Alþýðublaðið - 30.11.1939, Blaðsíða 3

ÍIMMTUDAGINN 30. NÓV, 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞYÐUBLAÐIB
RITSTJÓRI:
F. R. VAIiDEMARSSON.
í fjarveru bana:
STEFÁN PÉTURSSON.
_ ,f
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgrei)5sla.
5021 Stefán. Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
*--------------------------
Sovét-Hnssland
®8 Fínnland.
"P YRIR hálfri annarri viku
skrifaði einn af þingmönn-
um kommúnista. hér, ísleifur
Högnasion, 'lan|ga gœin í Pjiöðvilj-
ann um viðburðina úti í heimi. I
þeirri grein vitnaði hann af
miklum fjálgleik í yfirlýsingu,
sem staðiið hefði í aðalblaði
sovétstjiórnarinnar þ. 6. október
síðast liðinn, þar sem meðal
annars hefði verið komizt þannig
að orði:
„Sovétlýðveldán eru þeirrar
skoðunar, og byggist hún á
gnmdvallaroeglum þeirra, að
smáar þjóðir hafi rétt tilveru og
lifs. . . . Pullt tillít og virðing til
annarra þjóða, sem annað stjórn-
ariar hafa, er afstaða okkar. Með
því að halda sér strengilega við
þessa grundvallarreglu áunnu
Sovétríkin sér í æ ríkara mæli
traust grannríkjia sinna. ...
.Sovétlýðveldin hiafa aldrei not-
að sér ýfirburði sina sem stór-
veldi gagnvart öðrum löndum.
Stærðarmunurinn var aldrei not-
aður sem tilefni til þvingunar við
smáriki eða til þess að blanda
sér í hið innra líf þessara litlu
grannrikja“!
Látum það vera, að hinn „ís-
lenzki“ kommúnistaþingmáður
var svo brjósthieill, að bera þessa
hræsni sovétstjórnarinnar sem
heilagan sannleika á borð fyrir
íslenzka lesendur, rétt eftir að
Sovét-Rússland hiafði með stríðs-
hótun kúgað smáríkin austan við
Eystrasált, Eistland, Lettland og
Lithauen, til þess að selja af
hendi sjálfstæði sitt og taka við
rússnesku setuliði og rússneskum x
íherskipaflota í öllum helztu hafn-
arborgum sínum. Pau brjóst-
hieilindi verÖur að skrifa á reikn-
ing þeirrar skapgerðar, sem alin
hefir verið upp í kommúnistum
úti um allán heim, og ekki hvað
sízt í þingmönnum þeirra hér,
undir hnútasvipU Moskvavaldsins.
En fininst mönnum ekki nú, þegar
Sovét-Rússland með sinum 170
milljónum íbúa, er í þann veginn
að ráðast með blóðu,gu ofbeldi á
Finnland, siem aðeins telur 31/2
milljön íbúa, að hin tilfærðu orð
siovétblaðsins muni hafa verið af
heilindum mælt?
Menn athugi bara orð sovét-
blaðsins ofurlítið nánar. Finnst
þeim ekki Sovétlýðveldin sýna
þá „skoðun“ vél i vérki í dag,
„að smáar þjóðir hafi rétt til-
veru og lífs“, þegar þau eru að
ráðast á Finnland vegna þess,
að það vildi ekki bregðast hlut-
leysi sínu með því að gera hern-
al'arbandalag við þau og selja af
hendi 'sjálfstæði sitt með því að
láta af hendi við þau landamæra-
víggirðingar sínar og auk þeirra
flotastöð á finnskri grund? Finnst
þeim það ekki lýsa vel „tilliti og
virðing“ Sovétríkjanna „til ann-
arra þjóða, sem annað stjómar-
Siúkrasamlagsréttlndl fyriryt-
ir 4 pásnnd nemendurí skólum
----4-i-...
Ný breyting á lðgunum um alpýðutryggingar til umr. á alþingi
Hiö nýja skip fiskimálanefnidar, m. s. Arctic.
Hið nýfa skip Fiskimála
nefndar kemur I Janúar
----*---
Mj9g vaxandi sala ð frystnm fiskl ðr frð ðrl.
far hafa“, að kalla forsætisráð-
herra Finna „Ioddara“ og krefj-
ast þess af þeim, að þeir svifti
hann þeim völdum, sem honum
hafa verið falin af ýfirgnæfandi
meirihluta þjóðkjörins þings, iog
[setji í hans stað viljalaus verk-
færi Sovét-Rússlands? Finnst
þeim Sovétríkin ekki eiga skilið
„traust grannrikja sinna“, til
’dæmis Finnlands, „í æ ríikara
mæli,“ eftir að þau hafa fyrir-
varalaust rofið griðasáttmála, )
sem þau gerðu við Finnland ár-
ið 1932, sáttmála, sem átti að
gilda til ársins 1945 og. ekki
mátti segja upp mema með sex
mánaða fyrirvara?
Hvað finnst ísleifi Högnasyni
sjálfum? Finnst honum árás
Sovét-Rússlands á Finnland,
að undangengnum vináttusamn-
ingi Stalins við Hitler, ekki vera
glæsilegar efndir á öllum loforð-
unum um „verndun smáþjóð-
anna“ og „baráttu gegn stríði
og fas:isma“? Finnst homuim
hlutverk rauða hersins ekki vera
oröið frækilegt: að níðast á smá-
þjóðunum við landamæri Sovét-
Rússlands mieð leyfi Hitlers, í
stað þess að berjiast í fylkingar-
brjósti gegn þýzka nazismanum,
eins og íslieifur Högnason og
allir kommúnistar hafa boðað
árum saman?
Jú, ísleifi Högnas.yni finnst
það. Hann hefir ekki til einskis
verið svínbeygður til þess að
kyssa á vöndinn og afneita sinni
e,iigin sannfæringu opinberlega í
flokksblaÖi sínu, hinum innvigð-
ari erindrekum alþjóðasambands
kommúnista hér til dýrðar. Hon-
um verður ekki bumbult af því,
að súpa 'hverja andstyggð til
botns, sem að bonum er rétt,
frekar en kommúnisitum yfirleitt,
Hann er einnig reiðubúinn til
þess að kyngja svikum siovét-
stjórnarinnar vdð allt það, sem
hún hefir lofað: viináttubandalagi
Stalins við Hitler og árás rauða
hersins á frelsi hinnar finnsku
þjóðar. Honum blöskrar í dag
ekkert annað en það, „hve mikið
langlundaigeð sovétstjórnin hefir
til bruinns að bera gagnvart fá-
Vitum þeim, sem með völdin
fara hjá þessari hrjáðu og fjar-
lægu frændþjóð okkar“!
Þetta eru hans eigin orð í áður
uefridri grein í Pjöðviljanum þ.
19. nóvember síðast liðinn. Þau
eru einkennandi fyrir þá andlegu
aumingja, sem hér kalla sig kom-
múnista á okkar dögum. Aldrei
fyrr hefir það heyrzt á l&landi,
áð hinni rússnesku kúgun við
Finina væri bót mælt.
Styrktarsjóðor sæng-
nrkvenna.
I tilefni af 50 ára starisafmæli
sínu þ. 12. dies. 1932. Stofnandi
Þórunn Á Bjömsdóttir ljósmóðir
(með bréfi d. s. 20. jiúlí 1934).
Gjaldasjóð handa fátækum sæng-
Urkionum.
Er tilgangur sjóðsins sá, að
létta fátækum mæðrum, giftum
og ógiftum, fcostnað við fæÖingu
og isængurlegu á fæðingardeild
Landspítalans í Reykjavík.
Þessi höfðinglega gjiöf sýnir
meðal annars hver mannvinur
Þömnn sáluga ljósmóðir var, og
hve hluttekning hennar með fá-
tækum sængurkonum náði langt.
Henni nægði ekki að fórna öllu
sínu mikla starfsþieki yfir langa
ævi, nótt með degi, til hjálpar
|og hjúkranar, oft án þess áð
þiiggja endurgjald, og margoft
færandi gjafir inn á fá-
tæk heimili. Heldur sparaði hún
allt sem. hún gat sjálfri sér til
Irnnda og safnaði í isjóð, til gjafa
handa fátækum fæðandi konum,
sfftir sinn dag.
"O RUMVARP, sem nú liggur
fyrir alþingi um breyt-
ingar á lögunum um alþýðu-
tryggingar, og var til fyrstu
umræðu í neðri deild í gær, ger-
ir ráð fyrir því að hægt sé að (
stofna sjúkrasamlög meðal
nemenda í skólum og að þau
njóti ríkisstyrks. Virðist þetta
vera mjög sanngjarnt, enda má
gera ráð fyrir því að breyting-
in nái fram að ganga. Helgi
Jónsson er flutningsmaður
þessa frumvarps og segir hann
um þetta í greinargerð fyrir
frumvarpinu:
„Fyrir yfirstandandi alþingi
liggur frumvarp til laga um
breyting á lögum um alþýðu-
tryggingar, og eru flutnings-
menn þess Haraldur Guð-
mundsson, Jakob Möller og
flm. þessa frumv. Fjaliar það
aðallega um stofnun skólasam-
laga, en auk þess eru nokkrar
smávægilegar breytingar á lög-
unum, sem aðallega snerta
framkvæmd þeirra. Frumvarp
þetta með tilheyrandi greinar-
gerð er tekið að mestu óbreytt
upp í frumvarp það, sem nú
er lagt fyrir alþingi, en nokkr-
um breytingartillögum hefir
verið bætt við. Eru þær í sam-
ræmi við tillögur, sem sam-
þykktar voru á fulltrúafundi
sjúkrasamlaganna, sem haldinn
var í Reykjavík dagana 19.—21.
júní 1939.
Síðan lögin um alþýðutrygg-
ingar gengu í gildi hafa oftar en
einu sinni borizt umleitanir til
tryggingarstofnunarinnar frá
alþýðuskólum í sveitum, þar
sem farið hefir verið fram á,
að skólasamlög yrðu viður-
kennd og þeim veittur ríkis-
styrkur. Samkvæmt lögum um
alþýðutryggingar er eigi heim-
ilt að styrkja slík samlög, þar
sem lögin alls ekki ná til ann-
arra sjúkrasamlaga en þeirra,
sem lögboðin eru í kaupstöðum,
og samlaga utan kaupstaða, sem
ná yfir eitt hreppsfélag eða
fleiri og allir hreppsbúar eru
skyldir til að vera í. Samkv.
lögum nr. 103/1933, um sjúkra-
samlög, er numin voru úr gildi
með lögum um alþýðutrygging-
ar, var hins vegar heimild til að
lögskrá sjúkrasamlög fyrir
skóla, að fullnægðum vissum
skilyrðum, og áttu þau þá rétt
til styrks úr ríkissjóði á sama
hátt og önnur samlög.
Það verður að teljast að
ýmsu leyti eðlilegt og sann-
gjarnt, að skólasamlögum verði
á ný veittur ríkisstyrkur, þar
sem almenn sjúkrasamlög hafa
ekki verið stofnuð, og nemend-
um í skólum, þar sem almenn
sjúkrasamlög eru fyrir,, veitt
nokkur sérstaða í samþykktum
samlaganna. í fyrsta lagi hlýtur
að sjálfsögðu að verða nokkur
bið á því, að samlög verði stofn-
uð um land allt, þár sem þau
eru ekki beinlínis lögboðin.
Hins vegar gætu skólasamlög
orðið til þess að auka á vin-
sældir sjúkratrygginga og
þannig orðið undanfari al-
mennra sjúkrasamlaga. Enri
fremur má benda á, að nem-
endur í unglingaskólum hafa
mörgum öðrum fremur þörf
fyrir sjúkratryggingar, m. a.
vegna meiri sýkingarhættu í
sambandi við þéttbýli og nána
samveru, og auk þess getur
kostnaður af sjúkdómum komið
mjög hart niður á heimilum
EiNS OG ÁÐUR hefir verið
skýrt frá hér í blaðinu hefir
Fiskimálanefnd nýlega fest kaup
á nýju skipi sem ætiað er til
fiskflutninga. Er þetta þrímöstr-
uð skion'niorta mieð hjálparvéi,
478 smiálestir brútto, 377 smá-
lestir netto og DW um 650 smó-
lestir. Skipið er byggt í Berg-
kvora í Svíþjóð 1919 og er úr
eik og fura. Það er 142,3 fet
að 'lengd, 34,6 fet á breidd og
11,1 fet á dýpt. Það er keypt frá
Danmörku.
í skipinu era tvær Atlasvélar,
sem era kmúðar meÖ 2 „Mias“,
30 hestafla Dieselvélum. Frysti-
vélar voru settar í skipið 1935,
en það ár og árið 1936 var það
við Grænland og frysti lúÖu um
borð og flutti á enska miarkaði.
Hjálparvélin er 120 hestafla Bol-
iinder, er sú vél orðin ónýt að
mestu svo að hún verð'ur tek-
jin úr 'skipinu og keypt í það 250
hestafla Hansa Dieselvél. Það er
talið fullvíst að Arctic geti flutt
um 400 smólestir af frystumfiski
i einu 8 í flökum,, eða um 400
smólestir af kolum eða ainnari
þungavör'u.
Áætlað er að skipið komi hingað
í janúar. Skipakaupin hafa annast
fyrir hönd Fiskimálanefndar Em-
il Nielsen fyrrverandi framkvæmtd
unglinganna, er hann bætist við
þann aukakostnað, sem þau
hafa af sjálfri skólavistinni.
Reglur sjúkrasamlaganna um
biðtíma o ,fl. eru ekki miðaðar
við þarfir skólafólks, sem e. t.
v. dvelur aðeins 6—8 mánuði á
sjúkrasamlagssvæðinu, og mæl-
ir það einnig með því, að sett
verði sérákvæði um iðgjalda-
greiðslur slíkra utanhéraðs-
manna.“
Tfir 4 DðSBið nemenða
i æðrí skélnm.
Nemendafjöldi í æðri skólum
var skólaárið 1938—1939:
í héraðssk. Reykholti 100
----Núpi 47
----Reykjanesi (ísaf.) 42
----Reykjum 60
----Laugum 74
— Laugarvatni 169
- alþýðusk. að Eiðum 49
- bændaskólunum 110
- menntask. í Reykjavík 259
----á Akureyri 280
arstjóri Eimskipafélagsins og Óli
Vilhjiálmsson í Kaupmiannahöfn.
Talið er að þetta nýja skip
uppfylli brýna þörf, því að siala
og útflutningur á frystum fiski
hefir aukist mj'ög mikið á þessu
ári og virðist hér um mjög vax-
anidi útflutninigsverzlun að ræða.
Síðan 1934 hefir útfLutningur-
inn aukist stööugt eins og sést á
eftirfarandi töflu:
Meðalv.
Smál. Fyrir á kg. í
kr. kr.
1934 416 97 þús. 0,23
1935 626 212 — 0,34
1936 1020 259 — 0,52
1937 1776 1436 — 0,81
1938 1651 1632 — 0,99
til 31. okt.
1939 2036 2127 — 1,04
Um þessar mundir munu birgð-
ir af þessari vöru vera í lanidinu
úm 100 smálestir og ef hægt
væri að koma því út fyrir ára-
mótin myndi útflutningsverðmæt-
iÖ nerna um 3 milljónum króna
á árinu. ófriðurinn hefir gertalla
flutninga hins vegar miklu örð-
Ugri — og því meiri er þörfin
fyrir hið nýja skip.
Enn er ekki ákveðið hvort skip-
ið verður skýrt upp, en það verð-
ur þó að teljast miklu skemmtir
legra, að það fái fallegt íslenzkt
- kennaraskólanum 81
- iðnskólanum í Reykjavík 220
- iðnskólum utan Rvíkur 250
- verzlunarskólanum 300
samvinnuskólanum 52
- stýrimannaskólanum 70
- vélstjóraskólanum 20
- kvennaskólunum 175
Húsmæðr askólar:
Staðarfelli 22
ísafirði 15
Laugalandi 28
Laugum 18
Hallormsstað 25
Vík í Mýrdal 0
Hveragerði 13
í gagnfræðask. í Reykjavík 260
----Reykvíkinga 139
----Flensborg, Hafnarf. 120
----á ísafirði 80
----ísafirði, vinnudeild 20
- — Siglufjarðar 62
----Akureyrar 92
----Neskaupstaðar 28
-------kvölddeild 22
----Vestm.eyja (meðalt. 60) 70
- unglingaskólum 650
- hljómlistarskólanum 53
- alþýðusk. Reykjavíkur 55
eða yfir 4000 nsmendur.
nafn.
ferfealf ðsfélag Anst-
nr-Hfinv. yeon hlofn-
ingssambandinn.
"P YRIR NOKKRU var eftír-
tárandi ályktun samþykkt á
fundi í verkalýðsfélagl Aiustur-
Húnvetninga:
„Ot af fram kommu erindi um
að istofnað veröi annað verka-
lýðssamband, svo kallað „Lands-
samband stéttafélaga", samþykkir
Verkalýðsfélag Austur-Húnvetn-
inga eftirfarandi ályktun:
Fundurinn getur ekki fallizt á,
að það verði til þess að efla
verkalýðssamtökin, að stofnað
verði annað verkalýðssamband,
sem allt bendir til að ætlað sé
það hlutverk, að vinna á móti
því verkalýðssambandi, sem nú
starfar, Alþýðusambandinu, og
mun slík sambandsstofnun ein-
ungis verða til þess að veikja
starfsþrótt og frarrikvæmdir
verkalýðsfélaganna.
En öllum er ljóst, að á eins
ailvarlegum tímum eins og nú
standa yfir og þeim mörgu erfið-
leikum, sem fram undan era,
vegna hraðvaxandi dýrtíðar og
minnkandi kaupgetu verkamanna
og annara hörmunga af vökhmi
þeirrar hryllilegu Evrópustyrjald-
ar, sem nú geysar, hlýtur það
að vera enn þá nauðsynlegra nú,
en nokkru sinni áður, að verka-
lýðurinn sameinist í eina órjúf-
andi heild, undir forustu Alþý&u-
sambandsins, sem mum framvegis
eins og hingað til vinna með ör-
yggi og festu að hagsmunamál-
um og réttindum verkalýðsfélag-
anna. Fundurinn er þess vegna
mótfallinn því, að þetta fyrirlmg-
aða samband verði stofnað, sem
auðsjáanlega mundi auka sundr-
Ung og fjandskap iinnan
verkalýðssamtakanna og draga
úr nauösynlegum mætti og eðli-
legum þroska verkalýðssamitak-
anna hér á landi.
Dr, Símon Jðh. Ágúslsson
flytur 2, erindið i kvöld í út-
varpið í erindafl'Okki sínum:
Fmmstæðir rnenn.
MERKILEG BÓK:
Dulrænar
gáfur.
— hvernig með þær ber að
fara og þroska þær — eftir
hinn fræga miðil og sálar-
rannsóknamann
HORACE LEAF.
Þýdd af Jakob Jóh. Smára,
mag. art.
Bók þessi fæst hjá bóksölum
í Reykjavík og úti um allt
land og kostar heft kr. 5,00
innbundin í gott band kr.
6,50.
Úrval af
leikfðngum.
ð jólabazar
FatabAðar-
innar