Alþýðublaðið - 19.12.1939, Page 1

ALÞÝÐUBLAÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON

ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
ÞRIÐJUDAGUR 19. DES. 1939
296. TÖLUBLAÐ
Hausinn var tekinn af
höggorminum í gær!
Og byggðabannstillaga Jónasar Jóns-
sonar og Magnúsar Jónssonar var felld
AUSINN var tekinn af
höggorminum á alþingi
í gær. Var það, eins og menn
muna, tillaga um nefndar-
skipun, sem átti að fá mjög
víðtækt vald á sviði fram-
færslumálanna og meðal
annars heimild til að flytja
styrkþega hvert á land sem
henni sýndist.
í staðinn fyrir þessa tillögu
höggormsins var af allsherjar-
nefnd efri deildar borin fram
svohljóðandi breytingartillaga
um bráðabirgðaákvæði við
framfærslulögin, en í allsherj-
arnefnd eiga sæti Sigurjón A.
Ólafsson formaður, Ingvar
Pálmason og Magnús Gíslason.
„Ríkisstjórnin skal, eftir til-
nefningu þriggja stærstu þing-
flokkanna, skipa þriggja manna
nefnd, er hafi með hönduJn
framkvæmdir og ráðstafanir til
framleiðslubóta og atvinnu-
aukningar, undir yfirstjórn ráð-
herra.
Nefndin skal gera tillögur um
og hafa með höndum, eftir nán-
ari fyrirmælum ráðherra:
1. Ráðstöfun á fé því, sem
veitt er í fjárlögum til fram-
leiðslubóta og atvinnuaukning-
ar í erfiðu árferði. Nefndin skal
gera tillögur til ráðherra um,
hversu miklu fé bæjar- og
sveitarfélög skuli verja af sinni
hálfu á móti ríkissjóðsframlagi
til framleiðslubóta og atvinnu-
aukningar í bæjar- eða sveitar-
félaginu. Fé þessu skal einkum
varið til garðræktar, hagnýt-
ingar fiskúrgangs til áburðar,
þaratekju, framræslu lands,
fyrirhleðslu, lendingarbóta, eldi
viðarvinnslu, smíði smábáta.
byggingu húsa úr innlendu efni,
svo sem vikri og torfi, vega-
gerða og annarra hagnýtra
framkvæmda og til þess að
stuðla að því, að atvinnulausu
fólki sé komið til starfa við
framleiðsluvinnu.
2. Framkvæmdir og ráðstaf-
anir í framfærslumálum í sam-
ráði við eftirlitsmann sveitar-
stjórnarmálefna.
Skal nefndin einkum hafa
eftirlit með framkvæmdum
bæjar- og sveitarfélaga í fram-
færslu- og fátækramálum, og
þá alveg sérstaklega vaka yfir
því, að sveitar- og bæjarstjórn-
ir notfæri sér alla möguleika
til þess að koma mönnum til
starfs 1 stað þess að veita þeim
framfæri án vinnu, allt í sam-
ræmi við nánari fyrirmæli laga
þessara.
Ráðherra er heimilt að fela
nefnd þessari að gera þær ráð-
stafanir í þessu skyni, sem
sveitar- og bæjarfélögum er
heimilað að gera samkvæmt
lögum þessum.
Rétt er ráðherra að fela nefnd
þessari vald til fullnaðarúr-
skurða um ágreiningsmál, er
ræðir um í 21. gr. laga þessara.“
Eins og menn sjá er lítið orð-
ið eftir af 1. grein höggorms-
ins. Þessi breyting var sam-
þykkt.
Þá var felld tillaga um
byggðabann „til bráðabirgða“
frá Jónasi Jónssyni og Magn-
úsi Jónssyni.
Loks var samþykkt viðbótar-
ákvæði við framfærslulögin frá
Ingvari Pálmasyni svohljóð-
andi:
„Heimilt er ráðherra að á-
kveða að árið 1940 megi Verja
allt að 100 þúsund krónum af
tekjum jöfnunarsjóðs bæjar- og
sveitarfélags til þess að greiða
fram úr fjárhagsvandræðum
illa stæðra bæjarfélaga, sýslu-
félaga, hreppsfélaga og læknis-
héraða, og ákveður ráðherra
hverju sinni, hvernig hjálp
þeirri skuli hagað og .hversu
mikil hún skuli vera til bæjar-
félags, hreppsfélags eða lækn-
ishéraðs, sem slíkrar hjálpar er
þörf.“
Frumvarpið fer nú til neðri
deildar.
Heon óánægja í rnssneska
innrásarhernnm á Fhmlandi
■»-.
Óstaðfestar fréttir um uppreisnir her-
mannanna gegn herforingjum sínum.
-----—*-----
LONDON í morgun. FÚ.
STALIN átti langar viðræður við Molotov í gær og alla
helztu hemaðarleiðtoga Sovétríkjanna. Hátt settir
embættismenn eru sagðir hafa lagt af stað frá Moskva til
þess að rannsaka fregnir, sem borizt hafa um megna óá-
nægju meðal rússnesku hersveitanna í Finnlandi.
Óstaðfestar fregnir um þetta
hafa borizt frá Svíþjóð um
Eistland, og eiga samkvæmt
þéim rússneskir hermenn í
Finnlandi að liafa gert upp-
iléisn gegn foringjum sínum.
Segir í fregnum þessum, að
menn úr rússneskri herdeild, er
var fyrir norðan Ladogavatn,
hafi neitað að hlýðnast fyrir-
skipunum yfirmanna sinna,
skotið þá og gengið í lið með
Finnum.
Fregnir hafa einnig borizt
um ókyrð og æsingar meðal al-
mennings í Moskva og Lenin-
grad, og í Leningrad er sagt, að
gripið hafi verið til víðtækra
varúðarráðstafana. Herm’enn
eru á verði við allar helztu
byggingar og lögreglan hefir
gert húsrannsókn víða í einka-
híbýlum manna, útvarpsvið-
tæki verið gerð upptæk o. s. frv.
Finnar á hæon ondan-
haldl I Mor-Finnlandi.
Finnar hafa enn hrundið öllum
Frh. i á- slðu.
Ý -
Þýzka beitiskipið „Leipzig“, s'em hæft var og stórskemmt af brezkum kafbát. Það er 6000
smálestir og því jafnstórt og þýzka beitiskipið, sem skotið var í kaf af öðrum brezkum kaf-
bát í Elbemynni.
Pýzkt beitiskip skotið f kaf af brezk-
nm kafbát inni i mynni Elbefljðtsins!
--------4-------
Kafbáturinn fór í gegnum tundurgirðingar Þjóðverja
Tvo þyzk beitiskip hæfð i
aí ððrum brezknm kafbát. I ‘ras,a ^Ýlgo-
land í gœr.
Frá fróttaritara Alþýðubl.
KHÖFN í morgun.
MESTA loftorustan,
sem háð hefir verið
í stríðinu hingað til, var
háð milli Breta og Þjóð-
verja hjá Helgoland,
skammt frá þýzku Norð-
ursjávarströndinni í gær.
Áttust þar við að sögn
Breta 24 brezkar flugvélar
og fjöldamargar þýzkar
Messerschmidtflugvélar.
Bretar stegja, að 12
þýzkar flugvélar, hafi
verið skotnar niður, en 7
brezkar hafi vantað í gær-
kveldi. En Þjóðverjar
segja að 24 brezkar flug-
vélar hafi eyðilagzt, en að-
eins 2 þýzkar.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. Kaupmannahöfn í morgun.
Fj ÝZKI FLOTINN hefir orðið fyrir ógurlegum áföllum
■*■ síðustu dagana. í gær, daginn eftir að „Admiral Graf
von Spee“ var sökkt í mynni La Platafljóts í Suður-Ame-
ríku, var tilkynnt í London, að brezki kafbáturinn „Ursula“
hefði komizt í gegn um tundurduflagirðingar Þjóðverja úti
fyrir Norðursjávarströndinni og alla leið inn í mynni Elbe-
fljóts og skotið þar í kaf þýzkt beitiskip af sömu tegund og
beitiskipið „Königsberg,“ sem er 6000 smálestir að stærð.
Þessi atburður gerðist á fimmtudaginn í vikunni, sem
leið. Var beitiskipið í fylgd með sex þýzkum tundurspill-
um milli Cuxhafen og flotastöðvarinnar Brunnsbiittel, þeg-
ar árásin var gerð á það. Slapp kafbáturinn að árásinni lok-
inni aftur út í gegnum tundurduflagirðingu Þjóðverja, og
er för hans talin álíka afrek og för þýzka kafbátsins, sem
fór inn Scapa Flow við Orkneyjar og sökkti brezka orustu-
skipinu „Royal Oak“.
Þá var einnig tilkynnt í
London í gær, að brezki kaf-
báturinn „Salmon“, sem á dög-
unum komst í færi við „Bre-
men“, hefði nýlega gert mik-
inn usla í þýzkri flotadeild.
Mætti kafbáturinn þýzku beiti-
skipunum „Leipzig“, „Scharn-
horst“, „Gneisenau“ og „Blii-
cher“ á leið á haf út og skaut
sex tundurskeytum á þau.
Hæfði eitt tundurskeytið „Leip-
zig“ og önnur tvö eitt hinna
beitiskipanna, en ókunnugt er,
hvert þeirra það var, og ter full-
yrt, að bæði beitiskipin, sem
hæfð voru, hafi skemmzt svo,
að þau muni verða ósjófær um
lengri tíma.
Þýzkir tundurspillar, sem
voru í fylgd með beitiskipunum,
réðust á kafbátinn, en honum
tókst að kafa og komast undan
eftir ýmsum krókaleiðum, þótt
djúpsprengjunum rigndi allt í
kring um hann.
Það er nú einnig upplýst, að
þessum sama brezka kafbát,
„Salmon“, hafði tekizt að
sökkva þýzkum kafbát. Varð
sá atburður rétt áður en bann
Frh. á 4. siðu.
firaf m Spee var bðinn að
sðkkva 9 brezknm skipum
Hann hafði verið á sveimi á Suður-
Atlantshafi í hálfan þriðja mánuð.
LONDON í morgun. FÚ.
ÚSUND yfir- og undir-
menn af þýzka vasaorustu-
skipinu „Graf von Spe“ verða
kyrsettir í Argentínu. Sérstök
nefnd hefir verið skipuð í Mon-
tevideo til þess að athuga hvort
hætta stafar af flaki „Graf von
Spee“, en það er mjög nálægt
siglingaleið.
Skipstjórinn á „Tacoma“,
þýzka flutningaskipinu, sem
lagði af stað með hluta af áhöfn
„Graf von Spee,“ m’eðan eyði-
legging skipsins fór fram, verð-
FA. i á.

Bretar máttn ekki
fá að sjð bygfingn
orastoskipsios 1
KHÖFN í gærkveldi. FÚ.
V ÞÝZKUM fréttum seg-
ir frá því, að skipherr-
ann á „Graf von Spee“
hafi haft strangar fyrír-
skipanir um það, að skip-
ið mætti ekki undi; nein-
um kringumstæðum kom-
ast í hendur Bretum. Á-
stæðan hafi verið sú, að á
skipinu hefði verið fjöldi
; dýrmætra hernaðarleynd-
; armála, sem þýzka her-
; stjórnin teldi sér meira
; virði en skipið sjálft.
finnlandssHannlB:
Á Aknreyri bafa safa
azt yfir 5_ þis. kr.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
AKUREYRI í gærkveldi.
P INNLANDSSÖFNUN-
■*■ IN hér á Akureyri er
nú komin yfir 5 þúsund
krónur, þar af söfnuðust
2300 kr. á sunnudaginn með
merkjasölu og á samkomum.
Samkomur voru haldnar í
Nýja Bíó og samkomuhúsínu.
Á béðum stöðum flutti Davið
skáld Stefánsson afburða snjallt
erindi um baráttu Finna og yf-
irgang kommúnista. Kom hann
og inn á afstöðu hinna íslenzku
kommúnista. Jón NorðfjöiHS
leikari las upp. Yfirleitt allir
bæjarbúar hafa tekið virkan
þátt í þessari starfsemi nema
kommúnistar, þéir báru ekki
merki dagsins og sóttu hvor-
uga samkomuna.
Sem dæmi um fjársöfnunina
má geta þess, að ein alþýðu-
kona borgaði merki sitt með 50
krónum. Verkalýðsfélag Akur-
eyrar gaf.til söfnunarinnar 200
krónur og Vélstjórafélag Akur-
éyrar 100 kr. virði 1 fatnaði.
— Söfnunin heldur áfram.
Hljómleikar Ténlist-
arfélagslns í gær-
kvðldi.
EINHVER merkasti við-
burðurinn í tónlistarlífi
þessa bæjar hingað til var flutn-
ingur Tónlistarfélagsins á
„Sköpuninni“ eftir Haydn í
gærkveldi.
Var bifreiðaskáli Steiúdórs
við Sellandsstíg þéttskipaður á-
heyrendum, komust þar fyrir
um 2000 manns.
Fóru hljómleikarnir hið bezta
fram. Stjórnandi var Páll ís-
ólfsson, en einsöngvarar voru
Elísabet Einarsdóttir, Guðrún
Ágústsdóttir, Gunnar Pálsson,
Arnór Halldórsson og Sigurður
Markan.
Á eftir hljómleikunum var
samsæti að Hótel Borg fyrir
hljómlistarfólkið og aðra, er
unnu að undirbúningi hljóm-
leikanna.