Tíminn - 06.04.1918, Blaðsíða 7

TÍMINN
71
Iítt voru þvi fylgjandi að nauð-
synjavörur væru seldar undir verði,
hafa nú lálið það í ljósi við mig,
að heppilegast myndi liafa verið
að sú leið hefði verið farin í dýr-
tiðarmálinu ásamt því að séð væri
fyrir atvinnu. Og spá mín er sú,
að þeir eigi eflir að sannfærast enn
betur um það, því miður, og eink-
um þó ef langt skyldi vera enn til
stríðsloka.
Eg er ekki í neinum efa um það,
að hollast hefði verið fyrir þjóðina
i heild sinni, að veila almenningi
ivilnun á vöruverði, og koma á
þann hátt í veg fyrir hinar skæðu
afleiðingar er þetta afar.háa vöru-
verð skapaiv. Gæti eg trúað þvi að at-
vinnuvegir landsmanna færi mönn-
um heim sanninn um þetta ef
ófiiðurinn stendur lengi enn. Og
hlýtur það öllum að vera áhyggju
efni hvernig horfurnar eru með at-
vinnuvegi þjóðarinnar.
í 5. kafla greinarinnar, talar hr.
J. í\ um lögin um almenna hjálp
vegna dýrtíðar. Það frumvarp var
flutt af meirihluta bjargráðanefnd-
ar. Telur Jón, að þær breytingar
er þingið gerði á frumvarpinu hafi
verið til að auka útgjöldin og á-
liættu landssjóðs. Ekki er hægt að
neita því að svo er. En eg held
að það sé ofur hægt að réttlæta
þær breytingar, er unnið var að af
þeim mönnum er vildu selja vörur
undir verði.
Lánin til einstakra manna áttu
að teljast sveitar styrkur ef þau
væru ekki að fullu greidd innan 10
ára frá ófriðarlokum. þessu var
breytt á þann veg, að þau skyldu
ekki talin sveitarstyrkur. Ekki held
eg að sú breyting hafi i för með
sér fjármunalegt tap fyrir landsjóð.
Þeim sem ekki stendur á sama um
mannorð sitt munu greiða þessa
skuld, sem þeir kunna að neyðast til
að stofna til, sem aðrar skuldir ef þeir
mögulega geta, eu þeim sem stend-
ur á sama hvað af þeim er sagt
og ekki hirða um að reynast þeim
vel er ljær þeim Iið, mundu ekki
hafa rokið til að greiða þessa skuld
að eins fyrir það, að þeir færu á
sveitina ef hún væri ekki greidd.
Hinsvegar er þelta mannuðar
mál og er gert aðallega vegna þeirra
er hafa góðan vilja á að standa í
skilum með lánin, en skortir getu
til þess.
Og þó svo kunni að fara að
einhver óverðugur njóti nú af og
lialdi mannréttindum sinum, þó
ekki greiði hann skuld sína á til-
settum tíma, þá tel eg það réttara
heldur en þeir væru sviftir mann-
réttindum er skortir fé til að greiða
skuld sina á ákveðnum tíma en
ekki vilja. Eg þykist mega full-
yrða að þeir verði fáir, sem óska
eftir fé að láni nema þeir séu vegna
heimilisástæðna neyddir til þess.
Enda mun mega gera ráð fyrir
því, að hlutaðeigandi yfirvöld hafi
góðar gætur á því að þeim einum
verði veitt fé að láni er ekki geti
bjargast án þess. íJað er því víst
að landssjóður bíður á engan hátt
hnekki fyrir þessa breyting á
frumvarpinu. t*á drepur hr. Jón
Þorláksson á ákvæði laganna um
með hvaða kjörum lánin skuli
veitt, greiðslufresti á lánunum, af-
borgunum og vöxtum. Um þau
atriði ætla eg ekki að fjölyrða. Hr.
Jón Þorláksson getur all vel séð af
þingtíðindunum hverjir hafa skap-
að þau. Til þeirra er því að snúa
sér með þau atriði er mönnum
kann’ að þykja athugaverð og þá
læt eg um það hverju þeir svara
til þess. (Frh.)
Jörundur BrynjóIJsson.
Ahyggj^efni.
»Landið« er löngum samt við sig.
Má raunar telja það kost — á
sína vísu. Og menn vita þá hvað
þýtur i þeim skjá.
Ekki alls fyrir löngu hugði það
að sanna, að meginþorri íslenskra
bænda — eða allir, sem eru í
sameiginlegri ábyrgð samvinnu-
félaganna, hefðu fyrirgert öllu
frekara tilkalli til lánstraust. Orð
Ieikur á, og vita menn raunar með
vissu, að bankastjóri þjóðbankans
íslenzka og fyrv. fjármálaráðherra,
Björn Kristjánsson, sé mjög tengd-
ur blaðinu, og jafnvel höf. grein-
anna. En er hann var — í mestu
kurteisi en fullri alvöru — spurð-
ur um aðstöðu sína til þessa máls,
varð hann hvumsa við og svaraði
vöflum einum, svo sem sjá má i
Tímanum.
Nú nýlega flylur Landið grein
um skort á vinnuafti, sem það
kveður verða aðaláhyggjuefni lands-
manna að styrjöldinni lokinni.
Hér býr þó annað undir. En
líta má þó á þella fyrst.
Landshöfundurinn — hann er
ekki hinn sýnilegi ritstjóri — vill
leysa áhyggjuefnið um verkamenn,
með því að fá erlenda menn til
að vinna við landbúnað hér. Hann
kemur því að um leið, að kalinn sem
verið hefir milli sveita og sjávar-
þorpa, sé sveitamönnum að kenna.
Er annars fyrirsjáanlegur nokk-
ur skortur á vinnuafli? Eigi er
nema vel, að landið og bæjarfélög
hœtti að ráðast í óarðvænleg fyrir-
tæki, sem nú verður að gera, til
þess eins, að veita mönnum at-
vinnu, fyr en leitað er til útlanda
eftir vinnuafli. Nær er og að kenna
ráð gegn útflutningi, sem sennilega
verður nokkur að lokinni styrjöld-
inni.
Framsýnir menn munu einnig líta
svo á, að eigi verði síður vinnu-
afls eklá í styrjaldar- og mann-
drápslöndunum. Far hefir peninga
græðgi og verslunarkapp þjóðanna
og einstaklinga þeirra komið af stað
þeim djöíladansi, er að bana verður
miljónum æskumanna. Og fögur
héruð og blómlegir bæjir ieggjast
í eyði, — ekkert er eftir nema sund-
urtæltur svörðurinn, sem er þög-
ult en skýrl vitni um sálarleysi
þeirrar menningar, er öllu þessu
hleypli af stað.-----
Landshöf. hefir þelta um vinnu-
fólksekluna sem forsendur að því
er á eftir kemur. Flestar ár leita
til sævar og flest skrif Landsins í
sömu vilpuna. Þeirra aðalhlutverk
er að ósanna tilverurétt kaupfélag-
anna. Nú er viskan þessi: bóndinn
á að vera bóndi og ekkert annað;
kaupmaðurinn kaupmaður o. s. frv.
Síst mega bændur skifta sér af
verzlun. Hver á að snúa sér að sinu
eina starfi, segir hann. En banka-
stjórinn. Hví má hann taka þátt í
stjórnmálum? Kannske mega líka
bændur stjórna landinu sljórnar-
farslega, en ekki sinni eigin verzl-
un? Ef til vill er það vilji höf., að
hafa sérstaka stétt stjórnmála-
manna, er ekkert geri annað?
Hvað segir sami höf. um sam-
vinnufélög erlendra bænda? T. d.
rjómabúsfélögin dönsku, þar sem
bændur hafa nú með sínum eigin
félagsskap, aflað smjöri sinu þess
álits, að nú er það viðurkent bezt
smjör í heimi. *
Áhyggjuefnin nú á tímum eru
mörg og fleiri en að fá erlenda
menn til vinnu hingað eftir stríðið.
En eitt af meiri áhyggjuefnunum
er hinn stöðugi andróður gegn
samvinnufélögunum í málgagni
elsta bankastjórans við þjóðbanka
íslands.
Björn Guðmundsson.
Fylgi — Andstaða.
Mönnum hefir oft og einatt orðið
tiðrætt um framkomu Tímans, á
þessu ári sem er liðið, frá þvi
hann hóf göngu sína. Meðal ann-
ars hafa andstæðingarnir fundið
lionum það til saka, að hann væri
stjórnarblað og, ekki stjórnarblað.
Láta ýmsir svo, að óviðurkvæmi-
legt sé af sama blaðinu, að segja
löst og kost á athöfnum þeirra
manna er stjórn landsins hafa á
hendi. — Heimta þeir annaðhvort
blint fylgi eða blinda andstöðu.
Slíkar raddir létu einnig til sín
heyra í þingsalnum.
Það virðist vera svo, að sumum
mönnum sé það svo runnið í merg
og bein að óhugsandi sé annað, en
að þeir sem í stjórn sitja, séu ann-
aðhvort troðnir niður í sorpið, eða
hafnir til skýjanna. Augu þessara
manna eru svo haldin, að þeir sjá
ekki nema eina hlið, eða vilja ekki
sjá, á mönnum og málefnum, og
heimta svo að aðrir séu eins og
sjálfir þeir.
Blaðamenskunni hér hefir líka
oftast verið beitt á þennan hátt.
Blöðin hafa látið svo, sem þau
sæu ekki blett né hrukku á þeirri
stjórn sem þau hafa stutt, né held-
ur nokkum bjartan depil í starfi
þeirrar stjórnar, sem þau hafa
verið í andstöðu við. — Menn
með heilbrigðum skoðunum geta
ekki fallist á þessa stefnu. Þeir
sem ekki gera sig einsýna á stjórn-
málin líta svo á, að þetta sé gagn-
stætt því sem rétt er. Þeir vita vel,
að enginn er alger, og að engum
er alls varnað. — Sú stefna sem
kemur fram í þeirri blaðamensku,
að níða mótstöðumanninn niður
og starf hans, án lillits til þess
hvað er rélt, og hvað honum er
vel gefið, er þeim mönnum and-
stygð. Sem betur fer, á þjóðin
marga menn, sem vilja sjá og
geta greint bœði kost og löst hjá
öðrum, og það engu síður hjá
þeim, sem gegna ábyrgðar- og
valdamiklu starfi.
Tíminn hefir frá byrjun fylgt
þeirri stefnu, að átelja það sem
verðskuldar það, og lofa hitt sem
lojsvert er, hver sem í hlut hefir
átt. Hann er í rauninni jyrsta
stjórnmálablaðið sem í framkvæmd-
inni hefir innleilt þessa stefnu hér-
lendis. Fyrir það á hann þakkir
skildar hjá þjóðinni; enda mun
það sjást að sú starfsemi er vel
metin. Mönnum þykir gott til þess
að vita, að til sé þó eilt blað, sem
stjórnað er af vjðsýni, og með það
eitt fyrir augum, sem þjóðinni er
heillavœnlegt, og best til styrklar á
framsóknarbrautinni. Við vonum að
þeim fjölgi, sem ekki láta binda
íyrir augu sér þá skýlu sem hindrar
þá, að greina rétt jrá röngu.
Jón.
ííorSanblöSm.
»Dagur« gerir mjög skýra grein
fyrir nauðsyn eðlilegrar flokka-
skiftingar um innanlandsmálin og
bendir á hversu framsóknar og
íhaldsstefnan eiga báðar tilveru-
rétt og þurfa báðar að vera til.
Er því næst vikið að nöfnunum á
flokkunum á þessa leið:
»Að kenna flokkana við fram-
sókn og ihald hefir sína galla.
Þótt orðið íhald sé í sjálfu sér
ekkert lastyrði, þá er þó mörgum
miður um að láta bendla sig við
það. Lang eðlilegast og óbrotnast
væri að kalla flokkana hinum ein-
földnu og íburðarlitlu nöfnum.
»Hægri menn« og »Vinstri menn«
og semja okkur á þann veg að
háttum frændþjóða vorra á Norð-
urlöndum. Þessi nöfn hafa þá
kosti, að bæði eru jafngóð og
kasta engri rýrð á andstæðingana.
Það álit sem þau vinna sér, fer
eftir breytni mannanna, sem flokk-
ana mynda. Almenningur mundi
fljótt átta sig á nöfnunum og þýð-
ingu þeirra og sætta sig vel við
þau«.
»Norðnrland« mun vera það
blað á íslandi sem við mest ham-
ingjuleysi á að stríða um alla
hluti — og er þá mikið sagt. Þarf
ekki getum að leiða hverjir muni
láta það hjara enn á horriminni.
Méginefni blaðsins eru auglýsingar
kaupmanna og skammir um Tím-
ann. Bar vel í veiði þegar ísafold
kom sunnan með lönguvitleysuna
Gísla, gleypti ritstjórinn með góðri
list og var óðara birt í blaðinu.
Er þess getið um lesendur blaðs-
ins er þeir sáu, að þeim hafi farið
líkt og smalamanni Þorkels háks.