Tíminn - 20.11.1926, Síða 3

TlMINN
105
Prjóxia.vélaii*.
Yfir 60 ára reynsla hefir sýnt og sannað að „Brittannia'1
prjónavélamar frá Dresdner Strickmaschinenfabrik eru öllum
prjónavélum sterkari og endingarbetri. Síðustu gerðimar eru með
viðauka og öllum nýtísku útbúnaði.
Flatprjónavélar með viðauka, 80 nálar á hlið, kosta kr. 425,00.
Flatprjónavélar með viðauka, 87 nálar á hlið, kosta kr. 460,00.
Hringprjónavélar, 84 nála, með öllu tilheyrandi kr. 127,00.
Allar stærðir og gerðir fáanlegar, nálar og aðrir varahlutir út-
vegaðir með mjög stuttum fyrirvara. Sendið pantanir yðar sem fyrst
til Sambandskaupfélaganna. í heildsölu hjá
Sambandi ísl. samvinnufélaga.
Notað
um allan
heim.
Árið 1904 var
l fyrsta sinn
þaldagt i Dan-
mörku úr
— Icopal. —
A^il
Besta og ódýrasta efni í þök. Tiu ára ábyrgð á þökunum.
Þurfa ekkert viðhald þann tíma.
Létt -------- I»étt -------- Hlýtt
Betra en bárujárn og málmar. Endist eins vel og skífuþök.
Fæst alstaðar á Islandi.
Jens Vílladsens Fabríker,
Köbenhavn K.
Biöjiö um verðskrá vora og sýnishorn.
Sóttkvi.
[Ekki heyrist það að atvinnumála-
ráðherra ætli að gera neinar ráð-
stafanir út af því að gin og klaufna-
veikin er komin til þess lands, sem
selm- okkur árlega margar smálestir
af heyi. Má vera að ráðherrann hafi
ekki fulla hugmynd um hve mikil
hætta vofir yfir landbúnaðinum, ef
veiki þessi bærist hingað. — Fer hér
á eftir greinarkom í þýðingu, er
birtist alveg nýlega í einu landbún-
aðarblaðinu sænska. Er þai’ vel lýst
hver vágestur veikin er og hverjar
ráðstafanir eru gerðar hennar vegna.
Ritstj.].
Nú er þá að því komið, sem
lengi hefir verið kviðið fyrir.
Margra ára ótti og aðgætni hjálp-
aði ekki lengur en þetta. Munn-
og klaufnasýkin er komin á
herragarðinn á sléttunni. Heima-
fólkið er steini lostið, þegar hér-
aðsdýralæknirinn kveður upp úr
um að skepnumar séu smitaðar.
Lengi hefir verið óttast um það
að svo kynni að fara, og þó er
örðugt að gera sér fulla grein fyr-
ir því, að nú sé það orðið að veru-
leika. Fyrst fallast mönnum hend-
ur, en brátt verður handagangur-
inn því meiri. Slám og staurum
er ekið út og rekið niður við all-
ar götur. Þjóðveginum er lokað.
Áburðarþróin og fjóshlaðið er
kalkað. Lysoldallar eru smíðaðir
og settir við öll hiið. Við veginn
stendur hreppstjórinn í einkenn-
isbúningi og les yfir hreppsnefnd-
armönnunum, sem eiga að vera
á verði þar til dátamir koma.
Enginn má fara og enginn koma.
Síðdegis kemur lénsdýralæknirinn
og matsmennirnir til að fullvissa
sig um sýkinguna og virða skepn-
urnar og kunngera þann ónota-
lega boðskap, að öllum skepnum
skuli slátrað og hræin grafin að
hestunum einum undanskildum.
Það ber jafnt að drepa kynbóta-
kýmar eins og svín, hæns og
ketti. Kúm og öðmm húsdýram
húsmannanna má ekki heldur
hlífa.
Um kvöldið koma fimtán dátar,
sem settir em á vörð alt í kring
um búgarðinn. Kalkreykurinn og
lysollyktin svíður í vitunum hvert
sem farið er og alstaðar blasa við
dátamir með stynginn á byssun-
um. Allir eru þögulir og þung-
búnir þegar þeir halda hver
heim til sín um kvöldið. Án efa
fá húsdýrin klapp og kveðjuorð
starfs og stríðs hreppir enginn
hnossið. Sigurlaimin falla ekki í
skaut letingjans, sem ekki nennir
að reyna neitt á sig andlega eða
líkamlega, eða slóðann, sem hugs-
ar að tíminn sje nógur og tæki-
færið bíði eftir sér. Það er ár-
vakri, þrautseigi og ósérhlýfni
unglingurinn, sem líklegastur
er til að verða fremstur í kapp-
hlaupi lífsins, en ekki sá, sem er
andlega sofandi og gefst upp við
fyrstu örðugjeika. Látið því ekki
örðugleikana yfirvinna ykkur, en
vinnið sigur á þeim. Skoðið örð-
ugleikana þá, sem ykkur mæta á
lífsleiðinni, ekki sem böl heldur
sem meðal til þess að þroska ykk-
ur, því ágæti mannsins kemur
fyrst í ljós er örðugleikamir
steðja að. Setjið markið hátt og
hvikið ekki um hársbreidd frá
settu marki, þrátt fyrir þó ykkur
virðist örðugleikamir vera ykkur
um megn. Trúið því og treystið,
að guð hjálpar þeim sem hjálpar
sér sjálfur, og að þið eruð, að
miklu leyti, smiðir ykkar eigin
gæfu eins og þið getið einnig
orðið smiðir ógæfu ykkar, ef þið
breytið gegn boðum samvisku
ykkar og því sem foreldrar ykkar
og kennarar hafa brýnt fyrir
ykkur. Því:
„Þó guð gefi vængi, má binda
við þá blý
svo bannað verði flugið til
himins yfir ský.
að heyra þetta kvöldið. Næsta
morgun kemur aukadýralæknir,
sem á að dvelja á herragarðinum
til að stjóma slátmninni og vaka
yfir sótthreinsuninni.
Þegar búið er að grafa stóru
gryfjuna byrjar slátrunin. Hús-
mennirnir koma hver af öðrum
með kúna sína og era seinir í
gangi. Einn tekur því með rósemi
og afhendir kúna orðalaust. Ann-
ar klappar kusu í síðasta sinni og
segir með tárin í augunum:
„Þetta er fyrsta kýrin, sem eg
eignaðist“. Það er uppfylling
margra ára strits og vona, sem
þama fer í gröfina. Sá þriðji
bölvar og ragnar dýralæknum og
öllu, sem yfirvald heitir. Loks
kemur gamall maður með kúna
sína og þegar hún fellur ofan í
gryfjuna, er hann svo mæðulegur
á svipinn, að dýralæknirinn gefur
sig á tal við hann og hughreystir
hann eftir mætti. Þá segir gamli
maðurinn við dýralækninn: „Eg
læt það nú samt vera með kúna,
hana fæ eg borgaða, en hitt er
verra, að eg er gersamlega tó-
bakslaus og nú kemst enginn
bæjarleið til að bjarga sér“.
Dýralæknirinn brosir og heitir
karlinum tóbaki fyrir kvöldið. Þá
hressist karl við og heldur ánægð-
ur heim.
Nú eru svínin eftir, hænsin
og kettirnir. Dýralæknirinn og
nokkrir vinnumenn fara nú á
hjáleigumar, drepa skepnumar
og aka þeim, hverju vagnhlass-
inu eftir annað, til gryfjunnar.
Þetta er ef til vill þungbærast af
öUu. Kvenfólkið, sem litið hefir
eftir hænsunum, sér mikið eftir
þeim, að eg nú ekki tali um kett-
ina. Dýralæknirinn er ræðinn og
hughreystir alla eftir mætti.
Heil vika hefir farið í slátur-
störfin, og nú kemur verðskuld-
uð hvíld eftir erfiðið og umstang-
ið. Og samt er líðanin litlu betri,
því nú fá menn tóm til umhugs-
unar og eftirsjónar. Fjósið er
tómt og neglt fyrir dyraar. Alt
er kyrt eins og á eyðikoti. Kýmar
heyrast ekki baula og hanagalið
rýfur ekki þögnina. Dátarnir eru
sýknt og heilagt á verðL Ein-
staka sinnum heyrist hleypt af
byssu til vamaðar, þegar einhver
kemur að slánum, sem loka göt-
unum, til að tala við heimafólk-
ið. —
Á mánudag byrja hreingeming-
ar. Fjósið, svínastían og hænsa-
húsið er „sprautað" með lysoL
En vald því ei sjálfur,
því fár ér flugsins þrot
og farinn er hver andi, sem
missir vængjanot".
Hafið þið athugað, hve mikið
alvörumál þessi hending skálds-
ins er? Hefir ykkur skilist það,
að vængimir, sem Steingrímur
segir, að guð gefi á stundum, eru
afburða hæfileikar er skaparinn
veitir mönnum í vöggugjöf, en
blýið, sem binda má við vængina
er alt, sem setur blett á sál okk-
ar og dregur okkur niður á við.
Ef unglingamir gefa fýsnunum
lausan tauminn, þá eru þeir áreið-
anlega að binda blý við sálar-
vængina sína. Er það ekki óum-
ræðanlega átakandi, að hafa
sterka vængi, en geta þó ekki
flogið, en margur unglingurinn
hefur lamað svo sálarvængina
sína með taumlausum nautnum
og gálausum verkum, að hann
hefir aldrei beðið þess bætur.
Sál hans hefir aldrei getað lyft
sér til flugs; hann hefir aldrei
getað látið sig dreyma um gæfu
og gengi í framtíðinni. I guðs
bænum: varist því alt, sem sett
getur blett á mannorð ykkar.
Sómi ykkar á að vera ykkur heil-
agur. — Það var einu sinni
kóngssonur, sem var ástfanginn
af ungri og fríðri kóngsdóttur, en
fyrir róg vondra manna ætlaði
konungurinn, faðir hennar, að láta
taka hann af lífi. Var hann því
Innviðir em rifnir og brendir.
Þak, veggir og gólf er skafið og
skúrað með heitum sódalút. Verk-
færi og húsgögn er ýmist brend
eða skafin og skúmð. Síðan er alt
„kalksprautað". Gryfjan er girt
og kölkuð. Áburðarþróin er sótt-
hreinsuð og þakin með hálmi og
mold. Að lokum em íveruhúsin
hreinsuð með „formalin“-reyk.
Þá eru tvær vikur liðnar síðan
veikin kom upp. Dýralæknirinn
hefir lokið störfum og fer. Við
handtekinn og bundinn ramlega.
En kóngssonur var svo sterkur,
að hann sleit hvem fjötur, þang-
að til einhverjum óvini hans kom
til hugar að skera hárið af unn-
ustu hans að binda hann með
því. Þá vildi haxm ekki slíta af
sér fjötrana, því að hár unnust-
unnar var honum heilagt, og
lét hann svo líf sitt. Þetta er
átakanlega fögur saga og lær-
dómsrík. — Guð gæfi, að ykkur
yrði sómi ykkar jafnan eins dýr-
mætur og kóngssyninum í sög-
unni var hár unnustunnar. Þá
mynduð þið aldrei selja sál og
samvisku fyrir nokkra hagnaðar-
von, heldur kosta kapps um að
varðveita sanna sálargöfgi til æfi-
loka. Þá munduð þið aldrei gefa
fýsnunum lausan tauminn, því
ykkur myndi skiljast, að þá ætt-
uð þið á hættu að glata hrein-
leika æskunnar, en hver sá ung-
lingur, sem honum glatar, bíður
þess ef til vill aldrei bætur.
þess bera menn sár um æfilöng ár,
sem aöeins var stundarhlátur.
þvi brosa menn fram á bráöfleygri
stund,
sem burt þveer ei áragrátur.
Já. Það er satt. Gleði sú sem
taumlausar nautnir veita er
skammvinn. „Komið og svalið
ykkur af lindum okkar“, hvísla
þær lokkandi, seiðandi. En radd-
ir þessar ljúga. Nautnimar gefa
enga svölun. Þaxm, sem drekkur
skiljum við haxm með söknuði,
því þrátt fyrir hin óviðfeldnu
skyldustörf, þá hefir hann komið
sér vel við alla.
Enn em tuttugu dagar þar til
slárnar verða teknar af vegun-
um og við verðum aftur frjáls.
Hversdagsstörfum er sint eins og
áður, en alt er dautt og, drunga-
lega á pestsmituðum bæ.
.— o....
af þeim lindum, mun sífelt þyrsta
og sá þorsti er ekki sannleiks-
þorsti eða menningarþorsti, held-
ur munaðarþorsti, sem leiðir
æskumanninn lægra og lægra í
stað þess, að hann á að stefna
hærra, hærra.
Hafið þið, kæm nemendur haft
í huga í vetur orð ameríska
skáldsins Longfellows, sem eg
hafði að texta er eg setti skól-
ann. Hafið þið á hverjum degi
munað eftir því, að
Hvorki gleði, hrygð né hagur
heitir takmark lífs um skeið
heldur það, að hver einn dagur
hrifi oss nokkuð fram á leið?“
Eg vona það. Það er að minsta
kosti von nú, að þið hafið þrosk-
ast við skólanámið í vetur, enda
væri það sorglegt, ef svo væri
ekki. Eg vona, að ykkur sé það
öllum ljóst, hve mikla þýðingu
það hefur fyrir ykkur, að afla
ykkur þekkingar. Eg er viss um,
að þið skilijið það flest, að ment
er máttur, en þá er líka sjálf-
sagt að muna, að þið megið ekk-
ext tækifæri láta ónotað ykkur
til meimingar og þroska. Náms-
tíminn í þessum skóla er stuttur,
alt of stuttur, hefur mjer xOft
fundist. Nú getið þið, ef viljixm
er góður, bætt við hann, með því
að halda sjálfnáminu áfram, að
skólanum loknum, enda er það
víst, að gerið þið það ekki, þá
verður skólaveran ykkur ekki að
Leikfélag Reykjavíkur hóf að
leika ítalskt leikrit í vikunni sem
leið, sem heitir: „Sex verur leita
höfundar*. Höfundur þess, Luigi
Pirandello, vill hefja samskonar
byltingu í leiklistinni sem „futúr-
istar“ og hvað þeir heita nú allir
þessir nýtisku menn, í málara-
listinni. Hliðstætt dæmi innlent
mætti helst nefna það er sum
ungu skáldin féllu fyrir þeirri
freistingn fyrir nokkmm árum
að nenna ekki að fylgja brag-
reglunum. Pirandello rífur flest-
öll lögmál sem hingað til hafa
gilt í leiklistinni. Margt segir
hann vel, en þó munu flestir hafa
farið úr leikhúsinu hugsandi eitt-
hvað á þessa leið: „Þetta er ekki
skáldskapur Kolbeinn“. Liggur
líka eitthvað fjarri okkur Norður-
landabúum, það sem ítalskir bylt-
ingamenn í bókmentum fram-
leiða. En vitanlega má segja að
fróðlegt sé og réttmætt að Leik-
félagið sýni þessa tegund leik-
ritagerðar einu sinni. — Um ann-
að var leiksýning þessi merkileg.
Leikendurnir leystu hlutverk sín
yfirieitt frábæriega vel af hendi.
Þrjú aðalhlutverkin leika: Am-
dís Bjömsdóttir, Ágúst Kvaran
og Brynjólfur Jóhannesson. Hafa
þeir áður haft aðalhlutverk á
hendi og sýndu það nú enn að
þeir eru því fyllilega vaxnir að
leysa vel að hendi það sem erfitt
er. Arndís Bjömsdóttir hefir
aldrei fyr fengið svo vandasamt
viðfangsefni, enda hefir hún
aldrei leikið eins vel og nú. Hún
sýndi það í þessum leik að hún
er í allra fremstu röð leikenda,
og er vafasamt hvort nokkur önn-
ur af leikkonum okkar hefði leyst
þetta erfiða hlutverk eins vel af
hendi.
Annað hljóð er nú komið í
Morgunblaðsstrokkinn en var
fyrir landskjörið. Þá birti það
eina af annari bindindis- og bann-
greinina, og áskoranir um að
kjósa Jónas lækni. Nú birtir blað-
ið dag eftir dag óhróðurssögur
um bannið í Noregi, Finnlandi og
Bandaríkjunum og heimtár bann-
ið afnumið hér. Þeir mega sann-
arlega vera ánægðir bannmenn-
imir sem köstuðu sér í Morgun-
blaðsfaðminn fyrsta vetrardag.
Hjúkrxmamámsskeiðinu Rauða
krossins hér í bænum er nýlega
lokið. Voru nemendur alls 43. Er
nú samskonar námsskeið haldið
austur á Eyrarbakka.
.- o....
þeim notum, sem hún getur orð-
ið, af rétt er á haldið. Náminu
getið þið haldið áfram með því
að rifja upp 1 námsbókum ykkar
það sem þið hafið lært, og líka
með því að lesa góðar og fræð-
andi bækur í þeim námsgreinum,
sem þið hafið stundað. Það er
afarmikilsvert, að þið veljið ykk-
ur góðar og göfgandi bækur til
lestrar, því það er eins skaðlegt
fyrir andlegan þroska ykkar, að
lesa slæmar bækur og að vera
með siðspiltum mönnum. Bækurn-
ar eru okkar andlegu leiðtogar.
Talið er sjálfsagt að vera vina-
vandur, en eigi er það þýðingar-
minna að sínu leyti, að vera bóka-
vandur. Lesið því ekki þær bæk-
ur, sem eigi gera annað en að
æsa forvitni ykkar, heldur hinar,
sem þið finnið að þið verðið vitr-
ari og betri af að lesa. Foreldrar
ykkar og vandamenn ættu að
vilja leiðbeina ykkur um bókaval,
því það er mesti misskilningur, ef
nokkur hefur þá skoðun að það
sé sama, hvað unglingar lesa. Um
það, hvaða bækur þið eigið helst
að lesa, þýðir ekki að fjölyrða,
því það fer nokkuð eftir upplagi
hvers eins, hvaða bækur hann les
helst. Þeir, sem eru fróðleiksfús-
ir lesa helst fræðibækur, aðrir
sögubækur o. s. frv., en hvað sem
þiðl lesið af því sem vert er að
lesa, þá lesið með athygli og með
það fyrir augum að verða vitrari