Tíminn - 17.07.1920, Síða 1

Tíminn - 17.07.1920, Síða 1
TIMINN um sextiu blöð á ári koslar tia krónur ár- gangurinn. IV. ár. AFGREIBSLA blaðsins er hjá Guð- geiri Jónssyni, Hverfis- götu 34. Simi 286. Reyhjavík, 17. júlí 1920 28. blað. V enizelos. Enginn núlifandi stjórnmála- maður hefir hafl jafn æfintýra- legan lífsferil og Venizelos forsætis- ráðherra Grikklands og virkilegi valdhafi. Fáir menn hafa átt í jafn- sifeldri baráttu og hann, og enn færri hafa átt jafn-miklum sigrum að fagna. Nú hefir hann bætt við einum sigrinum, sem ef lil vill getur haft liinar viðlækustu afleið- ingar. Við friðarsamningana við Búlg- aríu hlaut Grikkland alla suður- strönd Búlgaríu, svo það ríki er útilokað frá Grikklandshaíl og nú liefir Venizelos náð til handa Grikkjum allri Þrakíu austur að Tshatalska-línunni, og enn fremur eyjunum Imbros, Tenedos, Lem- nos, Samoþrake, Mytilene, Samos og Chios. En ekki var nóg með það, heldur úlvegaði hann Grikk- landi einnig borgina Smyrna með liéraðinu í kring »lil umráða fyrst mn sinn«, en þó með því ákvæði, að eftir fimm ár mælli fara fram þjóðaratkvæðagreiðsla í Smyrna, og ef meiri hlutinn greiðir atkvæði með sameiningu við Grikkland, þá skuli hún fara fram án frekari umsvifa. þannig var hinum slærslu draum- um Grikkja fulinægt, og þegar Venizelos kom heim frá San-Remó fundinum hylti þjóðin hann sem sigurvegara og höfund hins nýja Slór-Grikklauds. En nú kom annað mál lil greina. 1 Litlu-Asíu og Sýrlandi höfðu Tyrkir undir foryslu Mustafa Kemals haíið uppreisn gegn Frökk- um og Eaglendingum. Baudamenn voru harla ófúsir til þess, að leggja út í nýjan leiðangur og nú sá Venizelos sér Ieik á borði. Hann fór á fundi Bandamanna i Hylhc og Boulogne og bauð þeim hjálp sína til þess, að bæla upp- reisnina niður. Lloyd George lók þessu fegins hendi, en Frakkar voru tregir til þess og um fram alt voru ítalir honum andstæðir, því þeir ganga með stóra drauma um nýtt ítalskt ríki við austur- hlula Miðjarðarhafsins. En svo l'óru leikar, að Lloyd George og Venizelos höfðu sitt mál fram. Enda hefir jafnan farið svo síðan að Clemenceau gamli og Tardieu hurfu af leiksviðinu, að á öllum fundum Bandamanna er það vilji Lloyd Georges, sem úrslitunum ræður. Grikkland fékk umboð til þess »að koina á friði i Litlu-Asíu« og tók þegar að senda hersveitir þangað. En svo lítur út, sem þetta umboð hafi verið gefið með held- ur óákveðnum orðum. Kom það greinilega í ljós í ræðu er Lloyd George héll nýlcga í enska þinginu lil þess að verja gerðir sínar. Mun Venizelos hafa gert alt er hann gat til þess, að hafa samningana sem óskýrasta. Þá er betra að hár- loga þá á eftir. Málin slanda þá þannig, að Grikkland heíir lekið á sinar herð- ar allan veg og vanda af því að friða Litlu-Asíu. Frakkar og Eng- lendingar hafa í svipinn dregið sig úl úr leiknum, enda hafa þeir í mörg horn að líla. En það er harla ólíklegl, að Grikkir muni aihcnda Bandamönnum aftur land- ið, ef þeim tekst að sigrast á Mu- stafa Kemal. Þeir stefna greinilega að þvi, að skapa nýtt grískt veldi fyrir austan hafið og ætla að úti- loka Bandamenn ekki síður en aðra keppinauta. Ef þeim verður sigurs auðið á vígvellinum, er ekki ólíklegt, að gamli uppreisnarfor- inginn frá Krít, verði enn sem fyr, slyngari við samningaborðið, en hinir þaulæfðu »diplomatar« Vest- ur-Evrópu, og að það verði Grikk- land, sem mestan hag hefir af hruni hins gamla tyrkneska ríkis. Aðalfundur Sambands íslenskra samvinnufélaga. Fundurinn var settur á Akureyri 2. þ. m. og slóð í þrjá daga. Pétur Jónsson ráðherra, formaður Sam- bandsins, selti fundinn. Einar Árna- son alþm. á Eyrarlandi var fund- arstjóri. Fulltrúar kornu á fundinn frá 22 samviunufélögum og voru alls 34, að meðlaldri stjórn Sambands- ins og framkvæmdasljóra. Auk þess sótlu margir samvinnumenn aðrir fundinn og tóku þátt í um- ræðum. Formaður lagði fram beiðnar frá allmörgum samvinnufélögum um innlöku í sambandið. Voru níu íélög tekin inn á fundinum: Kaupfélag Saurbæinga í Dala- sýslu, Kaupfélag Stykkishólms, Kaupfélag Skaftfellinga í Vík, Kaup- félagið Snæfellsás í Breiðuvík, Kaupfélag Eskifjarðar, Kaupfélag Breiðdæla, Kaupfélagið Drífandi í Vestmannaeyjum, Kaupfélag Gríms- nesinga á Minni-Borg og Kaupfé- lag Austfjarða á Seyðisfirði. Hið síðastnefnda, þá er það hefði full- nægt formsatriði. Auk þessara félaga eru allmörg ný félög sem eru í þann veginn að ganga í Sambandið og var stjórn- inni falið að undirbúa upplöku þeirra. Hallgrímur Kristinsson fram- kvæmdastjóri Iagði fram reikninga Sambandsins fyrir liðið ár og skýrði þá lið fyrir Iið mjög ítar- lega. Létu fundarmenn i ljós ánægju sína yfir rekslrinum og voru allar tillögur sljórnarinnar samþyklar um skifting tekjuafgangs, í sjóði Sambandsins. Framkvæmdastjóri flutti enn- fremur langa og ílarlega skýrslu um starfsemi Sambandsins á liðna árinu. Gerði ljósa grein fyrir þeiin örðugleikum sem Sambandið hefði átt við að búa, einkum um óhag- stæðar og ófullnægjandi skipagöng- ur, lítið húsrúm o. fl., og benti jafnframt á úrræði til bóta og var gerður að hinn besti rómur. Þá gerði framkvæmdastjóri ljósa grein fyrir hinum mikla vexti samvinnufélagsskaparins víðsvegar um land á árinu og þar af leið- andi fjölgun viðskiftamanna Sam- bandsins. Hafði hann markað á stóru landabréfi íslands öll sam- vinnufélög á landinu og málti af því grcinilega sjá hvcrsu slórkosl- legur vöxturinn er. Loks las framkvæmdasljóri upp samandregið yfirlit um efnahag Sambandsdeildanna, sjóðstofnanir og íleira. Framkvæmdasljóri og formaður skýrðu frá menningarslarfsemi Satn- bandsins og gangi samvinnuskóla- málsins á síðasta þingi. Verður samvinnuskólanum og tímaritinu haldið áfram i sama horfi og áð- ur. Enn fremur var samþykt svo- hljóðandi tillaga: Fundurinn telur mjög æskilegt, að fyrirlestrar um samvinnumál séu haldnir víða um land, ef vel hæfur maður, eða menn, geta fengist til þess og greið- ist fé til þess úr menningarsjóði. Starfsmenn Sambandsins voru allir endurkosnir í einu hljóði: Formaður: Pétur Jónsson ráðherra og meðstjórnandi Sigurður Iírist- insson kaupfélagsstjóri á Akureyri, þriðji maður í sljórninni var kos- inn í fyrra, Ingólfur Bjarnarson kaupfélagssljóri i Fjósatungu. Vara- formaður Sigurður Sigfússon kaup- félagssljóri á Húsavík og varameð- stjórnandi Jónas skólastjóri Jóns- son. Endurskoðandi: Ólafur Briem frá Álfgeirsvöllum. Var stjórninni falið að athuga livort ekki væri heppilegt að fjölga mönnum í stjórninni. Framlcvæmdasljóri ílulli erindi um slofnun samvinnubanka, benli á hver nauðsyn bæri lil að Sara- bandið og kaupfélögin hefðu nægi- legt fé lil þess að hrinda áfram ýmsum slórfyrirlækjum, skipakaup- um o. fl. Árlega þyrfti og geysi- mikið fé til reksturs Sambandsins og deilda þess. Gerði hann sér von- ir um að fást mundi nokkurt fé í útlöndum til slíkrar bankaslofn- unar og að alþingi og landsstjórn muni sýna slofnuninni velvilja og sluðning. Að loknum umræðum var eflirfarandi tillaga samþykt: Fundurinn ályktar að skipa 3ja manna nefnd, stjórn og fram- kvæmdasljóra til aðstoðar til þess að gera nauðsynlegar rannsóknir og undirbúning um stofnun banka fyrir samvinnufélögin. Heimilast stjórninni og nefndinni jafnframt að bæta mönnum við í nefndina til aðstoðar, eftir því sem þörf krefur. — Voru í nefndina kosnir: Steingrímur Jónsson sýslumaður, Tryggvi Pórhallsson ritstjóri og Jón bóndi Jónsson í Stóradal. Framkvæmdarstjóri og formaður skýrðu ítarlega frá erfiðleikum þeim sem voru á um skipakaup, sem því hefðu valdið, að enn þá hafði Sambandið ekki ráðist í önnur skipakaup en hlut úr mót- orskipi. Urðu um þetta mál ræki- legar umræður og svo hljóðandi tillaga samþykt: Fundurinn treystir því að stjórn Sambandsins haldi skipakaupamálinu vakandi og sleppi þar engu góðu tækifæri, og skýr- skotar jafnframt til heimildar þeirr- ar sem stjórninni var veitt í því máli á sambandsfundi í fyrra. Enn fremur felur fundurinn sljórnum sambandsdeildanna að gangast fyrir endurnýuðum loforðum um fjárframlög til skipakaupa þegar til kemur. Framkvæmdasljóri skýrði frá hinu geysiháa útsvari sem Sam- bandinu er nú gerl að greiða í Reykjavík og að líkur væru lil að það myndi aukast, nema því að eins að skýrari og rétllátari laga- ákvæði en nú gilda yrðu sett um skattskyldu samvinnufélaga. Urðu út af þessu miklar umræður um skallskyldu samvinnufélaganna. Var að lekum endurtekin samþykt síð- asta aðalfundar, um að krefjast skýrra og ótvíræðra ákvæða um réttlátar skattaálögur á samvinnu- félög eftir eðli þeirra og fyrirkomu- lagi. Sérslaklega væri nauðsynlegl að koma breytingu á löggjöfina um gjöld lil sveita og bæjarfélaga þannig, að þessari kröfu yrði full- nægt. Ennfremur var ályklað að skipa þriggja manna nefnd stjórn- inni til aðstoðar í þessu máli og leita samvinnu við skattamála- nefndina. Voru kosnir í nefndina: Ólafur Briem frá Álfgeirsvöllum, Jónas Jónsson skólastjóri og Pór- ólfur Sigurðsson í Baldursheimi. í sambandi við umræðurnar um þetta mál var eftirfarandi tillaga samþykt: Fundurinn felur sam- bandsstjórninni að bera fram þá kröfu til landsstjórnar og þings að glögg lagaákvæði verði selt um samvinnufélög. Framkvæmdarsljóri hóf umræð- ur um útflutning lifandi fjár, og skýrði frá tilraunum sem gerðar hefðu verið um að fá afnumið að- flutningsbann á lifandi sauðfé frá íslandi lil Englands. Ennfremur var rælt um breyttar kjötverkunar- aðferðir og tillaga samþj'kt: Fund- urinn telur æskilcgt að gerðar séu tilraunir með breytlar kjötverkun- araðferðir og felur sambandsstjórn að hafa forgöngu í þeim málum, á þann hátt sem henni þykir best við horfa um hverja aðferð íyrir sig. Stefán Stefánsson yfirullarmats- maður á Varðgjá gaf mjög fróðlega skýrslu um ullarverkun í hverju | héraði fjórðungsins fyrir sig, um þau 4 ár sem ullarmat hefir farið fram, svo og um hve mikill hluti ullarinnar hefði farið um hendur kaupfélaga. Hefir Tíminn von um að geta síðar birt lesendum sinum það fróðlega yfirlit. Framkvæmdastjóri skýrði ítar- lega frá gangi hrossasölumálsins, verðinu nú og horfum. Gat þess, að Sambandið hefði sent maun til Englands og Danmerkur málinu lil fyrirgreiðslu, og beindi því lil fulllrúa að hvetja menn lieima í héröðum til þess að selja nú hrossin svo sem verða mælti, því að eftir atvikum mætti telja verðið sérstaklega gott, en horíurnar í- skyggilegar um markaðinn á næst- unni. Út af erindi frá Kaupfétagi Ey- firðinga var tillaga samþykt: Fund- urinn telur knýjandi nauðsyn til þess, að Sambandið komi á fót útbúi á Akureyri, sem norðlensku sambandsdeildirnar gætu snúið sér til í ýmsum efnum, og felur stjórn- inni, að koma því máli til fram- kvæmdar, svo fijólt sem lcostur er á. Framkvæmdastjóri skýrði nauð- synina á slofnun lífeyrissjóðs fyrir starfsmenn samvinnufélaga og var tillaga samþykt: Fundurinn felur stjórn Sambandsins, að íhuga slofn- un lífeyrissjóðs fyrir slarfsmenn samvinnufélaga og leggja fyrir næsla aðalfund lillögur sínar um það mál. Framkvæmdastjóri hóf umræður um fóðurbætiskaup og var tillaga samþykt: Fundurinn felur stjórn Sambandsins að leita fyrir sér um kaup á kraftfóðri utan lands og innan og gefa sambandsdcildun- um kost á því, ef fáanlegt er með aðgengilegum kjörum, Enn fremur að rannsaka í samráði við Bún- aðarfélag íslands, hvort eigi væri liltækilegl, að stofna verksmiðju til að vinna innlendan fóðurbæli. Sigurður Sigurðsson forseti Bún- aðarfélagsins lók þáll í umræðun- um. Stjórninni var falið að ákveða inngöngvxeyri nýrra deilda. Næsli aðalfundur var ákvcðinn i Reykjavik. Að síðuslu voru úrskurðaðir ferðakoslnaðarreikningar fnlltrúa. Fundurinn fór að öllu prýðilega fram. Mætti það helst til lýta finna, að tírninn var of stuttur og því varð að hraða afgreiðslu málanna helst til mikið. Mun úr því reynt að bæta á næsta fundi. Samvinna framkvæmdastjóra, stjórnar og fundarins var hin allra besta, og létu fulltrúar æ í ljós þakklæti sitt og fullkoinið traust til framkvæmdasljóra og stjórnar. Pað ríkti framsóknarandi á fund- inum og sigurvissa um framtíð samvinnufélaganna, þrátl fyrrr hið iskyggilega útlit, sem nú cr. Pað ríkti fullkomin samhcldni og ein- ing á fundinum um öll mál. Þá er fundi var slitið þáðu íundarmenn boð frá Ræklunar- félagi Norðurlands um, að skoða hina prýðilegu gróðrarstöð þess og trjágarðinn sunnan við kirkj- una á Akureyri, og munu allir hafa haft hina mestu unun af að sjá þá dásamlegu grósku í skógin- um. í trjágarðinum, sem vera mun fegurstur bletlur á íslandi, af manna höndum gerður, ávarpaði Slefán Slefánsson skólameistari og for- maður Ræktunarfélagsins, fundar- menn með snjallri ræðu og ein- Jægum árnaðarorðum og hvatning- ar, en Ilallgrímur Krislinsson hafði orð fyrir fundarmönnum til þakltar. Samanburður, Samband íslenskra sainvinnufé- laga er orðið riki í ríkinu, stórt og voldugt ríki. Það er orðin öfl- ugasta stofnunin innan vóbanda hius íslenska þjóðfélags, sú er ræður yfir mesturn afurðum, hefir milli handa mjög mikið fjármagn á íslenskan mælikvarða, er lang- stærsta verslunin á íslandi, með sterku skipulagi og í mjög mörgum sveitum landsins eru langsamlega flestir atvinnurekendur viðskifta- menn hennar, nálega að öllu leyli. Engin ein slofun á landinu er eins sambærileg við sjálft þjóðfélagið. Enginn fundur er eins sambæri- legur alþingi og aðalfundur S. I. S. Pað er fróðlegt að bera þessar tvær samkomur saman og afstöð- una til stjórnanna. Sambandssljórnin er sterk sljórn með hið öruggasta og eindregnasta fylgi að baki sér. Hún gelur fyrir- fram gengið út frá hinu fylsla fylgi við sérhvert gott málefni sem hún ber fram. Hún er því órög og ó- hikandi um alla framgirni og ný- breytni. Hún veit það að liún fær stuðning og þakkir fj'rir. Félags- rnenn vila það, að sterk sljórn er nauðsynleg til þess að geta haft góða stjórn. Peir láta því stjórnina ráða óhikað. Þeir vila að hún hefir svo miklu betri aðstöðu um að sjá hvað gcra skuli. Vcrkaskifting stjórnar og aðalfundar er skýr og ljós. Stjórnin hefir aðalfram- kvæmdavaldið og frumkvæðið, meðan hún situr. Aðalfundar er að styðja stjórn kröfluglega, eða skipa nýja ella, og lej'sa af heudi það eflirlit sem er undirslöðualriði samvinnufélagsskaparins. — Afleið- ingar þessa góða skipulags eru farsæl framsókn, hiklaus og ó- hvarflandi, trygging bæði í nútið og framtið uin goll gengi fyrir fé- lagsskapinn, að svo niiklu leyti sem golt skipulag getur í lé látið. Pví að það gruudvallasl á gagu- kvæmu trausti og er i framkvæmd-

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.