Tíminn - 04.06.1927, Blaðsíða 4

Tíminn - 04.06.1927, Blaðsíða 4
100 TIMINN Framh. af 1. síðu. heldur en nokkxir aðrir menn. Þeir eru í verki hættulegxistu innlimunarmenn, seon lifa nú á ísiandi. ísland þarf að vera skuldlaust árið 1943, hvað sem þá kann í að skerast. Jón í»orl. sagði, lík- lega óvart, á fundi é Austur- landi vorið 1925, að hann vildi þetta sama. En hann tók það aftur í orði, og braut á móti því í verki. Hann fjötrar landið með hverju stórláninu eftir annað. 1 fyrra 3 miljónir. í vetur 9 milj- ónir. 1 vor eða sumar 4—5 milj- ónir. Sannarlega er vel að verið. Næsta verkið er að koma jafn- vægi á fjárhagslífið í landinu. Gengismálið er stærsti liður þess máls. Nú vita allir að stefna þessa blaðs er það eina, sem leitt getur þjóðina út úr ógöng- unum. Fast gengi og verðlag inn- anlands í samræmi við verðgildi peninganna er hixm eini grund- völlur undir heilbrigða fram- leiðslu. Þriðja sporið er ræktun lands- ins og býlaíjölgun á x-æktarlandi, og um leið skipulag á sölu sjáv- arafurða, einskonar samvinnufé- lagsskapur, sem tryggir sjávar- fólkinu réttmætan arð vinnu sinnar. Þá myndi hverfa sú fjar- stæða, sem nú viðgengst að fjár- brallsmenn eyði of fjár úr bönk- unum í tekjuhalla-framleiðslu. Framtíðin er í því fólgin að gera þjóðina frjálsa í fjármálum, stjómmálum og menningu. J. J. o----- ÍilSÍBf. Jón Þorl., blöð hans og fylgj- endur hæla sameiginlegum afrek- um sínum við að bæta fjárhag landsins. í hverju er þetta afrek fólgið? Hvenær versnaði fjárhagurinn? Undir stjóm Jóns M. og M. Guðm. Árið 1921 mitt í fjármála- ráðherratíð M. G. eru skuldir landsins orðnar 16 miljónir. Þeir ráðherrar skilja við landið með stórmiklum tekjuhalla á fjárlög- um og alveg tómum landssjóði. Þó að þeir sem settu landið á höfuðið gerðu eitthvað til að bæta úr því tjóni, sem þeir eru beint valdir að, sýnist ekki verð- skulda sérstakt þakklæti. Á þingi 1924 komu tveir af andstæðingum íhaldsins með tekjuaukafrumvöi’p, er hafa gef- ið landssjóði þær tekjur, sem Þrjór kýT og Alfa-I^al skilvilda eru þyngri á metunum en fjórar kýr án skilvindu. ALFA-LAVAL skilur engan rjóma eftir í undanrennunni; það er því gróðavænlegra að kaupa ALFA-LAVAL skilvindu en að bæta við sig fjórðu kúnni. Snúið yður til Sambandskaup- félaganna, sem gefur yður allar nánari upplýsingar. Samband ísL Samvinnufélaga. gengið hafa til að minka um helming skuldasúpu þá, «em stjómleysi Jóns M. og M. Guðm. hafði steypt þjóðinni í. Ef nokkur á skilið þakklæti* fyrir að ríkisskuldin hefir mink- að, þá eru það andstæðingar íhaldsins, sem sjá leiðir til að afla fjár í landsjóð, en sérstaklega gjaldendur landsins sem hafa borgað þessa miklu skatta um stund. En samhliða þessu hafa for- kólfar íhaldsins tekið stórlán handa bönkunum, sem þeir hafa aftur lánað út í togarabrask Mbl.manna. En sá atvinnuvegur gengur nú svo hörmulega að ár eftir ár exn stærstu útgerðar ■ fyrii-tækin, þau sem njóta þessa dýrkeypta lánsfjár, í svo bág- bornu ástandi, að þau greiða ekki einn eyri til landssjóðs í eigna- og tekjuskatt. Mönnum finst mikið að með hinum gífurlegu sköttum er bú- ið að endurborga liðugar 10 mil- jónir af skuldunum. En menn gæta ekki að því, að í vetur voru eftir í bönkunum 8 miljónir óborgaðar af enska láni Magn. Guðm. Sömuleiðis er því of oft gleymt að íslandsbanki skuldar póstsjóði Dana um 6 miljónir ísl. króna, sem lenti til Mbl.manna í tekjuhallaatvinnurekstur í fjár- málaráðherratíð M. Guðm. Menn gleyma því, að í vetur tók Jón Þorl. 9 miljónalán sem getur orðið að eyðslueyri, ef hart er í ári. Það getur farið á eftir enska láninu frá 1921, 4—5 mil- jónaláninu frá 1921, 6 miljónapóst sjóðsláni frá 1921, 4 miljónunum Herkules sláttuvélarnar og rakstrarvélarnar eru komnar. Samband íslenskra s amvinnufélag' a. íava tðöT H.f. Jón * Co. og alt til upphluts sér- lega ódýrt. Skúfhólkar úr gulli og silfri. Sent iiji^ með póstkröfu út um land, ef óskað er. Jón Sigmnndaaon gnHanMhur. Styrktarsjóður ekkna og' munaðarlausra barna Sími 388. — Laugaveg 8. Islenskra lækna. tJr sjóðnum koma kr. 700.00 til úthlutunar á þessu ári. — Skipulagsskrá sjóðsins mælir svo fyrir, að styrkur, sem veitist ekkju, skuli að jafnaði eigi vera minni er kr. 300.00, en kr. 100.00 handa munaðarlausu barni. — Skriflegar umsóknir um stýrk úr sjóðnum sendist formanni sjóðsins, Þórði lækni Thor- oddsen, fyrir 15. ágúst næstk., og fást hjá honum eyðublöð undir styrkbeiðnir. Reykjavík, 1. júní 1927. Þ. J. Thoroddsen Þórður Edilonseon p.t. formaður. p.t. ritari. Gunnlaugur Claesaen p.t. gjaldkeri. sauðfjárræktarráðunautar Búnaðarfélags Islands er laust til um- sóknar. Byrjunarlaun 3000 kr. á ári, auk ,dý1-tíðaruppbótar, sem er sú sama og annara starfsmanna ríkisins. Launin hækka á þriggja ára fresti um 300, 300 og 400 kr. upp í 4000 kr. Umsóknarfrestur til 1. september n. k. l$úaada.rfélag> íslamds. til 20 ára frá 1924. Fyrst alt þetta er farið í botnlausa skulda- hít, þá má búast við að sama verði niðurstaðan enn. Jón Þorl. vildi ekki iíta við minni lánsheim- ild en 9 miljónum nú í vetur. Ein miljónin hvarf með góðu sam- þykki hans upp í gamla skuld Is- landsbanka ytra. Og er ástæða til að vera viss um að hin báglega stöddu útgerðarfélög, sem ekkert geta borgað í eignar- og.tekju- skatt, geti endurgreitt gamlar og nýjar skuldir? Ekki bætir það viðrétting f jár- hagsins, að íslandsbanki mun hafa skuldað um 5 miljónir snemma á árinu utanlands vegna viðskiftavina sinna. Viðrétting fjárhagsins er því miður næsta lítil. Skuldimar út á við eru alt af að vaxa. Eyðslulánin eru þar tekin í góðæri og harðæri. Enska lánið hans Magnúsar G. er að mestu óborgað. Það voru 100 kr. á mann í landinu, jafnt gamalmenni og smáböm í vöggu. Á 10 manna heimili lagði M. G. 1000 kr. skuldabagga. Lán Jóns Þorl. frá í vetur er þó ekki nema 90 kr. á hvem mann og 900 á jafnstórt heimili. Skilja búmenn landsins þá viðréttingu á fjárhagnum, sem fólgin er í þessum lántökum? Er það ekki blóðugt spott af íhalds- blöðunum að hæla þeim, sem hafa sett landið á höfuðið, fyrir við- reisn fjánnálanna? J. J. ----o---- Mbl. fárast yfir að Framsókn- arflokkurinn skuli vilja leyfa Gullbringu og Kjós að vera sér- stakt kjördæmi. Með slíkri breyt- ingu geta bændurnir þar notið sín Hvað eftir annað hafa vel mentir og greindir bændur íieynt að vinna kjördæmið. En alt af hefir það Best. - Odýrast. Iimlent. Ný bók! Ludvig G-uðmundsson: Yígsluneitun biskupsins. Fyrirlestrar og blaða- greinar um vígsluneitunari málið og trúarlífið í land- voru. 124 blaðs. Verð kr. 3,50. Sendist gegn póstkr. burðargjaldsfrítt, hvert á land sem er. Kaupendur trúmálaritsins „Straumaru fá bókina fyrir kr. 2,75. Pantanir má senda til höf. eða ritstjórnar „Straumau, Reykjavik. > fallið í hlut kaupmánna og þeirra sinna, nú um langt skeið. Bænda- valdið hefir jafnan beðið ósigur fyrir kaupstaðarvaldinu í Gull- bringu og Kjós, og þar hefir að sjálfsögðu munað mest um Hafn- arfjörð. En um leið og Hafnarfjörður er slitinn frá koma að sjálfsögðu þrír flokkar til greina: Bændur, spekúlantar og verkamenn.. Eft- ir skiftinguna geta bændur unnið. A. Ritstjóri Tryggvl Þórhallsson. Prentsmiðjan Acta. u lingafræðslunni þokað áfram með hröðum skrefum. Laugaskóhnn var bygður og Amór Sigurjóns- son skólastjóri og Jón í Ysta- felli skólanefndarformaður hafa mótað kenslu og vinnu skólans á þann hátt að þar með virðist í aðalatriðum leyst 4r þeim mikla vanda hvemig ungmennaskólar landsins eiga að vera. Samhhða hefir ahur Framsóknarflokkurinn beitt sér fyrir að bæta aðstöðu héraðsskólanna á Núpi og Hvít- árbakka. Sérstakri grein uppeldisumbóta hefir stórum þokað áfram með óskiftum stuðningi Framsóknar- manna. Það er húsmæðrafræðsl- an. Kvenfólkinu hafði að mestu verið gleymt. En á þingi 1923 bóru tveir Framsóknarþingmenn fram frv. um húsmæðrafræðslu á Staðarfelli. lhaldið eyddi því. Þá þokuðu áhugamenn flokksins málinu í það horf að vel lærð kona leigði Staðarfell og starf- rækti þar húsmæðraskóla með styrk af ríkisfé. AUir stjómar- andstæðingar í báðum deildum hafa stutt þetta mál, ár eftir ár og einn íhaldsmaður Jón Auðunn Jónsson. Hefir honum í því máli farið vel og drengilega. En ann- ars hafa aUir íhaldsmenn verið umbót þessari andvigir og sumir fjandsamlegir. Blönduósskólinn hefir tekið miklum framförum á síðari árum. Á þingi hefir einn íhaldsmaður, Þórarinn á Hjaltabakki beitt sér fyrir hagsmunum skólans og aUir Framsóknarmenn. Nú síðast í vetur kleip íhaldið í Ed. 2000 kr. af styrk í rafmagnsstöð við skól- ann, móti atkvæðum Framsóknar. Þingeyskar konur hafa í 20 ár safnað fé til húsmæðrafræðslu. Vildu þær nú byggja lítið og lag- legt hús á Laugum, hita það með heitu vatni og kenna 12—14 stúlkum húsmóðurfræði. Þær báðu um 11 þús. kr. styrk úr landssjóði, en ætla að leggja fram 3/5 á móti. Allir Framsókn- armenn í báðum deildum studdu þessa sjálfsögðu umbót, en íhaldsmenn eyddu málinu með flokksofbeldi. Síðustu átökin um kvenna- mentun urðu í sambandi við hús- mæðrafræðslu á Hallormsstað. Austfirðingar vilja fá húsmæðra- deild fyrir fjórðung sinn á þeim undurfagra og heilnæma stað. Annar af landkjömum fulltrúum Framsóknarmanna bar málið fyrst fram á Alþingi í fyrra. Ihaldið svæfði það þá. I vetur bar Ingvar Pálmason fram frv. um málið. Allir íhaldsmenn í Ed. gengu á móti og af málinu dauðu. Merkileg var aðstaða flokkanna til byggingar á Eiðum. Sá héraðs- skóli var mjög aðþrengdur vegna húsleysis. Á þingi 1924 beittu austanþingmenn einkum Sveinn og Halldór sér fyrir málinu. Tókst þeim að fá 56 þús. kr. fjárveit- ingu í bygginguna, samþyktu í Nd. Allir stjómarandstæðingar studdu málið, en allir íhaldsmenn í Nd. að einum undanteknum, sem var í það sinn fulltrúi Norð- mýlinga, greiddu atkv. á móti. Sást best á því hve lítið ant íhaldsflokknum er um að sveit- imar geti fengið hollar og ódýrar uppeldisstofnanir fyrir sig. Átakanlegt dæmi um blindni íhaldsstefnunnar er gremja sú, er hljóp í Bjöm* Líndal, fulltrúa Akureyrar, þegar einn af flobks- bræðrum hans, í eitt skifti, gredddi atkvæði með eflingu Ak- ureyrarskólans. Lá við að Lín- dal beitti líkamlegu ofbeldi við manninn. Aðrir þingmenn myndu hafa litið svo á, að með því að efla ög bæta skólann væri Akur- eyri bæði sýndur sómi og gert gagn í nútíð og um langan ókom- inn aldur. En Líndal fann aðeins til haturs og gremju við þá menn sem vom að vinna kjör dæmi hans til vegsauka, og sem venjulegir og sæmilega skynsamir menn hefði kunnað þakkir fyrir. 7. Atvinnulifið. Þar hafa orðið mestu átökin og þar bíður mesta vandamálið úrlausnar. Fram- sóknarflokkurinn reyndi eftir föngum að vinna á móti falli krónunnar, enda var hrun hennar eingöngu að kenna hinni fjar- stæðu seðlaútgáfu íslandsbanka og hóflausu braski við sjóinn. En eftir að krónan var fallin niður í hálfvirði fór málið að horfa öðru vísi við. Þá var um tvent að gera. hækka krónuna aftur og eyðileggja með því alt at- vinnulíf í landinu um óákveð- inn tíma, eða að stöðva krónuna þar sem hún var komin, gera þá mynt fasta og innleysanlega, og óbreytanlegan verðmæli. Með þvi mátti bjarga atvinnulífinu. Sú úr- lausn studdist við meðmæli hinna hæfustu fjármálafræðinga í heimi. Framsóknarflokkurinn hallaðist að þessari lausn. Jón Þorl. hefir dregið samherja sína inn á gagnstæða braut. Stefna hans hefir sigrað í bili — en um leið eyðilagt atvinnulíf lands- manna. Nú virðist vera fram- undan meira fjárhagshrun og kreppa en nokkur núlifandi mað- ur í landinu hefir þekt áður. Náttúran hefir ekki skapað þetta hallæri. Jón Þorláksson hefir með misskilinni fjármálastefnu búið til hallærið. Og svo undarlega vill til, að hann virðist hafa skaðað alla, bæði samherja og andstæð- inga. Allir bændur vita um neyð landbúnaðarins, um að skuldim- ar standa í stað, en krónumar sem búin gefa af sér, fækka um leið og hin svokallaða hækkun gerist. Embættismenn segja sömu sögu. Þeir eru í þann veginn að gera uppreisn út af hörmungar- kjörum sínum. Krónuhækkunin veldur vandræðum þeirra. Stærstu útgerðarfélögin eins og Kveld- úlfur og Islandsfélagið borga ekki einn eyri í tekju- eða eigna- skatt nú í ár, og má þá vænta, að þröngt sé fyrir hjá minni út- vegsmönnum. Krónuhækkun Jóns Þorl. er meginástæða til þessarar hvoðalegu afkomu. Kaupmennim- ir hafa aldrei haft verri aðstöðu en nú, svo sem vænta mátti þeg- ar hallæri sverfur að almenningi. Krónuhækkunin veldur líka neyð kaupmannanna. Frammistaða Jóns Þorl. í gengismálinu er slík, að óhugsandi er að nokkur óvin- ur íhaldsflokksins hefði getað gert hinum einstöku flokksmönn- um meira tjón, þó hann hefði beinlínis óskað eftir, heldur en Jón hefir gert. Þannig er dómur reynslunnar. íhaldið er búið að koma þjóðinni svo á kné, að mörg ár mun þurfa til að rétta við, þótt nú væri skift um stefnu. J. J.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.