Tíminn - 02.05.1925, Page 1

©faíbfeti
09 afijret&slur'a&ur Cimans et
StgurQetr ^rt&rtfsfon,
Sambatt6st)ástnu, SevfjatHf.
^Kfgtcibsía
í imans er í Sambanösíjásinu
©ptn öaglcga 9—\2 f. í?-
Simt W6.
IX. ár.
Ku.vfeiiivíU 2. maí 19*>5
23 blart
SKÓFÁTNÁÐUR
í heildsölu og’ smásölu.
Til þess að gefa lesendum blaðsins dálitla hugmynd um verðlag á skófatnaði hjá okkur, leyfum
við okkur hérmeð að tilgreina smásöluverð á nokkrum tegundum:
Karlmanuastígvel, bæði gegnumsaumuð og plukkuð, mjög snotur og sérlega sterk . . kr. 18,50
Karlmanuaskór bæði með mj'órri og breiðri tá, mjög góðir aðeins...................— 20,00
Kvenskór með krossristarböndum, góðir og fallegir.................................— 17,50
Kvenskór reimaðir úr chevreaux...............................................f . — 15,00
Við höfum ekki tilgreint það setn ódýrast er, heldur það sem við getum óhikað mælt með og við
vitum að muni gjöra viðskiftavini okkar ánægða.
Höfum ávalt fyrirliggjandi fjölbreytt úrval af allskonar skófatnaði, hvort sem er úr leðri, gurnrni,
striga eða flóka, einnig flestar skósmíðavörur.
Vörur sendar gegn eftirkröfu, og öllurn fyrirspurnum svarað greiðlega.
Kaupmenn og kaupfélagsstjórar! Þegar þér eruð á ferð í Reykjavík, gjörið svo vel að líta inn
til okkar kynna yður verðlag á skófatnaði hjá okkur í lieildsölu.
HV ANHBEAQSBB Æ DUB
Símnefni: Hvannberg. SKÓVERSLUN — REYKAJVÍK títibú: Ákureyri.
Aðalfundur
Sambands ísl. samvinnufélaga
verður haldinn í Reykjavík laugardaginn 6. júní n. k. og næstu daga,
og hefst kl. 9 árdegis.
Dagskrá:
1. Rannsókn kjörbréfa.
2. Skýrsla forstjóra.
3. Reikningar Sambandsins fyrii’ síðastliðið ár.
4. Sltýrslur framkvæmdarstjóranna.
5. Timaritið og samvinnuskólinn.
6. Kosning stjórnar og endurskoðenda.
7. önnur mál, sem upp kunna að verða borin.
Reykjavík 28. april 1925.
Sambandsstjórnin.
Innflutningshöftin verða væntanlega leyst 1. júní.
Þeir sem hafa beðið mig að útvega Piano frá Hornung &
Möller A.S., Kaupmannahöfn, og Orgel-Hannonium frá
Binkel eða Horugel, gjöri svo vel að skrifa til mín á ný
eða síma sem allra fyrst. Gömul hljóðfæri tekin í skiftum.
Góðir afborgunarskilmálar.
Reykjavík 2. maí 1925.
Jón Fálsson.
Utan úrheimi.
Stjórnarbreyting í Frakklandi
og JJýskalandi.
þeir tveir stórviðburðir hafa
nú gerst í Frakklandi og þýska-
landi, sem vel geta kastað dökk-
um skugga á veg þjóðanna. Ráðu-
neyti Herriot’s er fallið í Frakk-
landi og Hindenburg hefir verið
kosinn forseti þýska lýðveldisins.
í sumar sem leið voru óvenju-
lega frjálslyndir menn stjórnar-
forsetar í Frakklandi og þýska-
landi, Herriot og dr. Marx. þeir
og samstarfsmenn þeirra unnu af
alhug að því að bæta samkomu-
lag milli þessara tveggja and-
stæðu þjóða. Frakkar hjálpuðu til
að þjóðvei'jar fengju stórlán til
að rétta við fjárhag ríkisins og
einstaklinganna. Á hinn bóginn
ætluðu þjóðverjar að efna betur
en áður skaðabótagreiðslur til
Frakka. Hérriot gerði ýmsar ráð-
stafanir til að undirbúa burtför
franska hersins úr Rínardalnum.
Nú væntu fylgismenn hinnar
frjálslyndu frönsku stjórnar, að
hin breytta aðstaða þjóðverja
myndi greiða götu lýðveldisins í
þýskalandi og að hinir betur
mentu og friðarfúsari menn í
landinu gætu orðið yfirsterkari
flokki keisarasinna, sem ekki vilja
um annað heyra en nýtt stríð og
hefndir. En svo var ekki. Litlu
eftir að Marx hafði komið á sam-
komulagi við stjórnir Banda-
manna féll stjórn hans 0g fénd-
ur Frakka áttu meiri ítök í næstu
stjórn. Varð þetta líka til að
veikja aðstöðu Herriot’s. Aftur-
haldsmenn Frakka, sem jafnan
höfðu prédikað að þjóðverjar
væru ennþá hálfgerðir villimenn
undir hjálp lærdómsins, sögðu að
nú sæist hvaða gagn væri að
sýna þjóðverjum drengskap og
vmarþel. þeir versnuðu við sann-
girni, en harkan ein gæti haldið
þeim í skefjum. Jafnframt átti
Herriot í vök að verjast með fjár-
haginn. Skuldir landsins eru gíf-
urlegar. Herinn er stór og dýr, og
óhemju fjár hefir eyðst í að end-
urbyggja Norður-Frakkland, sem
þjóðverjar eyddu í stríðinu. Sá
Herriot, að síðustu það eitt úr-
ræði, að leggja skatt á auðæfi
hinna ríku, til að standast út-
gjöld ríkisins. En það þoldu þeir
ekki og varð skattastefna Herri-
ot’s hin endanlega ástæða til falls
stjórnarinnar. — Nýja franska
stjórnin hefir að vísu að mestu
sama stuðning, en hallast þó
meir í íhaldsáttina og veldur því
bæði viðhorfið til þjóðverja og
árekstur Herriot’s-stjórnarinnar í
skattamálunum.
Nokkru eftir nýár andaðist
Ebert forseti þýskalands. Hann
yar upprunalega söðlasmiður, en
hafði hafist til valda í flokki
býskra verkamanna og- fylgdi
þeirri grein flokks síns, sem hæg-
ast fór. Ekki var hánn skörungur,
en vel látinn og þótti ekki illa til
fallinn að vera efsti maður í þing-
stjórnarlandi. þurfti nú að kjósa
nýjan forseta, og urðu þeir sein-
ast aðalkeppinautar Marx kansl-
ari, sem fór frá völdum í haust,
og Hindenburg hershöfðingi. Lýð-
veldissinnar og þeir sem vilja efla
gott samkomulag, milli þjóðverja
og Bandamana, fylgdu Marx, en
íhaldsmenn og féndur Banda-
manna, Hindenburg. Fór svo, að
hann sigraði með allmiklum meiri-
hluta. þótti keisarasinnum og öll-
um þeim, sem vilja koma hefnd-
um fram, sigur sinn mikill. Hind-
enburg er að vísu kominn undir
áttrætt, og mun ekki stýra nein-
um her framar. En hann er fræg-
asti hershöfðingi þjóðverja, og
við nafn hans eru bundnar glæsi-
legustu sigur-endurminningar
þjóðverja. í augum þýskra aftur-
haldsmanna er kosning Hinden-
burgs tákn um vöxt hefndar-
hugsins með þjóðinni. Að sama
skapi fjarlægjast Frakkar og
Bretar þjóðverja, og þarf víst
síst að búast við mildi af hendi
Frakka ef erfitt verður með
greiðslur af hendi Hindenburgs-
stjórnarinnar. Má búast við að
vígbúnaður og fjandskapur stór-
veldanna fari vaxandi á næstu
missirum. J. J.
----o----
Málaðið á Alþingi.
Málgögn íhaldsstjórnarinnar eru
sí og æ að klifa á því að Fram-
sóknarflokksmenn tefji þingstörf-
in með ræðuhöldum. Sé þetta að-
alástæðan til þess hve þingstörf-
in ganga seint.
Hefir áður verið vikið að því
hér í blaðinu hver sannleikurinn
er í þessu efni: Að það er hin af-
leiti undirbúningur þingmálanna,
af landsstjórnarinnar hendi, sem
veldur drættinum og seinagangin-
um og í annan stað hitt, að lands-
stjórnin hefir hent inn í þingið
alóhæfum málum, sem ekkert varð
við gert annað en að drepa þau
eða vísa heim aftur til föðurhús-
anna. —
En það er engu að síður fróð-
legt að athuga um ræðufjöldann
á þinginu og það gerði eg síðari
hluta dags í gær, ásamt öðrum
þingmanni úr Framsóknarflokkn-
um.
Við athuguðum ræðufjöldann í
neðri deild. Við töldum ræðurnar
á öllum þeim fundum sem *af-
greiddir lágu á lestrarsal Alþing-
is. Voru þeir fundir 43. Við gát-
um ekki náð í fleiri fundi. Við
flokkuðum ræðurnar eftir þing-
flokkum og töldum ráðh. að
sjálfsögðu með Ihaldsflokknum.
Útkoman á þessum 43 fundum
varð þessi:
íhaldsmenn . hafa . haldið . 383
ræður.
Framsóknai-flokksmenn hafa
haidið 192 ræður.
Sjálfstæðismenn .hafa .haldið
125 ræðui’.
Jón Baldvinsson hefir haldið
62 ræður.
Ihaldsmenn eru 13 í neðri deild
og auk þess talar Jón Magnússon
í deildinni úr þeirra flokki í deild-
inni. Eiga þeir því samtals 14
ræðumenn í neðri deild. — Fram-
sóknarmenn eru 10 í neðri deild
og Sjálfstæðismenn 4, en í þeirri
tölu er forseti, sem mjög sjaldan
tekur til máls.
Sé nú ræðufjölda deilt á flokks-
menn verður útkoman þessi:
Jón .Baldvinsson .heldur .62
ræður.
Á hvern Sjálfstæðismann koma
rúmlega 31 ræða.
Á hvem íhaldsmann koma rúm-
lega 27 ræður.
Á hvem Framsóknarmann
koma rúmlega 19 ræður.
þessi er rétta myndin sem hing-
að til er fram komin um ræðu-
fjölda þingflokkanna.
Mér vanst ekki tími til að gera
samskonar athugun um efri deild.
það verður að bíða seinni tíma.
En þessi er sannleikurinn um
þennan þingróg íhaldsblaðanna.
Vantar eina ræðu á að Ihalds-
menn hafi haldið helmingi fleiri
ræður en Framsóknarmenn á
þeim 43 fundum sem frammi lágu
á lestrarsal Alþingis í gær.
Hvað ætli þeir komi með næst
þeir góðu herrar? Tr. p.
-----0----
Tvær grímur.
í umræðunum um sölu á Vest-
mannaeyjum sagði J. J. um ráðh.
M. G., að hann hefði jafnan „tvær
grímur“ í hverju máli, og að á
þeim hefði hann flotið hingað til
í stjórnmálastarfsemi sinni. Ann-
ari grímunni brigði hann fyrir
andlitið þegai' hann þyrfti að líta
framan í bændur, ræða við þá um
sparnað og biðja þá um kjörfylgi.
En svo þegar hann þyrfti að
þóknast kaupmönnum þá hyldi
hann ásjónu sína með hinni grím-
unni. Kaupmenn og stórútgerðar-
menn eru aðalhúsbændur hans, og
þeim fórnar hann núorðið hverri
smáögn, sem hann á í fórum sín-
um af auðmýkt og þrælsótta. All-
ur stjórnarferill M. G. hefir verið
sífeldur feluleikur og flótti milli
þessara tveggja aðila, þá hefir
honum komið vel að nota grím-
urnar á víxl. Á þennan hátt hef-
ir honum tekist að fleka nokkurn
hluta af hinum íhaldssamari með-
al bænda í stjómmálafélagsskap !
við kaupmenn. Og nú nota kaup-
mennirnir hann fyrir einskonar
tengilið milli sín og bænda. þá
skipa þeir honum tvent í senn, í
fyrsta lagi að hafa bændagrím-
unh fyrir andlitinu og í öðru lagi
að nota atkvæði sitt og nafn í
þingi og landstjórn, til að gæta
hagsmuna sinna.
Aumingja M. G., sem stundum
hefir verið að burðast með sann-
færing, eins og t. d. um tóbaks-
einkasölu og í sparnaðarmálum,
er nú gersamlega búinn að varpa
henni frá sér og hrekst eins og
áralaus bátur undan hverri öldu
sem rís á þjóðmálasviðinu. Hann
finnur að hann er búinn að svíkja
fortíð sína og fyrri skoðanir, sem
hann hampaði framan í bændur.
En veit hinsvegar að núverandi
húsbændur hans, kaupmennirnir,
skoða liann sem augnabliksverk-
færi er þeir verði að sýna hæfi-
lega virðingu, en hafa þó fult eft-
irlit um trúlyndi hans og hollustu.
M. G.' finnur að syndabagginn
. er þungur orðinn, og að grímurn-
ar koma nú að litlu haldi, því að
flestir eru farnir að sjá í gegn-
um þær í hið rétta andlit. Y.
----o-
„Morgunbl.-vöggur“' er enn að
dást að sinni eigin dýrð, og hæl-
ast um yfir útbreiðslu blaðs síns
einkum í sveitunum. það hefir
aldrei verið efast um dugnað
Morgunbl.manna í því að dreifa
blaðasneplum sínum með póstun-
um gefins út um landið, og satt
að segja, þá vekur það engan hroll
á meðal samvinnumanna þó að
strangar af Isaf. og Merði séu
þar á sveimi. þau bera sjálf glegst
vitni um sína andlegu fátækt og
vesaldóm ritstjóranna. Hitt er og
þjóðkunnugt orðið, að mikill hluti
af þessum blaðaströngum er
sendur aftur til föðurhúsanna og
að ritstjóratetrin hafa mælt svo
fyrir, að þau væru notuð sem
eldsmatur á pósthúsunum. Skrif-
stofa Mbl. hefir þannig hliðrað
sér hjá að athuga hversu margir
blaðastrangar, t. d. úr Stranda-
sýslu, hverfa í öskuna á Pósthús-
unum. Enginn láir Morgunblaðs-
mönnum þó þeir öfundi sam-
vinnublöðin af því, að þau skull
geta miðað útbreiðslu sína yfir-
leitt við skilsama og hugsandi
kaupendur, en þannig er aðal-
kjarninn í samvinnufélögum
landsins. — í þessu sambandi
virðist eigi óviðeigandi að minna
Mgbl.ritstj. enn á þá rödd úr elsta
kaupfélagi landsins, sem honum
fellur svo illa að hlusta á nú, af
því að hann áleit í vetur að hún
talaði fyrir sinn flokk. 1 ný-
komnu bréfi úr þingeyjarsýslu,
er þess getið, að Sigurjóni Frið-
jónssyni hafi þótt of mikið gert
úr umsögn Mbl. um bréf sitt í
Lögr. „af því að ritstjórar þess
eru menn, sem hafa fremur litla
þekkingu og lítið vit“, sagði hann
á kaupfél.fundinum. „Ritstjórun-
um“ er nú farinn að skiljast þessi
sannleikur, þessvegna skiftir
mestu máli fyrir þá, hversu lengi
það dregst úr þessu, að þeim verði
varpað út á klakann úr skrifstofu
bl. Hitt „skiftir ritstj. í í’aun-
inni litlu máli“, eins og Mbl.
sagði í gær, hvort framsýnir
kaupfélagsbændur afsegja sam-
vinnublöðin nokkurntíma, enda bú
ast „ritstjórarnir“ auðsjáanlega
ekki við að þeir lifi það að sjá
slíkt rætast. U.