Tíminn - 23.04.1932, Blaðsíða 2

64
TIMINN
seinustu árin um það, á hvaða tíma
árs skipið heíir verið í ferðum, hvað
margar hringferðir eða aðrar ferðir
það hefir farið með ströndinni,
hversu margar viðkomur þeð hefir
haft, hYer hefir verið reksturshalli
hvers árs fyrir sig og til nánari
skýringar, hvert verðlag hefir verið
á kolum og hvert kaupgjald hefir
verið greitt
S k ý r s 1 a
snertandi rekstur Esju á árunum 1926—1931.
Ár Siglingatimi 0 rj bCa .S;3 b æ 4 > dS MÍ Eh * Ferðir Ak. —Rvík Viðkomur Ú C3 09 « - Kolaverð pr. tonn 3 „ S «g ■Cð g rC Ö p- g cð *o3 Yfirvinna á klst.
1926 12/3—12/12 17 0 611 207 50 227 1.40
1927 5/3—20/12 .. .... 15 0 609 2251) 44 205 1.26
1928 1/3—20/12 14 1 561 160 36 191 1.18
1929 22/2—24/12 16 1 650 182 37 215 1.40
1930 8/1—20/12 14 6 643 155 44 215 1.40
1931 4/1—18/12 20 0 641 179*) 39 215 1.40
1 ) 4 ára flokkun meðtalin. 2) 8 ára fiokkun frádregin.
í sambandi við slíkan samanburð
á rekstri Esju, eins og hér er gerð-
ur, ber þó bœði nú og framvegis að
taka tillit til þess, að skipiö er mjög
veikbyggt og að viðhaldskostnaður
þess eykst þvi tiltölulega mjög
fljótt eftir því sem árin líða.
Skýrsla
um farmgjöld til og frá einstökum höfnum og viðkomusfjölda strand-
ferðaskipanna á hverri höfn árið 1931*).
Skipakomur Flutningsgjöld
Til Frá
Arnarstapi............
Búðir.................
Hjallasandur..........
Ólafsvík..............
Grundarfjörður........
Stykkishólmur.........
Staðarfell............
Búðardalur............
Króksfjarðames........
Salthólmavík..........
Reykhólar.............
Flatey á Breiðafirði ..
Vatneyri..............
Sveinseyri............
Bíldudalur............
þingeyri..............
Flateyri..............
Suðureyri.............
Bolungarvík...........
ísafjörður............
Aðalvík...............
Eyri í Ingólfsfirði.. ..
Norðurfjörður.........
Kúvíkur á Reykjafiröi
Gjögur................
KaldrananeB...........
Hólmavík..............
Óspakseyri............
Borðeyri..............
Reykjatangi...........
Hvanamstangi..........
Blönduós..............
Skagaströnd...........
Kálfshamarsvik........
Sauðárkrókur..........
Kolkuós...............
Hofsós................
Haganesvík............
Dalvík................
Siglufjörður..........
Akureyri..............
Grimsey...............
Ólafsfjörður..........
Flatey á Skjálíandaflóa
Hrísey................
Húsavík...............
Kópasker .............
Raufarhöfn............
þórshöfn..............
Skálar................
Bakkafjörður..........
Vopnafjörður..........
Borgarfjörður.........
Seyðisfjörður.........
Mjóifjörður...........
Norðfjörður...........
Eskifjörður...........
Reyðarfjörður.........
Fáskrúðsfjörður.......
Stöðvarfjörður........
Breiðdalsvík........... •
Djúpivogur............
Homafjörður...........
Vestmannaeyjar........
Eyrarbakki ...........
Reykjavík.............
Samtals
Esja Súðin Samt. staðarins staðnum
1 8 9 1280.89 255.60
2 2 531.57
16 11 27 3177.87 2411.81
14 11 25 2718.30 668.35
2 6 8 285.12 38.00
18 12 30 5957.91 2982.75
3 7 10 702.20 47.50
5 10 15 8024.48 4653.76
10 10 2628.40 1266.42
9 9 911.51 642.12
4 4 193.60 176.30
15 11 26 2329.40 1815.83
19 12 31 5038.21 1664.60
4 10 14 976.65 617.04
17 12 29 3472.03 1210.73
19 12 31 4615.43 1176.85
18 12 30 4280.82 1450.21
8 10 18 1908.61 1548.00
2 10 12 1206.67 494.90
20 12 32 5621.95 5015.10
4 4 70.89 4.00
6 6 130.30 357.90
3 11 14 1477.35 782.22
2 9 11 538.32 253.95
3 10 13 738.33 1113.78
1 1 31.95_
19 12 31 5269.85 4648.88
3 10 13 1345.32 632,29
ir 11 28 4415.94 1417.04
1 1 2 373.10
17 12 29 8364.63 5509.00
18 11 29 6994.54 2920.35
18 11 29 2394.99 1352.15
9 9 311.35 101.00
19 12 31 5880.41 3934.90
3 7 10 880.50 94.60
8 10 18 1550.46 393.47
2 10 12 594.83 227.70
1 1 104.60
19 12 31 4509.66 8693.00
19 12 31 11298.43 17036.35
4 4 125.30 21.00
1 1 367.35
6 6 213.98 2.00
1 1 31.20
19 12 31 6209.91 2074.81
18 12 30 3945.42 2756.45
14 12 26 1588.05 794.32
19 12 31 3042.13 3041.48
6 9 15 1128,16 764,75
4 10 14 523,75 2984,36
19 12 31 2903,32 3307,59
15 11 26 1279,87 1224,94
20 12 32 10590,24 3884,08
10 8 18 361,78 142,16
20 12 32 2031,30 2136,53
20 12 32’ 5742,87 2613,80
20 12 32 6844,12 5552,82
20 12 32 3960,53 1921,30
9 11 20 468,17 60,54
7 10 17 557,21 559,42
20 12 32 2048,54 842,80
19 12 31 3569,44 2620,15
20 12 32 4235.59 1181.40
1 1
20 13 33 53042,98 112459,43
673 612 1285 228554.58 228554.58
*) í sambandi við strandferða-
kostnað ríkisskipanna er fróðlegt að
bera hann saman við þann kostnað,
sem orðið hefir af þeirn hluta
strandferðanna, sem Eimskipafélag-
ið hefir annast með sínum stóru,
dýru millilandaskipum. Rikisskipin
hafa haft á árinu 1931 alls 1285 við-
komur. Hver viðkoma kostar þá
ríkið um 290 kr. í rekstrarhalla.
Samkv. skýrslum, &acn fyrir liggja,
triur EisultipaAUftgið úg haía taptó
á strandferðum 663 þús. kr. árið
1929 og 929 þús. árið 1929. Árið 1929
höfðu skip félagsins 486 viðkomur,
sem það telur til strandferða, og
567 árið 1930. Útkoman er þá sú, að
á hverri viðkomu skipa Eimskipa-
félagsins hafa tapast nál. 1364 kr.
árið 1929 og 1638 kr. árið 1930. Eftir
þessu virðist hver viðkoma kosta a.
m. k. 4—5 sinnum minna hjá ríkis-
útQerðinni en hjá Eimakipaíélaginu.
BUak).
Félag ungra Framsóknarmanna
F u n d u r
verðúr haldinn í Sambandshúsinu föstudaginn 29. þ. m. kl. 81/* síðd.
Dagskrá auglýst bréflega.
STJÓRNIISf
f sambandi við síðari skýrsluna
mun mörgum finnast, að sumar
hafnimar hafi fengið skipskomu,
þó að um heldur lítinn flutning
flutning vœri að ræða, en í all
mörgum af þessum dæmum hafa
skipin verið látin koma við fyrir
sérstaka beiðni, til að taka sjúkt
fólk eða aðra farþega, og hefir þá
afgreiðslan á staðnum venjulega
gefið upp fyrirfram um hvað marga
væri að ræða.
Landbelgisgæzlan.
Kostnaður við landhelgisgæzluna
varð á árinu 1931 kr. 835,000,00 og
er það kr. 123,000,00 meira en árið
1930, en þá var nýi þór heldur ekki
ltominn. Aftur var Hermóður hafður
við bátagæzlu í Vestmannaeyjum í
ársbyrjun 1930 og kostaði sú útgerð
kr. 50,000,00. Eftirstöðvamar af
kostnaði vegna gamla þórs og það,
sem greitt var fyrir nýja þór á
árinu (1930) nam kr. 13,000,00, gerir
þetta með útgerðarkostnaði Her-
móðs kr. 63,000,00, og er það auðvit-
að lítið á móts við það, að hafa
stórt skip við gæzlu allt árið.
Eins og sézt, hækkar þó ekki
kostnaðurinn við landhelgisgæzluna
í beinu hlutfalli við þennan skipa-
auka. Skal hér greint frá ástæðum
þess. Árið 1930 var leigt sérstakt
skip (Haförninn) til sjómælinga og
kostaði það um ki\ 20,000,00, en síö-
astliðið sumar, þann tírna sem
minnst var að gera við landhelgis-
gæzluna, var Óðinn tekinn til þess-
ara þarfa, og fékk landhelgisgæzlan
fyrir það kr. 25,000,00 endurgreiðslu.
þá lækkaði reksturshalli Óðins
reikningslega um kr. 37,000,00, miðað
við árið áður. Liggur lækkunin að-
allega í því, að skipinu vom til-
dæmdar bætur fyrir tjón á árinu
1928, rúmar kr. 5,000,00, kolakostnað-
urinn minnkaði um kr. 14,000,00,
sumpart vegna lækkunar á kola-
verðinu, en sumpart vegna þess, að
réynt hefir verið með skýrslugerð
og athugunum að koma því á, að
skipin sigli með sem hagkvæmastri
ferð, hvað kolaeyðsluna snertir. Á
þetta við um öll kolaskipin. þá
lækkaði viðhaldskostnaður Óðins
um kr. 12,000,00 og vömr vom
keyptar til dekks og vélar fyrir kr.
9,000,00 minna árið 1931 en næsta
næsta ár á undan.
Við uppgjörið fyrir árið 1390 var
brúttóhagnaðurinn af innkaupastarf-
seminni dreginn frá skrifstofukostn-
aðinum áður en honum var endan-
lega skipt á landshelgisgæzluna og
strandferðirnar, en við uppgjör fyrir
síðastliðið ár er þetta ekki gert,
heldur er hagnaðurinn, kr. 4867,38,
færður sem sérstakur tekjuliður á
rekstursrelkningi strandferðaskip-
anna og getur þá hver sem vill
dregið það frá liðnum 4 móti, enda
er það réttmætt, þar sem sérstakur
maður með um kr. 4000,00 árskaupi
starfaði við innkaupin, en kaup
hans eða skrifstofukostnaður var
ekki neitt frágreint hinum sameigin-
lega skrifstofukostnaði. Verður þá
hlutur beggja strandferðaskipanna
af skrifstofukostnaðinum um kr.
31,000,00, en það er kr. 5.000.00 lægra
en Eimskipafélagið tók á sinni tíð
fyrir Esju eina, ef með er talin
endurskoðun (2000 kr.), sem þá var
borguð sérstaklega.
Skrifstofukostnaður varðskipanna
hefir vitanlega aukizt við komu
þriðja skipsins og í sambandi við
íiskverzlun þess; ennfremur við það,
að vaktir hafa verið haldnar á skrif-
stofunni yfir næstum alla vetrar-
mánuði ársins, til þess, ef svo bæri
undir, að hægt væri að gera skjótar
ráðstafanir til hjélpar nauðstöddum
í byrjun þessa árs (1932), var
sérstaklega lagt fyrir alla brytana
að gera ítarlegar tilraunir um að
lækka fæðiskostnað á skipunum,
og er þess vænst, að það beri nokk-
urn árangur í þá átt, að færa fæðis-
kostnaðinn niður í samræmi við
það, sem fæði kostar á góðum mat-
söluhúsum í landi. Mismunur á
hrennslukostnaði Óðins og Ægis ár-
ið 1931 eru kr. 20,000,00 en var árið
áður rúmar kr. 30,000,00, hvað olían
fyrir Ægir kostaði minna en kolin
fyrir Óðinn. Millibilið minnkaði
svona mikið vegna þess, að kolin
lækkuðu í verði um 11%, en olían
ekki nema um 3%; ennfremur
vegna þess, að Ægir var nokkuð
meira í gangi á árinu. Orsakar hið
síðastnefnda einnig það, ásamt
björgunarstarfseminni, að Ægir not-
ar meiri vörur til dekks og vélar. í
sambandi við rekstur Ægis ber að
geta þess, að öll björgunarlaunin,
tæpar kr. 57,000,00, sem koma til
tekna á rekstursreikningi landhelg-
issjóðs árið 1931, og mest af sekta-
fénu, er unnið inn á það skip1).
Að því er rekstur þórs snertir, er
ekki hægt að gera samanburð við
fyrri ár. Skipið gekk nokkuð til
fiskveiða jafnframt landhelgisgæzl-
unni fyrri part ársins 1931 og var
þá um sumarið á sama hátt nokkuð
við síldveiðar. þurfti að búa skipið
að fullu út til hvorttveggja, og þó
að allur sá kostnaður sé færður til
gjalda á sama ári, er vitanlega,
eins og getið er um í athugasemd
á reikningi skipsins, mikið verð-
mæti þar óeytt. Hefði sennilega get-
að orðið töluverður reikningslegur
hagnaður fyrir skipið af þessum
veiðum/ ef sildarmarkaðurinn hefði
verið góður.
Á mótorbátum, sem undanfarið
hefir verið venja að leígja aukalega
á sumrin til landhelgisgæzlu, voru
árið 1931 sparaðar um kr. 7000,00
frá því sem éður var.
Kr. 56.087.94 56.087.94
skipanna er alltaf mjög mikill.
Kostnaður vegna innkaupa á mat-
vælum, umsjón með brytum o. fl.,
er ekki sérstaklega reiknuð, og ber
því að skoða hana innifalda í skrif-
stofukostnaðinum.
Fisksölusamlagið og innkaupin.
Eftir að Samband Fisksölusamlaga
Austfjarða var stofnað síðstliðið
haust, í samræmi við lög um heim-
ild fyrir ríkissjórnina til að stuðla
að útflutningi á ísvörðum fiski, sé
Skipaútgerð ríkisins félaginu fyrir
tveimur leiguskipum til flutning-
anna. Voru þau leigð til þriggja
mánaða hvort og sá Skipaútgerðin
um reikningshald þeirra og sumpart
útgerðarstjóm allan tímann. Allir
fundir sem haldnir voru í nefnd
þeirri, er ríkissjórnin skipaði til
að hafa eftirlit með framkvæmdum,
sem gerðar voru í sambandi við fisk
útflutninginn, voru haldnir á skrif-
stofu Skipaútgerðarinnar, enda var
útgerðarstjóri ríkisskipanna jafn-
framt formaður nefndarinnar.
Innkaupastarfsemin fyrir skipin,
sjúkrahúsin og aðrar ríkissfofnanir,
var rekin með svipuðu fyrirkomu-
lagi og áður. þó heíir stofnunum
2) Innborgaðar sektir á árinu
nema kr. 140,522,08 og björgunariaun
þeim stöðugt fjölgað, sem notið hafa
þessarar starísemi. Hefir verið meir
og meir horfið að því ráði, að kom-
ast hjá því að kaupa í smásölu, með
því að liggja með þær vörur í pakk-
húsi, sem sizt eru til þess lagaðar
oð gera um þær beina samninga, eða
kaupa þær fyrir lengri tíma í stór-
um skömmtum. Til dæmis um þetta
skal frá því skýrt, að érið 1930,
fyrsta árið sem Skipaútgerð Ríkis-
ins starfaði og hafði vegna vöru-
geymsluhússins aðstöðu til að kaupa
vörur á þennan hátt, var útbýtt vör-
um úr pakkhúsinu fyrir rúmar kr.
50.000.00, en á síðastliðnu ári óx
þetta upp í kr. 135.000,00. Allur
kostnaður við þessa vöruútbýtingu
verður ekki reiknaður meira en um
6%, og sjá allir, að það ei- lítið, á
móts við smásalaálagninguna í bæn-
um.
Veigamesti þátturinn í starfsemi
innkaupanna eru þó útboð og samn-
ingagjörðir um verð á vörum, svo
sem: kolum, hreinlætisvörum, brauð-
um, smjörlíki, fiski og allskonar
matvörum. Skulu nefnd nokkur
dæmi um ái-angur af þessu. þann 1
júlí s. 1. var gert útboð um brauðu
sölu, var þá venjulegt útsöluverð í
bænum 50 aurar stykkið af brauð-
um (jafnt af hveitibrauði, grábrauði
og rúgbrauði). Samningur náðist um
37 aura verð. Sést hverju þetta mun-
ar, þar sem ekki mun fara fjarri,
að stofnanir þessar noti um 3500
brauð á mánuði.
Um verð á fiski hefir verið samið
25% undir venjulegu útsöluverði. í
ágústbyrjun s. 1. voru boðin út 1500
smál, af húsakolum. Var þá gang-
verðið kr. 44,00 fyrir smál., en samn-
ingur náðist um kolin é kr. 36,00
heimflutt, til allra ríkisbygginga i
bænum og sjúkrahúsa í grennd við
bæinn. Mun ekki, ef tekið er tillit til
ökukostnaðar, fara fjarri að áætla
kr. 18.000,00 mismun á því uð kaupa
kolin eftir útboðinu og því, ef þau
hefðu verið keypt án sameiningar
með venjulegu bæjarsöluverði.
Reykjavík, 6. apríl 1932.
Pálml Loftsson.
Guðjón F. Teitsson.
-----O----
Kann íhaldið að fara
með peninga?
Helzt er að sjá af íhaldsblöðunum
að sumir menn í þeirra flokki geri
ráð fyrir að íhaldið kunni að fara
með peninga fyrir landið, bankana
eða bæjarfélögin. En „verkin tala“
ekki á þá ieið. Athugum fyrst með-
íerð íhaldsins á landsfé.
Jón þorláksson tók sig til í þing-
byrjun 1924 og endursamdi lands-
reikning síðustu ára. Gerði hann
þar grein fyrir, sem og var rétt, að
landið var nálega skuldlaust um
áramótin 1916, þegar Jón Magnússon
varð forsætisráðherra, en B. Kr. fjár-
málaráðherra. J. M. hélt áfram
starfi sínu til 1922, og á þeim tíma
voru alltaf íhaldsmenn við fjár-
málastjórnina. Fyrst B. Kr., þá Sig.
Eggerz og loks Magnús Guðmunds-
son.
Jón þorláksson lýsir söfnun ríkis-
skuldanna í tíð þessara vina sinna
svo sem hér segir: Tekju-
halli
Árið 1917 ....................... 1.953.000
— 1918 ....................... 2.525.000
— 1919 ....................... 1.508.000
— 1920 ....................... 2.208.000
— 1921 ....................... 2.627.000
— 1922 .. .................... 2.617.000
þegar þessir leiðtogar Mbl.-stefn-
unnar tóku við völdum, voru ríkis-
skuldirnar um 2 miljónir króna,
mest fyrir símann og aðrar þvíiíkar
framfarir. En á sex árum*) tókst
þessum leiðtogum að auka ríkis-
skuldirnar um fjórtán miljónir kr.
*) Ráðuneyti J. M. hröklaðist að
visu frá völdum á árinu 1922, en
fjáriög og afkoma þess árs var vit-
anlega fyrirfram mótuð af íhaldinu
og stjórn þess.
skipum. SÍHjakojrtuaður vegrui vtsS- 8Qfi7&M-
Yfirlit um skriístofukostnað Skipaútgerðar ríklslna árið 1931.
Gjöld Tekjur
An: Föst laun, aukavinna og sendlferðir................. 39.877.88
— Húsaleiga, ljós og hiti .. ......................... 3.545.00
— Prentun og ritföng ............................. 5.162.42
— Símakostnaður................................... 2.775.41
— Frímerki ............................................. 420.32
— Ýmislegt............................................ 1.306.91
— Endurskoðun árið 1930 .......................... 3.000.00
Pro: Afgreiðsluþóknun fyrir m/b Skaftfelling......... 1.540.00
— Umboðslaun fyrir söluútbýtingu á grænmeti fyrir
Reykjabúið i Ölvesi................................ 285.71
— Endurgreiðslur vegna kostnaðar og framkvæmda í
sambandi við útflutnirig á isvörðum fiski .. .. 1.900.00
— Frá vitamálunum fyrir afgreiðelu Hermóðs .. .. 1.500.00
— Framlag landhelgisgæziu ................................ 15.000.00
— Framlag strandferðaskipa........................... 35.862.23