Tíminn - 09.08.1930, Page 3

TÍMINN
16S
St. þeim biskupi, sem hann sjálf-
ur hafði lýst þannig, að hann
væri falskari en fjandinn.
En er frétt barst um þetta um
byggðina, risu upp hinir helztu
bændur í sýslunni, svo sem þeir
Sigurður á Stafafelli, Jón í Vola-
seli o. m. fl., er gefið höfðu öl.
St. áminningu í fyrra, og lýstu
yfir skriflega óbeit sinni og van-
þóknun á Brekkubæjarráninu.
Var helmingur fullorðinna sókn-
arbarna undir þessu skjali.
Brot Ölafs Stephensens var
þannig, að frá byrjun var auð-
séð, að Framsóknarstjóm hlaut
að víkja honum úr embætti. Jafn
sjálfsagt var hitt, að íhaldið
hlaut að halda jafnt með prests-
skap hans á Brekku, eins og það
hafði dáð atkvæðafölsunina í
Hnífsdal, sjóðþurðina í Bruna-
bótafélaginu og á Patreksfirði, og
búaskifti Jóhannesar Jóhannes-
sonar.
Verði íhaldinu gott af að velja
sér til varnar öll þau mál í land-
inu, sem enginn heiðarlegur mað-
ur vill koma nærri nema í and-
stöðu við Mbl. og fylgifiska þess.
*
----o----
Fóðurtilraimir
I síðasta blaði Tímans er drep-
ið á fóðurtilraunir Búnaðarfé-
lags Islands í grein eftir Pál Zóp-
honiasson. I skýrslunni sem Búfj.
hefir gefið út um tilraunirnar,
fai’ast Þóri Guðmundssyni þannig
orð um niðurstöður þeirra:
„Niðurstöður tilraunanna í heild
sinni:
Af tilraunum þeim, sem nú hef-
ir verið skýrt frá, má draga þess-
ar ályktanir.
1. Það er ekki hægt að fóðra ær
svo viðunandi sé með léttri beit
og léttu útheyi.
2. Rúgmjöl getur ekki bætt upp
þann efnaskort, sem gera má ráð
fyrir að eigi sér stað í léttu heyi
og beit. Það kemur því að litlum
notum, sem fóðurbætir, undir
þessum kringumstæðum.
3. Síldai-mjöl er afbragðs fóður-
bætir handa beitarám. Sje það
gefið notast beitin miklu betur en
ella, og ærnar verða þyngri og
sællegri.
4. Með síldarmjöli má spara
hey í stórum stíl. í framanskráð-
um tilraunum hefir heyfóðrið ver
ið minkað um alt að 8 kg. fyrir
hvert kg. síldarmjöls, sem gefið
var. Þrátt fyrir það hafa síldar-
mjölsærnar ávalt verið þyngri og
sællegri en þær ær, sem hafa feng-
ið eintómt hey eða hey og rúg-
mjöl. Síldarmjöl mun því oft verða
ódýrara fóður, handa beitarám,
en létt hey, í hlutfalli við nær-
ingargildi.
5. Undir flestum kringumstæð-
um mun 50—60 gr. dagskamtur
af síldarmjöli vera nægilegur fóð-
urbætir handa ánni með léttu heyi
og beit. Minni skamtur gerir þó
ágætt gagn. Ef næg hey eru fyr-
ir hendi, og eigi sérlega létt, mun
óþarft að gefa ánni meira en 30
gr. af síldarmjöli á dag. Réttara
mun þó vera að auka skamtinn
nokkuð seinni hluta meðgöngutím-
ans. — Sé heyknappt og þess
vegna sérstök þörf á heyspamaði,
er óhætt að gefa hverri á alt að
120 gr. af síldarmjöli á dag og
sennilega talsvert meira.
6. Á miklum beitarjörðum er
í góðum vetram oft hægt að kom-
ast af án þess að gefa nokkurt
hey, ef síldarmjöl er gefið. Ærn-
ar fóðrast mun betur á því og
beitinni, en léttu heyi og beit“.
Tíminn vill ekki láta hjá líða að
birta mönnum þessi ummæli, þau
eru bygð á tilraunum og athugun-
arverð fyrir bændur.
Þeir ættu að leggja niður fyrir
sér hvort ekki væri eins ódýrt að
fóðra á síldarmjöli með beitinni
eins og að heyja lélegar slægjur
með dýru mannahaldi til að geta
aflað fóðurs handa ánum.
Og það geta þeir gert, ef þeir
fá sér skýrsluna og lesa hana.
Gerið það, bændur!
---o---
Eitt dálítið
íhaldshimuaríki
Ihaldið er á góðum vegi með að
búa sér til sinn eigin smáheim,
einskonar sjálfstætt íhaldsríki,
þar sem hugsjónir þess eru „hrein
ræktaðar". í þessu fyrirmyndar-
ríki er Jóhannes Jóhannesson
skrifstofustjóri og varðveitir öll
dánarbú, en Einar Jónasson inn-
heimtir og varðveitir opinber
gjöld. Valtýr gefur þar út lítið
Mbl. með öllum þeim mállýtum og
hugsanavillum sem unt er að
koma fyrir. Við kosningar eru þeir
Hálfdán og Eggert einvaldir í kjör
stjórn, en til þess að stýra trygg-
ingastofnun þessa fyrirmyndar-
ríkis er Árni frá Múla sjálfkjör-
inn, Lækningar hinna útvöldu
stunda þeir Guðm. á Siglufirði og
Helgi vísindamaður frá Kleppi.
Fyrir heimatrúboðinu stendur
Guðrún Lárusdóttir, sem í kær-
leikans nafni hvetur kuta íhalds-
læknanna, en sjálfa guðsþjónust-
una í kirkjunni annast Ólafur
Stephensen fyrrum prestur í
Bjarnanesi. Veitingamar hefir
Fjóla Stefáns á hendi.
I slíku fyrirmyndarríki má ekki
vanrækja uppeldi ungu kynslóðar-
innar og í hinum glæsilegu skóla-
herbergjum, þar sem unga fólkið
drekkur í sig menningu og hrein-
læti skal líka vera þvottahús rík-
isins, þar sem öll blaut og óhrein
föt, og leirugar skóhlífar hanga
eins og ilmandi rósir til að fylla
sálir hinna ungu með yndisleik og
fögnuði. X.
burtför prests fær Bjami að
sjálfsögðu alla jörðina. Ekkjan
í Brekkubæ hefir að lokum feng-
ið til handa syni sínum það rétt-
læti hér á jörðunni, sem hún mun
á banastundinni hafá búist við
að hún fengi fyrst í öðrum heimi.
I fyrrasumar var Ól. St. orðið
ljóst, hvert ofsi hans og yfir-
gangur hafði leitt hann og vildi
taka afleiðingunum af ósigri sín-
um og segja af sér. Hann kom
til Reykjavíkur í þeim hug. En
íhaldið vildi ekki missa svona
spón úr askinum sínum. Og Magn-
ús Guðmundsson, Valtýr Stefáns-
son og aðrir þvílíkir dánumenn
espuðu hinn gamla og langþreytta
mann til að halda áfram, og
leggja út í baráttu, sem allt af
hlaut að enda með ósigri fyrir
hann. En íhaldsmenn hugsuðu
ekki um það. Eitt vont mál enn
til að verja. Eitt kristilegt rán
handa Guðrúnu Lárusdóttur til
smekkbætis á Alþingi.
Kirkjustjómin vildi gefa ól.
St. svigrúm til að segja af sér,
og sendi honum orð um það með
merkum manni úr Homafirði, að
annaðhvort yrði hann að segja af
sér út af Brekkumálunum eða
kirkjustjómin vísaði hinum burt.
Kirkja Krists hefði enga þörf
fyrir starfsmenn, sem kæmu
fram við ekkjur og munaðarleys-
ingja eins og Ól. St. En í stað
þess að segja af sér, bregður
prestur við, er hann fær þessa
orðsendingu, og sendir menn út
um hérað, til þess að safna und-
irskriftum um að hann hefði
verið þeim uppbyggilegur í sveit-
inni. Létu smalamir orð fylgja
um það, að líf prests lægi við,
því að annars myndi hann tapa
hempunni. Urðu ýmsir til þess af
vorkunnsemi, að undirskrifa
loðna og meiningarlausa yfirlýs-
ingu til heyskaparmannsins frá
Brekkubæ. Það sem smalarair
fengu af undirskriftum, sendi ói.
und árum. 1 þúsund ára óhreyfan-
legri ró horía fjöllin á okkur eins
og þau horfðu á hið fyrsta Alþingi
er það kom saman við rætur
þeirra.
Sléttan opnast skyndilega fyrir
sjónum vorum. Vjer ökum niður
hina hrikalegu Almannagjá. 1
norðri blasa við snævi þakin fjöll.
Oxará fellur freyðandi yfir hamr-
ana og rennur síðan út í ihið mikla
Þingvallavatn. Á grænni gras-
sléttu skína nú — í minkandi rign-
ingu — hvítar tjaldborgir. Hér
eru aðeins fá hús, lítil kirkja og
prestssetur, þar sem sænski krón-
prinsinn býr, einn bær og sumar-
skáli, þar sem konungur Islands,
Kristján Friðriksson, býr með
drottningu sirmi. Allir aðrir gestir
leita til tjaldanna. Boðsgestir
sofa á dýnum, en stúdentarnir
sveipa um sig ábreiðum á tjalda-
gólfunum.
Nú er eg komiun að hinmn
fyrsta ógleymanlega hátíðardegi.
Þegar ég tók það að mér, að
segja þeim hluta hinnar dönsku
þjóðar, er hlustar á útvarp, frá
Alþingishátíðinni, kom mér ekki
til hugar hvílíkt hlutverk ég
hafði tekist á hendur. Því þenn-
an dag er aðeins hægt að skilja,
ef myndin getur orðið alveg lif-
andi, svo að menn sjái, hvernig
allt fór fram. Ég hefi þegar
reynt að gefa ykkur mynd af
náttúranni. Þegar þið standið við
innganginn að Þingvöllum, sjáið
þið hyldjúpa Almannagjá til
vinstri handar. Það er eins og
jötnahendur með jarðskjálftaafli
hafi slitið bergið í sundur. Neð-
antil við gjána er Lögberg. Þar
er í dag reistur pallur fyrir gest-
ina. Konungur og drotning og
sænski krónprinsinn sitja framan
við ræðustólinn, en þingmenn ti!
beggja hliða. Bak við þá sitja
svo sendimenn erlendra ríkja.
Við ræðustólinn eru tvær auðar
flaggstengur, þar sem átti að
draga upp flögg erlendra þjóða,
er kveðjumar voru fluttar. Yfir
þeim biakti stór ísienzkur ríkis-
íáni. Þegar komið er niður úr
gjámii breiðist sléttan út og áiu
liðast eítir henni. Þennan morgun
úöi og gruði á sléttunni af mönn-
um, en þeir sýndust smávaxnir
héöan ofan að. Vellir, hraun og
vatn eru umgirt háum fjöllum.
JLmyndið ykkur, að tjaidborgirnar
fai ailt í einu líf. Mannfjö.ldinn
safnast saman, og heldur upp
bergið hægra megin við gjána, og
nemur staðar við djúpa sprangu
rétt hjá þar sem Öxará fellur í
fossi fram af berginu hærra.
Hér var haldin fyrsta guðsþjón-
usta Alþingis í heiðni. I dag
hefst hátíðin með því, að biskup
Islands, hinn aldraði og mikils-
metni Helgason, flytur guðsþjón-
ustu. Hann stóð hátt yfir maim-
fjöldanum og talaði í mildum en
sterkum orðum í hinni miklu
náttúrukirkju. Þegar guðsþjón-
ustunni var lokið, var hætt að
rigna og sólin tók að skína á
fjölhn.
Nú kom hið mikla augnablik.
Alþingi átti að nýju að halda
fund að Lögbergi.
I Lögbergsgöngunni tóku þátt
um 30 þúsundir manna. Farið var
eftir ýmsum leiðum, en allir
stefndu að sama marki. Konungs-
hjónin og tignustu gestir gengu
aðalveginn. Mikið bar á göngu
nori’ænna stúdenta, er báru þjóð-
fána sína. Frá öllum sveitum Is-
lands er fólk þarna komið, og
héröðin hafa gamla fána. Til dæm-
is ísbjöra, lax eða fálka. Dásam-
leg var ró og stilling mannfjöld-
ans. Hér voru engin köll eða há-
vaði. Hið mikla sögulega augna-
blik virtist ríkja yfir hugum
allra. Það var eins og bergið væri
allt í einu blómum skrýtt. Þar
sem áður voru gráir eða brúnir
hamrar, ljóma nú margir litir.
Jafnvel hinir hvössustu kletta-
tindar hafa fengið ábúendur. Og
sólin varpar geislum sínum yfir
hátíðarsvæðið. Dauðaþögn ríkir,
er gjallarhornið ber fyrstu orðin
út yfir mannfjöldann. Konungur
gengui' fram á ræðupallinn, og
segir á íslenzku Alþingi sett. Við
þessa athöfn var íramkoma hans
giæsilega höfðingleg eins og jafn-
an einkennir hann við hátíðleg
tækifæri.
Auk konungs töluðu forseti Al-
þingis og forsætisráðherrann, og
þess á milli voru sungin miidl
hátiðaijóð, sem samin voru fyrir
iiatiöina. Eg ætla ekki að reyna
aö segja frá efninu í ræðunmn.
Þær liafa menn séð í blöðunum,
og þær áttu einkum erindi til
hmnar íslenzku þjóðar. Þær voru
mótaðar af eðlilegu stolti yfir for-
tíð Islands, og bjartsýxmi trú á
framtíð þess. En hversu góðar
sem þær voru, þá voru orðin, sem
töluð voru, ekki það sem mesta
þýðingu hafði á þessari sam-
komu. Þegar þau era gleymd,
nxun minningin um hátign þess-
ara augnablika lifa. Þúsimd ára
líf heillar þjóðar dregið saman 1
eina ógleymanlega stund.
Hjúpur söguxmar sveipaði
gjána. Tíminn stóð kyr yfir Al-
mannagjá.
Seinni hluta dagsins báru hin-
ir erlendu fulltrúar fram kveðj-
ur sínar og heillaóskir. Þegar
hver fulltrúi talaði, var dreginn
upp fáni þjóðar hans. Allt fór
fram í röð og reglu þangað til
fulltrúi Dana, H. P. Hansen þing-
forseti tók til máls. Þá var eins
og vant var dreginn upp fáni, en
þegar haxm kom á miðja stöng,
sáu menn að það var ekki Daxme-
brog. Hann var óðara dreginn
niður aftur, og skátamir, sem
áttu að sjá um flöggin, leituðu,
en enginn danskur fáni fannst.
Auðvitað gi’amdist mörgum Dön-
um þetta, og Fontenay sendi-
herra gekk burtu. H. P. Hansen
lauk ræðu sinni með virðulegri
ró, og því næst tók forseti Al-
þingis til máls og afsakaði at-
burðinn og kvaðst vona, að sam-
bandsþjóðin mundi skilja að þetta
væri hörmulegt óhapp. Síðan var
Dannebrog dregið upp og mann-
fjöldmn lét mikinn fögnuð í ljós.
iiansen steig aftur í ræðustól-
inn. Forsætisráðherrann stóð svo
upp og oað menn að heiðra
danska íánann. Það er enginn
minnsti vafi á því, að óhappið
var aö kexma því að skifti höfða
oröið á fánum. ísiendingar gerðu
fuiinægjandi afsökun, og atburð-
urimx vax paði síðar engum skugga
a hátíðina.
Því miðui’ skeði annar atburð-
ur, sem var særandi fyrir Dani,
við þetta sama tækifæri. Þegar
xVlitens fulltrxii Færeyja talaði,
var di-egið upp alveg óþekkt
íiagg, rauður kross á hvítum
feidi. Nú hafa Færeyingar ekkert
flagg, og þeir hafa heldur ekki
sameinað sig um neitt flagg.
Þess vegna hefði ekki átt að
draga þetta flagg upp þama.
Stauning forsætisráðherra lét í
ijós óánægju sína yfir þessu, og
síðan var tekið niður flagg af
sömu gerð, er stóð hjá þjóða-
flöggunum fyrir fx’aman Valhöll.
En þetta lagaðist allt saman, og
sæzt var á málið að fullu.
Tvo næstu daga héldu hátíða-
lxöldin áfram. Þá var söguleg
sýning, íþróttasýningar og fluttar
kveðjur. Sérstaklega hátíðlegur
atburður var undirskrift gerðar-
dómssamninga milli Islands og
annai’a norrænna ríkja, er fram
fór á sjálfu Lögbergi. En hvor-
ugur þessara daga var jafn há-
tíðlegur og hinn fyrsti.
Þegar hinni eiginlegu Alþing-
ishátíð var lokið, var haldinn
nori’ænn þingmannafundur og
norrænt stútentamót í Reykjavílc.
íslendingar sýndu stórfenglega
gestrisni. Auk þess fengu hinir
mörgu gestir tækifæri til þess
að ferðast langt út um landið,
og þeir ui’ðu fyrir ógleymanleg-
um áhrífum af hinni framlegu,
hrikalegu en líka einkennilega
fögru náttúru Islands. Menn geta
fyrst skilið undir hvaða skilyrð-
um íslenzka þjóðin lengst í
Tryggvi Þórhallsson
forsætisráðherra veiktist í
norðurförinni, af sjúkdómi þeim,
er hann hefir áður þjáðst af.
Liggur hann nú rúmfastur á Ak-
ureyri.
Látinn sæmdarmaður.
Þann 1. þ. in. andaðist að
heimili sonar síns í Hafnarfirði
Edilon Grímsson skipstjóri, nær
84 ára að aldri. Hann var fædd-
ur á Látrum við Eyjafjörð 18.
ágúst 1846. Lagði hann þegar frá
æsku stund á sjómennsku og var
um fullan mannsaldur formaður
á þilskipum við hákarla- og fiski-
veiðar, og þótti jafnan hinn nýt-
asti maður. Þó sjómennskan væri
æfistarf Edilons sáluga, þá mætti
þó margt fleira um haim segja.
Hann var fi’óður maður um
marga hluti. Einkum unni haim
fornbókmexmtum vorum og nor-
rænum forasögum, og var líka
fom í skapi, í beztu merkingu
þess orðs, di’engur góður, hrein-
lyndur og maður, sem ekki vildi
vamm sitt vita. Hann starfaði
alla sína löngu æfi við þá grein
sj ávar útvegsins, sem nú er að
líða undir lok. Og eins má segja
urn hann sjálfan, að hann til-
heyrði bezta hluta þeirrar kyn- -
slóðar, sem nú er að hverfa,
þeirri kynslóð, sem í senn heyrði
fomöldinni til, en var þó lika
móttækil^g fyrir nýjar hreyfing-
ar utan úr heimi. Eins og það
er víst, að hann var eirm af
fremstu fulltrúum sinnar stétt-
ai- fýrir síðustu aldamót, eins
víst er það, að skipstjórar svip-
aðir honum geta varla fundist nú
á dögum. Hann var «lla æfi guð-
hræddur maður og trúrækinn.
Hugarfar hans var hreint og
bamslegt, og mun hverjum sem
kynntist honum vel, hafa hlotið
að þykja vænt um hann. — Edi-
lon sálugi var tvíkvæntur. Sonur
hans af fyrra hjónabandi er Þórð-
ur læknir í HafnafirðL
Kunnugur.
norðri háir hfsbaráttu sm«, þeg-
ai' mexrn sjá sjálfir virkileikann.
En þegar menn hafa séð veruleik-
ann, geta menn ekki annað en
orðið gripnii' af aðdáun fyrir
þeim árangri, sem íslendingar
haía þegai’ náð, og því marki,
er þeir hafa sett sér í framtíð-
inni., Þetta giidir bæði um land-
búnaðinn sem berst sífelldri bar-
áttu við náttúru, sem seint lætur
iaunin af hendi og fiskiveiðaraar,
sem nú sem stendur mega telj-
ast hin mikla auðsuppspretta Is-
lands, en þar sem hagnaður
hvers dags, er laxm fyrir erfiða
og harða vinnu á stormasömu
hafi. Hugur Islendinga er mót-
aður af þeirri baráttu, sem þeir
verða að heyja, af myrkri vetr-
arins, járngreipum stormsins og
einveru auðnarinnar, en líka af
dravmxaheimi bjartra nótta og
töfrum hins stutta sumars. Hann
er frábrugðinn hugum okkar, en
þó ganga samskonar straumar
djúpt gegn um sálarlíf beggja
þjóðanna. ólík tungumál og lífs-
skilyrði, gremja fyrir þoldan ó-
rétt og sjálfstilfinning, jafnvel
þar sem hennar er ekki þörf, geta
að vísu skilið að, en jafnvel þó
við yrðum stundum þessa varir, á
þessum dögum, þá fundum við
þó glöggt, að við vorum á Norð-
ui’löndum, meðal frænda, og að
miklir og góðir möguleikar eru
fyrir hendi fyrir samúð og sam-
vinnu milli beggja þjóðanna og
þai-með fyrir öll Norðurlönd. Is-
land siglir nú sína stefnu gegnum
söguna. Það hefir örlög sín í sín-
um höndum. Allir danskir menn
óska þess, að það megi með
hyggindum og framsýni skapa
sér hamingjusama framtíð í þau
nýju þúsund ár, er nú hófust með
þúsund ára afmæli Alþingis.
Ole Björn Kraft.
-----o-----