Tíminn - 23.02.1918, Síða 8
40
TÍMINN
ráð fyrir slíku. En útlendingunum
sem vörurnar selja til íslands í
báðum þessum tilfellum, kemur
alveg fyrir sama hvort borgunin,
hvor hálfa miljónin um sig, er vellu-
fé heildsala eða lánsfé úr banka.
Sem sé: Verzlunarágóðinn hefir
í báðum tilfellunum bjargast inn
í landið.
Verða nú vörur heildsalans ó-
dýrari vörum heildsölu kaupfélag-
anna þegar til þess kemur að selja.
Heildsalan hehr orðið að gjalda
bankanum útlánsvexti frá því kaup-
in fóru fram, en heildsalinn með
veltuféð hlaut að reikna sjálfum
sér a. m. k. innlánsvexti af sínu
fé, að öðrum kosti væri það beinn
gróðavegur fyrir hann að verzla
alls ekki, heldur halda að sér
höndum og láta féð vera á vöxt-
um i banka.
Eg geri nú að vísu ekki ráð
fyrir því að til sé neinn sá stór-
kaupmaður, sem sé svo lítill kaup-
maður að reikna sér minna en
venjulega bankavexti af veltufé
sinu, en þó maður gerði nú þá
undantekning að þessu sinni, að
setja sem svo, þá hefir þjóðin samt
engu tapað, þótt Landið haldi því
fram, verðmismunurinn á vörunum
sem við það yrði væri þá í þessu
tilfelli gróði bankanna.
En reyndin mun nú vera sú,
þegar til veruleikans kasta kemur,
að heildsalar með eigið veltufé
leggi stund á þennan atvinnuveg
fyrir þá sök að hann gefi þeim
hærri vexti af höfuðstólnum en
önnur fyrirtæki, hvað þá bankar.
Þarf ekki að nefna nein dæini
þess hér að þessu sinni, það hefir
verið gert áður. En hér verða enda-
skifti á sannleikanum i þessu máli
hjá Landinu. Það gleymir að gera
sér grein fyrir því, að okurrentur
milliliðanna, hvort sem það er af
eigin veltufé eða lánsfé úr bönk-
um (sem lang algengast er), gerir
það að þjóðarnauðsyn að kaup-
félögin séu til, að þau standi sem
ílest í öflugu sambandi, er hafi
síðan sína eigin heildsölu og þessi
heildsala velti svo miklum vöru-
birgðum inn í landið að það verði
þær sem setji svip á vöruverðið í
landinu.
Landið veit það, þótt það af
einhverjum ástæðum vilji ekki segja
það, að heildsalar og smákaup-
menn róa alstaðar að því öllum
árum að fá sem hæzta vexti af
veltufé sínu, og bezt af öllu veit
það, að þessu er svona varið hér
í okkar landi. Og Landið veit það
líka hverjir það eru sem háu vext-
ina verða að gjalda, það veit, að
það eru neytendurnir. Og ekki
kemur mér í hug að Landinu sé
það ekki ennfremur ljóst, að þessu
er alt annan veg farið um kaup-
félögin, að þar lendir gróðinn af
verzluninni að lokum hjá einstak-
lingunum sem við er verzlað. Og
enn veit eg að þessu sama mál-
gagni muni það ekki ókunnugt,
hvilíku óhemju fé kaupfélögin hafa
aftrað frá því að renna fyrir engan
hlut úr vasa almennings í kislu-
handraða milliliðanna með því að
halda verði niðri á aðfluttri vöru
og uppi á útflutningsvöru.
Er nú óbeinlínis sagður hver
munurinn er á því fyrir einstak-
linginn að skifta við kaupmann og
kaupfélag, en beinlínis er munur-
inn sá, að kaupfélagið verzlar með
hag kaupfélagsmannsins fyrir aug-
um en kaupmaðurinn með sinn
eigin hag fyrir augum.
frá útlðnðum.
Það varð minna úr friðnum en
áhorfðist um eitt skeið. Þegar til
kom varð ekkert úr friðarsamning-
um Þjóðverja og Maximalista. Þeir
slitu fundi og fór hver heim til
sin. Eftir síðustu fréttum að dæma
eru þeir nú að taka til vopna af
nýju, þótt til orustu hafi eigi enn
dregið, svo að frést hafi.
Finnar hafa beðið Þjóðverja úm
hjálp, til þess að sporna við yfir-
gangi Maximalista þar í landi, sem
fara með báli og brandi yfir land-
ið, eyðileggja alt sem fyrir verður,
ræna og rupla öllu steini léltara
og myrða saklausa borgara. En
íhlutun Svía hafa Finnar hafnað.
Misklíð er nokkur liafin milli
Auturríkismanna og Þjóðverja. Vilja
Austurríkismenn um fram alt kom-
ast að friði við Bandamenn, nú
þegar, og óvíst talið að þeir vilji
fleiri orustur hefja með Þjóðverjum
við Rússa.
í Belgíu hafa óeirðir miklar orð-
ið og blóðsúthellingar vegna þess,
að Þjóðverjar hafa varpað nokkr-
um þarlands-dómurum í fangelsi.
Á vesturvígstöðvunum hafa
Frakkar sótt nokkuð fram á ein-
um stað, og standa þar nú miklar
orustur þessa dagana, en fremur
tíðinda lítið hefir þar verið siðustu
vikurnar, sakir óhagstæðrar veður-
áttu.
Síðastliðna viku söklu þýzkir
neðansjávarbátar 17 stórskipum
brezkum og 4 smáum, ásamt nokk-
urum fiskiskipum.
JP'rettii*.
Tíðin. Versta ótíð og illviðri voru
fyrri hluta vikunnar. Afspyrnurok
sinn daginn hvorn af suðvestri og
austri. Úrkoma mjög mikil suma
daga, fyrst óvanalega mikill snjór
og síðan ausandi rigning. Síma-
bilun varð töluverð í Mosfellssveit,
milli 20—30 símastaurar brotnuðu
þar, milli Grafarholts og Hamra-
hlíðar.
Til kaupenria Heimilisblaðsins.
. Af sérstökum ástæðum verður
febn'iarblað Heimilisblaðsins ekki
sent fyr en með marzpóstum.
Látin. Aðfaranótt miðvikudags
andaðist frú Anna Claessen síðari
kona V. Claessens landsféhirðis.
Hafði hún lengi legið mjög veik,
en banameinið var heilablóðfall.
Frú Anna Claessen var þjóðkunn
heiðurs og sæmdarkona.
Strandferðir 1918. Áællun er
komin út fyrir »Sterling«, strand-
ferðaskip landssjóðs, fyrir árið 1918.
Eiga ferðirnar að hefjast 1. apríl
og liætta 30. nóv. Eru þær 10 alls,
hringferðir. Fimm vesturum og
fimm auslurum, til skiftis. Við-
komustaðir eru alls nálega 50, en
að sjálfsögðu verður sjaldnast eða
aldrei komið við á öllum, og fer
eftir flulningsþörf og fjölda far-
þega. Upp úr strandferð í maí og
október er gert ráð fyrir að skipið
fari til Akraness og Borgarness og
þaðan aftur til Reykjavíkur ef fært
þyltir. Áællunin kemur svo fyrir
sjónir, sem henni sé mjög hagan-
lega fyrir komið.
Skipaferðir. Willemoes komst
austur fyrir Langanes heilu og
höldnu er reynt var í annað sinn
og er nú á leiðinni suður. —
Botnía kom til Ivaupmannahafn-
ar 11. þ. m. og er gert ráð fyrir
að hún komi hingað uin miðjan
marzmánuð. — Gullfoss, ís-
landog Francis Hyde eru á
leiðinni frá Vesturheimi. Francis
Hyde flytur sementsfarm. — Sterl-
ing er í aðgerð í Kaupmannahöfn
en ekki gert ráð fyrir mikilli töf
af því.
Ritstjóri:
Tryg-gvt Þórlinllsson
Laufási. Simi 91.
Prentsmiöjan Gutenberg.
Amarylli8.
Þú þarft svo sem ekki að spyrja
að því, að á heimleiðinni fór eg
villur vegar, og hefði eg ekki af
tilviljun rekist á bónda einn, þá
hefði eg orðið að liggja úti um
nóttina. Myrkrið var að skella á
þegar eg kom heim og hitti fyrir
það sem eg átti enga von á:
nafnspjald hr. Anastasios með á-
ritun um að hann hefði nú öðru
sinni komið að tómum kofunum
þegar hann hafi ætlað að heim-
sækja mig, hinsvegar vænti hann
þess að hitta mig við kirkju sína
með morgninum. Ágætt, hugsaði
eg með mér, þá get eg kvatt, og
annað kvöld sagt skilið við skóg-
ana, fjöllin og hinar móðguðu
dísir. Eg hafði tekið mína á-
kvörðun og kendi nú einskonar
hugrekkis fyrir bragðið.
Eg borðaði nú með hinni beztu
list, og sagði ósköp blátt áfram
við ráðsmanninn, að nú ætlaði
eg að leggja af stað heim á morg-
un. Hann sperti upp smágerðu
augun og leit á mig eins og hann
hefði ekki heyrt hvað eg sagði.
Eg skirði honum frá að eg hefði
allmikilsverðum erindum aðgegna
fyrir frænda minn inni i þorpinu.
Skiljanlega lét hann falla orð um
það að sér þætti fyrir að eg skyldi
vera að fara. Um nóttina svaf eg
ágætlega og án allra drauma,
vaknaði snemma, lét niður í ferða-
skrínuna og bjó alt undir burt-
förina. Ráðsmanninn bað eg að
hafa hestana tilbúna undir kvöldið.
Eg fór gangandi til kirkjunnar
eða bænahússins, sem réttara
væri að nefna. Það var lítið,
snoturt, hvítmálað hús, mjög
skreytt innan. Að utan líktist það
litlum bóndabæ, að öðru en því,
að á þakinu var kross og siman-
dron1) á gaflinum. Inni var fult
af sveitastúlkum í hátíðabúningi;
meðal þeirra var Amaryllis og
hlýddi á guðsþjónustuna. Karl-
mennirnir voru úti fyrir dyrun-
um, af því eigi var rúm fyrir þá
1) í grískum kirkjum sem ekki hafa
klukkur, eru notaðar stórar málm-
pynnur sem hanga fyrir kirkjudyrum,
og er kvatt til guðsþjónustu með pví
að slá á pær með tréhamri. Pynnur
pessar heita simandron.
inni; Anastasios sat þar á tréstól
og hafði tekið ofan. Eg heilsaði
honum og skiftumst við á nokkr-
um orðum í lágum hljóðum. Það
var sem Amaryllis hefði heyrt til
mín, húu leit við og heilsaði mér
með því að kinka kolli; annars
hélt hún áfram þátttöku sinni i
guðsþjónustunni.
Þú veist nú að eg er nú ekki
sérlega guðrækinn, en hvað sem
því líður, þá hafði þessi kyrð
sem þarna rikti, og sem er svo
ólík því sem á sér stað hér í
okkar kirkjum, þessi barnslega
trú sem lýsti sér svo greinilega í
andlitum áheyrendanna, náttúru-
fegurð umhverfisins, og jafnvel
sjálft sálarástandið sem eg var í,
þau áhrif á mig, að eg fylgdist
með í guðsþjónustunni þarna
með sama áhuga og ánægju eins
og forðum þegar eg var lítill
drengur og las fagnaðarerindið í
okkar eigin kirkju.
Guðsþjónustunni var lokið,
bændurnir neyttu vigða brauðs-
ins1) og loks kom Amaryllis út,
síðust af öllum. Úti gaf hún sig
á tal við bændakonurnar, gerði
gælur við börnin, sem öll þyrft-
ust utan um hana, líkast og dúf-
urnar í fyrradag.
Hugsaðu þér undrun mina og
fátið sem kom á mig þegar eg
sá hana koma hlægjandi á móti
mér og rétta mér höndina með
þessum líka innileik. Það var
ekki vottur af gremju eða kala í
augnaráði hennar, ekki minsti
skuggi af langrækni, heldur var
það eins og heiður vorhiminn.
»Góðan daginn«, sagði hún.
»Hvernig lýst yður á litlu kirkj-
una mína? Mér þykir vænt um
hana, og hefi sjálf ráðið lögun
hennar. Komið þér inn. Hvers-
vegna eruð þér að halda yður
afsíðis eins og þér væruð bann-
færður?«
Það lá við að hún leiddi míg
undir hönd inn i kirkjuna til
1) Brauð, vætt í víni, sem siður er
á Grikklandi að kirkjugestirnir neyti
við útganginn.