Tíminn - 27.11.1920, Page 3

Tíminn - 27.11.1920, Page 3
T t M I N N 181 Samvinnuskólinn 1921-1922. Inntökuskilyrði s Nemendur, sem hafa í hyggju að vera í Samvinnuskólanum veíurinn 1921—’22 verða að uppfylla eftirfarandi skilyrði við inn- tökupróf: 1. Skrita læsilega rithönd. Geta gert nokkurn veginn skipulega rit- gerð um fengið efni. Hafa numið málfræði Halldórs Briem, síð- ustu útgáfuna. 2. Hafa lesið Kenslubók í íslandssögu, eftir Jón J. Aðils, en i mann- kynssögu lienslubók eftir Pál Melsteð eða eftir Þorleif H. Bjarnason. 3. Hafa numið Landafræði Karls F'innbogasonar. 4. Hafa lesið, undir handleiðslu kennara, bæði heftin af Kenslubók í dönsku, eftir Jón Ófeigsson, og Enskunámsbók Geirs Zoéga. Hafa gert skriflegu æfingarnar í þessum kenslubókum. 5. Vera leiknir i að reikna brot og tugabrot. 6. Hver nemandi verður að hafa fjárhaldsmann, búseltan í Reykja- vík eða þar í grend, sem sljórn skólans tekur gildan. Aths. Það er mjög óráðlegt, að hugsa til að sækja skólann, nema fyrir þá, sem eru vissir um að uppfylla þessi skilyrði. Reykja- vík er nú orðin of dýr staður til að stunda þar það, sem nema má hvar sem er annarsstaðar á landinu. Inntöku í skólanu fá konur jafnt sem karlar. Þeir, sem ekki kæra sig um að taka verslunarpróf, fá kenslu í bókmenlasögu og félagsfræði, í stað þess sem þeir fella niður i námsgreinum sem lúta að verslun. — Kenslugjald er nú 100 kr.-fyrir hvern nemanda. Reykjavík. 20. nóv. 1920. Jónas Jónsson. segja, um hvað sem hann var að yrkja. Eg ætla að leyfa mér að lúka þessum minningarorðum með nokkrum línum, sem eg ritaði í Norðurland, þegar 1. bindið af Ijóðasafni hans kom út — áður en hann fluttist úr hinu hrörlega kothýsi, sem fram að þeim tíma hafði verið heimili lians öll árin á Akureyri. Eg veit það vel, að margt hefir um sira Matthías verið sagt, miklu betra og snjallara. En eg tek þessar línur hér upp af því að mér er kunnugt um, að síra Matthias gladdist afþeim. Og eg held, að þær séu sannar. Þær eru þessar: »Benda má á ýmislegt, sem sum- um öðrum skáldum lætur betur en Malth. Jochumssyni. Enginn er öllum fremri í öllu. Tit eru þau skáld, til dæmis að taka, sem læt- ur miklu betur en honum að yrkja um náttúrufegurð þessa lands. Til eru þau skáld, sem leggja meiri stund en hann á það að láta orðin svara sem nákvæmast til hugsan- anna. Til eru þau skáld, sem hafa meira Iag á því en hann að gera grein fyrir hugsunum sínum í fá- um, kjarnmiklum orðum. M. J. er eins farið og auðmanni, sem ekki veit aura sinna tal, á svo mikið af gimsteinum, að liann hirðir ekki um að slípa þá alla. Það er hægð- arleikur að finna hrufurnar fyrir þá, sein gera sér í hugarlund, að eftir þeim cigi skáldin að meta — fyrir þá, með öðrum orðum, sem eiga álika inikið erindi inn i heim skáldskaparins eins og hundar í kirkju. »Yfirlcitt má segja, að þar sem stra Matthias nýtur sín best, sé yrkisefni hans hin mestu og vanda- sömustu vafamál mannsandans. Hvernig er stöðu mannkynsins hátlað í þessari veröld? Hvað er það, sem gefur manninmn og mannlífinu gildi? Hvernig er sam- baud mannsins við guð? Ekkert slcáld vort hefir haft háleitara hugsunarlíf á boðstólum við oss. Ekkert skáld vort hefir verið jafn- gagntekið af hinum sönnu stór- málum mannsandans. Hann býður oss venjulega í kirkju — ekki þrönga sveitakirkju, heldur himin- háa dómkirkju mannlífsins, þar sem svo hátt er undir loftið, að vér eygjum það naumast og menn- irnir verða að dvergum í hinum endanum. Stórkostlegri mun er ekki auðvelt að hugsa sér en þann, sem er á því stórhýsi hugsjónanna, er Matth. Joehumsson býður þjóð sinni inn í, og kumbalda þeim, er hann hefir sjálfur orðið að hafast við í með fjölskyldu sinni«. Einar H. Kvaran. Kunni hann mér frá mörgu að segja, en gerði það sjaldan ótil- kvaddur. Fyrir striðið var fjöldi Þjóðverja í Belgíu. Var Belgum fremur vel til þeirra og þýsku þjóðarinnar. Áttu þeir sé einskis ilis von úr þeirri átt, jafnvel þólt til styrjaldar drægi milli Þjóðverja og Frakka, sem búist var við. Og ef Þjóðverj- ar hefðu ekki ráðist inn i Belgíu er sennilegt að þeir hefðu haft samhygð meiri hluta belgisku þjóð- arinnar. Stríðið er ekki annað en strið, og úr því það var hafið, tjáir ekkiv að fást um það, sem gert er með hernaðartakmark fyrir augum. En mörg spellvirki voru framin að þarflausu, og þau svíða sárast. Þarf engann að furða þótt Belgir kviðu komu Þjóðverja og óttuðust þá. En það gátu Þjóð- verjar ekki skilið. Undruðust þeir það og gramdist, er þeir urðu þess vísir. Fylgdu þeim þá jafnan rán, brennur og morð. Mest kvað að þvi í smáþorpum. Þjóðverjar voru mjög fýknir í vín og var leitað að því í ölluin smugum sem hugsanlegt var að það væri falið. Ef þeim var fengið þaö, guldu þeir fyrir eftir eigin geðþótta og var það lítið betra en ekkert, en mestu var þó stolið. Þegar þeir höfðu náð þorpum og borgum á sitt vald tóku þeir að Frá útlöndum. Atkvæðamunur við forsetakosn- inguna í Bandaríkjunum varð geisi- mikill. Voru 344 kjörmenn kosnir sem fylgja Harding, enn ekki nema 149 sem fylgdu Cox. Bryan utan- ríkisráðherra fyrverandi skorar á Wilson að leggja niður völd þegar. — Við alkvæðagreiðslu kola- námumannanna ensku, um það hvort taka bæri miðlunartillögu stjórnarinnar voru 338045 með, en 346000 á móti, en til þess að verkfallinu væri haldið áfram þurftu tveir þriðju hlular atkvæð- anna að vera á móli miðluninni. — Japanir hafa mótmælt samn- ingum þeim sem rússneska stjórnin liefir gert við auðmenn í Banda- ríkjunum um sérrétiindi i Síberíu. — Frakkar og Englendingar lelj- ast nú orðnir ásáttir um hernaðar- skaðabæturnar. — Langflestir námaeigendur og rafurmagnsverksmiðja á Þýskalandi hafa rnyndað með sér öflugan hring, bæði í fjárhagslegu og pólit- isku augnamiði. Eru samningarnir um þetta gerðir til 80 ára. Hugo Stinnes, einn af mestu auðmönn- um Þýskalands og aðsópsmikill á politiska sviðinu, er aðalforkólfur þessarar hringmyndunar. — Dregur æ til meiri fjandskap- ar milli hins gamla alþjóðasam- bands jafnaðarmanna — sem kallað er 2. alþjóðabandalagið — og al- þjóðabandalags þess sem Bolche- wickar hafa stofnað og kallað er 3. alþjóðabandalagið. Hafa Bolche- wickar kallað 2. alþjóðasambandið hinn versla óvin verkalýðsins og öðrum verri nöfnum. Nú hefir framkvæmdaráð 2. alþjóðasam- bandsins gefið út ávarp til jafnaðar- manna í öllum löndum og kemst meðal annars svo að orði: »Vér sökum foringja Bolchewicka um það, að kenningar þeirra hafi sið- spillandi áhrif á verkamennina, að þeir fótum troði óskir og vilja rússnesku þjóðarinnar og setji ein- ræðisstjórn i stað frjálsrar lýð- stjórnar og beiti hervaldi til þess. Kenningar Bolchewicka bj'ggjast á ofbeldi og ófriði. Ilin sanna jafn- aðarstefna sigri«. — Wrangel hershöfðiugi virðist hafa beðið úrslitaósigur fyrir Bolchewickum. — Má svo að orði kveða að borgarastyrjöld sé hafin á írlandi. Sinn Feinar fremja launmorð á lögregluþjónum en lögreglan lætur brenna hús til hefnda og hefir brent tvær borgir til kaldra kola. Sinn Feinar i Ameríku krefjast þess af írlandsráðherrauum, Sir brenna og eyddu þannig fjölda húsa. í litlum þorpum voru fáir her- menn lálnir eftir til gæslu. Bar þá oft við að safnað var saman öll- karlmönnum sem náðist til — þólt ekki væru hermenn — á aldrinum frá 16—60 ára. Voru þeir látnir haldast í hendur utan um einhverja af stærri byggingum, oftast kirkj- una. Siðan var þriöji hver maður skolinn. í einu þorpi voru allir íbúarnir drepnir, sem ekki hepnaðist að komast undan á flótla. Fárra daga gamall hvítvoðungur og örvasa gamalmenni, alt myrt. Oftast lauk kunningi minn máli sínu á þessa leið: Það er þýðing- arlaust að eg segi yður frá stríðinu. Þér liafið samt sem á&ur enga hugmynd um það, hvað stríð er. Það veit aðeins sá, sem reynir. Og sælir eruð þér og aðrir, sem ekki hafið fengið þá reynslu. Merkileeau fyrirleslur hélt Einar H. Kvaran, í Sálarrannsókn- arfélaginu, á fimtudagskvöldið (18. þ. m.) og var um dönsku kirkjuua og spíritismann. Kemur hann að sjálfsögðu út í »Morgni«. Hamar Greenwood, að hann láti manndrápin hætta á írlandi, ella segjast þeir munu dtepa þrjá Eng- lendinga í Bandaríkjunum fyrir hvern íra sem drepinn er. Green- wood hefir í hótunum um að leggja hafubann á írland. Sinn Feinar stöðva allar járnbraularlestir sem flytja enska hermenn. — Fundur berklaveikislækna verður háður í Stokkhólmi í sumar. — Austurríki, Búlgaría, Perú og Bolivíazhafa sótl um inngöngu í þjóðbandalagið. — Kolaverðið enska fyrir næsta ár liefir verið ákveðið á kauphöil- inni í Cardiff 90 —100 shillings á smálest. — Á stórum svæðurn Finnlands talar mikill meiri hluti fólksins sænsku. Ilefir þjóðþing þessara sænsku héraða samþykt grund- vallarlagafrumvarp um sérstakt bandalag sænsku héraðanna og hafi þau víðtæka sjálfstjórn. — Á tveggja ára afmæli vopna- hlésins var óþektur enskur her- maður grafinn upp og jarðsettur í Westminster Abbey. Frakkar jarð- settu óþektan franskan hermann undir sigurboganum í París. Samtímis var hjarta Gambetta — þjóðhetjunnar frá 1871 — flutt til Pantheon, til minningar um 50 6ra afmæli franska lýðveldisins. — Knut Hamsum hefir fengið bókmentaverðlaun Nóbels fyrir árið 1920, en Svisslendiugur, Carl Sgitteler fyrir árið 1919. Eðlisfræðis- verðlaunin hefir fengið Bretenil, forstöðumaður alþjóða rr..áls og vogarskrifstofunnar. — Einn af helstu þingmönnum Norðmanna, Castberg, lét þau orð falla i ræðu í norska þinginu, að asenski konungurinn hafi um tíma verið því mjög fylgjandi að Svíar gengu í ófriðinn með Þjóðverjum. Hafa þessi ummæli, sem vera munu fullkomlega sönn, vakið feiknn mikið umtal í Noregi og Sviþjóð. Taka flest norsku blöðin í þann slrenginn að harma það að slík ummæli skuli hafa fallið. Er Castberg einn þeirra manna sem mótfallinn er mjög nánu sam- bandi Norðurlanda og í sambandi við það mál rnuuu orðin hafa fallið. — Vopnahlé er samið milli Armeniumanna og Tyrkja. Er talið að tyrkneski uppreistarflokkurinn hafi haft styrk frá Rússum. — Því hefir verið við brugðið hversu grimm afturhaldsstjórn rikir á Ungverjalandi. Nú hefir almenningsálitið knúð stjórnina til að láta handtaka 700 manns, úr herforingjaflokknum, sem harðast hefir gengið fram i ofbeldisverk- unum. — Iðnaðarvörur falla i verði i Canada. Hveitibirgðirnar eru sagðar þrisvar sinnum meiri en í fyrra og hljóti verðlækkun að standa fyrir dyrum. — Foch marskálkur, ætlar að fara í ferðalag um Bandarlkin. Er búist við að það verði hin mesta siguríör. Á striðsárunum tóku Rússar um 24 milljónir sterlingpunda í gulli frá Rúmeniu og fluttu til Rússlands. Er rnælt að rússneska stjórnin bjóðist nú til að skila þessu fé aftur. — Tiu byltingarmenu hafa verið handteknir i Vinarborg og sakfeldir um að hafa ætlað að sprengja í loft upp eiua stærstu brúna yfir Dóná. — Steinlagðar götur og gang- stéttir í Nev York eru 11007 enskar mílur á lengd. — Cleinenceau gamli er á ferða- lagi sér til hressingar suður á Java. Er mælt að hann meöal annars stundi þar tígrisdýraveiðar, en eins og kunnugt er, hefir hann sjálfur verið kallaður lígrisdýrið. — For- setisráðherrann i Áslraliu hefir boðið Clemenceau að koma suður þangað, en hann hefir hafnað því boði. — Japanar hafa ákveðið að frá árinu 1922 skuli skólaskyldualdur- inn verða 8 ár, í slað 6 ára sem nú er. — Lálinn er nýlega austurriskur prófessor að nafni Max Margules, einhver frægasti • veðurfræðingur heimsins. Hann dó af mutarskorti. Hafði sáralítil eftirlaun, en vildi ekki kvarta. — Verð á smjöri i Danmörku er orðið kr. 8,02 fyrir kg. — Neergaard forsætisráðherra Dr.na flytur lagafrumvarp um að konur fái öll sömu réttindi og karlar til embælta, bæði í þjónustu ríkisins og bæjarfélaga. — Konungshjónin dönsku ætla í ferðalag til Englands, Frakklands og Belgíu, um næstu mánaðarmót. Mun eiga að færa Bandamönnum þakkir fyrir Suður Jótland. — Ákveðið er að járnbraular- verkfall hefjist í Noregi hinn fyrsta næsta mánaöar, út af ágreining um launakröfur. — Bolchewickar hafa lekið borg- ina Sebastopol á Krímskaga og lýst þar yfir stofnun ráðstjórnar. Er Wrangel hershöfðingi þar meö alveg úr sögunni og er hann sagður flúinn til Miklagarðs. — Löven barón, sá er var á ferð hér á landi í sumar, leggur það til að Svíar sendi hingaö ræðismann, að komið verði á föstum skipaferðum milli landanna og fiskiveiðar Svía auknar hér við land. — Þing þjóðbandalagsins liefir verið selt í Genf á Svisslandi. Voru staddir við þingsetninguna fulltrúar frá 41 riki. — Mikil og óvænt tíðindi berast frá Grikklandi. Almennar kosn- ingar hafa fariö þar fram, vegna fráfalls konungs. Eru orðin kunn úrslitin, nema af atkvæðagreiðslu hersins og hefir Venizelos beðið hinn mesta ósigur. Af fjdgismönn- um hans hafa ekki nema 118 náð lcosningu en 250 af fylgismönnum Konstantíns, hins afsetta konungs. Venizelos er flúinn úr landi, lil Frakklands. ^OTgin @ilífa eftir ail iHainð. (Jm mig, mundi eigingirnin vera meiri en nokkurs annars. Ef eg veitti viðtöku boði yðar mundi eg álíta sjálfan mig hinn eigingjarn- asta mann í gjörvöllum heiminum; eg gæti ekki varið slíka breytni, eg mundi telja hana glæp. Ástmey mín er af tignum ættum, lifir við skraut og dýrð — en eg er fátækur, af frjálsum vilja, og verð því æ fátækur, föðurlaus, móðurlaus, al- inn upp sem munaðarleysingi, á ekki einu sinnirfiafn, sem eg megi kalla mitt eigið. Þetta er fingur Guðs, bending um að ekkert jarð- neskt band eigi að halda mér frá því að lielga fjöldanum líf mitt. Eg liefi líu ár rækt það starf sem forsjónin hefir bent mér á. Afleið- ingarnar? Eg er fátækur maður, úrhrak, maður sem hvenær sem er verður að vera reiðubúinn að vinna það verk sem eg hefi tekist á hendur — æltingja og vinalaus, gleðivana og ástar, einmana. Má slíkur maður dirfast að biðja slíka konu, að bindast þessum örlögum — skifta á ríkdómi sínum og fátækt hans, gnægð sinni og þjáningum hans? Nei! — Og, að auki! Hver er sú kona sem megnaði slíkt? Konurnar geta fórnað, verið trj'ggar, sannar, en — neyðið mig ekki til að segja það sem eg vil láta ósagt — konurnar elska skraut og velliðan, þeim hryllir við eymd og fátækt og öllum slíkum óþæg- indum. Og það er eðlilegt. Varð- veiti forsjónin þær gegn þeim þrengingum sem mennirnir einir geta borið ! En þetta er þó óviðkomandi þeirri aðalliindrun sem skilur mig æ frá ástmey ininni. Eg bið yður um að hlífa mér við fleiri skýr- ingum. Trúið mér að ákvörðunin er órjúfandi, einmilt hennar vegna. Sé því svo varið — eins og þér segið — að hún elski mig, þótt eg hafi engan réll til að trúa því, þá er mér enn sárara að hugsa um þann sársauka sem skilnaðurinn kann að valda benni.En hún er sterk og djörf, hún er dóllir föður síns! Eg reiði mig á hreisti hennar og æsku, og eg ætla að vona að þau tækifæri, sem lífið hefir þeim að bjóða sem eru svo fagrir og gáf- aðir, muni afmá þá skammvinnu sorg sem af þessu stafar. í Guðsfriði. Séuð þér æ í hendi Guðs. D. P. S. Eg ótlast ekki M. Það er einungis ein í Rómaborg, sem gæti borið vitni gegn mér í þessu máli og henni treysti eg meðan rennur blóð í æðum«. X. Þingsalurinu var orðin alskip- aður þegar kl. tvö daginn eftir. Hásælið hafði verið lekið burtu og var sæti forseta komið í stað- inn. Flestir þingmanna voru komnir í sæti sín. Þegar forsætirráðherra kom var honum tekið með gleði-

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.