Tíminn - 08.03.1924, Blaðsíða 4

Tíminn - 08.03.1924, Blaðsíða 4
40 T 1 M I N N öllu hugleiknara að espa sem flesta gegn porv. heldur en að þvo bletti af sæmd þeirra manna, er hann þykist vera að verja. þorv. gerir það sjálfur betur. Hann segir, að það hafi verið aldarháttur, að heldri menn tækju sér neðan í því, og hafi það því lítt rýrt virðingu þeirra. þetta er satt, og það skilja allir, og sýnir um leið, að þorv. er ekki að leitast við að ófrægja mennina. Blettir af öðru tægi, sem höf. tínir til, eru ekki heldur allir stórir. þorv. segir um einn maxm, að hann hafi „skælt sig“ um leið og hann kastaði fram ónotaspum- ingu. Höf. tínir þetta orð í illyrða- safnið, en hefir þó tæplega þótt það nógu meiðandi, og breytir því svo í verri útgáfunni og setur þar: ,afskræmdi andlitið*. Auðvitað eru orð þorv. öll slitin úr sambandi og höf. setur þau í umgjörð og leggur þau út á versta veg. Með þeirri að- ferð er hægt að gera græskulaus gamanyrði að svörtu níði. það mætti æra óstöðugan að eltast við allan upptíning höfundarins. Ef einhver vill hafa fyrir að bera saman bók þorv. og grein höf., þá getur hann sjálfur dæmt um muninn. Hinum vil eg sýna eitt dæmi. Frh. ---o-- Alþingí. Efri deild. Allsherjamefnd hefir klofnað um stjórnarskrána. Minni hlutinn (J. J.) vill aðeins eina breytingu, þing annaðhvort ár. Telur einsætt, að ef snúist sé að því einu, megi koma breytingunni á. Enda sé það hin eina breyting, sem sparar fé og kjósendur óska eftir. Hætta sé á að málið tefjist og strandi eins og í fyrra, ef smáfleygum sé bætt inn í, sem þingmenn og þjóðin deila mjög um. Meiri hlutinn (J. M. og E. P.) neita þessu samkomulagi, halda fast við fleyga sína. Vilja þeir auka embættisvaldið og minka vald þjóðarinnar um fram- kvæmd mála, með því að láta fasta embættismenn í stjómarráðinu hafa meðferð málanna á hendi und- ir einni „toppfígúru“, sem kjós- endur geta skift um. Jafnframt vill nefndin velja landkjörna til 12 ára og kjördæmakosna til 6 ára. Með þessu minkar enn vald og áhrif alþjóðar yfir málum sínum. Auðveldara fyrir spillingaröflin, einkum erlent og innlent peninga- vald, að kúga þjóðarviljann. Óhlut- vandir menn, sem komist hafa á Hingað til hefir ísl. krónan stað- ið í föstu verðhlutfalli við danska krónu og fallið með henni. Eg þyk- ist hafa bent á ástæðurnar fyrir fallinu nógu skýrt, til að allir skilji að gerólíkar ástæður em fyrir hendi. í Danmörku hefir stærsti bankinn skapað mörg hundruð miljón króna óréttmætan kaup- kraft og dreift honum víða um heim. þetta sást fyrir V/% ári síð- an, en ennþá er ekki búið að af- skrifa nándar nærri alt tapið, og margar miljónir em enn ógreidd- ar, sem standa í beinu sambandi við þá peninga, sem seðlabankinn þurfti beinlínis að prenta til að geta greitt þær 100 miljónir kr., sem lentu í þeirri ógnarhít. 1 Nor- egi hefir hver bankinn á fætur öðr- um farið á höfuðið. ísland hefir tapað nokkru, en á þeim góðu ár- um, sem síðan hafa komið, er mik- ið unnið inn, og að minsta kosti er nú komið alt það versta í ljós. Sumir hafa viljað kenna lággengi norsku og dönsku krónunnar mark- aðsleysi t. d. fyrir skip Norð- manna. Slíkt er firra, því ef ekki er eytt meiru en aflað er, hversu lítið sem það kann að vera, getur ekki myndast meiri eftirspurn en framboð, og það ákveður gengið. Svíþjóð hefir einnig mist báða að- almarkaði sína, Rússland og þýskaland, þó steig krónan upp í gullverð fyrir ári síðan, en er nú milli 98—100 gullaura, enda hafa þing með slíkum meðölum, geta lengi og í næði framið sína góðu gerninga. Dugandi þingmenn, sem starfa í samræmi við heill og hags- muni landsins, þurfa ekki að ótt- ast dóm þroskaðra kjósenda. Breyting íhaldsins miðar þess- vegna öll að því, að auka skrif- stofuvaldið, minka aðhald kjósenda á þingmenn, og deyfa stjómmála- áhugann. þessum gæðum ætlar embættis- og eftirlaunavaldið að læða inn í stjórnarskrárbreytingu, með hinni gömlu tillögu Tímans um þing annaðhvort ár. Hörð snerra varð í Ed. milli Framsóknar og íhaldsins um em- bætti Bjama frá Vogi. Töluðu í því máli annarsvegar: Einar á Eyrar- landi, Ingvar Pálmason og Jónas Jónsson, en á móti: J. M., Jóh. Jóh. og sr. Eggert. Tillaga frá Fram- sknarmönnum var að leggja niður embætti Bjarna við háskólann, en flytja hann að mentaskólanum, en rýma þar burtu einhverjum kenn- ara, sem stjórn J. M. hefir sett á full embættislaun, án samþykkis þingsins. Með þessu hefðu sparast alveg eins manns laun. Tillagan var studd með því, að Bjarni hafi verið sviftur starfi við mentaskól- ann af pólitiskum ástæðum. þess- vegna hafi þingið 1914 búið til handa honum embætti við háskól- ann, þó að þess væri ekki þörf, til að bæta fyrir gamalt misrétti. Frá byrjun hafi almannarómurinn haft óbeit á þessu starfi. Frv. leysti hnútinn. Lagði niður embættið við háskólann, sem aldreí hefði átt að stofna, en færði Bjarna að menta- skólanum, þar sem hann hefði átt að vera kennari. J. M. hét á íhaldið að drepa þetta frv. strax. Fylgdi honum öll hjörðin: Ingibjörg, B. Kr., Jóh. Jóh., H. St., sr. Eggert og Vestmannaeyingurinn. Sig. Egg. og Hjörtur veittu Bjarna sama vígsgengi. Stuðningsmenn Bjama eru glaðir yfir þessu og sjá nú trygt, að ekki verði starf hans lagt niður á þessu þingi. Allur íhaldsflokkur Ed. flytur frv. um að prenta ekki þingræður. Telja með því sparast 20 þús. kr. Bent hefir verið á, að ef tveir af flutningsmönnunum, B. Kr. og J. M. gæfu efltirlaun sín til hina fá- tæka fósturlanda, myndi það lang- drægt hrökka fyrir þessum út- gjöldum. Ennfremur mundu miss- irislaun E. Claessens, sem J. M. samdi um við þennan bankastjóra, hrökkva fyrir ársútgáfu. „Full- valda“ ríkið, sem svo mjög hefir glamrað um sjálfstæði sitt, ætlar að leggja niður að birta skýrslu um lánveitingar verið í hófi þar. Alveg er rangt að blanda sam- an þessu óréttmæta kaupmagni, sem kemur af verðbreytingu og verðhruni, við það, sem sumir héldu fram fyrir nokkrum árum, að kaupgeta almennings þyrfti að minka. Slíkt er fjarstæða. Eu óréttmætt kaupmagn verður að hverfa, til að kaupgeta almennings geti aukist. Eg hefi séð of mikið af áhrifum lággengisins í þýskalandi og Austurríki, þar sem verkamenn- irnir voru orðnir svo magnlausir af illri fæðu, að vinnuafl þeirra varð dýrara en hollenskra og danskra, þó þeir fengju aðeins fjórðung kaups við þá, að eg kann fyllilega að meta hvílíkur fjársjóður er í duglegum starfsmönnum. Einnig hefi eg séð í þeim löndum of mörg börn, sem höfðu mist sjónina eða höfðu kengbognar’fætur og stökk- ar tennur, af of fábreyttri lífefna- lausn. 1 samanburði við slíkt hörm- ungarástand er heilbrigði íslensku þjóðarinnar ómetanlegur fjársjóð- ur. 1 lággenginu er falin dauða- hætta fyrir menn og þjóðir. Reynsla þýskalands og Austur- ríkis ætti að verða okkur til við- vörunar. Enn er hægt að bjarga þjóðinni, ef karlmannlega er tek- ið í strenginn. Berlín, í desember 1923. Helgi P. Briem. ----o----- gerðir fulltrúa sinna. En ráðgef- andi þing frá 1845—74, og þing sem var háð dönsku neitunarvaldi í önnur 30 ár, gat gefið út sín þing- tíðindi, og óttaðist ekki að láta kjósendur sjá, hverju fram fór í þinginu. Framsóknarmenn báru enn fram tvær þingsályktunartillögur. Aðra um að skipa spamaðarnefnd. Hina um að flytja skrifstofur landsins í Landsbankahúsið. Fyrir sparnað- amefnd var mælt á þá leið, að al- menn óánægja væri með, hve mik- ið eyddist af landsfé, einkum til starfsmanna í Rvík. Sparnaðar- nefnd gæti gert tillögur um ýmis- legt því viðkomandi, sem hægt væri að framkvæma nú í vetur. þar að auki gæti hún gert tillög- ur um starf nefnda milli þinga. Myndi þar heppilegast að hugsa sér 4—5 nefndir, og að flokkarnir legðu til ólaunaða menn í nefndir þessar. Gæti ein nefndin haft til meðferðar heilbrigðismál, önnur kenslumál, þriðja um skipun dóm- ara og umboðsvalds, fjórða um kirkjumál, og fimta um póst- og símamál. J. M. þótti ískyggilegt að samþykkja tillöguna undir eins. Vildi láta rannsaka í nefnd þennan ískyggilega sparnað, og verður það gert. Enn meiri mótstöðu mætti tillag an um að flytja skrifstoíur lands- ins í hús, sem landið á. Með því mæltu: Guðm. Ól. og J. J., en á móti: J. M., Jóh. Jóh. og B. Kr. Landið hefir nú til umráða feikna- mikið húsrúm á 3. og 4. hæð í Landsbankahúsinu. Sömuleiðis á efstu hæð í Pósthúsinu, og eitt timburhús í miðbænum, sem lands- sjóður hefir fengið upp í skuld. Til- lagan gekk út á flytja skrifstofur bæjarfógeta, lögreglustjóra, skatt- stjóra, vegamálastjóra, vitamála- stjóra, húsameistara og veðurfræð- ings. Flestar þessar skrifstofur búa við erfiðan leigumála, í einka- húsum forstöðumannanna. Jón Hermannsson, mágur sr. Eggerts, hefir t. d. í mörg ár fengið 6 þús. kr. ársleigu fyrir neðrihæð í timb- urhúsi, sem varla hefir kostað meira en 12 þús. kr. upprunalega. Jóh. Jóh. játaði, að hann vildi ógjarnan fara. það væri svo erfitt að ganga upp á 3. loft í bankan- um og engin lyftivél. Sagði órann- sakað mál, hvort húsrúmið væri hæíilegt fyrir þá skrifstofu. Af hálfu Framsóknar var þá stungið upp á að vísa málinu til nefndar, sem Jóh. Jóh. er formaður í, og að hún skyldi framkvæma rannsókn- ina. En H. St. forseti sá, að þetta gæti verið hættulegt fyrir hinn góða málstað þeirra, sem leigja landinu skrifstofur. Bar því fyrst upp tillögu frá J. M. um að eyða málinu. Var hún samþykt með öll- um atkvæðum Mbl.manna móti 5 Framsóknarmönnum. Væntanlega njóta forstöðumenn skrifstofanna enn þeirra hlunninda út þetta kjör- tímabil, sem þeir hafa haft hing- að til. Og ef Ingibjörg og Jón geta framlengt umboð sitt, svo að það verði 12 ár, má gera ráð fyrir, að þau haldi „sparnaðinum" við um mörg ár enn. Neðri deild. þingmenn Reykvíkinga flytja frv. um brunatryggingar í Reykja- vík, um ný kosningalög við bæjar- stjórnar- og borgarstjórakosningar í Reykjavík og um bæjargjöld í Reykjavík. Hefir síðasttalda frv. orðið mikið deilumál innan bæjar- ins. — Jakob Möller og Ásgeir Ás- geirsson flytja þingsályktunar- tillögu um að skora á landsstjórn- ina að reyna með samningum að fá Sigurð Nordal prófessor til að halda embætti sínu við háskólann. — þórarinn Jónsson flytur frv. um ákvörðun vinnutíma á skrifstofum ríkisins, að hann skuli vera minst 8 klukkutímar á dag. Mætti af þessu frv. verða mikið gagn ef það yrði að lögum. Mun Framsóknar- flokkurinn styðja frv. þetta í einu hljóði. — þórarinn Jónsson, Jör- undur Brynjólfsson o. fl. flytja frv. um afnám heimakosningalaganna sem samþykt voru á síðasta þingi. — Jón þorláksson flytur frv. um breyting á háskólalögunum. Eru teknar upp í frv. þetta þær tillög- ur, sem Framsóknarflokksmenn hafa borið fram um háskólann: að biskup taki að sér kenslu fyrir annan prófessor guðfræðideildar- innar og að leggja niður grísku- dósentinn og prófessorinn í hag- nýtri sálarfræði. Auk þess eru ýms önnur ákvæði í frv.: t. d. að sam- eina lögfræðideild og heimspekis- deild og fækka prófessorum í laga- deild um einn. En síðast í frv. koma fram ákvæði, sem virðast benda til að J. þ. sé á undanhaldi í embætta- íækkunarmálinu, og er ekki fjarri til getið að Ihaldsflokkurinn hans muni sigla þar í kjölfarið. J. þ. hélt því fram á þingi 1922, að rík- ið hefði skilyrðislausan rétt til að losna við embættismenn þegar, þá er það þyrfti ekki að nota lengur. Hefir það komið fram hjá Fram- sóknarmönnum að þeir vildu láta framkvæma þegar niðurlagning vinnuvísindanna og grískukensl- unnar. En nú segir J. þ. í þessu frv. sínu, að þessi fækkun embætt- anna eigi að koma í framkvæmd og beita „eftir því sem fært þyk- ir“ ákvæði stjómarskrárinnar um að flytja menn til í embættum. Er þetta undanhald mjög eftirtekta- vert. — Guðmundur Ólafsson flyt- ur frv. um friðun rjúpna. Skulu þær vera alfriðaðar til 1. okt. 1927 og úr því sj öunda hvert ár. — Alls- herjarnefnd í neðri deild hefir lagt fram álit sitt um frv. frá Tr. þ. um afnám laganna um sendiherr- ann í Kaupmannahöfn. öll nefndin er á einu máli um að misráðið hafi verið að lögfesta embættið. Vill láta samþykkja frv. með dálítilli breytingu, en aðalatriðinu er hald- ið að þingið ákveði í hvert sinn í f járlögum hvort fé sé veitt til sendi herrans. Er því besta >von um að málið nái fram að ganga í neðri deild. ----o---- Bjöm Líndal og sendiherrann. Einn hinna nýju íhaldsþing- manna flutti sína fyrstu og einu ræðu, enn sem komið er, um sendi- herraembættið. það var Björn Lín- dal. Nú er það eina atriðið á stefnu- skrá íhaldsflokksins að fækka em- bættum og spara. En Björn Líndal afmeyjaði sigAil þess að reyna að halda sendiherraembættinu. Hann talaði um fullveldisvímu, sem því hefði valdið, að æðsti dómstóllinn hefði verið fluttur inn í landið o. fl. En nú væri það hneisa fyrir landið að afnema sendiherrann. Og þetta er talið alt að því meðalmað- ur í íhaldsflokknum sem svona tal- ar. — Flokksforinginn, Jón þor- láksson, setti laglega ofan í við Björn. Hann hefði fengið yfir sig fullveldisvímuna á hennar seinni sviðum. Er leitt til þess að vita að foringinn skuli þurfa að hirta þá óbreyttu liðsmenn opinberlega í þingsalnum. ----o—— Raunir Jóns Auðunns. Jón Auðunn hefir verið mæðumaður í pólitiskum skilningi hin síðustu ár. Fyrst byrjaði það, er hann vonaðist eftir að Mbl.liðið léti hann fá embætti í stjórn Landsbankans, er Ben. Sv. lét þar af starfi. þóttist Jón víst hafa loforð frá sínum húsbændum. Fór hnnn í góðri trú með skyndiferð vest- ur, en frétti þá, að húið væri að veita öðrum. Einhver hvirfilbylur hafði geysað í stjórnarráðinu meðan Jón var að sigla vestur og skoða sig í anda sem aðalbankastjóra. Næsta raun kom er útbú hans var búið að skaðast eitt- hvað um miljón á föllnum síldarspekú- löntum. þriðja báran, þegar Jón varð að láta af stjórn útbúsins nú í sumar, eftir langa þjónustu. Fjórða ólagið liefir nú skollið yfir manninn. Hann lagði mikið kapp á að verða eftirlits- maður með bönkum og sparisjóðum. Mbl.flokkurinn hafði lmúð þá em- bættisstofnun fram í fyrra gegn mót- mælum nálega allra Framsóknar- manna. Með stjómarskiftunum átti brautin að vera rudd að þessu em- Enginn vinnufær Is- lendingur má láta hjá líða að tryggja sig. Tvímœlalaust best að líftryggja sig í Thule. Leitið upplýsinga um fé- lagid bjá aðalumboði þess á íslandi: Reykjavík. SYuntuspennur Skúfhólkar, Upphlutsmillur og |og alt til upphluts. Trúlofunarhringarnir þjóðkunnu.JVIikið af steinhringum. Sent meðjpóstkröfu út um land efóskað^er. Jón Sigmundsson gullsmiður. Sími 383. — Laugaveg 8. HAPPDRÆTTI STÚDENTJL Um það var dregið þ. 16. febr. og komu upp neðangreind númer: A. 01948 (Riffill). A. 02171 (Faust). A. 02317 (þorst. Gíslason). A. 04018 (1000 krónur). A. 05065 (Indriði Einarsson). B. 02353 (Rafmagnsofn). B. 04623 (100 kr.). B. 05285 (Málverk Ó. Túbals). B. 08622 (G. Th. Eiriksjökull). C. 00701 (Pappírshnífur). C. 03749 (600 kr.). C. 05662 (Loftvog). C. 05677 (E. J. afsteypa nr. 4). D. 00638 (Sjónauki). D. 02668 (Kjarval). D. 03087 (Saumavél). D. 08439 (E. J. Nótt). E. 02616 (íslendingasögur). E. 04800 (Málverk J. St.). E. 05661 (100 kr.). E. 09007 (Sambýli). F. 06111 (Málv. Kr. Jónsd.). G. 07462 (G. Th. þórðarhöíði). H. 00217 (E. J. Aldna Alda). H. 01549 (Nýáll). H. 04433 (Eyfells, þórsmörk). H. 09540 (Árin og eilifðin). I. 02083 (Farmiði til Kh.). I. 02931 (E. J., Frummynd). I. 03502 (200 kr.). I. 06669 (Gullkvenúr). I. 07133 (Afsteypa nr. 5). J. 04770(Eyfells, Stykkish.). J. 05636 (Júl. Svd., málverk). J. 09376 (Ásgr. J., málverk). Vinninganna ber að vitja til for- manns Stúdentaráðsins, Thor Thors, Frikirkjuveg 11. Séu þeir ekki sóttir fyrir 1. desember þ. á., verða þeir seld- ir, og rennur andvirði þeirra í Stú- dentagarðssjóðinn. — Menn eru beðnir að athuga vel bæði bókstafinn og tölu- stafina á seðlunum. bætti. En nú hefir það lent til annars manns úr „borgaraflokknum". Jón Auðunn nýtur alment hluttekningar í raunum sínum. Menn vonast eftir að liann vinni í lotteríinu i fimta skiftið. _______ H<X! Karl Einarsson sýslumaður í Vestmannaeyjum hefir fengið lausn frá embætti. Sigurður Sig- urðsson lögfræðingur frá Vigur er settur sýslumaður þar. Guðmundur Hliðdal verkfræðing ur hefir verið skipaður símaverk- fræðingur landsins og forstjóri bæjarsíma Reykjavíkur. Ritstjóri: Tryggvi pórhallsaon. Prentamiðjan Acta h/f.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.