kaupstöðum og
kauptúnum með yfir 300
íbúa undir 280 kr. kaup á
mánuði eða sem svarar 3360
kr. árstekjum.
c. Annars staðar á landinu
undir 240 kr. kaup á mánuði
eða sem svarar 2880 kr. árs-
tekjum.
3. gr.
Til fastráðinna fjölskyldu-
manna teljast þeir, sem .hafa
SIÐAN OTSALA sterkra á-
fengra drykkja hófst á ný
hér á Iandi 1935, hefir það kom-
ið æ betur og betur í ljós
að þörfin fyrir drykkjumanna-
hæli væri svo brýn og aðkall-
andi, að öllu lengur yrði ekki
daufheyrst við þeirri menningar-
og mannúðarskyldu að koma
slíku hæli á stofn.
Þegar við lítillega athugun, sem
gerð var um það leyti á mál-
inu, kom það í ljósýað í næstum
því öllum kaupstöðum landsins,
og þó einkum í Reykjavík, væru
all margir menn, sem lögreglu-
stjórar álitu að nauðsynlega
þyrftu hælisvistar með. Síðanhef
ir þetta aukist og margfaldast,
eins og öllum nú er ljóst. Enda
en það mála sannast, að naumast
er nokkur krafa, sem hefir fengið
jafn einróma undirtektir manna,
eins og krafan um drykkjumanna
er ekki einu sinni spurt um skoÖ
anir okkar.
Hvorttveggja er áróður, en að-
ferðirnar eru svo ólíkar, sem
dagur og nótt, og það er engin
hending. Það er í samræmi við
mismuninn á tveimur ólíkum
pólitískum lífsviðhorfum, annars
vegar viðhorf kúgunar og ein-
ræðis, hins vegar frelsis og lýð-
ræðis.
Hálfsmánaðardvöl í Englandi
er vitanlega ekki nægileg til þess
að unnt sé að mynda sér full-
komlega yfirlit um brezka utan-
ríkispólitík, sem nú er í déigl-
unni. En ef vér erum stöðugt á
feröinni og fáum tækifæri til að
tala við maitgt fólk, sem er hægt
vegna góðrar brezkrar gestrisni,
þá getum vér myndað oss gott
yfirlit um þau viðhorf, sem eru
efst á baugi.
Tvímælalaust hefir geysileg
breyting orðið á ensku almenn-
ingsáliti. Ef til vill verðurn vér
þess bezt meðvitandi, ef vér eig-
um tal við fólk, sem segist hafa
verið fylgjandi Miinchenstefn-
unni, en viðurkennir nú hrein-
skilnislega, að þar urðu stór-
fasta atvinnu hvernig sem ráðn-
ingu eða kaupgreiðslu er hagað
og hafa fyrir heimili að sjá,
konu, börnum eða öðru vanda-
fólki, þannig að þeir halda
heimili vegna þeirra eða greiða
meðlag með þeim, sem nemur
meiru en hálfum ómagafrá-
drætti til skatts.
4. gr.
Félagsmálaráðherra úrskurð-
ar ágreining út af framkvæmd
þessarar reglugerðar.
Reglugerð þessi staðfestist
hér með samkvæmt lögum frá
4. apríl 1939 um gengisskrán-
ingu og ráðstafanir í því sam-
bandi.
Félagsmálaráðuneytið.
14. júní 1939.
Stefán Jóh. Stefánsson.
Páll Pálmason.
Enn er ekki vitað hvernig
hækkun á kaupi ófaglærðs
verkafólks verður varið, en það
fer eftir útreikningi á hækkun
vöruverðs.
En við þetta kaup verður
hækkun á kaupi fastráðinna
fjölskyldumanna miðuð.
hælið. Hafa m .a. margir læknar
tekið undir hana, og geðveikra-
læknirinn dr. Helgi Tómasson rök
stutt hana opinberlega.
Þegar frú Guðrún sál. Lárus-
dóttir flutti frumvarp sitt um
drykkjumannahæli, undírrituðu
fjöldi mætra manna hér í Reykja-
vík — og þar á meðal margir
læknar — áskorun til alþingis
um að setja lög um drykkju-
mannahæli. Þetta alt bendir til,
að allir. séu á einu máli um
nauðsyn á framkvæmdum. — Nú
er enn á ný tilbúið frumvarp til
■laga í þessu máli, sem væntan-
íega verður lagt fyrir alþingi,
þegar það kemur saman á ný —
og vonandi nær samþykki.
En hér þarf meira til en lög.
Hér þarf samstilt átak og vilja
alþjóðar. Allir þurfa að sýna það
í verki, að þeir hafi vilja til aÖ
leysa af hendi mannúðarskyldu
feld mistök. Það er fyrst og
fremst hernám Böhmen og Mah-
ren og árás Mussolini á Albaníu,
sem hefir valdið breytingunni,
skapað það viðhorf, sem endur-
speglar sig í setningu þessari:
Svona getur þetta ekki gengið
lengur, eða þá með enn skarpari
orðum: Nú verður að stöðva
strák þennan. En slíkar setningar
falla oft í Bretlandi.
Áþreifanlegt og jákvætt dæmi
um þetta viðhorf er hið geysi-
lega fylgi við vígbúnaðinn. „We
‘ve got to be prepared“ (Við
verðum að vera viðbúnir) blasir
við á geysistórum auglýsinga-
spjöldum um alla London ásamt
hvatningu um að láta skrásetja
sig í herinn, á flotann eða í lioft-
varnarliðið.
Sprengjuheldir loftvamakjallar-
ar em gerðir í öllum görðum.
1 hverju húsi era sandkassar og
slökkvitæki tilbúin og fyrir löngu
síðan hafa verið afrituð öll þýð-
ingarmikil skjöl og afritunum
komið í öragga felustaði úti á
landi. Bretland er viðbúið. Allar
leiðandi og mikilsvarðandi stofn-
anir hafa fengið skipun frá æðstu
stjórnendum landsins um að vera
búnar undir strið, sem geti hafist
á hverri stundu.
Vér fengum að heimsækja þýð-
ingarmestu verksmiðjuna, sem
framleiðir sprengjuflugvélar.
Heimsókn, sem bar sterkan styrj-
aldarsvip, ekki að eins vegna á-
og sýna bágstöddum meöbræðr-
um kærleiksþel. — Eitt mikilsvert
menningarmál hefir verið leyst
þannig með samstiltu átaki mann-
úðar og mannkærleika. Það var
þegar Ríkisspítalinn var reistur.
Nú þarf eitt slíkt átak til.
Alþjóð er nú orðin kunn hin
höfðinglega gjöf Jóns Pálssonar
fyrv. bankagjaldkera, er hann hef
ir afhent ríkisstjóminni 20,000 kr.
til stofnunar drykkjumannahælis.
Sá sjóður þarf að aukast til
muna, til þess að hælið geti orð-
ið það, sem það þarf að vera.
Þess vegna skal nú skorað á
alla íslendinga að fylgja hinu
fagra fordæmi Jóns Pálssonar,
§ýna aðþrengdum olnbogabörn-
um þjóðfélagsins drenglyndi og
mannúð, leggja sinn skerf til —
stóran eða lítinn eftir getu — og
bjarga málinu í höfn.
Við eram að vísu fáir og fá-
tækir, Islendingar. En við getum
mikið, ef kærleikurinn og mann-
úðin fá að ráða.
Öll blöðin hér í bænum hafa
góðfúslega lofað að taka mótí
samskotum i þessu skyni. Og hér
með er heitið á allar Góðtempl-
arastúkur landsins, öll ungmenna
félög og kvenfélög að gera slíkt
hið sama og beita sér fyrir mál-
inu. Allir verða að hjáípast að
með að vinna gott verk.
Friðrik Ásmundsson Brekkan
ráðunautur ríkisins í áfengismál-
um.
Á morgun,
17. júní, kemur Alþýðublaðið
út fyrir hádegi. Auglýsingum í
það blað sé skilað á afgreiðsluna
í kvöld.
hrifanna af vígbúnaðarviðbúnað-
inum, — kappinu við vígvéla-
smíðina, heldur einnig vegna
þeirrar hulu, sem allir hlutir vora
sveipaðir í, þar var leynd yfir
hverjum hlut, t. d. hve rnargar
flugvélar væru smíðaðar, en svo
er sagt, að á hverjum klukku-
tíma standi ný flugvél tilbúin.
Flestir, sem era spurðir, svara,
að enska þjóðin muni snúast
öðru vísi gagnvart sams konar
úlfakreppu Póllands en raun varð
á í september í fyrra gagnvart
Tékkóslóvakíu. En ef farið er til
þeirra, sem bezt fylgjast með og
vita gerst og þeir eru spurðir,
hvort aftur muni koma Miinchen
vegna Danzig, þá er mjög örð-
ugt að fá eindregið eða skýrt
svar, hvorki já eða nei. Allir
era í vafa, vegna þess, að hér
kernur Chamberlain til skjalanna.
Hann er áreiðanlega talsverð
ráðgáta. Næstum því hver maður,
sem við er tálað um hann, kem-
ur með nýja skýringu á honunr,
sína túlkun. Sumir segja, að hann
sé heimskur, í mesta lagi hæfur i
borgarstjórastöðu í miðlungs bæ.
Aðrir telja hann kænan og full-
yrða, að hann starfi hyggilega
að utanríkismálum, meira eða
minna á bak við fasistaríkin.
Stundum virðist svo sem hann
búi yfir vissum tilhneigingum til
einræðis. Hann rekur sína eigin
pólitík umkringdur þröngum hópi
einkennilegra ráðgjafa.
Jafntefli K.R.
og Vikings.
KAPPLEIKURINN milli K.
R. og Víkings í gærkveldi
var harður og skemtilegur á
köflum, sérstaklega þó síðari
hálfleikurinn. Maður sá bezt í
gærkveldi hve mikið Víkinga
vantar, þegar þá vantar Brand,
en hann er nú með Fram í Dan-
mörku. í marki Víkings var
hinn þýzki þjálfari þeirra, Buch-
loh, sem talinn er annar bezti
markmaður Þjóðverja. Og hefði
hans ekki notið við, hefði leik-
urinn endað með glæsilegum
sigri K.R., en honum lauk með
jafntefli: 3:3. í síðari hálfleik
skaut K.R. á markið hvað eftir ■
annað, og tvisvar svo að segja
óverjandi, en snillingurinn varði
alltaf.
Tvö mörkin voru sett úr vítis-
spyrnu, eitt hjá hvoru liði, en
flestum áhorfendum fannst þó
vítisspyrnu hefði átt að dæma
á Víkinga fyrir högg er mark-
maður Víkinga greiddi Guðm.
Jónssyni, rétt fyrir ifraiman
mark, svo að hann lá eftir. Ann-
ars voru dómar Jóhannesar
Bergsteinssonar óákveðnir og
váfasamir, sem ef til vill hefir
að nokkru verið sök línuvarð-
anna.
Björgvin Schram lék nú fram
og var einnig góður þar, en vörn
K.R. þoldi það ekki, hún var
veik og kom Schram og ÓIi
Skúla þó oft til hjálpar. Guðm.
Frh. á 4. síðu.
Heimspekilegar hugleiðingar
um einstaklinginn Chamberlain
hafa ekki ákaflega mikla þýð-
ingu. Vafalaust er hann í sinni
pólitík fulltrúi fyrir vissan hluta
brezku þjóðarinnar.
Hann er milli tveggja elda:
annarsvegar hagsmunir Bret-
lands í heild, hinsvegar hags-
munir stéttar hans. Gúunn-
tónninn í allri hans utanrikis-
málastefnu er auðsær af viðhorfi
hans til Spánar. Hann bjargaöi
hagsmunum stéttarinnar, en fórn-
aði nokkra af hagsmunum Bret-
lands- Nú er hann í sömu hnapp-
heldunni ganvart Sovét-Rússlandi
Það var mjög skemtilegt að at-
huga viðhorf ýmsra hópa eða
stétta til samningagerðar við Sov
étríkin. Þeir sem bezt fylgdust
með unr utanríkismál vora ákaf-
ir í að slíkur samningur tækist
en meðal verzlunarstéttarinnar
voru menn engu siður ákveðnir
gegn honum. Rökin voru þau að
Sovétríkjunum fylgdi aðeins djöf-
ulskapur. Sumir vildu alls ekki
koma nærri þeim en aðrir viður-
kendu með semingi að neyðar-
ástandið þvingaði máske til
samningsgerðar við þau.
Menn gleyma því alt of oft
Uð í Bretlandi er hreinræktaðri
yfirstétt en jafnvel í nokkru öðru
landi, og e. t. v. er stéttamunur-
inn hvergi meiri. Þetta er auð-
fundið þegar komið er frá skraut
Frh. á 4. síðu.
Finn Moe:
Brezka Sjóiið vakiar.
-----■»,---
Avarp tl allra Islendlnga.
..... ■