Tíminn - 25.06.1932, Side 1
(ðjaíbferi
og afíjrciðslimiaður íímans tt
H a ti n p c i g )3or5tcins6ótttr,
£a;fjargötu 6 a. SeYfjaoíf.
^.fgrcibðía
(C í nt a n s cr i £œf jargötu 6 <l
(Ðpin óatjletja' fl. 9—6
Sími 2353
XYL árg.
Reykjavík, 25. júní 1932.
27. blað.
Efnaliag'sreikningrur
Sambands íslenzkra samvinnufélaga, 31. desember 1931.
EIGNIR:
1. Fasteignir:
Húseign í Reykjavík....................
2 skúrar 1600,00, Bílaskúr 7900,00 . . .
Lóð í Reykjavík 65,000,00, Girðing um
lóðina 600.00 .......................
Vörugeymsluhús við Geirsgötu . . . .
Fiskhús og lóð í Stykkishólmi . . . .
2. Áhöld:
Verzlunar- og skrifstofuáhöld..........
Flutningabifreið með skúr..............
3. Verðbréf & hlutabréf:
Bankavaxtabr. Landsb., kr. 1400.00 á 80°/0
Ríkisskuldabréf..........................
Hlutabréf í Sjóvátryggingarfél. íslands h.f.
Hlutabréf í Tóbaksverslun íslands h.f.
4. Víxlar ................................
5. Skuldabréf.............................
6. Vörubirgðir............................
7. Innieign í bönkum:
Landsbankinn — hlaupareikningur. . .
Útvegsbankinn — hlaupareikningur . .
Landsb., útbú, Klpst. — hlaupareikningur
Búnaðarbankinn, bók 1078 ...........
D.D.L.B., Kbh., D.Kr. 188.607,72 á 122.38
Nordd. Bank, Hamb. RM. 4.361.42 á 156.03
Royal Bank, Leith, £ 483:0:5 á 22.15 .
Royal Bank London, £ 204:12:4 á 22.15
Hambr. Bank, Lotidon, £ 201 : 10:1 á 22.15
8. Ýmsir skuldunautar:
Sambandsfélög..........................
önnur samvinmtfélög....................
Innlendir viðskiftamenn................
Erlendir viðskiftnmenn.................
9; Samvinnuskólinn:
Áhöld og bókasafn................... .
Kostnaður V,0 — 3i/i2..................
10. Garnastöðin:
Húseign................................
Vélar og áhöld.........................
Kostnaður Vio—“‘/,2....................
11. Gæruverksmiðjan:
Húseign...............................
Vélar og áhöld.........................
Efnivörur .............................
Kostnaður '/io—S1/i*...................
12. Gefjun, klæðaverksmiðja:
Fasteignir.............................
Vélar og áhöld.........................
Vöruleifar.............................
Viðskiftamenn..........................
Verðbréf...............................
Inneign í bönkum.......................
Peningar í sjóði.......................
13. VatnsleiðsLa að húseign í Reykjavík
14. Fyrirfram greitt:
Vextir af víxlum og láni...............
Kostnaður við miðstöðvarhitun . . . .
15. Greitt fyrir óseldar innlendar vörur
16,. Peningar í sjóði:
Köbenhavn D. kr.: 10.553.59 á 122.38
Hamburg RM.: 15.67 - 156.03
Reykjavík..............................
120.000.00
9.500.00
65.600.00
186.785.90
3.000.00
28.756.20
1.000.00
384.885.90
29.756.20
1.120.00
500.00
12.500.00
22.000.00
36.120.00
. . . . 10.133.07
.... 60.584.85
. . . . 157.922.75
212.275.36
37,14
3.500.00
188.10
230.818.13
6.805.12
10.698.91
4.532.26
4.46332
6.370.356.61
361.258.03
172.438.65
26.379.29
473.318 34
6.930.432.58
6.923.22
700.00
7.623.22
40.O00.00
3.000.00
9.965.26
20.000.00
10.000.00
115.274.40
21.666.11
86.268,64
71.000.00
107,049.18
120.537.95
30.145.00
1.552.21
7.969.53
52.965.26
166.940.51
424.522 51
6.841.62
120.965.28
1.164.39
122.129.67
61.153.50
12.915.48
24.45
19.420.08
32.360.01
Samtals kr. 8.957.689.99
SKULDIR:
1. Innstæða innlánsdeildar............................. 50,728.00
2. Bankar og sjóðir:
Samþykktir víxlar....................... 4.253.307.10
önnur lán innlend.................... . 700.000.00
„ — erl. D. kr.: 945.786.77 á 122/38 1.157.453.85
------------- 6.110.760.95
3. Ýmsir lánardrottnar:
Sambandsfélög............................... 38.916.02
önnur samvinnufélög........................ 105.837.39
Innlendir viðskiftamenn.................... 157.682.20
Erlendir —„— 58.589.65
--------------- 361.025.26
4. Gefjun, klæðaverksmiðja:
Opinberir sjóðir............................ 74.250.00
Viðskiftamenn.............................. 139.581.36
--------------- 213.831.36
5. Vextir til endurgreiðslu................................. 49.838.80
6. Innlendar vörur:
Eftirstöðvar söluverðs..................... 474.864.48
Ogreidd farmgjöld og ábyrgðargjöld . . 63.999.81
-------------- 538.864.29
7. Sjóðir:
Innstæða varasjóðs.................. 284.318.73
— stofnsjóðs................ 584.372.43
— fyrningarsjóðs............ 25.408.25
— sjótryggingasjóðs......... 156.119.89
— menningarsjóðs............ 73.263.84
— tryggingarsjóðs........... 274.719.63
— verksmiðjusjóðs........... 44.074.25
— reksturstryggingarsj. garnastöðvar 42.394.06
— —„— gæruverksm. . 3.538.38
— sjóða klæðaverksmiðjunnar . . 79.800.00
8. Tekjuafgangur
1.568.009.46
64.631.87
Samtals kr. 8.957.689.99
igrip
af ræðu Siguröar Kristinnssonar
iorstjóra, er hann lagði reiknings-
skilin fyrir aðalfund Sambandsins
7. júní síðastl.
Svo sem knnnugt er, varð geysi-
legt verðfall ó islenzkum vörum ár-
ið 1930. Hefir mér talizt svo til, að
verðfall á vörum þeim, er Samband-
ið hafði til sölumeðferðar það ár,
liafi numið að minnsta kosti 3 milj-
ónum króna. Sumar íslenzkar vörur,
svo sem ull og gærur, voru fallnar
svo í verði í órslok 1930, að vonast
var eftir að þær mundu ekki lækka
meira. Hinsvegar var auðséð, þegar
síðasti aðalfundur Sambandsins kom
saman, í marzlok 1931, að kjöt
mundi falla mikið í verði, frá því
sem verið hafði árið áður, og allar
líkur bentu og til, að fiskur mundi
lækka talsvert líka, En svo fór, eins
og kunnugt er, að flestallar íslenzk-
ar vörur hafa fallið mjög í verði
árið sem leið, ekki einasta kjöt og
fiskur, sem lækkað hafa miklu
meira en geit var ráð fyrir, heldur
og líka gærur, skinn og ull og aðr-
ar vörur, sem áður voru stórfallnar
í verði. Má óhætt segja, að verðfall
á íslenzkum afurðum hafi verið svo
stórfellt síðastliðið ár, að engin tök
hafi verið á að atvinnuvegirnir
gætu borið sig. Eftir því sem ég
kemst næst hefir verðfallið á vörum
þeim, er Sambandið hafði til sölu-
meðferðar síðastl. ár, numið um
tveim milj. króna, miðað við verð-
lag á þeim árið 1930.
Vegna fiinna miklu skuldahækk-
ana félaganna við Sambandið árið
1930, voru á síðasta aðalfundi gerð-
ar sérstakar ráðstafanir til þess að
skuldirnar ekki hækkuðu meira,
eins og flestum fulltrúunum mun
vera kunnugt. Voru þessar ráðstaf-
anir aðallega í því fólgnar, að fé-
lögin fengju ekki meira út, en borg-
unareyrir þeirra nam næsta ár á
undan, og að )iað félag, sem mynd-
aði nýja skuld á órinu, fengi ekki
nýtt viðskiptalón fyr en sú skuld
væri að fullu greidd, nema alveg
sérstaklega stæði ó.
pessar reglur komust ekki í fram-
kvæmd sl. ár. Og þó að ég verði að
játa, að það geti verið í meira lagi
athugavert, að ekki sé farið eftir
samþykktum aðalfunda, og þá ekki
sízt í svona mikilvægu móli, þá
verð ég þó að líta svo á, að þetta
hafi ekki gert eins mikinn skaða
eins og í fljótu bragði mætti virð-
ast. þess ber að gæta, að þó að út-
tekt. félaganna hefði verið miðuð
við gjaldeyri þeirra næsta ár á und-
an og tekið hefði verið tillit til þess
verðfalls, sem þá var gert ráð fyrir
á kjöti og fiski, þá er þó nólega
víst, að flest. félögin hefðu myndað
nýja skuld á árinu, vegna hins
mikla verðfalls, sem enn varð á ís-
lenzkum vörum. Hefði því orðið
strax á fyrsta ári að brjóta flestar
þær viðskiptareglur, sem samþykkt-
ar voru á síðasta aðalfundi, og tel
ég mjög vafasamt, að það hefði
verið hagkvæmara en að fresta
framkvæmd þeirra um eitt ár, cins
og gert liefir verið. pað er líka síð-
ur en svo, að ekkert hafi verið gert
órið sem leið, til þess að reyna að
halda skuldunum i skefjum. Auk
þess, sem reynt hefir verið að fara
som varlegast í útlánum allt árið,
til þeirra félaga sem lakast eru
stödd fjárhagslega, eins og undan-
farin ár, var innflutningur til allra
félaganna minnkaður að miklum
mun siðari liluta ársins. þegar kom
fram í júlí, var lán það er Sam-
handið fékk i Danmörku til vöru-
kaupa, komið að þrotum, og
uuðséð að verðfall á. íslenzkum vör-
um mundi verða miklu meira en
búist hafði verið við í byrjun árs-
ins. pað var því ekki um annað að
gera en að minnka innflutniiiginn
að miklum mun, ef nokkur von ótti
að vera um að fá nauðsynlegustu
vörur, það sem eftir var ársins, og
gcta staðið nokkurnveginn í skil-
um við lánardrottna Sambandsins
um áramótin.
Hinn 29. júlí var því öllum Sam-
bandsfélögunum tilkynrit, að elcki
yrði liægt að afgreiða til þeirra
nema allra nauðsynlegustu vörur.
Var eftir það ekkert flutt inri, svo
að heitið geti, af þeim vörum sem
nú er bannaður innflutningur á, og
ýmsum fleiri, svo sem byggingar-
efni, girðingarefni o. fl. Félögunum
til verðugs liróss skal þess getið,
að þau tóku öll þessum róðstöfun-
um vel.
prátt fyrir það, að félögin hafa
yfirleitt farið varlegar í innflutn-
ingi ó erlendum vörum allt frá
ársbyrjun 1931, cn næsta ár á und-
an, og hina miklu takmörkun, sem
gerð var á innflutningnum síðara
hluta ársins, þá hafa þó skuldir
þeirra við Sambandið aukizt enn
mikið árið sem leið. En viðskipta-
ltreppa sú, sem gengur yfir allan
heim, er líka orðin lengri og ægi-
legri en nokkur hafði búizt við og
hefir valdið meira verðfalli en
nokkurn hafði órað fyrir. Er sízt að
furða þó að hún komi hart niður ó
utvinnuvegum Islendinga, eins og
lijá öðrum þjóðum, og valdi þar
auknum skuldum og eignatapi.
í ársbyrjun 1931 voru 38 félög i
Sambandinu, eitt bæt.tist við á árinu,
en tvö hættu störfum nú fyrir ára-
mótin, svo að í lok ársins voru
Sambandsfélögin 37. Tala félags-
manna í Sambandsfólögunum var 1
árslok 1930 7970 og í lok síðasta árs
eftir því sem næst verður komizt,
um 8100.
Síðastliðið ár hefir Sambandið
skift við 39 Sambandsfélög og 18
samvinnufélög, sem ekki eru í Sam-
bandinu, og hafa 7 af þeim félögum,
sem standa utan Sambandsins
byrjað starfsemi sína á árinu.
Árið sem leið seldi Sambandið er-
lendar vörur fyrir 5.712.053 kr. og er
það 1.726.000 kr. minna en árið áður.
Stafar þessi mikla lækkun að mestu
leyti af minnkuðum innflutningi, en
þó að nokkru af lægra vöruverði.
Vörurnar til félaganna hafa verið
afgreiddar þannig (talið í heilum
krónum):
Frá Hafnarskrifstofu. .. kr. 2.009.107
Frá Leithskrifstofu .. .. — 1.480.108
Frá Hamborgarskrif-
stofu....................— 531.596
Frá heildsölu Sambands-
ins i Reykjavik .. .. — 1.131.724
Frá innl. iðnrekendum
(sjóklæði, hreinlætis-
vörur, smjörlíki o.fl.) — 94.564
Frá innl. heildsölum .. — 464.954
Kr. 5.712.053
Innlendar vörur voru seldar árið
sem leið fyrir 6.845.431 kr. og er það
rúirium 400.000 kr. meira en órið óð-
ur.
pað virðist í fljótu bragði undar-
legt, að heldur meira hefir komið
inn fyrir innlendar Vörur sl. ár en
árið 1930, þrótt fyrir verðfallið, en
það kemur af því, að miklu meira
var óselt af innlendum vörum i árs-
lok 1930 en um næstu óramót á
undan. pessar vörur voru seldar á
árinu og auk þess var ársfram-
leiðslan meiri.
Aðalvörur þær, sem Sambandið
seldi sl. ár, eru sem hér segir:
12.490 sekkir ull.
8.100 tn. saltkjöt.
83.376 skrokkar fryst dilkakjöt.
352.620 gærur.
3312 smálestir verkaður fiskur og
3111 smálestir óverkaður og þveg-
inn og pressaður fiskur.
Ástæða er til að láta þess getið,
að þessi fiskur er um 10% af allri
fiskframleiðslu landsins.
Öll viðskiptavelta Sambandsins
árið sem leið nam 12.557.484 ltr. og
er þá 1.324.000 kr. minni en næsta
ár á undan.
pá vil ég geta þess, að Sambandið
hefir selt tilbúinn áburð fyrir Á-
burðareinkasölu ríkisins síðastliðið
ár fyrir kr. 833.171,00 og er það rúm-
um 87.000 kr. meira en órið áður.
Af áburðinum var selt til Sam-
vinnufélaga fyrir 478.000 kr. Áburð-
arsalan er ekki talin í viðskipta-
veltu Sambandsins.
Árið sem leið hafa peningaút-
tektir samvinnufélaganna hjá Sam-
bandinu numið 2.161.286 kr. Er það
1.497.700 kr. minna en næsta ór ó
undan. Aftur á móti hafa samvinnu-
félögin greitt Sambandinu 1.580.032
kr. í peningum eða tæpum 654.000
kr. minna en órið 1930.
Tekjur Sambandsins að frádregn-
um starfskostnaði voru árið sem
leið kr. 257.902,87. Af þeirri upphæð
vai' greiddur kostnaður við Sam-
vinnuskólann kr. 7.347,05, kostnaður
við útgófu tímarits kr. 5.002,01 og
tekið til afskrifta af skuldum kr.
180.921,94. Eru þá eftir kr. 64.631,87,
sem tekjuafgangúr, sem kemur til
ráðstöfunar ó fundinum.
pá vil ég minnast á einstaka liði