Alþýðublaðið - 09.11.1939, Blaðsíða 2

WIHTDBAOBB B. SðT. 15W.
AtÞÝÐUBLftÐfÐ
79; Þetta var lagleg saga, sagði drottningin. 80) Nú átti ein af
görnlu hirðmeyjunum 81) að vaka yfir prinsessunni næstu nótt,
til þess að vita, hvernig í þessu lægi. 82) Hermaðurinn vildi endi-
lega fá að sjá prinsessuna 83) og sendi hundinn aftur næstu nótt.
UMRÆÐUEFNI
i Títuprjónar.
►
VEBK AM ANNABÍISTAÐIRNIR
ný.'u fara nú að rísa upp í Rauð-
ar; rholti, á einhverjum fegursta
stan' í bænum, með mikið land-
rými í kringum sig og stóra for-
garða. Allir vona, að þeir verði
svo fullkomnir, að eigendur þeirra
megi sem bezt við una. Það hefði
verið skemmtilegast að sama fé-
lag ð hefði byggt alla verkamanna-
bú: taðina, en því er ekki að heilsa.
Su idrungar- og eyðileggingar-
sta 'fse.ni kommúnista hefir einn-
ig '/erið þar að verki, svo að það
er ekki hægt.
JiKEERT VILDU kommúnistar
fre :ar en að ekkert hefði orðið úr
by. giiigu hinna nýju bústaða og
sat bezt að segja voru menn farn-
ir :ð verða vondaufir, þegar búið
va: að berjast fyrir því allt sum-
ari.') að fá lóð undir bústaðina, en
alb.ií kom eitthvað í veginn svo
að fresta varð framkvæmdum.
Bl; 5 kommúnista hlakkaði líka
yfi. þessu og ýmsir verkamenn
vo) !i 'arnir að halda, að íhaldið
ætiaði að hjálpa þeim { þessu máli,
eins og það hefir hjálpað þeim
innan verkalýðsfélaganna. En
þetta fór þó ekki svo. Lóðin fékkzt
lok ;ins og svo góð, að allir eru
án; :gðir.
*
1 N ÞEGAR KOMMÚNISTAR
sáv það, að eitthvað yrði úr fram-
kv; ;mdum og að allar fullyrðingar
þei ra um „svik“ Stefáns Jóhanns
mj ídu falla um sjálfar sig, eins og
aðr.'ir fullyrðingar þeirra, þá fóru
þei ' að læða því út, að íbúðirnar
yrí u ekki fyrir aðra en burgeisa,
svo dýrar yrðu þær. Það var síð-
asta von þeirra, Þetta hefir líka
brugðist. Fyrir hyggni Guðmundar
I. Guðmundssonar og annarra
stjórnarmeðlima í félaginu og ör-
ugga aðstoð Tómasar Vigfússonar
hefir tekizt, meðan beðið var eftir
lóðinni í sumar, að tryggja sér
efni, svo að dýrtíðin kemur ekki
eins mikið við þessar byggingar
eins og annars var ástæða til.
*
OG ÚTKOMAN hefir orðið sú,
að miklu færri fá íbúðirnar en
vilja. Allar þriggja herbergja í-
búðirnar eru seldar og meginið
af tveggja herbergja íbúðunum og
þó hefir í félagatölunni ekki enn
verið farið hærra en í 69. Nú geta
kommúnistar litið yfir feril sinn í
byggingamálinu. Endir hans hæfir
upphafinu, þegar Brynjólfur
Bjarnason réðist með svívirðingum
á fyrstu verkamannabústaðina,
sem byggðir voru.
THOREZ, foringi franska kom-
múnistaflokksins gerðist liðhlaupi
úr franska hernum, þegar hann
frétti að Stalin hefði gert sam-
komulag við Hitler gegn lýðræð
isrikjum Vestur-Evrópu.', Þetta
vakti ofsareiði meðal allra
franskra verkamanna og nýlega
hefir annar foringi úr franska
kommúnistaflokknum fyrrverandi,
því að hann er nú þurrkaður út,
beðið frönsku herstjórnina að
mega taka við stöðu Thorez í
hernum. Liðhlauparnir eru svo
sem víðar. Við höfum þá hér
heima. því að kommúnistar eru
liðhlaupar meðal hverrar þjóðar.
*
AÐALRITARI sænska kommún-
istaflokksins í Svíþjóð, Gösta
Kámpe, sagði á fundi, sem nýlega
Umbætur þarf að gera á
skömmtunarskipulaginu. —
Hjólreiðamennirnir og um-
ferðin, ökuníðingarnir og
merking reiðhjóla. Þjóð-
höfðingjafundurinn, Finn-
land og Islendingar. Hver á
að verða fyrsti forseti ís-
lands? Athyglisverð tillaga.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
ÞAÐ ER ÓEFAÐ hægt að
koma skömmtunarfyrirkomulag-
inu á betri grundvöll en nú er, en
vitanlega er ekki hægt aS ætlast
til þess, að hið bezta fyrirkomulag
fáist strax. Ýmsar umbætur voru
hins vegar gerðar þegar við nóv-
emberúthlutun skömmtunarseðl-
anna. Vænti ég þess að þeir menn,
sem hafa þetta starf með höndum,
athugi möguleikana fyrir því að
breytt verði til í þessu í betra horf.
NÁBÚI Á NÆSTA H«RNI seg-
ir í bréfi til mín í gær um þetta
efni: „Finnst þér ekki eins og mér
og reyndar fleirum, að „smá-
skammtalækningar“ úthlutunar-
nefndar séu full smáar, þ. e. ó
þarflega margir reitir — of smáir
skammtar á hverjum reit á mán-
aðarseðlunum? T. d.: Úr því farið
var að stækka kornvöruskammt-
inn, því var hann ekki aukinn upp
í 500 gr., sem er ólíkt skemmti-
legri „vigt“ en þessi déskotans
450 gr„ sem gera okkur, sem óvön
erum brotalíureikningi, erfiðara
fyrir að fylgjast með á nótunum?
Eða hvað finnst þér um kaffið?
Væri ekki rétt, úr því að kaffið
er í vel flestum tilfellum vigtað
upp í 250 gr. pakka, að hafa seðl-
ana með þeirri vigt, og óbrennda
kaffið, eitthvað mætti lagfæra
vigtina á því líka.“
„UNDIR KORNVÖRUFLOKK-
INN (450 gr.) teljast eftirtaldar
vörur: Barnamjöl: Maizena, cemo-
lin og bygggrjón, sem aðeins fást
í 250 og 500 gr. pakkningu (og
haframjöl í pk. á 1 kg.). Allir sjá
hve mikil óþægindi það eru, að
geta ekki fengið umgetnar vörur
nema að kaupa líka einhverja lús-
arögn af haframjöli eða grjónum
með þessu til þess að hagnýta sér
að fullu miðann svo skammtur
manns rýrni ekki. Fækka mætti
seðlum fleiri tegunda með því að
stækka tölur þeirra, en út í það
skal ekki farið að sinni.“
ÁLFUR ÚR HÓL segir: ,6 ára
gömul dóttir mín var á leið í skól-
ann upp úr hádeginu dag nokkurn
í síðustu viki. Ofarlega á Skóla-
vörðustígnum, þar sem hún gekk
var haldinn í Lidköbing: „Ég vildi
óska, að einnig við, á sama hátt
og baltisku löndin, fengjum að lifa
undir vernd hinna rússnesku
byssustingja.11 Þessi maður er nú
stimplaður landráðamaður í Sví-
þjóð og flokkur hans landráða-
flokkur.
DAGSINS.
fast upp við húsaröðina, sunnan-
vert á götunni, ók á hana fullorð-
inn maður á hjóli, svo að stýrið á
hjólinu slóst í andlit hennar. Vildi
það henni til, að lítill hraði var á
hjólinu, og fór maðurinn af baki
um leið og áreksturinn varð.
Telpan fékk blóðnasir, en féll
ekki í götuna, enda hjólaði mað-
urinn í burtu án þess að yrða á
hana eða aðgæta hvort hún hefði
meiðst.. Hversu þröng sem gatan
hefði verið er hér um vítavert brot
á umferðarreglum bæjarins að
ræða, en eins og kunnugt er, er
Skólavörðustígurinn með breið-
ustu götum Reykjavíkur og syðri
gangstéttin allra gangstétta breið-
ust.“
„ÞAR SEM NÚ er svo komið,
að einna helzt lítur út fyrir, að
fjöldi hjólreiðamanna þessa bæj-
ar, ungir og gamlir, skoði gang-
stéttirnar sem hjólreiðabrautir og
hagi sér eftir því, vil ég skora á
þig. Hannes á horninu, að gera nú
ítrustu tilraun til þess að þessi
ósómi verði afmáður úr umferð
bæjarins.“
„ÉG TEL MJÖG LÍKLEGT, að
hjólreiðar á gangstéttunum myndu
hverfa með öllu, ef lögskipað yrði
að merkja hjólin. A. m. k. yrði
hægara að þekkja og kæra öku-
níðingana, ef svo væri. Hvernig
stendur annars á því. að ekki er
löngu búið að koma á merkingu
reiðhjóla? Iðulega hefir verið um
það rætt í blöðum bæjarins og lög-
reglan hefir lýst yfir því, að hún
teldi þá ráðtsöfun ómetanlega til
þess að draga úr reiðhjólaþjófn-
aði. Er það ekki einmitt lögregl-
unnar að kippa þessu í lag? Það
væri mjög æskilegt, að lögreglu-
stjóri léti til sín heyra um þetta
og helzt að það komi fram, hverj-
um ber að fyrirskipa merkingu
reiðhjóla, sem allir virðast svo
innilega sammála um að sé bráð-
nauðsynlg."
„MÉR BLÖSKRAR ÞAÐ, þegar
maður leitast við að kenna roll-
ingunum sínum undirstöðuatriði
umferðarreglnanna, með því að
brýna fyrir þeim að ganga beint
yfir götu og að halda sig á gang-
íitéttunum. þá skuli þeir vera i
jafnmikilli lífshættu þar af völd-
um hjólreiðamanna. sem á ak*
brautinni sjálfri. Hvernig á að
kenna yngstu kynslóðinni aga í
slíku öngþveiti?"
VEGFARANDI skrifar mér á
þessa leið: „Fyrir nokkru síðan
komu hinir norrænu þjóðhöfð-
ingjar saman til þess að ræða
vandamál, sem steðjuðu að einni
bræðraþjóðinni á Norðurlöndum.
Þá fóru fram stórkostleg hátíða-
höld, allir létu samúð sína í ljós
með bræðraþjóðinni, sem var í
vanda stödd. Og fólkið söng þjóð-
söngva allra Norðurlandaríkjanna
sem sönnunn hins norræna
bræðralags. í hinum ríkjunum
fóru fram hátíðahöld og samkom-
ur í sama skyni, nema á íslandi.“
„ÍSLENDINGAR gerðu ekki
neitt. Þeir virtust ekkert finna til
þess, þótt ein bræðraþjóðin okkar
missti sjálfstæði sitt. Þeim virtist
ekkert koma það við, þótt margar
milljónir manna af einni af okkar
skyldustu þjóð væru kúgaðar. Þeir
létu ekki samúð sína í ljós. Þeim
kom víst þetta ekkert við. Utan-
rkismálaráðherrar ríkjanna voru
þgrna saman komnir líka. íslend-
ingar gátu skiljanlega ekki komið
því við að senda sinn utanríkis-
málaráðherra, því að langt er að
fara. En íslenzka stjórnin gat sent
samúðarskeyti frá sér og íslenzku
þjóðinni. En það gerði hún ekki.
Henni virtist ekki koma það neitt
við, þótt finnska þjóðin væri í
vanda stödd. í stað þessa aðgerða-
leysis átti forsætis- eða utanríkis-
málaráðherrann (eða báðir) að
koma fram í útvarpinu þetta
kvöld. Það átti að vera helgað
norrænni samvinnu og frelsisbar-
áttu Finna. Og þjóðsöngvar Norð-
urlanda áttu líka að hljóma hér
þetta kvöld.“
„Á STJÓRNARRÁÐSHÚSINU
er fánastöng ein. Á henni blakti
íslenzki fáninn. í tilefni þessa dags
átti að koma fyrir tveimur stöng-
um til sinn hvorrar handar þeirri,
sem nú er. Þennan merkisdag áttu
að blakta fánar Norðurlandanna á
aðsetursstað íslenzku stjórnarinn-
ar, eins og í öðrum höfuðborgum
Norðurlandanna. Þannig hefðum
við getað sýnt Finnum samúð okk-
ar. En þetta var ekki gert.“
„FYRIR NOKKRUM DÖGUM
átti frægasti íslendingurinn, sem
nú er uppi. sextugs afmæli.
Nokkru þar áður áttu tvö íslenzk
skáld afmæli. í því tilefni helgaði
útvarpið eitt kvöld þessum mönn-
um dagskrá sína. En þegar fræg-
asti núlifandi íslendingurinn á
sextugs afmæli, maðurinn. sem
hefir borið hróður íslands víðara
en okkur annar, þá eyðir útvarp-
ið einum fimmtán mínútum til
minningar um þennan merkasta
son landsins. Ég tek það skýrt
fram, að ég er ekki að óvirða verk
hinna tveggja skálda, né segja það,
að þeir hafi ekki átt heiður þenna
skilið, — síður en svo. En fimmtán
mínútna ræðan um dr. Vilhjálm
Stefánsson var ágæt, eins og var
von og vísa þess, sem hana flutti.
Og ég veit, að allir sannir íslend-
ingar taka undir það með mér, að
forráðamenn útvarpsins mega
skammast sín alla ævi fyrir það,
að hafa vanheiðrað störf Vilhjálms
Stefánssonar.
„EFTIR HEIMSSTYRJÖLDINA
risu upp nokkur lýðveldi í Ev-
rópu. Tvö þeirra eru samt liðin
undir lok. Þau völdu sér sem for-
seta frægustu mennina, sem lönd
þeirra áttu. Tékkarnir gerðu sína
víðfrægu frelsishetju, Masaryk, að
forseta. Pólverjarnir Moscicki, sinn
fræga menntamann, og frændur
okkar írarnir kusu til forseta sinn
mesta vísindafrömuð, dr. Douglas
Hide.“
„NÚ EFTIR NOKKUR ÁR eiga
íslendingar að fullkomna frelsi
sitt. Ég er ekki í neinum vafa
um, að við óskum eftir lýðveldi á
íslandi. En hver á að hljóta þá
tign, að verða fyrsti forseti ís-
lenzka lýðveldisins? Við eigum
enga frelsishetju nú, eins og Tékk-
ar. Þjóðin öll gæti ekki sameinast
um neinn stjórnmálamann sem
forseta. Hún myndi heldur
aldrei öll bera virðingu fyrir hon-
um sem æðsta manni landsins. Þess
vegna eigum við að fara að dæmi
frænda okkar, íranna, og velja
mesta vísindafrömuðinn og fræg-
asta landann, sem er heimsfrægur
maður, sem forseta landsins. Hann
hefir ekki tekið þátt í hinni hvers
dagslegu stjórnmálabaráttu, hann.
á því enga pólitíska óvini. — Öll
þjóðin myndi bera virðingu fyrir
honum. Atburðurinn myndi
vekja heimsathygli og sýndi, að
gamla Frón mæti að verðleikum
verk síns merkasta sonar. — Þess
vegna ber ég fram kröfu, sem allir
sannir íslendingar geta sameinast
um, kröfu, sem við verðum öll að
láta verða að veruieika. Hún er
svona: Dr. Vilhjálmur Stefánsson,
merkasti sonur landsins, — fyrsti
forseti lýðveldisins á íslandi.“
Hannes á horninu.
„Ægir",
mánaðarrít Fiskifélags íslands,
er nýkominn út. Efni: Hráefnt
þlngsins og nýting þeirra, Verk-
smiÖjan á Akranesi, Samningar
fiskimanna og farmanna við tog-
araeigendur og skipafélög, Lög-
ve&sréttur á skipum, Fiskveiðar
Færeyingar og Danir, Stríðs-
tryggingarfélag íslenzkra skips-
hafna o. m. fl.
Póstfer'ðir 9. nóv. 1939.
Frá Reykjavík: Mosfellssvéitar-,
Kjalarness, Reykjaness-, Kjósan,
Ölfuss- og Flóapóstar, Hafnar-
fjör'ður, Þykkvabæjarpóstur, Akm-
ness- og Borgarnesspóstar. ~ Til
Reykjavíkur: Mosfellssvéitar-,
Kjalarness-, Reykjaness-, Kjósar-,
Ölfuss- og Flóapóstar, Laugar-
vatn, Hafnarfjör'ður, Austanpóst-
.ur, Borgarness-, Akraness- og
Stykkishólmspóstar.
Barnasokkar
allar stærðir
Inniskór
kvenna og
barna.
Verðið lágt.
BREKKA
Ásvallagötu 1. Sími 1678.
g ARLES NOMDHOFF eg JAMES NORMAN HALL:
ITpprelsnin á Bounty.
114 Kitrl ísfeld ísieaaka®.
__ Þér verðið að þola það, sagði Sir Joseph. Ég veit, að
yð .r finnst biðin löng, en þeir eru hægir á sér í stjómar-
ráðinu.
— Og Spitfire leggur af stað á morgun, sagði Hamilton
læknir dapur. — Ég verð þá að fara, án þess að vita, hver
örlog yðar verða, herra Byam.
— Og það er máske eins gott, læknir, svaraði ég.
— Byam, sagði Sir Joseph. — Ég er hræddur um, að ég
haíi hlaupið á mig. Ég er fyrst að sjá það núna. Ég hefði ekki
átt að segja yður frá því, fyrr en eftir að flotamálaráðuneytið
heföi tekið ákvörðun sína.
. Nei. sagði ég. — Þér hafið gefið mér ofurlitla von. Og
jafuvel þótt sú von verði að engu, þá er ég yður samt þakk-
látur.
Hánn stóð á fætur: — Nú verð ég að fara frá yður aftur.
Ég' verð að fara strax til Lundúna til þess að hraða málinu
sern mest. Hann tók í hönd mér: — Ef það verða góðar fréttir,
Byam, þá skal ég láta Montague skipstjóra vita svo fljótt
sem hægt er.
XXV.
TINKLER.
Sir Joseph fór með handrit mitt, sem ég hafði nú lokið við,
til London. Þegar ég hafði lokið starfi mínu, bað ég um leyfi
til þess að setjast að í vopnaklefanum aftur og fór þangað
sama kvöld. Mér leið betur i návist hinna fanganna. Ég sagði
aðeins Morrison, að Tinkler væri kominn aí'tur. Það hefði
verið grimmdarlega gert að segja hinum föngunum frá því,
sem ekki höfðu neina von um, að fá að lifa.
Eina vörn fanganna þessa dagana var biblía Morrisons. Það
var sama eintakið og hann hafði haft um borð í Bounty og
hann hafði bjargað, þegar Pandora fórst. Við lásum upphátt
einn eftir annan. og reyndum að víkja hinu óumflýjanlega úr
hugum okkar. Millward og Muspratt voru vaknaðir úr dval-
anum. Ég bar meiri virðingu fyrir þessum mönnuim nú en
áður. Tom Ellison hafði aldrei misst kjarkinn. Það var dap-
urlegt að hugsa til þess, að þessum pilti yrði hegnt :>vo strang-
lega fyrir barnalega yfirsjón, einmitt þegar lífið blasti við
honum. Burkitt var ennþá hinn sami og daginn, sem dóm-
urinn var lesinn upp yfir honum. Hann gekk fram og aftur
\im klefagólfið án afláts, nema þegar hann settist niður til
þess að matast. Einstöku sinnum settist hann andartak, horfði
sljóum augum í gaupnir sér, spratt svo á fætur aftur og fór
að ganga um gólf.
Að morgni þess 26. október sáum við ,,Spitfire“ létta akker-
um. Það var blæjalogn og skipverjarnir af Hector og Brunns-
wick voru sendir út, til þess að hjálpa til að róa skipinu út úr
höfninni. Við sáum, eða þóttumst sjá Hamilton á þilfari skips-
ins, en hvort sem það hefir nú verið hann eða ekki, þá vissum
við, að hann myndi hugsa til okkar þennan morgun, eins og
við hugsuðum til hans og óskuðum honum góðrar ferclýar.
Okkur var ánægja að öllum tilbreytingum, hversu smávægi-
legar sem þær voru, og við veittum athygli öllum bátum, sem
fyrir augu okkar bar. Við gagoýndum áralagið og gátum okkur
þess til, hvert báturinn væri að fara. í hvert skipti, sem dyrnar
voru opnaðar og okkur var færður matur eða skipt var um
varðmenn, var eins og helköld krumla gripi um hjarta mitt.
Þetta munu allir dauðadæmdir menn hafa orðið að þola. Oft
kom það fyrir, að ég óskaði þess, að meðlimir flotamálaráðu-
npytisins fengju að sitja inni á sama hátt og við, þó að ekki
væri nema einn einasta dag. Þessi þarflausa grimmd varð til
þess, að ég fékk megnustu andúð á vinnubrögðum ráðuneyt-
isins, sem setið hefir í mér fram á þennan dag.
Síðdegis á sunnudaginn las Morrison upphátt fyrir okkur
hina, Það var kalt veður og úðarigning þennan dag. Morrison
sat við eitt kýraugað og hélt bókinni hátt, svo að hann gæti
notað dagsbirtuna, eins og kostur væri á. Allir, nema Burkitt,
sátu umhverfis hann og hlustuðu á hina fögru sálma Davíðs.
Morrison las skýrt með hljómþýðri rödd og valdi þá sálmana,
sem margan höfðu huggað á tímum neyðarinnar. Allt í einu
hætti hann lestrinum og snéri andlitinu að dyrunum. Við hinir
höfðum ekkert heyrt — ekkert hljóð, ekki málróm né fótatak —
og samt sem áður stóðum við á fætur og horfðum til dyranna.
Burkitt nam staðar á hinni viðnámslausu hringferð sinni um
gólfið: — Hvað er þetta? sagði hann hás. Það þurfti ekki að
svara. Dyrnar opnuðust og inn kom liðsforingi ásamt liðþjálf*
skipsins og átta hermönnum.
Það var nærri því koldimmt í klefanum og við gátum