Alþýðublaðið - 19.12.1939, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
«í'-í
ÚTGEFANÐI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁBGANGUB
ÞRIÐJUDAGUR 19. DES. 1939
296. TÖLUBLAÐ
Hausinn var tekinn af
hðggorminum í gær t
Og byggðabannstillaga Jónasar Jóns-
sonar og Magnúsar Jónssonar var f elld
l| AUSINN var tekinn a£
¦*¦¦¦¦ höggorminum á alþingi
í gær. Var það, eins og menn
muna, tillaga um nefndar-
skipun, sem átti að fá mjög
víðtækt vald á sviði fram-
færslumálanna og meðal
annars heimild íii að flytja
styrkþega hvert á land sem
henni sýndist.
í staðinn fyrir þessa tillögu
höggormsins var af allsherjar-
nefnd efri deildar borin fram
svohljóðandi breytingartillaga
um bráðabirgðaákvæði við
framfærslulögin, en í allsherj-
arnefnd eiga sæti Sigurjón A.
Ólafsson formaður, Ingvar
Pálmason og Magnús Gíslason.
„Ríkisstjórnin skal, eftir til-
nefningu þriggja stærstu þing-
flokkanna, skipa þriggja manna
nefnd, er hafi með höndum
framkvæmdir og ráðstafáhir til
framleiðslubóta og atvinnu-
aukningar, undir yfirstjórn ráð-
herra.
Nef ndin skal gera tillögur um
og hafa með höndum, eftir nán-
ari fyrirmælum ráðherra:
1. Ráðstöfun á fé því, sem
veitt er í fjárlögum til fram-
leiðslubóta og atvinnuaukning-
ar í erfiðu árferði. Nefndin skal
gera tillögur til ráðherra um,
hversu miklu fé bæjar- og
sveitarfélög skuli verja af sinni
hálfu á móti ríkissjóðsframlagi
til framleiðslubóta og atvinnu-
aukningar í bæjar- eða sveitar-
félaginu. Fé þessu skal einkum
varið til garðræktar, hagnýt-
ingar fiskúrgangs til áburðar,
þaratekju, framræslu lands,
fyrirhleðslu, lendingarbóta, eldi
viðarvinnslu, smíði smábáta.
byggingu húsa úr innlendu efni,
sVo sem vikri og torfi, vega-
gerða og annarra hagnýtra
framkvæmda og til þess að
stuðla að því, að atvinnulausu
fólki sé komið til starfa við
framleiðsluvinnu.
2. Framkvæmdir og ráðstaf-
anir í framfærslumálum í sam-
ráði við eftirlitsmann sveitar-
st j órnarmálef na.
Skal nefndin einkum hafa
eftirlit með framkvæmdum
bæjar- og sveitarfélaga í fram-
færslu- og fátækramálum, og
þá alveg sérstaklega vaka yfir
því, að sveitar- og bæjarstjórn-
ir notfæri sér alla möguleika
til þess að koma mönnum til
starfs í stað þess að veita þeim
framfæri án vinnu, allt í sam-
ræmi við nánari fyrirmæli laga
þessara.
Ráðherra er heimilt að fela
nefnd þessari að gera þær ráð-
stafanir í þessu skyni, sem
sveitar- og bæjarfélögum er
heimilað að gera samkvæmt
lögum þessum.
Rétt er ráðherra að f ela nef nd
þessari vald til fullnaðarúr-
skurða um ágreiningsmál, er
ræðir Um í 21. gr. laga þessara."
Eins og menn sjá er lítið orð-
ið eftir af 1. grein höggorms-
ins. Þessi breyting var sam-
Þykkt.
Þá var felld tillaga um
byggðabann „til bráðabirgða"
frá Jónasi Jónssyni og Magn-
úsi Jónssyni.
Loks var samþykkt viðbótar-
ákvæði við framfærslulögin frá
Ingvari Pálmasyni svohljóð-
andi:
„Heimilt er ráðherra að á-
kveða að árið 1940 megi verja
allt að 100 þúsund krónum af
tekjum jöfnunarsjóðs bæjar- og
sveitarfélags til þess að greiða
fram úr fjárhagsvandræðum
illa stæðra bæjarfélaga, sýslu-
félaga, hreppsfélaga og læknis-
héraða, og ákveður ráðherra
hverju sinni, hvernig hjálp
þeirri ,skuli hagað og .hversu
mikil hún skuli vera til bæjar-
félags, hreppsfélags eða lækn-
ishéraðs, sem slíkrar hjálpar er
þörf."
Frumvarpið fer nú til neðri
deildar.
Hegn öánægja í rnssneska
innrásarhernnn á Finnlandi
Óstaðfestar fréttir um upprelsnir her-
mannanna gegn herforingjum sínum.
-r-i---------------»
LONDON í morgun. FÚ.
STALIN átti langar viðræður við Molotov í gær og alla
helztu hernaðarleiðtoga Sovétríkjanna. Hátt settir
embættismenn eru sagðir hafa lagt af stað frá Moskva til
þess að rannsaka fregnir, sem borizt hafa um megna óá-
nægju meðal rússnesku hersveitanna í Finnlandi.
Óstaðfestar fregnir um þetta
haf& borizt frá Svíþjóð um
EÍMtíand, og eiga samkvæmt
þéim rússneskir hermenn í
Finnlaiidi að hafa gert upp-
reisn gegn foringjum sínum.
Segir í fregnum þessum, að
mcnn úr rússneskri herdeild, er
var fyrir norðan Ladogavatn,
hafi neitað að hlýðnast fyrir-
skipunum yfirmanna sinna,
skotið þá og gengið í lið með
Finnum.
Fregnir hafa einnig borizt
um ókyrð og æsiugar meðal al-
mennings í Moskva og Lenin-
grad, og í Leningrad er sagt, að
gripið hafi verið til víðtækra
varúðarráðstafana. Hermtenn
eru á verði við allar helztu
byggingar og lögreglan hefir
gert húsrannsókn víða í einka-
híbýlum manna, útvarpsvið-
tæki verið gerð upptæk o. s. frv.
Finnar á taægn nndan-
haldi í Norðor-Finnlandi.
Finnar hafa enn hrundið öllum
Prfa. i i- sfbu.

Þýzka beitiskipið „Leipzig", s'em hæft var og stórskemmt af brezkum kafbát. Það er 6000
smálestir og því jafnstórt og þýzka beitiskipið, sem skotið var í kaf af öðrum brezkum kaf-
bát í Elbemynni.
Þýzkí beitiskip skotið í kaf af brezk-
uni kafbát inni í mpni Ibefljétsins I
Kafbáturinn fór í gegnum tundurgirðingar Þjóðverja
Tvo þyzk beitiskip hæfð | ^
af öðmm brezkum kaf bát. I ornsta m M^ f
land í oœr.
Frá fréttaritara Alþýðubl.
KHÖFN í morgun.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. Kaupmannahöfn í morgun.
"f^ ÝZKI FLOTINN hefir orðið fyrir ógurlegum áföllum
¦*¦ síðustu dagana. í gær, daginn eftir að „Admiral Graf
von Spee" var sökkt í mynni La Platafljóts í Suður-Ame-
ríku, var tilkynnt í London, að brezki kafbáturinn „Ursula"
hefði komizt í gegn um tundurduflagirðingar Þjóðverja úti
fyrir Norðursjávarströndinni og alla leið inn í mynni Elbe-
fljóts og skotið þar í kaf þýzkt beitiskip af sömu tegund og
beitiskipið „Königsberg," sem er 6000 smálestir að stærð.
Þessi atburður gerðist á fimmtudaginn í vikunni, sern
leið. Var beitiskipið í fylgd með sex þýzkum tundurspill-
um milli Cuxhafen og flotastöðvarinnar Brunnsbúttel, þeg-
ar árásin var gerð á það. Slapp kafbáturinn að árásinni lok-
inni aftur út í gegnum tundurduflagirðingu Þjóðverja, og
er för hans talin álíka afrek og för þýzka kafbátsins, sem
fór inn Scapa Flow við Orkneyjar og sökkti brezka orustu-
skipinu „Royal Oak".
Þá var einnig tilkynnt í
London í gær, að brezki kaf-
báturinn „Salmon", sem á dög-
unum komst í færi við „Bre-
men", hefði nýlega gert mik-
inn usla í þýzkri flotadeild.
Mætti kafbáturinn þýzku beiti-
skipunum „Leipzig", „Scharn-
horst", „Gneisenau" og „Blii-
cher" á leið á haf út og skaut
sex tundurskeytum á þau.
Hæfði eitt tundurskeytið „Leip-
zig" og önnur tvö eitt hinna
beitiskipanna, en ókunnugt er,
hvert þeirra það var, og ter full-
yrt, að bæði beitiskipin, sem
hæfð voru, hafi skemmzt svo,
að þau muni verða ósjófær um
lengri tíma.
Þýzkir tundurspillar, sem
voru í fylgd með beitiskipunum,
réðust á kafbátinn, en honum
tókst að kafa og komast undan
eftir ýmsum krókaleiðum, þótt
djúpsprengjunum rigndi allt í
kring um hann.
Það er nú einnig upplýst, að
þessum sama brezka kafbát,
„Salmon", hafði tekizt að
sökkva þýzkum kafbát. Varð
sá atburður rétt áður en hann
Frh. á 4. si&u.
t
MESTA loftorustan,
sem háð hefir verið '>
í stríðinu hingað til, var
háð milli Breta og Þjóð-
verja hjá Helgóland,
skammt frá þýzku Norð- !;
ursjávarströndinni í gær.
Attust þar við að sögn
Breta 24 brezkar flugvélar ;;
og fjöldamargar þýzkar \\
Messerschmidtflugvélar.
Bretar stegja, að 12
þýzkar flugvélajrj hafi
verið skotnar niður, en 7 j;
brezkar hafi vantað í gær-
kveldi. En Þjóðverjar
segja að 24 brezkar flug-
vélar hafi eyðilagzt, en að- ;;
eins 2 þýzkar. ;¦
:!
Sraf von Spee var búlnn at
sikkva 9 brezknm sklpnm
— » —
Hann hafði verið á sveimi á Suður-
Atlantshafi i hálfan þriðja mánuð.
LONDON í morgun. FÚ.
fjÚSUND yfir- og undir-
*^ menn af þýzka vasaorustu-
skipinu „Graf von Spe" verða
kyrsettir í Argentínu. Sérstök
nefnd hefir verið skipuð í Mon-
tevideo til þess að athuga hvort
hætta stafar af flaki „Graf von
Spee", en það er mjög nálægt
siglingaleið.
Skipstjórinn á „Tacoma'S
þýzka flutningaskipinu, sem
lagði af stað með hluta af áhöfn
„Graf von Spee," mteðan eyði-
legging skipsins fór fram, verð-
FA. á á.
Bretar fflittu efeW
fá að sjá bystiDga
orastnskipsias!
KHÖFN í gærkvjldi. FÚ.
¥ ÞÝZKUM fréttum seg-
¦¦• ir frá því, að skipherr- ;
!; ann á „Graf von Spee" '!
hafi haft stra^far fyriar-
skipanir um þaft, að skip-
;| ið mætti ekki undir nein-
!; um kringumstæðum kom-
;! ast í hendur Bretum. Á-
;! stæðan hafi verið sú, að á
skipinu hefði verið fjöldi
dýrmætra hernaðarleynd-
armála, sem þýzka her-
stjórnin teldi sér meira
virði en skipið sjálft.
£«• *>*<r#^»»^#»»^^^tf^yrf\»#^ff^##^»»^J>,
í Aknreyri haf a safi
azt yfir 5 |ts. Ir.
Frá fréttarítara Alþýðuhlaðsin«.
AKUREYRI í geerkveldi.
P INNLANDSSÖPNUN-
¦*'. IN hér á Akureyri «*
nú komin yfir S þúsund
krónur, þar af söfnuðust
2300 kr. á sunnudaginn með
merkjasölu og á samkomum.
Samkomur voru haldnar $
Nýja Bíó og samkomuhúsínu.
Á báðum stöðum flutti Davíð
skáld Stefánsson afburða snjallt
erindi um baráttú Finna og yf-
irgang kommúnista. Kom hann
og inn á afstöðu hinna íslenzku
kommúnista. Jón NorðfjörlS
leikari las upp. Yfirleitt allir
bæjarbúar hafa tekið virkan
þátt í þessari starfsemi nema
kommúnistar, þeir báru ekki
merki dagsins og sóttu hvor-
uga samkomuna.
Sem dæmi um ;fjársöfnunína
má geta þess, að ^n alþýðu-
kona borgaði merki sitt með 50
krónum. Verkalýðsfélag Akur-
eyrar gaf til söfnunarinnar 200
krónur og Vélstjórafélag Akur-
eyrar 100 kr. virði í fatnaði.
— Söfnunin heldur áfram.
liómieikar Tiilist-
arfélaflsiBS i isr-
killíi.
EINHVER merkasti við-
burðurinn í tónlistarlffi
þessa hæjar hingað til var flutn-
ingur Tónlistarfélagsin« á
„Sköpuninni" éftir Haydn í
gærkveldi.
Var bifreiðaskáli Steihdors
við Sellandsstíg þéttskipaður á-
heyrendum, komust þar fyrir
um 2000 manns. >.
Fóru hljómleikarnir híð bexta
fram. Stjórnandi var PaH ís-
ólfsson, en einsöngvarar vo^u
Elísabet Einarsdóttir, Guðrún
Ágústsdóttir, Gunnar Pálsson,.
Arnór Halldórsson og Sigurður
Markan.
Á eftir hljómleikunum var
samsæti að Hótel Borg fyrir
hljómlistarfólkið og aðra, er
unnu að undirbúningl hljóm*
leikanna.