Tíminn - 24.05.1919, Page 2

186
TíMIN N
þýðingu. Eftirfarandi tölur sýna
greinilega mismunandi efnasam-
setning maískorna á mismunandi
þroskastigi:
C£>
có
o
a o I
a £ cq cq
a O lO i-H
O kO 1>-
tao
*cö
o
<M
I I
o aq
T—i
Önnur efni (sterkjan) og fita
hafa aukist að miklum mun við
þroskunina, en jurtataugar og amíd-
efni hafa minkað mjög mikið.
Við þroskunina breytast líka
sykurtegundir í sterkju og amídar
í eggjahvitu. Þannig reyndist í
maís:
Rétt eftirj Þrúgus. Reyrs. Sterkja.
blómgun 13.6°/o 12.2°/o 27.9 %
við þrosk-
un......... 0.0— 0.04— 64.3—
í stórviðrum og hagléli kemur
það oft fyrir, að kornstöngin lemst
niður. Dregur það mikið úr kjarna-
vextinum. Kjarninn verður lítill og
rýr, og mikill hluti kornsins er
þá fræskurn og agnir (ómeltan-
legar jurtataugar).
Jafnvel þó ekkert hafi komið
fyrir kornið og þroskun þess, er
fingmálafundir
í -áLrnessýslw verða haldnir:
Að ZWLiniiii-'Borg- í Grímsnesi 27. júní næst-
komandi kl. 12 á hád.
Að Iltísatóitum 28. s. m. kl. 12 á hád.
Við <">líusárbrú 29. s. m. kl. 3 s. d.
Reykjavík í apríl 1919.
Sigurður Sigurðsson. Einar Arnórsson.
Me9 s. s. VILLEMOES
síðast í þessum rnánuði eigum vér von á 150 rúllum af
G a d d a v í r,
er selst með lágu verði meðan birgðir endast.
Pórður & Ingólfur Flyg-enring
Hafnaríirði.
allmikill munur á stórkornum og
smákornum.
Líkjast smákornin allmjög ó-
þroskuðu korni. Mikið af hráeggja-
hvítu, en litið af sterkju og fitu.
Þá varðar það ekki minstu,
hvernig gengur að þurka kornið
í axinu á haustin, áður en það er
þreskt. í votviðrum byrjar fræið
oft að spíra í axinu. Eggjahvíta
breytist í amídefni, sterkja og fita
í sykur. Þessi efni þvost burt úr fræ-
unum eða fara út í stöngul og blöð.
Á þennan hátt fara oft 15% eða
jafnvel meira af fullgildum nær-
ingarefnum.
Þegar svona stendur á, andar
fræið mjög ákaft. Við það eyðast
mikil efni. Jatnvel þurkað korn
andar og eyðir efnum. Hafrar,
sem geymdir voru uppi á þuru
kornlofti, eyddu á þann hátt 6.5%
af kolefni sinu á einu ári. Það er
því dýrt að byrgja sig upp til
margra ára með kornmat.
Rakinn hefir afarmikil áhrif á
öndunina, alveg eins og með illa
þurt hey.
Auk kolsýrunnar myndast líka
vatnsgufa við öndunina. Hvað
styður annað. Vatnsgufan þéttist,
bleytir kornið. Gerlar og myglu-
sveppir fá lífsskilyrði og byrja sína
starfsemi.
Dómurinn
Mikil tíðindi þóttu það er Cle-
mencau gamli þ. 18. f. m. boðaði
þýsku stjórninni að senda fulltrúa
sína á friðarfundinn í París. Boð
hans hljóðaði á þá leið, að þeir
skyldu koma þangað í mánaðar-
lokin, til þess að veita skilmál-
um þeim móttöku, er Bandamenn
hefðu komið sér saman um að
setja þeim.
í boðskap þessum var þannig
komist að orði, að vænta mátti
þess, að Bandamenn hugsuðu sér
engar umræður eða bollaleggingar
hafðar um hönd, ættu Þjóðverjar
orðalaust og umsvifalaust að taka
við þeim skilmálum er að þeim
yrði réttir. Eins og vonlegt var
brást þýska stjórnin styggilega við
boði þessu. Varð utanrfkisráðherra
Brockdorff-Rantzau fyrir svörum,
og sendi þá orðsending til baka,
að sendimenn Þjóðverja, 2—3 menn
eða svo, yrðu sendir til Rarisar á
tilteknum tíma, til þess að taka
við skilmálum þeim er samdir
hefðu verið þar undanfarna mán-
uði. —
Hvert áform Clemencau’s og
þeirra hefir verið þá í byrjun er
eigi ljóst, en nokkuð var það, að
undirtektir Þjóðverja til Parísar-
ferðarinnar þótti heldur stuttar,
enda mæltist það þegar illa fyrir
í sumum helstu blöðum Banda-
manna, að Þjóðverjum yrði eigi
gefinn kostur á, að bera hönd fyrir
höfuð sér þar í París.
Þá er fór að fréttast um afar-
kjör þau er Bandamanna foringj-
arnir bjuggu Þjóðverjum, hafa
margir málsmetandi menn Banda-
manna látið í Ijósi ótta um, að
Þjóðverjar skrifuðu aldrei undir
slíka friðarsamninga.
Augljóst er að ósigur þeirra og
hörmungar verða jafn þungbærar
fyrir það, en hvað verður þá um
sigur Bandamanna? Ef Þjóðverjar
svara skilmálum þeirra og kröfum
á þá leið, að þeir sjái sér ekki
fært að ganga að þeim, þeir geti
ekki borgað alla miljarðanna, þeir
geti ekki látið af hendi löndin og
námurnar, þeir geti ekki borið
verslunar-kúgunina. — Þeir verði
þá að koma sjálfir Bandamenn
með lið sitt, og taka við völdum
og yfirráðum.
Hvernig eiga Bandamenn að ráða
við 100 miljónir Miðveldanna, úr-
vinda og ofstækisfullan lýð, sem
drekkur í sig óstjórnarkenningar
Rússa, og hver á ábyrgð á því
hvernig þetta er og hvernig það
fer? Og hvar eru þá jafnréttis-
kenningar Wilsons?
Svo fór að Clemenceau slakaði
til, og sendi Brockdorff-Rantzau
þau boð, að hann ætti von á full-
trúum Þjóðverja, er hefðu fult um-
boð til þess, að koma fram fyrir
hönd þjóðarinnar. — »Til þess að
semja«, svaraðiBrockdorff-Rantzau.
Clemenceau lét þvi ósvarað.
I sendinefndinni þýsku eru 200
manns. Þeir lögðu af stað 27. apríl
til Versaille og höfðu geysi-mikinn
farangur með sér, þar á meðal
gríðar-mikla skjalakassa. — Þótti
sumum blöðum Þjóðverja nóg um
alla þá viðhöfn, er kostaði fátækl-
Auk þessa má nefna ýmsar
sveppategundir, sem gera stórskaða
á korninu, meðan það er í axinu,
og við geymsluna komast oft smá-
kvikindi ýmisleg í kornhlöðurnar,
sem æxlast ótrúlega fljótt, og skilja
ekkert eftir nema skítinn úr sér
og fræskurnið.
Loks má geta þess, að mjöl
geymist lakar en heilt korn. —
Andar meir, blotnar fyr, myglar
og skemmist.
Mölunin.
Eins og sjá má af þessu getur
kornið oft verið afskaplega mis-
munandi að stærð, útliti og nær-
ingargildi. Kornið á að vera stórt,
langt og gilt, ljóst á litinn, glans-
andi, slétt og ilmandi. En oft er
það lítið og visið, dökkgult eða
jafnvel svart á litinn, hrukkótt og
skorpið.
Alt er matur þegar í magann.
kemur, og eins er alt kallað mjöl,
sem úr myllunum kemur, þó þar
geti verið jafnmikill munur á og
hálmi og úrvalsfæðu. Vitánlega fara
mjölgæðin eftir því, hversu gott
kornið er sem malað er. En mjöl-
gæðin fara líka eftir því, hvernig
kornið er hreinsað og malað,
sigtað og svikið.
Prófessor O. Kellner segir svo í
fóðurfræði sinni:
»Þegar mjöl er keypt verða menn
að vera varkárir og gæta þess ná-
kvæmlega, að í mjölinu séu allir
hlutar kornsins og ekkert annað.
Sé hveiti sigtað úr ogfrátekið, eða
óskildum efnum blandað saman
við, er mjölið svikið. Oft er hismis-
kendur úrgangur malaður og seld-
ur sem mjöl, en hveitið meir og
minna tekið burtu. Bygg, hafrar
og baunamjöl er oft ekkert annað
en hrat. Stundum er mjölið drýgt
með því, að blanda saman við
það allskonar úrgangi frá öðrum
korntegundum, möluðum ögnum
ings þjóðina 100 þúsund marka á
dag.
Dapurlega lýstu blaðamennirnir
þýsku, er í nefndinni voru, við-
tökum þeim, er þeir fengu á Frakk-
landi. Þeim var stranglega bannað
að fara út úr vögnunum alla leið-
ina — og var það ávalt geíið í
skyn, að sú ráðstöfun væri þeim
fyrir bestu, því annars myndi fólk
sem sæi til þeirra, eða næði til
þeirra, eiga bágt með að gæta þess,
að þeir væru gestir Frakklands.
Þeir sáu hér og þar hnefana reidda
álengdar.
Undur hægt rann lestin gegnum
öskugráar sveitir Norður-Frakk-
lands, þar sem eigi stendur steinn
yfir steini eftir stórskota djöful-
ganginn árum saman, þar sem eigi
er hægt að greina nein vegsum-
merki eftir blómlegar borgir og víð-
lenda akra. — Alt þetta bar fyrir
augu þeirra er sátu þögulir og
hugsi — á leið til dóms, fulltrúar
fátæklings-þjóðarinnar, er taldi
eftir hve þeir færu margir til að
borða á landsins kostnað. — Alt