Alþýðublaðið - 31.08.1939, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 31. ágúst 1039.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSS@N.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima),
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Taglhnýtingur
i skreiðarferð
Stalins?
H
4LLDÓR KILJAN LAX-
NESS skrifaði fyrir
nokkrum vikum langa vand-
lætingargrein í Þjóðviljann út af
því, „að forráðamenn dönsku
st j órnarf lokkanna1 ‘ hefðu þá
„fyrir skömmu gengið til Ber
línar til þess að gera þar fyrir
hönd danska ríkisins tryggða-
sáttmála við þýzka fasista",
eins og hann komst að orði.
Taldi hann þann sáttmála vera
augljósa yfirlýsingu þess, ,,að
Danmörk væri opinberlega
dregin undir pólitískt áhrifasvið
Þýzkalands, dönsk viðskipta-
pólitík og utanríkisstefna sam-
hæfð heimspólitík möndulveld-
anna“.
Halldór Kiljan Laxness fór í
þessu sambandi hinum hrakleg-
ustu orðum um forvígismenn
danska Alþýðuflokksins, sem
þá höfðu dvalið hér í nokkra
daga, kallaði þá „umboðsmenn
möndulríkj anna og andkomm-
únistiska sáttmálans“ og kyn-
okaði sér jafnvel ekki við að
setja komu þeirra hingað í sam-
band við heimsókn þýzku kaf-
bátanna, á sama hátt og komm-
únistar höfðu gert nokkrum
dögum áður og orðið sér til
skammar fyrir. En fyrir okkur
dró hann þær ályktanir af sátt-
mála Danmerkur og Þýzka-
lands, að við yrðum að gera það
að „skilyrði fyrir áframhald-
andi samstarfi11 við Danmörku,
,,að danska stjórnin fjarlægðist
aftur stefnu andkommúnistiska
sáttmálans, þ. e. a. s. utanríkis-
pólitik möndulríkjanna, sem
beint er gegn okkar eðlilega
verndara, Bretlandi, og sam-
hæfði stjórnarstefnu sína nor-
rænum hagsmunum og lýðræð-
isblökkinni, sem á höfuðfulltrúa
sína í Bretum, Frökkum og
Rússum“(!). Við yrðum í sam-
bandi við sáttmála Danmerkur
og Þýzkalands að gera Dönum
það skiljanlegt svo að ekki yrði
um villzt, að við vildum ekki
„gerast taglhnýtingar í þeirri
skreiðarferð“.
Með slíkum og þvílíkum orð-
um lét skáldið og sannleiksvitn.
ið refsivönd sinn dynja á hinni
litlu Danmörku fyrir það, að
hún skyldi leyfa sér að gera
hlutleysissamning við hið þýzka
nazistaríki til þess að forða sér
undan öllum grun um það, að
hafa nokkurn fjandskap í huga
við svo hættulegan nágranna.
Fyrir hinu óraði Halldór Kiljan
Laxness vissulega ekki, þegar
hann skrifaði þessa vandlæting-
argrein, að eitt þeirra þriggja
stórvelda, sem hann telur vera í
,,lýðræðisblökkinni“ og ætlast
til að Danmörk semji stjórnar-
stefnu sína að, Sovét-Rússland,
Fullnægir kartðfluuppskeran í
haust neyzlupörf landsmanna?
■ ■ ■» —-
Þetia sumar er óvenjulega gott fyrir land-
búnaðinn, hvað sprettu og nýtingu snertir.
Samtal við Steingrfm Steinpórs-
son feúnaðarmálastjéra.

ÞETTA ÁR virðist ætla að verða óvenjulega gott fyrir
landbúnaðinn, hvað sprettu og nýtingu heyja snert-
ir. Kartöfluræktin hefir vaxið allmikið og ég tel nokkrar
líkur til þess, að kartöfluuppskeran verði í haust svo mikil,
að hún nægi landsmönnum að langmestu leyti. Um þetta
er þó enn ekki hægt að fullyrða ákveðið. Við erum að
senda út skýrslueyðublöð til hreppstjóra, og þegar þau eru
komin í okkar hendur, þá sjáum við þetta nákvæmlega."
Þetta sagði Steingrímur Stein
þórsson búnaðarmálastjóri í
viðtali við Alþýðublaðið í gær.
Hann er nýkominn úr ferðalagi
úr Skagafirði, en fyrr í sumar
fór hann um Vestfirði í fyrsta
skipti og kynnti sér búskapar-
lag þar og afkomu bænda.
— HvaS segir þú um búskap-
inn á Vestfjörðum?
„Þar er dugnaður mikill og
fyrirhyggja. Flest býli eru vel
setin, og þó að efni manna séu
vitanlega misjafnlega góð, þá
komast flestir sæmilega af.“
— Tíðarfarið hefir verið gott
í sumar.
„Já, óvenjulega gott, og þetta
ár verður töluvert betra en
meðalár fyrir landbúnaðinn.
Sprettan hefir alls staðar verið
mjög góð og nýting heyja ágæt.
Upp á síðkastið hefir nýtingin
myndi áður en þrjár vikur væru
liðnar vera búið að gera allt
annan og örlagaríkari „tryggða-
sáttmála við þýzka fasista“
heldur en hin varnarlausa Dan-
mörk.
En Sovét-Rússland, sem Hall-
dór Kiljan Laxness hefir hing-
að til lofsungið fyrir okkur í
tveimur löngum bókum og ó-
teljandi blaðagreinum sem höf-
uðvígi verkalýðshreyfingarinn-
ar og lýðræðisins í heiminum í
baráttunni gegn ofbeldi þýzka
nazismans, er bersýnilega ekk-
ert feimið við það að „sam-
hæfa viðskiptapólitík sína og
utanríkisstefnu heimspólitík
möndulveldanna". Þvi að það
hefir ekki aðeins gert hlutleys-
issamning við Þýzkáland eins
og Danmörk, heldur gefið því
fullkomlega frjálsar hendur til
þess að ráðast á Pólland og
sjálfa ,,lýðræðisblökkina“ og
lofað því að auki bæði olíu og
benzíni á flugvélarnar og járni
og stáli í fallbyssurnar til þess
að sú árás beri sem beztan ár-
angur!
Það skal ósagt látið, hvort
Halldór Kiljan Laxness hefði
skrifað hina löngu vandlæting-
argrein um hlutleysissáttmála
Danmerkur og Þýzkalands, ef
hann hefði vitað það fyrir, að
Sovét-Rússland yrði aðeins
þremur vikum síðar búið að
segja þannig skilið við „lýðræð-
isblökkina" og sjálfur Stalin
orðinn „umboðsmaður möndul-
veldanna og andkommúnistiska
sáttmálans". í öllu falli hefir
Halldór Kiljan Laxness fram að
þessu ekki fundið neina hvöt
hjá sér til þess að segja hinu
stóra Soyét-Rússlandi Stalins
til syndanna á svipaðan hátt og
hinni litlu Danmörku Staun-
ings. En það skyldi þó aldrei
vera vegna þess, að honum leiki
hugur á að „gerast taglhnýting
ur í skreiðarferð“ Stalins?
ekki verið góð hér á Suðurlandi,
vegna óþurrkanna, en það er þó
ekki svo slæmt, að stór skaði
hljótist af. Sums staðar voru
þurrkarnir líka helzt of miklir,
svo að nýting túna varð ekki
eins góð og annars hefði orðið.
Hið sama er og einnig að segja
um annað þurrlendi.11
— Og garðræktin?
„Hún hefir verið með lang-
mesta móti. Það mun aldrei
hafa verið sett jafnmikið niður
og gert var 1 vor og víða sér
maður nýrækt, þegar maður fer
um sveitirnar. Þá hefir spretta
í görðum verið alveg ágæt og
uppskeran á að fara eftir því.
Lítil eða engin sýking hefir orð-
ið í görðunum víðast hvar.“
— Heldurðu, að kartöfluupp-
skeran muni þá í fyrsta skipti
nægja okkur?
„Um það get ég ekki sagt neitt
með fullri vissu, en ég tel mjög
líklegt, að hún nái mjög langt,
og það væri sannarlega æski-
legt núna, *þegar svo ófriðlega
lítur út, að okkur mætti takast
sjálfum að framleiða nægar
kartöflur handa okkur, því að
þær eru ein helzta fæðutegund
okkar bæði í sveit og við sjó.
Við erum einmitt um þessar
mundir að senda hreppstjórum
skýrslueyðublöð um kartöflu-
framleiðsluna. Þegar þau eru
aftur komin í okkar hendur, þá
vitum við þetta með vissu.“
— Hvernig gengur kornrækt
inni?
„Hún breiðist hægt út, og svo
virðist sem bændur séu tregir
til að ráðast í tilraunirnar. Þó
er nokkur aukning einnig á
þessu sviði, og það má segja, að
víðast hvar, þar sem tilraunirnar
hafa verið gerðar til kornrækt-
ar, hafi þær tekizt sæmilega og
sums staðar ágætlega. Þetta
þarf auðvitað mikið að aukast.“
— Hvernig voru fénaðarhöld
í vor?
„Þau voru yfirleitt góð, þeg-
ar tekið er tillit til fjárpestar-
innar, en hún hefir valdið slæm-
um búsifjum. Pestin virðist nú
fara miklu hægar yfir og sums
staðar þar, sem pestin hafði
geisað, eru bændur nú að vinna
bústofn sinn upp aftur. Þá hefi
ég orðið var við það á einstaka
stað, sem pestin var að byrja,
að það er eins og hún hafi
strax hjaðnað aftur, og gefur
það til kynna, að við séum
komnir yfir það versta og að
það muni takast að verja heil
byggðarlög fyrir þessum vá-
gesti. Þeta sést þó betur í haust
við fjárheimturnar.11
— Og hvernig er svo með
verðið á landbúnaðarafurðum?
„Öllum er kunnugt um það,
að verð á mjólk og kjöti er ó-
breytt á innanlandsmarkaði, én
Steingrímur Steinþörsson.
nokkur von mun vera til þess,
að verð á kjöti á erlendum
markaði muni fara dálítið
hækkandi."
— Og hvað segir þú mér svo
um Síberíu? Hvenær verður
farið að reisa þar nýbýli?
„Um það get ég ekkert sagt
að svo komnu máli. Undanfarið
hefir verið unnið að plægingu
landsins, svo að það verði nægi-
lega búið til ræktunar. Ég tel
alveg sjálfsagt, að landið verði
tekið til einhverra gagnlegra
nota næsta vor.“
Þetta sagði búnaðarmála-
stjóri. Sem betur fer eru um-
mæli hans um landbúnaðinn á
þann veg, að maður verður að
telja, að afkoma sveitabænda sé
ekki mjög slæm. Auðvitað hafa
þeir haft við ákaflega mikla
örðugleika að stríða á undan-
förnum árum, sérstaklega vegna
fjárpestarinnar, en sumarið í
sumar ætti að vera mikil hjálp
fyrir þá. Þó að mikið velti á
sjávarútveginum um afkomu
þjóðarbúsins, þá veltur ekki
minna á landbúnaðinum. Ef
sveitabúskapurinn heldur á-
fram að dragast saman, mun
verða þröngt á eyrinni, og um
leið verður þröngt fyrir dyrum
hjá mörgum alþýðumanninum
við sjóinn.
En vonir manna hníga að
því, að landbúnaðurinn aukist
og betra verði að lifa í sveitinni
en atvinnulítill við sjóinn.
Ivernlg Hkar peim baiða-
laoið vlð pýzka nazismann?
— ♦-------------------
Það er ná orðin útkoman af hinni „skil~
yrðislausuafstöðumeðSovét-Rússlandi14
EINS og menn mnna var eitt
af þeim *, skilyrðum, sem
kommúnistar settu á oddinn í
samningunum um sameiningu
Alþýðuflokksins og Kommún-
istaflokksins í fyrra, að Alþýðu-
flokkurinn og blöð hans tækju
skilyrðislausa afstöðu með Sov-
ét-Rússlandi og Stalinstjórn-
inni. Þetta var eitt af þeim f jór-
um aðalskilyrðum kommúnista,
sem voru ófrávíkjanleg, en Al-
þýðuflokkurinn vildi ekki ganga
að.
í umræðunum um málið kom
það greinilega fram, að þeir Al-
þýðuflokksmenn, sem ekki vildu
ganga að þessari kröfu komm-
únista, álitu það hreinasta
bjálfaskap og um leið stór-
hættulegt, ef flokkur verka-
manna á íslandi ætti að fara að
taka ábyrgð á og verja allar
gerðir rússnesku stjórnarinnar
eða einhverrar annarrar stjórn-
ar í útlöndum, og þeir bentu á,
að það væru aðeins kommún-
istaflokkar undir rússneskri yf-
irstjórn, sem slíkt gerðu, en Al-
þýðuflokkarnir væru. alls staðar
óháðir og ekki stjórnað af öðr-
um en meðlimum sínum, al-
þýðufólkinu.
En svo voru aftur aðrir menn,
sem töldu sig til Alþýðuflokks-
ins, svo sem Héðinn Valdimars-
son, sem svöruðu því til — og
tóku upp rök kommúnista —
að Rússland væri föðurland alls
verkalýðs og sá varnarmúr lýð-
ræðisins, sem ofbeldi og naz-
ismi myndu brotna á. Og eins
og til að undirstrika þessi orð
skrifaði Einar Olgeirsson marg-
ar greinar og stórar í blað kom-
múnista, þar sem hann benti á,
að ísland og allar lýðræðisþjóð-
ir ættu að leita stuðnings og
verndar undir hinum stóra og
skjólgóða væng Stalins!
Alþýðuflokkurinn bar gæfu
til þess að verða áfram sjálf-
stæður flokkur, en úr flokkn-
um fóru nokkrir menn, sem
völdu þá leið að skuldbinda sig
til að verja gerðir Stalinstjórn-
arinnar í einu og öllu, og nú
höfum við séð daglega í blaði
kommúnista, Þjóðviljanum,
hvernig þeim hefir tekizt þetta
hlutverk. Þarna rembast þeir
eins og rjúpan við staurinn við
að verja hinn illa málstað Hit-
lers og Stalins, sem alþýðan í
landinu og allir sannir lýðræð-
isvinir horfa á með fyrirlitn-
ingu.
Það er ólíklegt, að kommún-
istaflokknum haldist lengi á
þeim mönnum eftir þetta, sem
hingað til hafa fylgt honum í
þeirri trú, að hann væri sá
flokkur, sem öruggastur væri til
sóknar og varnar fyrir verka-
lýðinn gegn nazismanum. Því
að aldrei hefir nokkur flokkur
svikið svo smánarlega stefnu
sína eins og kommúnistaflokk-
urinn, síðan hann tók að sér að
verja svik sovétstjórnarinnar
við lýðræðisríkin og bandalag
hennar við Hitler og þýzka naz-
ismann.
Verkamaður.
Kartðflor,
30 aiara kg.
Gulrófur,
30 aura kgu
Rabarbari,
31 aura kg.
BREKKA
Símar 1678 og 2148.
rjarnarbúðin. — Sími 3570.
Morskí kolaskip tfl norgka
flotans kér við land?
N!
KAUPM.HÖFN í gærkv. F.O.
QRSK BLÖÐ ræða allmikiÖ
i dag þá ráðstöfun islenzkra
stjórnarvalda að banna sölu á
kolum til -erlendra skipa, nema
með sérstöku leyfi. Osloblaðið
„Aftenposten“ skrifar um málið
á þá leið, að þetta muni geta
leitt til þess. að norsk veiðiskip
verði að hætta veiðum, áður en
þau mundu annars hafa gert.
Norskir útgerðarmenn hafa átt
með sér fund um málið, og mun
það hafa komið til mála að gera
út kolaskip til íslands til þess
að bæta úr þörfum norska véiði-
flotans.
Norska stjórnin hefir skipað
ne'fnd meö nærri ótakmörkuðu
valdi til þess að liafa með hönd-
um yfirstjórn á útbýtingu og
sölu matvæla og annarra nauð-
synja.
Norsk verzlunarhús og verzl-
unarfélög gefa í dag út áskor-
anir til almennings um það að
stilla kaupum sínum í hóf, til
þess að ekki þurfi til þess að
koma, að efnafólkið hrifsi til sín
óhóflega mikið af vörum, en fá-
tækara fólkið, sem aðeins getur
ibeypt lítið í einu, verði að fara
varhluta af því.
Póstferðir á morgun.
Frá Reykjavík: Mosfellssveitar-,
Kjalarness-, Reykjaness-, Ölfuss-
Öog Flóapóstar, Þingvellir, Þrasta
lundur, Hafnarfjörður, Fljátshlíð-
arpóstur, Austanpóstur, Akranes,
Borgarnes, Snæfellsnesspóstar,
Stykkishólmspóstur, Norðanpóst-
ur, Dalasýslupóstur. Til Reykja-
víkur: Mosfellssveitar-, Kjalar-
ness-, Reykjaness-, Ölfuss- og
Flóapóstar, Þingvellir, Þrasta-
lundur, Hafnarfjörður, Meðal-
lands- og Kirkjubæjarklausturs-
póstar, Akranes, Borgarnes, Norð
anpóstar.
Hiiaar vinsselo hraðferðir
Steindórs
til Akureyrar um Akranes erus
Frá Reykjavík: Alla mánudaga miðvikudaga
föstudaga og sunnudaga.
Frá Aknreyri: Alla mánudaga, fimtudaga
laugardaga og sunnudaga.
Afgreiðsla okkar á Akuroyri er á feif-
reiðastiið Oddeyrar,
M.s. Fagranes annast sjélelðisia.
Nýjar upphitaðar bifreiðar með átvarpl.
Allar okkar hraðfeiðir eru um Akranes.
Steindór