Tíminn - 25.05.1918, Qupperneq 6

122
T í M I N N
„Sharples"
(sog’pela-skilvindan)
hefir tvístuddan pela (skilkall)
og skiliir jafn vel hvort snúið
er hart eða liægt.
Allar s k i 1 v i n d u r, nema
„Sliarples" skilja eftir
l'/i—12x/2 pund' af smjöri í
meðal kýrnvt yfir árið ef
þeim er snúið lítið eitt of hægt.
Bsendur! Sjáið liag yð-
ar og kaupið eingöngu Sharples.
Tvær stærðir fyrirliggjandi og tii sfnis.
Vottorð frá Rannsóknarstofunni fyrir hendi.
Æaupfélag Æorgfiréinga, tSorgarnesi,
einkasalar i cfflýra* og éiorgarjfaréarsgsíu.
sem dómarnir eru bygðir á. Sem
dæmi má nefna eftirfarandi klausu:
— »Leiðandi menn þessa félags-
skapar halda hrókaræður um það
yfir félagsmönnum að vinnuveit-
endur og þeir sem efnaðir teljast
séu óþokkar, sem lifi og græði
eingöngu á þeim sem vinna með
höndunum, en liggi sjálfir í leti og
sællífi«.
Ekki hefði verið úr vegi fyrir
greinarhöfund að sanna þessi um-
mæli sín áður en hann bygði á
þeim ályktanir. Rakalaus ummæli
koma jafnan þyngst niður á þeim
sem með þau fara. Þau eru brenni-
mark óráðvendninnar í hugsunar-
hætti þeirra sem nota þau.
Einna kyndugust eru þó ummæli
J. H. Þ. um verkamennina. Um
þá, segir hann: »FjöIdi verkamanna |
er þannig úr garði gerður, að þeir
eru til einkis annars færir en að
vinna með höndum; læra aldrei
að afla fjár eða gæta þess. Mega
því vera þakklátir þeim, sem veita
þeim vinnu fyrir daglegt brauð«.
Þetta er þá ávöxtur menningar-
innar á síðustu árum. Áður urðu
ílestir vinnumenn að bændum og
vinnukonur að húsfreyjum og fet-
uðu í fótspor þeirra sem á undan
voru gengnir, en nú er hávaði
verkamanna til einkis nýtur ann-
ars en þess að lúta með þakklæti
þeim kjörum, sem bóndinn á.
Bessastöðum og því líkir höfðingj-í
ar vilja af náð sinni veita þeim.*
Hvort Jón H. Þorbergsson dregur
það af því að liann álíli það eðli-
legt að allir menn séu vinnuveit-
endur t. d. bændur eða útgerðar-
menn verður ekki séð, eða hann
veit þetta svona af hyggjuviti sínu.
Talsvert er það undarlegt að bera
þeim mönnum það á brýn, sem
lifa á minni tekjum en allar aðrar
stéttir þjóðfélagsíhs, að þeir kunni
ekki að gæta fengins fjár.
Gíeðihreimur er i rödd Jóns H.
oft, stundum þrisvar á ári, og átli
mörg lömb i senn. Sagði hann
mér að faðir hans hefði átt á eina
sem átli 13 lömb sama árið, og
öll lifðu. Bera ærnar jafnt vetur
og sumar, og lömbin sakar ekki
þó að þau komi niður á ís og snjó.
Mér fanst þessi maður í alla síaði
svo ábyggilegur að engin ástæða
væri til að rengja hann.
Veslanlands, þar sem málið er
fornara og likara islenzkunni, kalla
mann féð »smala« og kélið smala-
ket. Töluðu menn um íslenzkt
smalaket og létu allvel yfir. Eg
smakkaði það lika og þótti lítið
til koma. Óskaði eg komnir væri
noklcrir spaðbitar, frá einhverjum
þeirra bænda hér á landf sem bezt
verka kjötið sitt, svo að eg gæti
lofað mönnum að bragða.
Hestarnir norsku eru mjög mis-
jafnir. Sumir »vestlendingarnir«
eru lítið stærri en vænir íslenzkir
hestar. Hestarnir austan fjalls eru
aftur á móti stórir og gefa margir
hvcrir dönskum liestum ekki efiir.
Svo eru allar stærðir þar á milli.
Eru þeir brúkaðir til allrar sömu
/
Þorbergssonar yfir því »að nú hafa
þeir sem ota fram skallanuna orð-
ið að gefa sig á náðir landsbúsins
og bæjarstjórnar Reykjavíkur og
biðja um vinnu«. Svo auðvirðileg-
ur getur verið hugsunarháttur sumra
manna, að þeir gleðjist yfir þeim
sem sárum styrjaldarfarganið hefir
valdið öðrum aðalatvinnuveg lands-
ins sjávarútveginum, Á öðru getur
elcki þessi ánægja J. H. Þ. verið
hygð. Utgerðarmenn voru neyddir
til að selja stórann hluta af fram-
leiðslutækjum sjávarútvegsins út
úr landinu. Þing og stjórn varð að
leyfa söluna. Enginn maður með
vinnu og í Danmörku, og verkfæri
ílesl hin sömu og þar. Síðuslu árin
hafa margir mótorplógar verið
fluttir til landsins frá Ameríku, og
öll hin nýjustu landbúnaðarverk-
færi hvaðanæfa að. En víða eru
þau samt gamaldags og ófullkomin.
Eitt er það sem ílestir norskir
bændur hafa umfram stéttarbræð-
ur sína í Danmörku; það er skóg-
urinn. Hann er að meira og minna
leyti um alt landið og fylgja skóg-
arítök mesta fjölda jarða. Hann
er þvi stórkostleg tekjugrein, en
mun ekki eiga lítinn þátt í að
bændur hafa elcki stundað sjálfan
landbúnaðinn af því kappi sem
þurft hefði, eins og þótt hefir
brenna við hér á landi, með þá
bændur, sem jöfnum höndum hafa
slundað land og sjó. Það er líka
víða sem karlmenn koma ekki að
búskapnum nema um vor- og sum-
arannirnar. Annars hirðir kven-
fólk slcepnurnar og annast flest verk
búsins. Og undanlekningarlítil regla
mun það vera að kvenmaður sé
í fjósum, þó á stórheimilum sé.
Nefnast þær »búdeiur« sem þann
heilbrigði skynsemi myndi bregða
útgerðarmönnum um heigulshátt,
þótt þeir yrðu að leggja knén fyrir
þeim vandræðum, sem sfyrjöldin
hefir leilt yfir þjóðina. Enn meiri
fásinna væri þó að tala slíkum
orðum í garð verkamanna. Það
að verkamennirnir leita fyrr á náð-
ir þess opinbera en útgerðarmenn-
irnir sjálfir, sýnir eingöngu það að
hinir fyrr töldu hafa borið minna
frá borði undanfarin ár. Báðir
hafa liðið sama skipbrot. Það er
hrygðarefni •* hverjum hugsandi
manni, þegar annað eins kemur
fyrir eins og togarasalan í fyrra.
starfa hafa á höndum; er liann
víða erfiður en líka vel launaður.
Karlmennirnir hafa öðrum slörfum
að sinna, þeir eru við skógarhögg
og trjáflutninga, oft allan veturinn.
Þó að búskapur Norðmahna sé
í lieild sinni allmikið aflar en hjá
nágrönnum þeirra, Dönum, þá geta
íslendingar samt mikið af þeim
lært, ekki sízl í kartöílurækt. Og
hjá slöku manni er búskapurinn
kominn jafn langt og bezt lækkist
annarsstaðar. Hefir þeim mönnum
farið eins og öllum dugmiklum
kjarkmönnum sem uppgötva að
þeir eru orðnir á eftir: Þeir troða
ekki í spor hinna eftir öllum
krókabrautum, heldur fara beint
af auga þar til þeir ná fararbroddi.
Og ef dæma skal eftir öðrum til-
teklum Norðmanna, þá þarf ekki
að efa að þeir nýta búskapinn á-
fram, fyrst að þeir eru búnir að
snúa sér að honum.
Þeir eiga i bændastétt eins og
annarslaðar marga menn sem
kunna að »gaa paa«. (Frh.)
Hugsum oss að 50 jarðir á land-
inu færu í eyði af völdum óvið-
ráðandi afla og öllum að óvörum.
Togarasalan er sjávarútveginum
engu minni hnekkir en landbún-
aðinum væri það ef ábúð tapaðist
á 50 jörðum. Myndi nokkur mað-
ur gleðjast yfir því. Myndi þingið
og landsstjórnin horfa á það með
hangandi höndum. Myndi þjóðin
öll standa aðgerðarlaus með köldu
blóði, ef hún gæti eitthvað aðgert?
Svo langt hafa brjóstgæði okkar
íslendinga náð, að við höfum sent
gjafir til annara þjóða sem bágt
hafa átt í þessu stríði, en nú hafa
sérstakir menn orðið til þess að
telja það eftir að landsstjórnin
hefir látið vinna nauðsynleg störf
með sérstöku tillili til þess að
bætt yrði úr sárasta atvinnuskorti
og fátækt skipbrotsmannanna í
Reykjavík; dýrtíðarhjálp fá þessir
skipbrotsmenn með eflirtölum og
réttindamissi. Slíkt er sorglegt tákn
vaxandi sj*illingar, ef þetta er vilji
þjóðarinnar.
Akureyri 30. marz 1918.
Erlingur Friðjónsson.
•A * * * ★ *
Aths.
Ritstjóri »Tímans« síra Tryýgvi
Þórhallss. hefir vinsamlega veitt
mér heimild til þess að yfirfara
svargrein hr. Erlings Friðjónsson-
ar, í því skyni að eg léti fylgja
henni svar. En það verður aðeins
þetta:
Þar sem E. F. færir alt til hins
verri vegar, af því sem stóð í
minni grein — að því leyti sem
hans lillu kraflar fá orkað — en
hrekur þó elckert með rökum, er
nokkuð sé byggjandi á, af því
sem með grein minni er sagt, finn
eg ekkert verkefni í því að hrekja
þessi ummæli E. F.
Jón H. Porbergsson'.
jfiiðarafmsli Siyiufjarðar.
Hundrað ár voru liðin frá því
er Siglufjörður var löggiltur verzl-
unarstaður hinn 20. þ. m. og var
þess minst þar með hálíðahaldi
miklu.
Fyrir ötula framgöngu þing-
manna Ej'firðinga hefir alþingi
samþykt að veita Siglufirði bæjar-
réttindi og að þar verði sett á fót
útibú frá Landsbanka íslands. Til-
kyntu þingmenn kjördæmisins Sigl-
firðingum þessi tiðindi svo að þau
yrðu kunngerð á afmælishátíðinni
og fengu aftur eftirfarandi þakka-
skeyti frá sýslunefndarmanni og
sóknarpresti kaupstaðarins.
Alþingismenn Eyfirðinga
Reykjavík.
Leyfi mér hérmeð fyrir hönd
Hvanneyrarhrepps og lireppsbúa
yfirleilt að votta ykkur innilegar
þakkir fyrir ótrauða framkomu
ykkar á alþingi í bæjarréttindamáli
okkar og bankamáli. Afgreiðsla
þessara mála bregður Ijóma yfir
héraðshálíð okkar á morgun og
verður skeyti ykkar þá opinberlega
tilkynt almenningi.
Bjarni Porsleinsson.