Tíminn - 11.04.1925, Side 3

T í M I N N
69
Mmii eilit
þessu eina
ínnlenda félagí
þegar þér sjóvátryggiÖ.
Pósthéðf 417 og 574.
Símnefni: Insurance.
Til kaupfélaga!
H.f. Smjörlíkisgepðiu í Reykjavík er stofnuð í
þeim tilgangi, að koma hér á smjörlíkisframleiðslu, sem geti fyllilega
jafnast á við samskonar iðn erlendis, bæði hvað gæði og verð snertir.
Eflið íslenskan iðnað.
Biðjið um, Smár a‘-smj örlí kið.
Sími 542.
för með sér 33 miljón króna spam
að á ári.
— Víða er pottur brotinn. Ný-
lega fóru fram bæjarstjórnar-
kosningar í Kaupmannahöfn. Kjós
endur áttu alls að vera um 266
þús. En það er skilyrði fyrir kosn
ingarrétti að hafa greitt gjöld til
bæjarins á kjördegi. Fyrir van-
rækslu eða getuleysi í þessu efni
mistu um 45 þús. kjósendur kosn-
ingaréttinn í þetta sinn.
— Franska þingið ákvað fyrir
stuttu að í ár skuli jafnan vera
undir vopnum á Frakklandi 607
þús. óbreyttir hermenn, 72500
undirforingjar og 32 þús. yfir-
menn. Á flotanum verða 55 þús.
sjómenn og 4200 yfirmenn.
Verklýðsfélögin ensku sendu
neínd til Kússlands, nokki’u fyrir
siðustu áramót, sem kynti sér
stjórnarfar og ástand þar í landi.
Hefir nefndin nú gefið skýrslu
sem mjög er um talað á Englandi.
Er sumt iofað, en einnig mjög að
mörgu fundið í stjórnaríarinu og
yfirleitt þykir nefndinni htið að
læra fyrir England. Frjálsræði
einstakiingsins sé síst meira á
Rússlandi nú en var fyrir bylting-
una, munurinn sá að nú liði verka
mönnunum betur, laun þeirra séu
hærri, en því samhliða hafi fram-
leiðslan minkað stórlega.
— Talið er að við jarðarför
Hjálmars Brantings hafi verið
hátt á annað hundrað þúsund
manns. I skrúðgöngu verkamanna
voru yfir 50 þús. Viðstaddir voru
jarðarförina fulltrúar jafnaðar-
manna úr fjölmörgum löndum
Norðurálfunnar, þar á meðal
Stauning forsætisráðherra Dana.
— Kommúnistarnir þýsku
gerðu ógurlegan gust á móti því
að jarðarför Eberts forseta væri
kostuð af almannafé. Svo hlýtt er
milli jafnaðarmanna og kommún-
ista þar í landi.
— Allsherjar manntal fór fram
í Danmörku 5. nóv. síðastl. og
hefir nú verið úr því unnið. Var
íbúatalan þá 3.386.274. Hefir íbú-
um fjölgað dálítið minna síðustu
5 árin en næstu 5 á undan, er ár-
lega viðbótin ekki nema 0,95%.
Konur eru rúml. 80 þús. fleiri en
karlar. En það sem merkast ei
við manntalið er það, að sá mikli
fólksstraumur til borganna sem
verið hefir undanfarið í Dan-
mörku, eins og í öðrum löndum,
virðist vera stöðvaður.
— Skamt frá Wittenberg á
pýskalandi varð nýlega geysileg
sprenging í tundurefnaverksmiðju
Verksmiðjuhúsin sprungu öll í
loft upp, en það vildi til að til-
tölulega fáir verkamenn voru þá
þar staddir. Týndu lífi milli 10
og 20 menn en margir særðust
hættulega. — Loftþrýstingurinn
varð svo mikill að í þorpi, sem
liggur í 10 kílómetra fjarlægð
sprungu nálega allar rúður.
— Eldur kom upp nýlega í gríð
arstórri verksmiðju nálægt Lond-
on og breiddist út óðfluga. Áður
en hálfur tími var liðinn voru
komnar á vettvang 92 slökkvi-
dælur frá London og var 'fjar-
lægðin þó 12 mílur enskar.
— Miklar sögur ganga um
aukinn vígbúnað Rússa og að
þeir muni hafa í hyggju að hefja
árás á Rúmeníu með vorinu. Er
talið að þeir hafi dregið að sér
cgrynni hergagna hvaðanæfa að
úr vestur Evrópu.
— Enskur lávarður, Headley
að nafni, hefir tekið Múhameðs-
trú. Jafnframt hefir honum verið
boðin konungstign í Albaníu, en
hann heimtar tryggingu fyrir
100 þús. sterlingpunda greiðslu
til erfingja sinna — þegar hann
verði myrtur. En að sá verði end-
irinn á lífi Albaníukonungs telur
hann engan efa.
— Tvær flugvélar í Bandaríkj-
unum rákust á í lofti í 4000 feta
hæð. Var einn flugmaður í hvorri.
Flugvélamar flæktust saman,
kviknaði í þeim og duttu til jarð-
ar í björtu báli, en báðum flug-
mönnunum tókst að losna við vél-
arnar, ná í ,,fallskermana“ og
bjargast með þeim til jarðar.
Hvorugur meiddist hið allra
minsta.
— Merkur stjómmálamaður,
Curzon lávarður lést 20. mars s.
1. eftir nýafstaðinn uppskurð.
Hann var forseti í íhaldsráðu-
neyti Breta nú síðast, og hafði
áður átt sæti í stjórninni. Árið
1919 varð hann utanríkisráð-
herra í stjórn L. George’s. Frá
1899—1905 hafði hann verið
landstjóri á Indlandi og gætti þar
vel hagsmuna Englendinga; enda
var hann mjög fróður um stjórn-
mál og þjóðasiði í Mið-Asíu og
trúnaðarmaður Breta í þeim efn-
um. Hann var glæsilegur maður
og oft fulltrúi þjóðar sinnar í
samningamálum utanríkis.
— Hebreskur háskóli var vígð-
ur í Jerúsalem 1. þ. m. af Balfour
lávarði. Skólinn á að verða and-
leg miðstöð Gyðinga, en þó opin
fyrir allar þjóðir. Ilann er einn
meginþáttur í nýju landnámi Gyð-
inga í 'hinu forna ættlandi sínu,
en þangað streyma þeir nú í stór-
hópum eftir nær 18 alda útlegð.
Meðal kennara við háskólann er
hinn frægi vísindamaður Einstein
og fleiri heimskunnir menn.
----o-----
Alþíngí.
þessi frv. hafa verið afgreidd
sem lög frá Alþingi síðan frá var
skýrt síðast í 16. tbl.:
5. Lög um eignarnám á land-
spildu á Grund í Ytri Reistarár-
landi.
6. Fjáraukalög fyrir árið 1924.
7. Lög um breytingu á 1. um
Lskiveiðasamþyktir og lendingar-
sjóði. Um að fyrirmæli 1. gr. lag-
anna nái til bæjarfélagsins í Vest-
mannaeyjum.
8. Lög um löggilding verslun-
arstaðar á Hellum í Breiðavíkur-
hreppi.
9. Lög um br. á lögum 28. nóv.
1919 um brúargerðir.
10. Um að Landhelgissjóður ís-
lands skuli taka til starfa (stj.-
frv.).
11. Lög um sektir (stj.frv.).
12. Lög um skráning skipa
(stj.frv.).
13. Lög um br. á 1. nr. 38, 20.
júní. 1923, um verslun með smjör-
líki og líkar iðnaðarvörur, tilbún-
ing þeirra m. m. (stj.frv.).
14. Lög um br. á tilskipun um
veiði á íslandi, 20. júní 1844, er
ákveða hækkun á sektum fyrir
ólöglega veiði.
15. Lög um aflaskýrslur.
16. Lög um að veita séra Frið-
rik Hallgrímssyni ríkisborgara-
rétt.
17. Lög um selaskot á Breiða-
firði og uppidráp.
18. Lög um einkenning fiski-
skipa, er ákveða að öll fiskiskip
íslensk sem erlend, skuli bera á
sér glögt heiti sitt og heimilis-
fang, er þau koma í íslenska land-
helgi.
19. Lög um viðauka við bæjar-
stjórnarlög Akureyrar, er heimila
bæjarstj. hlutfallskosningar við
nefndaskipun.
20. Lög um br. á lögum 1921
um vörutoll, er ákveður að skipa
ýmsum vörum til veiðarfæra und-
iv 2. lið 1. greinar.
— Til viðbótar því, sem frá er
skýrt hér að framan um af-
greiðslu fjárlaganna í Nd., skulu
nefndar þessar brtt. sem sam-
þyktar voru:
Landhelgisgæsla 150 þús. fyrir
85 þús. í frv. stj., Styrkur til
læknisvitjana 6000 í stað 3000,
styrkur til íbúa Ólafsfjarðarhr.
til að launa lækni, 3000 gegn
jafnmiklu annarstaðar frá. Til Ól.
Ó. Lárussonar ferðastyrkur 1000.
Til símalínu frá Mýrum að Núpi
í V.-lsafj.s. 3000. Til Jóns Kr.
læknis ferðastyrkur 1500. Sjúkra-
skýli og læknisbústaðir 24 þús.
i stað 15 þús. Til að reisa nýja
vita 50 þús. Styrkur til húsabóta
á prestssetrum 24 þús. í stað 10
þús. Til húsagerðar á Skútustöð-
um 5000 gegn jafnri upphæð frá
sóknarmönnum. Húsaleigustyrkur
stúdenta 9000. Til unglingaskóla
38 þús. í stað 30 þús. Til þess að
reisa nýja héraðsskóla í sveitum,
alt að 2/5. kostnaðar, 20 þús.
Til sundlaugar við Alþýðuskóla
þingeyinga 5000. Ríkarður Jóns-
son 2000. Handritaskrá Lbs. 3000.
Skáld og listamenn 8000. G. Fr.
1200. Jak. Thor. 1000. þórb. þórð-
arson 1200. Veðurstofan 40 þús.
í stað 30 þús. íþróttasamb. ís-
lands 2000 í stað 1000. Einar
Jónsson myndh. 1500 til aðstoðar
og dýrtíðaruppbót við þau laun,
er hann hefir. Dr. Jón Stefánsson
til að rita, sögu íslands á ensku
1000. Alþýðufr. Stúdentafél. 1500.
Búnaðarfél. Islands 200 þús. í stað
150 þús. Fiskifél. Isl. 70 þús. í
stað 55 þús. Til flóðgarðahleðslu
á Skeiðum 8000. Vextir og af-
borganir af lánum áveitunnar
6000. Til bryggjugerða gegn 2/3.
annarstaðar frá 20 þús. ,,þór“ 35
þús. í stað 25 þús. þórður Flóv.
1200. Loftur Guðmundsson 3000
fvrir. kvikmyndatöku. Magnús
Konráðsson til að Ijúka verknámi
1500. Vaðlaheiðarvegur 18 þús.
Launauppbót yfirfiskim.m. 8200 í
stað 3400. Hafnarbætur í Ólafs-
vík 10 þús. Lendingarbætur í
Grindavík 10 þús. Læknisbústað-
ur í Laugarási 5000. Skólahúss-
bygging á Eiðum 56 þús. Versl-
það þarf að varpa stórum steini
og af miklu afli í vatnsflötinn,
ef hringbylgjurnar eða gárarnir,
sem myndast út frá honum, eiga
að verða svo miklir, að þeir ber-
ist langar leiðir eftir vatnsflet-
inum. Vegna tregðunnar, sem
mannshuganum er svo að segja
meðfædd — langoftast að minsta
kosti —, sýnist þurfa svo mikið
til að hrinda andlegri hreyfingu
af stað. Bönd vanans eru svo ótrú-
lega seig, ekki síst á sviði trúmál-
anna. Fyrir þá sök virðist ekki
unt að komast hjá því, að öllum
umbótatilraunum á sviði trúmál-
anna fylgi deilur og barátta,
einkum í upphafi. það er ekki
unt að koma stórfeldustu breyt-
ingunum á með tómri góðmensku
og hægð, eins og sumir gæflyndu
mennirnir halda. þeim ofbýður
baráttan og deilurnar. En efar
nokkur yðar, að Jesús hafi átt
ljúfmenskuna á æðsta stigi og að
sjálfur friðarhöfðinginn hafi ver-
ið það, sem hann nefndi sjálfur
„friðflytj andi“ ? Samt komst hann
ekki hjá því, að lenda í deilum
og hinni hörðustu baráttu. Já,
hann varð beint að láta lífið fyrir
boðskap sinn, er afleiðingar hans
fóru að rekast á gamlar venjur
og gamlar skoðanir og hagsmuni
valdhafanna.
Ef hann hinn fullkomni komst
ekki hjá þessu, hvað mun þá um
ófullkomna lærisveina hans á öll-
um öldum ? Munu ekki deilur og
margs konar ókyrð hljóta að gera
vart við sig enn á öllum siðbóta-
tímum ?
Já, kant þú að segja, en eftir
að kristindómurinn er kominn á
í löndunum, þá er eigi framar
þörf á stórfeldri siðbót. Saga
kristninnar sýnir oss þó, að það
hefir hvað eftir annað verið þörf
á henni. þér munið eftir að sið-
bót Lúters olli miklum deilum og
miklu stríði. Svo margs konar
umbúðir og margvíslegir viðauk-
ar hafa hlaðist utan á boðskap
Jesú, að hvað eftir annað hefir
verið þörf á hreinsun og gagn-
gerðum umbótum innan kirkj-
unnar. Alt af eru menn að sjá
það betur og betur á vorum dög-
um, að sumir trúarlærdómar
kirkjunnar skyggja á hinn upp-
haflega boðskap sjálfs höfundar
kristindómsins. þeir menn finna
sárt til þess, að enn er þörf á sið-
bót innan kirkjunnar, ef kirkjan
á að vera Kristi sjálfum trú, og
það ætti hún helst að vera. Já,
sú siðbót, sem nú er smátt og
smátt að fara fram í kristnum
löndum, vinnur að því tvennu,
bæði að hreinsa ýmislegt það
burt, sem komist hefir iiln í kenn-
ingar kirltjunnar, en átti ekki
upphaflega þar heima, og svo að
hinu: að vekja sumt það til lífs
aftur, sem gleymt var og horfið
í kirkjunni, en hafði heyrt frum-
kristninni til frá upphafi vega.
Ýmsum mönnum er illa við að
heyra það, og samt er það að lík-
indum satt, að -stórfeldari breyt-
ing sé að fara fram á vorum dög-
um innan kristninnar en nokkuru
sinni hefir íarið þar fram síðan
um daga postulanna. Menn hafa
fyrir mjög merkilegar sögu- og
fornfræðirannsóknir komist miklu
lengra en nokkuru sinni áður í
því, að greina kenning Jesú sjáfs
frá trúarlærdómum síðari tíma,
og mönnum hefir tekist fyrir
rannsóknir að rekja uppruna
sumra hinna svo nefndu trúár-
lærdóma aítur til fornrar heiðni,
sem ríkjandi var í löndum þeim,
sem kristindómurinn breiddist
fyrst til, er hann fór út fyrir
landamæri Gyðingalands. — Auk
þess er hin breytingin, sem þér
hafið svo oft heyrt mig minnast
á: að menn eru sem af nýju að
uppgötva hinn æðra heim og sam-
band vort við hann, með líkum
hætti og menn höfðu uppgötvað
þetta í fyrstu kristni. Upprisan,
eins og það var þá nefnt, er aftur
að ná því valdi yfir hugum
manna, sem hún hafði í fyrstu
kristni.
En þessar miklu breytingar
valda margs konar deilum og um-
brotum. Allur hávaði manna hef-
ir lítt viðráðanlega tilhneiging til
að vilja halda í hið gamla, í það
sem hann hefir vanist. Fjöldi
manna fæst naumast til að íhuga
nýja skilninginn, hvað þá heldur
hlusta á rökin, sem færð eru fram
fyrir honum. — Hávaði manna
vill heldur ekki þiggja vissuna um
framhaldslífið né þekkinguna um,
hvernig það muni vera á fyrstu
sviðunum, er taka við eítir þessa
jarðvist vora. —
Er þá ekki best að þegja um
alt slíkt? Er ekki best að lofa
fólkinu að lifa við sinn kristin-
dóm, þær trúarskoðanir, sem það
drakk í isig með kverlærdómin-
um, þó að maður sé sannfærður
um, að hann sé að ýmsu leyti
ólíkur þeim kristindómi, sem Jes-
ús sjálfur flutti og dó fyrir? Er
ekki best að láta alt í friði, lofa
öllu að ganga sinn gang? Mega
ekki kirkjurnar í næði standa
tómar marga sunnudaga ársins í
sveitunum? Hvað kemur það mér
og þér við? Má ekki boðskapur
Jesú hverfa smátt og smátt úr
lífi þjóðarinnar, og hvaða þörf er
á að vera að koma þeirri vissu
inn í alla menn, að þeir eigi að
lifa eilíflega? Mega ekki þessi
hróp þagna: „Blessaður sé kon-
ungurinn, sem kemur í nafni
drottins. Friður á himni og dýrð
í upphæðum!“ Mega ekki þröng-
sýnir kreddumenn í næði reyra
hugi nokkurra fárra í viðjar óað-
gengilegra trúarsetninga, þótt
það verði hins vegar til að fæla
fjölda hugs.andi manna frá kirj-
unni? Og gerir það nokkuð til, þó
að -skoðanir rússneskra efnis-
hyggjumanna á trúarbrögðunum
komi inn algerðri fyrirlitning á
öllum kristindómi og öllu því, sem
kirkjulífi við kemur? Varðar þig
og mig nokkuð um það? Er ekki
best að lofa öllu að ganga sinn
gang?
Líttu nú til hans, sem var og
er og verður æfinlega vor mikla
fyrirmynd — hans sem hélt inn-
reið sína í Jerúsalem pálmasunnu-
dag, til þess að flytja boðskap
sinn í sjálfu musterinu, á mið-
stöð hins andlega lífs með þjóð
hans. Finst þér dæmi hans örfa
þig til að láta alt ganga sinn
gang og’ skifta þér ekki af neinu?
Geturðu gengið á móti honum
sjálfan innreiðardaginn og sagt
við hann: „það er ekki til neins
að vera að reyna að laga rangar
hugmyndir fólksins. það er best
að lofa þeim að hafa sína bama-
trú. Og það er ekki ómaksins vert
að vera að segja þeim, að þeir eigi
að muna eftir því hér í lífi, að
þeir séu eilífar verur, sem undir-
búi framtíð sína með breytninni
hér í lífi. — Getur þú gert það?
— spyr ég, Honum fanst áreiðan-
lega það vera reynandi að laga
rangar trúrahugmyndir fólksins.
Hann hreyfði óneitanlega við
barnatrú samtíðarmanna sinna, er
hann þurkaði burt alla fórnfær-
ingasiðu og rak þá burt úr helgi-
dóminum, er keyptu þar og seldu
f órnardýr. Lestu f j allræðuna
vandlega og vittu, hvort þér finst
hann hræddur við að raska við
bamatrú fólksins. Og honum
fanst mikið fyrir því hafandi að
reyna að sannfæra menn um
framhaldslífið. Annars hefði hann
í ekki gert sér svona mikið far um