Alþýðublaðið - 12.07.1939, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAG 12. JÚLÍ 1939
! ALÞYÐUBLAÐIÐ
Dýraverndunarfél. íslands
á 25 ára afmæli á morgun.
' ....♦ v
AMORGUN eru 25 ár liðin síðan Dýraverndunarfélag
íslands var stofnað. Flestir munu þó hafa haldið, að
þessi félgsskapur væri miklu eldri. Svo áhrifaríkur hefir
hann verið og svo mörgu góðu komið til leiðar.
.----------------—--------
ALÞYÐUBLAÐID
mT&TJéBI:
F. R. VALDEMARSS©N.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
AEÞÝÐUHÚSINO
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
|90O: Afgreiðsla, auglýsingar.
ÍÖOl: Ritstjórn (innl. fréttir).
t2: Ritstjóri.
3: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: AlþýSuprentsmiðjan.
4'906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐ J AN
Besteiro.
VIÐ fréttina um það, að
gamli spánski jafnaðar-
mannaforinginn Julian Besteiro
hafi nú, hér um bil sjötugur að
aldri, verið dæmdur af herrétti
Francos í Madrid í þrjátíu ára
fangelsi, sakaður um það, að
hafa gegnt embætti í þjónustu
spönsku lýðveldisstj órnarinnar
og boðað kenningar jafnaðar-
manna í mörg ár, rifjast upp
fyrir manni nokkur ummæli,
sem blað kommúnista hér, Þjóð-
viljinn, hafði um þennan mann
snemma í marz i vetur, þegar
hann ásamt Miaja og nokkrum
öðrum forvígismönnum spánska
lýðveldisins tók á sig það þung-
bæra hlutverk, að gera enda á
borgarastyrjöldinni eftir að
Barcelona var fallin, öll frek-
ari vörn, orðin vonlaus og fyr-
irsjáanlegt, að hún gæti ekki
orðið til neins annnars en að
lehgja píslarvætti hinnar þraut-
píndu spönsku þjóðar.
Það voru ekki falleg orð, sem
Þjóðviljinn valdi Besteiro við
það tækifæri. „Svikari“, „flugu-
maður Englendinga“, „hægri
maður, sem alltaf hafði hatað
þj óðfylkinguna og beið aðeins
eftir tækifæri til að svíkja
hana“, „pólitískur braskari,
leiddur af eigingirnd, hugleysi,
persónulegu hatri og metorða-
girnd“- Þetta eru aðeins nokkur
dæmi úr leiðara Þjóðviljans þ.
10. marz í vetur.
Og þennan sama mann, sem
kommúnistar lýsa þannig, hafa
nú fasistar Francos dæmt í
þrjátiu ára fangelsi! Hvaða dóm
skyldi hann hafa fengið hjá
kommúnistum, ef þeir hefðu
mátt ráða yfir örlögum hans?
Er það máske bara tilviljun, að
þessi maður, sem kommúnistar
hata svo mjög, eins og ummæli
Þjóðviljans bera vott um, er
nú grafinn lifandi á gamals
aldri af fasistum Francos? Eða
kemur ef til vill hér í Ijós
einhver alvarlegur skyld-
leiki milli Francofasismans og
Moskvakommúnismans eitthvert
sameiginlegt markmið, sem báð-
ir þessir aðilar stefna að? Eru
ekki hatursyrði Þjóðviljans um
Besteiro og hefnd Francos á
honum eftirtektarverð merki
eins og hins sama, hinnar blindu
og æðisgengnu baráttu ofbeldis-
flokkanna beggja, fasista og
kommúnista, gegn lýðræðinu og
jafnaðarstefnunni? Toga þessir
flokkar, þegar allt kemur til
alls, ekki í sama endann? Ef
svo væri ekki, þá mætti það
einkennilegt teljast, að þeir
skuli vera svo hjartanlega sam-
mála í hatri sínu og ofsóknum
gegn þessum gamla forvígis-
manni lýðræðisins og jafnaðar-
stefnunnar á Spáni.
Besteiro, „hugleysinginn“,
sem Þjóðviljinn talar um, var
eini maðurinn í stjórn spánska
lýðveldisins, sem ekki flýði,
þegar vörnin var á þrotum og
Franco tók Madrid. Hann kaus
heldur að láta eitt yfir sig og
alla hina ganga, sem engan
kost áttu þess að komast undan.
Honum fór í því atriði mjög
ólíkt hinni marglofuðu „hetju“
Þjóðviljans, kommúnistanum
Passionariu, sem heimtaði að
spánska þjóðin héldi áfram að
úthella blóði sínu í vonlausri
borgarastyrjöld, æsti flokk sinn
til uppreisnar og bræðravíga á
bak við vígstöðvarnar, en steig
sjálf sama daginn og sú upp-
reisn hófst, upp í flugvél til
þess að bjarga sinni eigin dýr-
mætu persónu úr allri hættu.
Hún er nú í Moskva og getur
haldið áfram að leika hetju í
blöðum og á lýðskrumsfundum
kommúnista þar á svipaðan hátt
og flokksbræður hennar hér
heima í Þjóðviljanum. En Be-
steiro valdi sér hitt hlutskiptið:
að standa við hlið spönsku al-
þýðunnar á stund hörmunganna
og láta það sama ganga yfir sig
og hana. Fyrir það heitir hann
„hugleysingi“ og ,,svikari“ á
máli Þjóðviljans.
Það hefir sýnt sig á Spáni
eins og annars staðar, að það er
sitt hvað orð og gerðir. Komm-
únistar eru allsstaðar nógu
fljótir til, þegar um það er að
ræða að rífa kjaft, en þeir eru
ennþá fljótari að koma sér und-
an, þegar hætta er á ferðum.
Það er ekki að fullu upplýst enn,
hvern þátt kommúnistar hafa
með allri framkomu sinni átt
í óförum hinnar spönsku þjóðar.
En svo mikið er þegar vitað,
að þeir hafa verið góðir hjálpar-
menn Francos í herbúðum lýð-
veldisstjórnarinnar með sínum
eitruðu bardagaaðferðum og
ofbeldisverkum gegn þeim flokk
um og' mönnum, sem raunveru-
lega börðust fyrir frelsi og lýð-
ræði á Spáni. Bex-gmálið í Þjóð-
viljanum af fjandskap komm-
únista þar við Besteiro og aðra
helztu forvígismenn lýðveldis
ins er óræk sönnun þess, að
slík orð eru ekki töluð út í blá-
inn.
Kaupum tuskur og strigapoka.
9F* Húsgagnavinnustofan
Baldursgötu 30. Simi 4166.
Áður fyrr var ill meðferð á
skepnum einn versti þjóðarlöstur
okkar, og er þess jafnvel getið
sem þjóðareinkennis í ferðasög-
um erlendra manna. Var hér
hvort tveggja valdandi, skap-
harka og skilningsleysi, samfara
slæmum skilyrðum, sem náttúra
landsins skapaði. 111 meðferð á
skepnum kom fram í mörgum
myndum: of mikilli ásetningu, of
miklum útigöngum, hryllilegum
deyðingaraðferðum, taglhnýting-
um og fleiru.
Það var ölium beztu mönnurn
ljóst, að hér var um þjöðarlöst
að ræða, sem varð að útrýrna,
hvað sem það kostaði, og Dýra-
verndunarfélagið hefir, stutt af
vaxandi menningu í landinu,
unnið hér geysilega mikið starf
og gjörbreytt meðferð á dýrum
og umgengni manna við þau.
Hefir hér verið unnið mikið
menningarstarf.
Brantryðlandioo.
Það var Tryggvi heitinn Gunn-
arsson bankastjóri, sem var
brautryðjandi i dýraverndunar-
málunum. Hann hóf útgáfu
„Dýravinarins" árið 1885. Fyrsta
eintak þessa blaðs var þýðing
á samnefndu dönsku blaði, sem
dýraverndunarfélag kvenna í
Kaupmannahöfn gaf út, og ann-
aðist Páll amtmaður Brienr þýð-
inguna. Var þetta eintak prent-
að í Kaupmannaböfn og kostnað-
ínn greiddi nefnt félag. Síðar gaf
Tryggvi blaðið út og lét það
fylgja annað hvort ár þjóðvina-
félagsbókunum. Kom blaðið þann
ig út í 32 ár. Náði það geysi-
miklum vinsældum og Iærðu
mörg börn í sveitum einmitt
lestur með þessu blaði. Það naut
og styrks úr landssjóði.
Stofnnn Díraverndnnar-
félaislns.
En það var fyrst 1912 að nokk-
ur skriður kæmist á stofnun dýra-
vemdunarfélags hér á landi.
Hafði um það verið rætt á Ár-
nesingamóti. Lítið varð þó úr
framkvæmdum fyrr en 1914, er
Góðtemplarastúkurnar kusu
nefnd til að undirbúa stofnun
slíks félagsskapar. Var þetta all-
fjölmenn nefnd og boðaði hún
til fundar 13. júlí 1914. Ottó N.
Þorláksson hafði framsögu á
þessum fundi, og var síðan fé-
lagið stofnað með 37 meðlimum.
Skipuðu fyrstu stjóm þess:
Tryggvi Gunnarsson formaður,
sem gegndi því starfi til dauða-
dags, FIosi Sigurðsson, Jóhann
Ögm. Oddsson, Ottó N. Þoriáks-
son og Ingunn Einarsdóttir frá
Bjarmalandi, en hún hafði ásamt
Tryggva Gunnarssyni lengi bar-
izt fyrir bættri meðferð á dýrum.
1916 hóf félagið útgáfu „Dýra-
verndarans“, sem síðan hefir kom
ið út mánaðarlega og náð mikl-
um vinsældum, enda hefir félagið
eignazt með blaðinu fjölda öt-
ulla vina um allt land. Var út-
gáfa „Dýraverndarans“ samþykkt
á fundi félagsins 28. febrúar 1915.
Starfseml félaosins.
Auk blaðaútgáfunnar hefir að-
alstarf félagsins beinzt að því,
að fá fram löggjöf um dýra-
verndun, og hefir því orðið á-
kaflega mikið ágengt í því efni.
1915 samdi félagið og fékk sam-
þykkt á alþingi fmmvarp um al-
menna dýravemdun. Var það
fyrsta sinni, sem nokkur slík lög
vora sett hér á landi og mörkuðu
því tímamót. Var þetta beinlín-
is kennsla í meðferð dýra, því
að þó illa væri farið með dýr,
þá var það ekki af mannkosta-
leysi, heldur miklu fremur af
hugsunarleysi og þekkingarskorti.
Sáust áhrif laganna líka undir
eins, og strax og þau urðu al-
menningi kunn, sást vemlegbreyt
ing til batnaðar. I þessum lög-
um var gert ráð fyrir, að sett
yrði reglugerð um deyðingu hús-
dýra, og á því sviði urðu breyt-
ingamar mestar, þö aÖ langt væri
frá því að siðsamleg aflífgun
væri þá þegar tekin upp af öll-
um. Félagið tók þá þegar að
sér að panta og selja helgrímur
og húsdýrabyssur, og hafði það
þá starfsemi með höndum í mörg
ár. Þá fékk félagið og samþykkt
lög um friðun fugla og önnur
um geldingu húsdýra, en sú að-
ferð, sem áður var beitt, var
hryllileg.
Eitt af viðfangsefnum félagsins
hefir verið að reyna að koma í
veg fyrir, að eitrað væri fyrir
dýr á víðavangi. Var það gert
alloft þegarum skaðskemmdardýr
væri að ræða og féll þá margt
annara dýra fyrir eitrinu. Þann-
ig er t. d. talið að flestir ernir
í landinu hafi drepizt. Auk þess
er eitran mjög slæm aðferð og
mannúðarlaus. Er mjög skammt
að minnast þeirra deilna, sem risu
á alþingi um eitmn fyrir svart-
bak, sem gert hafði nokkurn usla
í bústofn bænda í Breiðafjarðar-
eyjum og raunar víðar.
Þetta em hin beinu áhrif, sem
Dýraverndunarfélag íslands hefir
haft, en þó að þau séu mikil og
merkileg, þá er þáð víst að hin
óbeinu áhrif þess, sérstaklega í
gegn um blaðið, hafa orðið miklu
meiri, og er það eðlilegt. Nú má
til dæmis heita, að það sjáist
alls ekki að hnýtt sé hestum
i tagl hvers annars. Yfirleitt eru
menn hættir að líta á húsdýrin
eins og skynlausar og tilfinning-
alausar skepnur.
TrjBBvasjóínr.
Félaginu hefir orðið ákaflega
gott til vina, en enginn einn mað-
Hift islenzka Fornrltatélaa*
Nýtt bindi er komið úts
Vatnsdæla saga
Hallfreðar saga, Kormáks saga, Hrémundar
páttr halta, Hrafns páttr, Guðrúnarsonar,
Elnar Ól. Sveinsson
gaf út.
Verð kr. 9,00 heft og kr. 10,00 i skinnbandi.
FÆST HJÁ BÓKSÖLUM.
Aðalútsala hjá:
Bókaverzlen Sigfnsar Evnnndssðnar.
{Óhagsiæðnr verzl-
nnarjðfnnðnr nm
tæpar 11 milli. kr.
VERZLUNARJÖFNUÐ- |
URINN hefir, það sem
af er þessu ári, orðið óhag-
stæður um tæpar 11 millj.
króna, Hefir verzlunar-
jöfnuður aldrei orðið jafn «;
óhagstæður á þessu tíma- I:
bili árs, og veldur því fyrst I:
og fremst mikill innflutn- !;
ingur á útgerðarvörum —. I
vegna óvenjumikillar þátt- i;
tölcu í síldveiðunum. Þá j>
ber og þess að gæta, að
mestur hluti útflutnings- ;>
ins á að koma á síðári hluta j!
ársins. |
Alls var innflutt 30. f. ;;
m. fyrir kr. 30 155,00 þús. j|
Útflutt fyrir kr. 19 237,00 j;
í fyrra á sama tíma var >:
verzlunarjöfnuðurinn ó- !;
hagstæður um rúmlega 8
milljónir króna,
Vonandi gefast síldveið- !;
arnar svo vei, að verzlun-
arjöfnuðurinn verði hag- jj
stæður í lok ársins.
ur hefir reynzt því annar eins
bjargvættur og Tryggvi Gunnars-
son heitinn. Þegar hgnn lézt árið
1917 ánafnaði hann félaginu all-
ar eigur sínar, og er bú hans
haföi verið gert upp kom í ljós
að eigur hans námu 52 þúsund
krónum. Var sú kvöð á frá gef-
andans hendi, að verja meetti
helmingi vaxtateknanna til dýra-
vemdunarstarfsemi til ársloka
1939, en frá ársbyrjun 1940 má
verja öllum vaxtatekjunum í
sama tilgangi. Er Tryggvasjóður,
eins og þessi sjóður er nefndur,
nú 88 þúsund krónur. Þá hefir
gjaldkeri félagsins, Ölafur Ólafs-
son kaupmaður, stofnað sjóð til
minningar um Jón Ólafsson
bankastjóra, að upphæð 2 þús-
und krónur, og skal verja vaxa-
íekjum hans til dýravemdunar-
starfsemi. Er þessi sjóður nú að
upphæð kr. 3000. Loks á félag-
ið Minningarsjóð Guðlaugs Tóm-
assonar, og er hann að upphæð
um 700 krónux. Á félagið þannig
í föstum sjóðUm rúmar 90 þús-
undir króna.
Hafa þessir sjóðir komið í
mjög góðar þarfir, og það gefur
að skilja að árangurinn af starf-
semi félagsins hefði ekki orðið
svona góður og raun er á, ef fé-
lagið ekkl hefði notið Tryggva-
sjóðs.
Um skeið rak Dýraverndunarfé-
lagið Tungu hér fyrir innan bæ-
inn, og var þar hirt um dýr.
Þegar bilaöldin hófst minnkaði
þörfin fyrir slíka miðstöð, og fyr-
ir nokkmm ámm seldi félagið
búið.
Starfað ifram á sama
Brnndvelll.
1 stjóm Dýravemdunarfélags-
ins em nú: Þórarinn Kristjánsson
hafnarstjóri, formaður, Ólafur ól-
afsson kolakaupmaður, gjaldkeri,
Lúðvíg C. Magnússon ritari og
meðstjórnendur Bjöm Guðmunds
son innheimtumaður og Sigurður
Gíslason lögregluþjónn.
Tíðindamaður Alþýðublaðsins
spurði Þórarin Kristjánsson
hafnarstjóra, formann félagsins
um framtíðarfyrirætlanir þess.
Hann sagði, að félagið myndi
halda áfram að vinna á sama
gmndvelli og áður, því að
enda þótt miklar umbætur
hafi fengizt í meðferð dýra á
undanförnum áram, þá er margt
Frh. á 4. siðu.