Tíminn - 08.12.1928, Blaðsíða 3

Tíminn - 08.12.1928, Blaðsíða 3
T'IMÍNN fit t Sigtryggur Snorrason, fyr bóndi að Þórisstöðum, andað- ist þ. 2. des. að heimili sínu Ingunnarstöðum í Kjós. Lík hans verður jarðsungið að Saurbæ á, Hvalfjarðarströnd þ. 12. þ. m. Fyrir hönd aðstandenda. Ingunnarstöðum 4. des.-1928 Lúther Lárusson Afengisverslunin og íhaldið. Enn sem komið er hefir lítið orðið úr því höggi sem hr. Jón Þorláksson reiddi að núverandi stjóm fyrir að hafa skift um forstjórn Áfengisverslunarinnar. Hefir ekkert bólað á því, að Jón hafi fundið þeim orðum sínum stað, sem hann lét falla á fund- inum að Sauðhúsvelli. Hinsvegar hefir því verið lýst að nokkru hversu farnast hafði um stjóm þessarai stofnunar undir yfirum- sjón og eftirliti íhaldsstjórnar- innar, og alt um það þegir flokksformaðurinn, sem sjálfur hafði þó innleitt umræður um þetta sérstaka mái. En út af ritstjómargrein sem birtist í Morgunblaðinu nýlega, skal hér bætt við nokkrum hug- leiðingmn til viðbótar því sem áður hefir verið frá greint. Hr. stórkaupmaður Garðar Gíslason sneri sér til mín á dög- unum og spurðist fyrir um það, hvort Áfengisverslunina vantaði ekki eitthvað frá „sínum firm- um“*) fyrir jólin. Eg kvað nei viö því. Sagði honum eins og var, að við ættum enn mjög mikið frá „hans firmum“ og meðan birgð- irnar væru jafnmiklar og fjöl- skrúðugar mundi maður koma sér sem mest hjá kaupum. Garðar taldi þann kost við það að eiga miklar birgðir, að vínin bötnuðu með aldrinum. Eg spurði hann að því, hvort hann liti ekki svo á, að hyggilegra væri að kaupa þá heldur þeim mun eldri vín, heldur en að fara að geyma vín ’) þa8 er firmum sem hann hefði umboð fyrir. hér heima i húsakynnum þeim sem Áfengisverslunin hefir yfir að ráða, í þeim tilgangi að bæta vínin. Virtist mér hann ekki vera frá því, að slíkt mundi hyggi- legra. Því er svo farið, að helmingur- inn af því húsnæðí sem notað hefír verið til víngeymslunnar mun sæmilegt, en vistarverur þær sem notaðar hafa verið til þess ,að geyma allan..hebning- af birgðunum munu enganveginn fullnægja þeim kröfum sem til slíks húsnæðis þarf að gjöra, og er þarna enn ein sönnunin fyrir því, hversu óhóflegar birgðirnar voru. Þá hélt eg því fram við hr. Garðar Gíslason, að eigi bæri að líta svo á, að höfuðtilgangur þess- arar stofnunar væri sá, að full- nægja „vissum smekk“ manna hér á landi. Höfuðtilgangur henn- ar væri að fullnægja settum kröfum þeirrar erlendu þjóðar, sem hafði í hendi sér líf og af- komu sjávarútvegsins íslenska. En eg teldi að þetta yrði að gera á þann hátt að af því hlyt- ist sem minst fjárhagstjón fyrir ríkissjóð, Á þetta félst stórkaupmaður- inn, að því er mér skildist. Nú vita það allir menn, að birgðirnar voru svo miklar og óliaganlega valdar, að af því hefir hlotist stórfelt tjón, t. d. má geta þess að portvín ein voru til fyrir hálfa miljón króna og mjög mikið af því illseljanlegt eins og það kom fyrir. Til samanburðar má geta þess að Vermuth það, sem Morgunblaðið hyggur að hafi valdið mestum baganum, nam þó eígi samtals méir en 130 þúsund- um króna. Fyrir þá fjármuni, sem árlega hefðu farið forgörðum við það að liggja með það, sem lagst vai' fyrir, hefði niátt brúa meðalfljót á hverju ári, til dæmis að taka. Til þess að minka þessar birgð- ir voru tvær leiðir. önnur sú, að kaupa ekkert, svelta menn yfir þessu eins og það var, unz það var þrotið, ellegar gera það, sem gert hefir verið, bæta þetta hvað með öðru, þótt af því hlytist nokkurt fjár- hagstjón. Fyrirrennari minn á af því heiðurinn að hafa fundið þetta úrræði. Hann var byrjaður á því sem mörgum bóndanum hefir orð- ið að góðu liði þegar heyin hafa jetist illa. Hann var byrjaður að hrista þetta saman, en með svo mikilli varfærni að það hefði vís- ast tekið hann mörg ár að koma í ló því sem með þurfti. Eg hefi fetað mig áfram á sörnu braut- inni, í stað þess að hella tveim dýrari tegundum saman við eina édýrari, þá hefi eg helt þrem dýrum tegundum, í eina ódýra. Og í stað þess að vera að kjótla þessu í 10 lítra mælikeri, þá hefi eg útvegað ámu, sem tekur fimm „uxahöfuð“ 1 senn, og svo hefir verið mikil eftirspúrn eftir þess- um nýja „cocktail“ Áfengisversl- unarinnar, að engin leið hefði ver- ið að fullnægja eftirspurninni, ef ekki hefði verið gripið til þessa úrræðis. Eg hefi vikið að þessu vegna þess að Morgunblaðið tæpti eitt- hvað á „spillingu“, sem mér skild- ist að það sæi í þessu úrræði okk- ar forstjóranna. Með því hversu eg hefi sjálf- ur litla þekkingu á víni eða vín- gæðum, þá fór eg svo varlega, að eg bað fyrirrennara minn að bragða á þeirri samsetningu, sem eg hafði sagt fyrir um. Eg hafði hugsað mér að gera þyrfti sér- stakan nýjan flöskumiða á þessa nýju blöndu, en að ráði fyrir- rennarans notaði eg sama flösku- miðann og hann hafði notað á sína blöndu, en sá „mjöður“ var þegar orðinn mun vinsælli heldur en drykkur sá hinn óbætti, sem um langt skeið hafði verið fluttur til landsins og mest hafði verið selt af áður. Skal nú hlerað eftir því hvað um þessi mál verður ritað og sagt í herbúðum íhaldsins, áður en nýjum atriðum verður hreyft sem skifta stjórn Áfengisverslun- arinnar í nútíð og fortíð. En í þetta sinn get eg þó ekki stilt mig um að geta þess, að eg hefi alveg nýlega rekist á ný og átakanleg dæmi þess, hversu veldi milliliðanna hefir verið mikið í viðskiftum við Áfengisverslunina, og að því er virðist æ því meir, sem þeir vóru hærra metnir sem liðsmenn í íhaldsflokknum. Kem- ur mér helst í hug að líkja fram- ferðinu við það, þegar skepnur „standa í stálinu“ og eftirlitið á bænum hefir verið líkast því að húsbóndinn, Ihaldsstj órnin, hall- aði aftur hlöðuhurðinni til þess að gestir og gangandi ekki rækju augun í „umgengnina", í stað þess að reka þær út. Guðbrandur Magnússon. ----o--- Fréttir. Magnás Kristiánsson fjármálaráð- herra, sem nú er staddur í Kaup- mannahöfn, var skorinn upp við inn- vortiskvilla 1. des. síðastl. þegar síð- ast fréttist voru vænlegar horfur um bata hans. Embxtií. Um lögmannsembættið í Reykjavík sækja þeir dr. Bjðrn jJórSarson hæstaréttarritari og Magn- ús Guðmunctsson alþm. Embættið verður veitt frá næstu áramótum og hefir lögmaður með höndum flest þau störf er nú heyra undir bæjarfóget- ann, nema meðferð opinberra mála. — Um lögreglustjóraembættið í Reykjavik sækir Hermann Jónasson, fulltrúi bæjarfógeta. Hefir hann lagt sérstaka stund á þær greinar í lög- fræði ér þar að lúta. Ilefir hann dval- ið í þýskalandi síðastl. sumar og íiaust til þess að kynna sér lögreglu-, stjórn í smábæjum. — Um bæjar- fógetastöðuna í Neskaupstað í Norð- firði sækja Kristinn Ólafsson bæjar- stjóri í Vestmannaeyjum og Jón Hall- varðsson cand. jur. Húsbruni. Nýlega brann á Akureyri hús það, er séra Geir heitinn Sæ- mundsson átti og bjó í. Varð brun- inn hastarlegur og er helst álitið að kviknað hafi út frá rafmagnsleiðslu í kjallara. Dánardægur, Nýlega er látinn Auglýsing' Ilappdrætti Sjúkrasjóðs Stykkis- hólms, sem draga átti um 1. des., verður trestað til sumardagsins fyrsta 1929. Brynjólíur BJamason fyrrum bóndi i þverárdal en bróðir Páls sýslumanns í Stykkishólmi. Brynjólfur var við- kunnur maður fyrir gestrisni og höfð- ingsskap er hann bjó i þverárdal. Hjónaband. þann 1. des. siðastl. voru gefín saman í hjónaband ung- frú Laufey Böðvarsdóttir að Laugar- vatni og Pál Diðriksson bóndi á Búr- felli i Grímsnesi. Brúðkaupsveislan fór fram í Laugarvatnsskóla. Málverkasýningu halda þeir Ólafur Túbals og S. E. Vignir á Laugaveg 1 hér i bænum, hinu nýja bakhúsi Guðm. Ásbjörnssonar kaupm. Eru þar sýnd 62 málverk og 5 pennateikníng- ar eftir Túbals og 54 málverk eftir Vignir. JarSræktarframkvæmdir miklar hafa bændur í þingeyjarsýslum, einkum Norður-þingeyjarsýslu haft með höndum undanfarin vor. í Núpasveit, Öxarfirði og Kelduhverfl hafa bæði vorin 1927 og 1928 unnið tveir vinnuflokkar að plægingu og herfingu og hafa í hvorum verið tveir menn með 10—12 hesta. Hafa alls verið brotnar til nýræktunar um 100 dagsl. — í Suðurþingeyjarsýslu hefír á síðastliðnu vori verið brotið land til ræktunar viða í Aðaldal og Reykja- dal. Eigendur vélarinnar eru Sigurð- ur Guðmundsson bóndi í Fagranesl og bræðurnir Bjarni og Karl á Hellu- landi. Mentamáiaráðið hefir ákveöið að kaupa 50 andlitsmyndir er Kjarval málari hefir gert af bændum á Aust- fjörðum. Kaupverðið er 5000 kr. Svar frá Guðm. prófessor Finnboga- syni til Jóns bónda Sigurðssonar í Ystafelli kemur i næsta blaði. Forelárar. það er mikilsvert fyrir barnið, að þvi sé séð fyrir viðeig- andi skemtunum. Kaupið Mæðrabók- ina eítir prófessor Monrad. Kostar 4.75. Við höfum fengið auðhyggjandi burgeisastétt á aðra hönd, en íjölmenna stétt öreigalýðs*) á hina. Við höfum fengið oddborg- arahátterni og óhófseyðslu svo- nefndra „yfirstétta“ samfara skorti og úrræðaleysi nokkurs hluta alþýðunnar í bæjunum, Við höfum fengið atvinnudeilur og róstur milli þeirra aðilja, er að framleiðslunni starfa, þar sem annarsvegar stendur fámenn stétt atvinnurekenda, með veltu- féð alt og atvinnutækin í sínum höndum; hinsvegar tómhentir öreigar, atvinnulega ósjálfbjarga, sem selja lifandi orku sína á ieigu eins og vinnudýr eða vélar. Slíkt er vitanlega aðeins eitt stig af þrældómi. Sannvirði vinnunnar er aldrei fundið, enda aldrei eftir því leitað, heldur er vinnan met- in af handahófi, eftir því sem verða niðurstöðurnar af sífeldum deilum og þjarki fjandsamlegra aðila. Með samkepnisháttum í at- vinnu og viðskiftum hafa þjóð- irnar að vísu náð til mjög hárra marka í framkvæmdum og upp- götvunum. Samkepnin er vel fall- in, til þess að stæla einstaklinga til ítrustu átaka. En samkepnin er bruðlunarsöm á lífsorkuna. Sigrar hennar eru mjög oft á- ‘) „Öreigai-" nefnast í stjórnmála- umræðum þeir menn, sem eiga eng- in atvinnutæki, eru öðrum gerháðir um atvinnu og lifa af launum fyrir vinnu sína. vöxtur tilsvarandi ósigra á öðr- um stöðum. Leið auðkýfingsins liggur yfir blóðug bök þúsunda manna, sem troðast undir í hinni almennu baráttu um lífsviður- værið og heimsgæðin. Samkepnín er yfirgangsstefna, sérgóð, hóf- laus og rangsleitin. Hún er því í sjálfri sér og með þeim ann- möikum, sem henni fylgja, frum- stig á sambúðarháttum mann- anna. Samkepnismaðurinn er um hugarfar og lífsskoðun arftaki frumþjóða með þeim einum mun, að feimulaus og skefjalaus hnefa- réttur er í viðskiftum nútíðar- manna færður í umgerð löghelg aðra rána, bakferlis og þjófnað- ar. En í viðskiftum þjóða á milli ræður óheftur hnefarétturinn enn síðustu úrslitum og hefir tekið í þjónustu sína fremstu vitsmuni mannanna og vald yfir öflum náttúrunnar. Mun eigi vera hér komið í i námunda hins rétta svars við spumingunum hér að framan? ' Eru ekki ósigrar þjóðana rétt- mæt og óbrigðul sjálfsvíti, vegna þess að mennimir hafa frá önd- verðu og fram á þennan dag bygt sambúðarhætti sína á sérdrægni, yfirtroðslum og rangsleitni ? Er þá komið að kjarna þessara hugleiðinga. En hann er sá, að benda þjóðinni á þær háskasemd- ir, sem felast i reynslu hennar síðustu árin. Hið réttvísa lögmál i ' viðreisnar og hnignunar er enn að verki. Samfara mikilli sókn og glæsilegum framförum í verkleg- um efnum, hafa hin innri öfl þjóðskemdanna gripið um sig með ískyggilegum hætti. — Greiðslubrigði, viðskiftahrekkir, grunsamleg gjaldþrot og jafnvel bein sviksemi eru alt daglegir fylgifiskar frjálsrár samkepni í viðskiftum og þykja á umráða- sviðum hennar eðlilegur hluti þeirrar viðleitni, að „hafa sig á- fram“ í veröldinni! Sífeldur á- greiningur og erjur milli marma út af því, hvað hverjum beri í viðskiftum, vekja ekki sérstaka athygli þó fjöldi dómstóla í land- inu séu á kafi í viðskiftaþrasi manna og illdeilum út af þeim málum. — Hitt liggur mönnum fremur í augum uppi, þegar flett er ofan af þjóðmálaspillingunni: Vanrækslu, sviksemi og fjár- drætti í opinberri starfrækslu. iSíðan fjárhagsleg viðreisn Is- lendinga hófst, hafa með mjög litlum undantekningum setið á valdastólum hér á landi þeir menn, sem hafa alist upp við lífsskoðanir og viðskiftakenning- ar frjálsrar samkepni, hafa trú- að á yfirburði þess skipulags og verið studdir til valda af fylgis- mönnum þeirrar stefnu. I skjóli þessara stjórnarvalda hefir gerst þetta þrent: 1. Að sveitirnar hafa orðið að þola blóðtöku slíka, sem fyrr var lýst, án þess að kjörum þeirra og horfurn væri verulegur gaum- ur gefinn. 2. Að orku þjóðarinnar hefir verið einbeitt til rányrkjunnar á djúpmiðum hafsins og óðfluga vaxtar bæjanna. 3. Að samfara stóriðjuháttun- um, auðliyggjumenningunni og samkepninni hefir þróast sér- drægni, yfirtroðslur í viðskiftum, sviksemi, vanræksla og f járdrátt- ur í opinberri starfrækslu, van- geymsla tungunnar og þjóðlegra verðmæta, hófiaus dýrkun og eyðsia ‘ efnislegra verðmæta og ioks hin megnasta blindni og brestur á skilningi þess, að nokk- uð sé athugavert við framferði þjóðarinnar! Um fyrst talda tvo liðina er ekki ágreiningur. Og eigi skal hinum þriðja á bug vikið, vegna þess að rök bresti. Skulu því hér, í sem stystu máli, nefndir nokkr- ir þeir kvistir, sem íhaldsmenn hafa á undanförnum árum snúið í kransinn á hið pólitíska leiði flokks síns: 1. I einni mikilsverðri ríkis- stofnun hefir átt sér stað fjár- dráttur um 7 ára skeið. Tapið nemur 70 þús. kr. Til yfirstjóm- ar hafa verið settir þrír af póli- tískum venslamönnum Ihalds- flokksins hver af öðrum. Staðan hefir verið bytlingur og eitt sinn hjáverkastarf eins af ritstjórum flokksins. Ekki eru forstöðumenn- irnir sjálfir grunaðir um fjár- dráttinn. 2. Eftirlit með embættisrekstri opinberra starfsmanna hefir verið vanrækt stórkostlega. Hjá sum- um sýslumönnum hefir ekki ver- ið skoðað um 10 ára skeið. Bók- færsla hefir verið í ólagi víða og allsstaðar ósamræmd. Meðferð dánarbúa hefir verið hneykslan- leg sumstaðar og munu ekki öll þau kurl komin til grafar. — Mála- myndarkákskoðun var fram- kvæmd hjá Einari M. Jónassyni Barðstrendingasýslumanni og þótti ekki athugaverð embættis- færsla hans ári áður en hann var af núverandi stjórn settur af em- bætti og upp kom hjá honum 140 þús. kr. sjóðþurð. 3. Rekstur Áfengisverslunar ríkisins hefir verið í hneykslan- legu ólagi. Óhemjubirgðir fluttar inn fyrir áleitni sumra pólitískra máttarstólpa fyrv. stjómar, sem voru umboðsmenn erlendra versi- unarhúsa og höfðu gróða af því að inn væri flutt sem mest. — Gífurlegar útistandandi skuldir og töp, óreiða og vanskil þeirra manna er unnu að rekstri versl- unarinnar, óþarft fólkshald, óhóf- legar launagreiðslur o. fl. 4. Stórkostleg sérdrægni auð- borgara í sambandi við skatt- heimtu í Reykjavík. Stóreigna- menn látnir að mestu eftirlits- iausir um framtal til skatts og aðferðum beitt við niðurjöfnun útsvara, sem höfðu það í för með sér, að stóreignamönnum var hlíft, en almenningi íþyngt um skör fram. 5. Óhóflegt og eftirlitslaust sukk með fé bankanna í höndum máttarstólpa Ihaldsflokksins. Fiskhringurinn hafði eitt sinn 8 milljónir af fé Islandsbanka milli

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.