Alþýðublaðið - 18.12.1939, Side 3
MÁNUDAGUR 18. DES. 1939.
ALi»tÐUBLAÐIÐ
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RrrSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSIN U
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir). |
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla. .
5021 Stefán Pétursson (heima). ^
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
1
♦--------------—--------- '
firsðgn Héðins að-
eins skrlpaleiknr?
URSÖGN Héðins úr Komm-
únistaflokknum verður
með degi hverjum, sem líður,
dularfyllri. Úrsögnin var á sín-
um tíma birt með miklum
gauragangi 1 útvarpinu hér og
daginn eftir vildi svo einkenni-
lega til, að einnig var skýrt frá
henni í enska útvarpinu. Hvort
Héðinn hefir sent því úrsögn-
ina eins og útvarpinu hér, skal
ósagt látið, en nærri liggur að
hugsa, að einhver hafi fundið
hvöt hjá sér til þess að koma
fréttinni um hana á framfæri í
enska útvarpinu, því að ekki
getur úrsögn Héðins úr Komm-
únistaflokknum talizt svo mik-
ill viðburður á heimsmæli-
kvarða, að enska útvarpið færi
af sjálfsdáðum að segja frá
henni.
í blaði því, „Nýjum tímum“,
sem Héðinn og félagar hans
gáfu út tveimur dögum eftir úr-
sögnina, var einnig reynt að
gera sem mest úr brottför
þeirra úr Kommúnistaflokkn-
um og boðað, að nýr, „óháður
verkamannaflokkur“ yrði stofn
aður. En það hefir verið ein-
kennilega hljótt um þá flokks-
stofnun síðan og heldur ekki
orðið vart við það, að þau
flokksfélög Kommúnistaflokks-
iris úti um land, sem Héðinn
t&ldi sig hafa merihluta í, hafi
fáirið úr flokknum, þó að boðað
væri með miklum hávaða að
þau myndu gera það. Og hér í
Reykjavík hefir ekki einu sinni
systir hans, Laufey, sagt sig úr
flokknum. Það er þvert á móti
fúllyrt, að hún hafi sem vara-
maður tekið það sæti í mið-
stjórn flokksins, sem autt varð
við úrsögn Héðins! Má það mik-
ið vera, ef það er alveg gert á
móti vilja bróður hennar. Að
minnsta kosti lét hún ekki á sér
standa að fara með honum úr
Alþýðuflokknum í fyrra.
En það, sem gerir úrsögn
Héðins grunsamlegasta, er þó
sú staðreynd, að hann heldur
samvinnu sinni við kommúnista
áfram í „vhrnarbandalaginu“,
eða „landssambandi íslenzkra
stéttarfélaga“ eins og það er nú
kallað, eins og ekkert hafi í
skorizt, og er ekki sjáanlegt, að
um nokkurn ágreining sé þar að
ræða milli hans og þeirra. Blað,
sem ,,varnarbandalagið“ gaf út
á laugardaginn, var skrifað af
Iiéðni og kommúnistum í full-
komnu bróðerni, og á opinber-
úm fundi, sem það boðaði til í
gær, töluðu auk Héðins og
nokkurra nánustu fylgifiska
hans, hreinræktaðir kommún-
istar, án þess að nokkuð bæri
í milli.
Menn eru nú farnir að spyrja
sjálfa sig: Var úrsögn Héðins
úr Kommúnistaflokknum ekk-
ert annað en skrípaleikur, ætl-
aður til þess að blekkja British
Petroleum og bjarga olíuum-
boði Héðins hér heima? Þá fer
maður að skilja, hvecs vegna
nauðsynlegt þótti að koma
fréttinni um úrsögn hans á
framfæri í enska útvarpinu!
Arnór Sigurjónsson gerði að
vísu tilraun til þess í „Nýjum
tímum“ að þagga niður þann
grun, sem Alþýðublaðið hafði
þá þegar látið í ljós um það, að
hin raunverulega orsök þess, að
Héðinn sagði sig úr Kommún-
istaflokknum, hefði verið ótti
hans við það, að hann myndi að
öðrum kosti missa olíuumboð-
ið. En í sama blaðinu og Arnór
var að reyna að breiða yfir
sannleikann í þessu efni, kom
það mjög greinilega fram í ann-
arri smágrein, hve mjög Héð-
inn og félagar hans hafa óttazt
það, að lengri vist hans í Kom-
múnistaflokknum myndi kosta
hann olíuna. Þar er sú skoðun
látin í ljós, að tilgangurinn með
því, að reka Héðinn og komm-
únista úr Þingmannasambandi
Norðurlanda hafi verið sá, „að
neyða Héðin til að vera kyrran
í flokknum"! „Hins vegar átti,“
segir blaðið, „að gera sem mest
númer úr „Rússadekri" Héðins
erlendis og freista þess, hvort
ekki yrði unnt að spilla fyrir
því, að Olíuverzlun íslands gæti
undir hans stjórn haldið því
verzlunarumboði, sem hún hef-
ir“. Þessi fáu orð sýna, hve rík
sú hugsun hefir verið hjá Héðni
og helztu fylgismönnum hans,
að olíuumboðið væri í hættu.
Þá var betra að ganga til mála-
mynda úr Kommúnistaflokkn-
um!
Það getur vel verið, að Héð-
inn hafi hugsað sem svo, að það
myndi nægja til þess að bjarga
olíunni, að hann segði sig til
málamynda úr Kommúnista-
flokknum, og að hann gæti svo
eins og ekkert hefði í skorizt
haldið áfram samvinnu sinni
við kommúnista í verkalýðsfé-
lögunum og „varnarbandalag-
inu“. En jafnvel þótt hann teldi
það æru sinni samboðið, að vera
áfram í makki við menn, sem
hann sjálfur telur sig hafa feng-
ið vissu fyrir, að séu reiðubúnir
til að gerast landráðamenn, þá
mun sú þjónusta ekki nægja til
þess að stöðva upplausn Kom-
múnistaflokksins. Verkamenn-
irnir, sem í fyrra létu ginnast
til þess að fylgja Héðni yfir í
Kommúnistaflokkinn, og raun-
ar margir eldri meðlimir hans,
telja það ekki lengur æru sinni
samboðið að fylla þann flokk.
Þeir segja sig úr honum í al-
vöru, hvað sem fyrir olíukaup-
manninum hefir vakað með úr-
sögn sinni. Úrsögn Friðleifs í.
Friðrikssonar á laugardaginn
er ágætur vottur þess. Hann fór
að vísu ekki með hana í enska
útvarpið, enda hafði hann enga
ástæðu til þess, en hann aug-
lýsti hana í Alþýðublaðinu og
sagði sig ekki aðeins úr stjórn
Kommúnistaflokksins og úr
flokknum sjálfum, heldur og úr
stjórn ,,varnarbandalagsins“ og
úr stjórn verkamannafélagsins
Dagsbrún! Hann er bersýnilega
búinn að fá nóg af kommúnist-
um-
Saga Eldeyjar
NýbókeftlrGuö-
mund G. Bagalí
GJÐM. HAGALÍN lætur nú
skammt stórra höggva
í milli. Á þrem árum hef-
ir hann ritað Virka daga I—II,
Sturla í Vogum I—II og nú síð-
ast Sögu Eldeyjar-Hjalta í
tveim stórum bindum. Hans
fyrri bækur öfluðu honum
bæði vinsælda og virðingar, en
þó hefir vegur hans vaxið stór-
lega af þessum síðari bókum.
Guðmundur situr nú á bekk
með öndvegishöfundum ís-
lenzkra bókmennta.
Það sem ekki hvað sízt hefir
aflað Guðmundi vinsælda er, að
í bókum hans mætum við hetj-
um og hversdagsfólki hins dag-
lega lífs. Og þó stundum séu
ömurleg lífskjörin og lífsbar-
áttan alltaf hörð, þá skortir þar
aldrei glaðlyndi, kjark og dug.
Hjalti Jónsson var tilvalin
söguhetja fyrir Guðmund. Vér
höfum hér eignazt nýja íslend-
ingasögu, en það skeður ekki á
hverjum degi.
Saga Hjalta er hin merki-
legasta, og gott til að vita, að
hún skyldi ekki falla óbætt og
órituð eins og svo margar ís-
lendinga sögur. Bernskuárin
heima á Fossi, umkomuleysið í
Kerlingardal, uppgangur Hjalta
í Vestmannaeyjum og í Höfn-
unum, brautryðjandastarf hans
í Reykjavík og margþætt fram-
tak og félagslíf er um leið saga
íslenzku þjóðarinnar. Hjalti
kemst úr kútnum eins og þjóðin
sjálf og um líkt leyti. Kjarkur
hans og þrek er ódrepandi.
Hann er niðursetningur, vinnu-
maður, formaður og skipstjóri.
Tæki hans eru bátkollur, skip,
skútur og togarar. Hann klífur
Háadrang og Eldey. Og alftaf
er hann að klifra allt sitt líf.
Fóturinn er viss, taugarnar
sterkar og hugurinn mikill.
Hann lærir erlendar tungur og
temur sér umgengni við höfð-
ingja og háskólamenn. Sumir
hafa kallað hann „snobb“, en
sá dómur ristir grunnt. Hjalti
klífur bjargið, og sparkar
aldrei í kollinn á þeim, sem
neðar standa. Sá einn er höfð-
ingjasleikja, sem skríður upp á
við og sparkar niður á við. En
Hjalti kann sér ekki manna-
mun. Dugnaðar hans glaðlyndis
og góðsemi njóta allir jafnt,
Hjalti Jónsson og Guðmundur G. Hagalín.
sem slást i ferð með honum á
lífsins lestaferð. Það morar af
fólki í kring um hann. Þar eru
öll blæbrigði mannlífsins og all-
ar „typur“ þjóðlífsins. Og
hreinskilinn er Hjalti í frásögu
sinni jafnt um sjálfan sig og
aðra. Gamanið er stundum
gróft en hvergi ógeðfelt. Það
er náttúrlegt að það gangi í
sjóbrók, en ekki á silkisokk-
um. Hjalti er sjálfum sér líkur
og þar er engin uppgerð eða
„snobberí".
Það mun margan fýsa að
hnýsast í æfisögu Hjalta. Þetta
er ein af þeim bókum, sem allir
geta notið, börn og gamalmenni
og allt, sem þar er á milli. Að
vísu er hér ekki um venjulega
barna- eða fermingarbók að
ræða, þar sem enginn dráttur
lífsins sést í hinni sléttu engils-
ásjónu. En eru það beztu ung-
lingabækurnar? Ég held ekki.
Þær bækur eru beztar, þar
sem óreyndur unglingur mæt-
ir veruleikanum og stælist í
ásetning sínum um að verða að
manni. Sannar æfisögur agætra
manna eru hinar hollustu
bækur fyrir þá, sem eru upp-
vaxandi og skemmtilegustu
fyrir þá, sem hafa margs að
minnast.
í lok æfisögunnar verður
Guðmundi þetta að orði: —
„Hjalti dáir dugnað, þrek,
framfarahug og bjartsýni, og
hann vonar og óskar, að sem
flestir ísleridingar eignist kjark
og manndáð til að rífa sig upp
úr kerlingardal eymdar og vol-
æðis og klífa eldey og háa-
drang tilverunnar, sjálfum sér
til vaxtar og aukins þors og
öðrum til bjargræðis og betra
og hamingjusamara lífs. Það er
svo hans vilji að sagan um líf
hans og starf endi á þessum
orðum: „ísland lifi“'.
Þessar óskir munu verða að
áhrínsorðum og veldur hvort-
tveggja, ágæti Hjalta og íþrótt
Hagalíns. En til þess þarf eigi
minni íþrótt að lýsa lífinu svo,
að sagan geymist, en að lifa því
þannig, að það sé frásagnarvert.
Á. Á. '
Munið eftir bókinni
DULRÆNAR GÁFUR
— hvernig með þær ber
að fara og þroska þær,
þegar þér veljið bók
handa vinum yðar, sem
hafa áhuga á sálarrann-
sóknarmálinu. Auk þess
sem í bókinni eru leið-
beiningar um ræktun
ýmsra dulrænna hæfi-
leika, eru þar fjölda-
margar merkilegar sög-
ur, sem snerta þessi
mál.
Fæst hjá öllum bók-
sölum.
Draupnir
heitir nýtt blað, sem Nem-
endasamband Flensborgarskólans
gefur út- Efni: Gísli Þ. Stefáns-
son: Ávarp, Baldur: Sjálfstæði
og frelsi, Kristján Eldjárn:
Draupnir o. m. fl.
t
r
Blóm og Avextir,
Hafn stræti 5.
Simi 2717.
Nú getuni við tekið á
móti pöntunum á blóm
um og blómakörfum til
jólanna.
HoMlð meðan úrvalið er mest.
Látið blómin tala.
1 LitlaMkHn
ú Ðækur
I itBstu lílraaaua.
Nýútkomið:
Mr. 8 Litli græni froskurinn og Stjarneyg.
Nr. 9 Töfrapípan og Forvitna konan og drekinn.
NTr. 10 Siglt í strand og fleiri sögur.
Gleynið ekkl yngstn bðrninnn. 1
Símnefni: Eldhaka, Reykjavík.
Kaupmenn eg kanpfélög.
Munið, að þar sem vér höfum skrifstofu opna í New
York og Ameríku, getum vér ætíð gefið yður bezt og fljót-
ast tilboð í alls konar vörur frá Ameríku.
Verzlunarfélagið ELDING,
Laufásvegi 7. Sími 4286.
limiiliiii helsis
ðiHifiBeir Magisáissoii*
læknir Kirkjustræti 10
SslaFFiMsékislélai íslands
hefir afmælisfagnað og kynningakvöld í Oddfellowhúsinu
þriðjudaginn 19. þ. m. kl. 8V2 síðd.
1. Stutt erindi: Séra Jón Auðuns.
2. Tvísöngur með undirleik: Ólafur og Sveinbjörn.
3. Lesinn kafli úr leikriti eftir E. H. Kvaran: Frk. Þóra
Borg og Ævar Kvaran.
Félagsmenn mega taka með sér gesti. — Veitingar
verða svo sem hver óskar.
Félagar S. R. F. í., fjölmennið.
Jólablað Fálkans keitmr í
Mlit* pnrfa að elpast
Þetta sbraistlega blað. —
SHliiborfia kooai i fyrramáiið.