Tíminn - 24.09.1932, Side 3

TlMINN
157
*
ReykJ a víkur annáll.
Hinn brosandi
píslarvottur
JJann 22. okt. n. k. á að fara fram
þingmannskjör í Reykjavík. Fram-
boðsfrestur rann út í gærkveldi. þrír
frambjóðendur eru í kjöri: Sigurjón
Ólafsson formaður Sjómannafélags
Rvíkur af liálfu Alþýðuflokksins,
Brynjólfur Bjarnason ritstjóri af
liálfu Kommúnista og Pétur Hail-
dórsson bóksali af hálfu íhalds-
manna.
Almennt er ekki mikill áhugi í
bænum fyrir þessari kosningu. ])ví
að þegar aðeins einn á að kjósa,
ganga menn yfirleitt út frá því, að
íhaldsmaðurinn sé viss.
það er ekki baráttan milli flokk-
anna, sem, enn sem komið er, hefir
vakið athygli bæjarbúa i sambandi
við kosningaundirbúninginn nú.
Fram að þessu hefir kosningabar-
áttan staðið innan íhaldsflokksins,
um það, hver eigi að vera í kjöri
af hálfu flokksins. ])ví að margan
íhaldsmanninn langar í þetta, vænt-
anlega auðunna þingsæti, sem lík-
legt má þykja, að litla baráttu kosti.
Hinn marglirjáði „sjálfstæðismað-
ur“, Sigurður Eggerz, mun af ýms-
um ástæðum hafa talið sig eiga
kröfu á þessu þingsæti. Og ckki
verður því neitað, að talsvert hcfir
Sigurður gjört fyrir íhaldsflokkinn. í
fyrsta lagi gekk hann sjálfur inn i
íhaldið árið 1929, og iagði Frjáls-
lynda flokkinn á borð með sér, án
þess að nokkuð kæmi í staðinn. í
öðru lagi liefir Sigurður ríka ástæðu
til að álíta, að samband hans við
íliahiið hafi átt drjúgan þátt í því
að éyðileggja kjörfylgi það, sem
hann hafði aflað sér í Dalasýslu,
með miklum erfiðismunum. Enn-
fremur mátti Sigurði þykja réttlátt,
að forlögin létu hann nú njóta í ein-
hverju Einars Arnórssonar, sem
hann áður liefir fengið að gjalda
oftar cn einu sinni á eftirminnileg-
an hátt. Og loks cr Sigurður í mið-
stjórn ihaldsflokksins og nýfallinn
framhjóðandi í baráttukjördæmi.
Baráttan um frambjóðandann linf-
ir staðið í íhaldsflokknum vilcum
saman. Sigurður mætti strax nokk-
uð megnri mótstöðu. Hin svokallaða
„borgarstjóraklika", sem stendur að
Pétri Halldórssyni, er voldug enn í
bænurn. Og Sigurði til hrellingar
risu hinir „ungu“ ihaldsmcnn í
Heimdalli upp til andmæla gegn
„sjálfstæðishetjunni". Sigurður, sem
eftir því sem hann segir í riti sínu
um íslandsbanka, daglega gleðst af
þvi, Iivað hann er „fullur af nýjum
hugmyndum", var orðinn of gamal-
dags fyrir „liugsjónirnar“ í Heim-
dalli.
Jón þorláksson, sem á sínurn tíma
vélaði „sjálfstæðis“-stimpilinn af
Sigurði, lagði nú fyrir hann fyrstu
snöruna. Lét Jón kjósa tvær kosn-
inganefndir, 9 manna hverja, aðra i
Verði og hina í Heimdalli og skvldu
þær ákveða frambjóðanda. Tókst
Jóni með brögðum að útiloka fylg-
ismenn Sigurðar að mestu úr nefnd-
unum. Mæltu þær nærri einróma
með Pétri. Vildu Heimdellingar að
vísu gjarnan hafa í kjöri mann úr
sínum hópi, og var þá lielzt bent á
stjörnuspekinginn Jóhann Möller frá
Sauðárkrók og Sigurð Kristjánsson
fyrv. ritstjóra Vesturlands, sem Val-
týr rak í vetur frá Mbl. og nú stýr-
ir blaðinu „Heimdalli".
En þegar á fund kom með hinum
gömlu og ráðsettu íhaldsmönnum,
mun I-Ieimdeilingum liafa vafizt
tunga urn tönn, og gugnað fyrir
sjónum hinna stærri spámanna. Seg-
ir ckki meira af þeirra framgöngu
„á vesturvigstöðvunum" í það sinn.
En cr kosninganefnd kom á fund
í Vcrði, ætlaði Sigurður að láta koma
krók á móti bragði. Vörður er fá-
mennt félag og fundasókn lítil.
Hafði Sigurður, eftir því sem Mhl.
segir, smalað mönnum á fúndinn,
og látið um 50 menn sækja um upp-
töku í félagið. Felldu menn Sigurð-
ar tillögu nefndarinnar með 90 atkv.
gc-gn 72, og átti Pétur þar með að
vera úr sögunni, en þá fann félags-
stjórnin upp á því, að ógilda hvort-
tveggja, úrskurð nefndarinnar og at-
kvœðagreiðslu fundarins, og boða
til prófkosningar um frambjóðand-
ann.
Prófkosningin var svo auglýst í
Mhl. og Vísi og skyldi sta.nda í tvo
daga. Atkvæðisrétt höfðu, samkv.
auglýsingunni, félagsmenn í Verði
tin al ttslð biíðan á ðnrðHriaidi
er til sölu nú þegar, og ábúðar í næstu fardögum.
Upplýsingar gefur
Sveinbjörn Jónsson hæstaréttarmálaflutningsmaður
Símar 435 og 493.
og „fjárhagslegir stuðningsmenn fé-
lagsins". Var klausan um „fjárhags-
iegu stuðningsmennina" sett vegna
ýmsra, sem fé leggja í kosninga-
s;óð, en tclja ekki virðingu sinni
samhoðið að starfa. í félaginu og
koma á fundi þar, undir stjórn
Gústafs Sveinssonar. Heimdellingar
höfðu ekki atkvæðisrétt.
Alþýðublaðið, sem virðist hafa
fylgst býsna vel með því, sem fram
fór í íhaldsflokknum um þessar
mundir, skýrir frá því, að Sigurður
Eggerz hafi skrifað flokksstjórninni
bréf og mótmælt harðlega því gjör-
ræði, sem framið væri með próf-
kosningunni.
I „praxis" fór kosningin fram á
þá leið, eftir því sem oinn hinna
„óánægðu" liefir tjáð Timanum, að
þeir, sem ekki voru i félaginu og
gátu lieldur ekki komið undir
„paragrafinn" „fjárhagslegir stuðn-
ingsmenn", voru látnir gjalda 2
krónur, sem inntökúgjald, og lofa
því að kjósa ekki Sigurð Eggerz og
þvínæst lileypt að kjörborðinn.
Eftir tvo langa mæðulega daga
voru svo úrslitin birt í Mbl. og Vísi.
Greidd höfðu verið á fjórða hundrað
atkv. (í bænum munu vera um 13
þús. kjósendur). Vísir skýrði frá því
alvcg sérstaklega, að Sigurður Egg-
erz „fyrv. bankastjóri" hefði ekki
fengið nema 39 atkvæði en Pétur öll
liin.
Fjarri fer því, að Tíminn vilji á
nokkurn hátt mæla með Sigurði
Eggerz sem forsvaranlegum fram-
hjóðanda. En Iiitt vcrður að teljast
mjög lítilmannleg framkoma hjá i-
haldsblöðunum að auglýsa niðuriæg-
ing' hans (sbr. birting- atkVæðataln-
anna) öllum landslýð opinberlega.
Af foringjum íhaldsflokksins, ‘ sem
margir hverjir þurfa ekki að setja
sig á háan hest yfir Sigurði, átti
liann ekki þá meðferð skilið. En
það er svo sem ekki liætta á því að
samvizkan slái borgarstjóraliðið,
þegar það í „kristilegri auðmýkt"
safnar sér undir merki Péturs Hall-
dórssonar 22. október. En hvað verð-
ur um hinn brosandi píslarvott í
hinum , pólitíska vetrarkulda?
---------
r
A víðavanyi.
#
Fréttahnuplarinn
Valtýr afsakar fréttastuldinn með
því, að útvarpið geti ekki heimilda,
er það birtir eitthvað ])að, er blöðin
flytja. þetta er með öllu ósatt. þaö
er föst og fyrirskipuð starfsregla á
fréttastofu útvarpsins, að geta ávalt
heimilda, til þess að hver tíðinda-
maður beri ábyrgð á sinni frétt.
petta hefir verkað mjög til bóta um
sannindi frétta yfirleitt í landinu. —
Fréttastofa útvarpsins hefir ávalt
gert sér far um hlutlausa og heiðar-
lega framkomu gagnvait öllum blöð-
uih og forðast að birta eftir þeim
nokkuð það, er gæti rýrt álit þeirra.
Er þá cðlilegt, að Morgunblaðsins sé
sjaldan getið. — En afsölcun Valtýs
ú fréttahnupli lians er staðleysa.
Samkvæmt venju allra þjóða, er út-
varpsnotendum stranglega bannað að
hagnýta útvarpsefni til fjárgróða, til
dæmis með útgáfu þess á prenti.
Um þetta hefir ríkisstjórnin gefið
reglui' hér á landi, sem hverjum út-
varpsnotenda eru birtar árlega og
allir rnenn hlýða, nema þessi cin-
staki „Northcliff1 íhaldsins. Hann
einn gerist í þessu efni óheimildar-
maður og hrotlegur við opinbcrar
fyrirskipanir. — Reiði Valtýs í garð
útvarpsins annarsvegar og frétta-
hnupl lians hinsvegar er mörgum
manni ráðgáta. Hann hefir ávalt
haldið því fram, að fréttir útvarpsins
væru hlutdrægar og ósannar. En til
þess að ná i þessar fréttir handa
! blaði sínu vinnur liann það til, að
1 haga sér gagnvart fréttastofu út-
| varpsins eins og sauðaþjófur, sem
I hlustarstýfir hin stolnu kindarhöfuð.
; Hann varast að geta heimildar að
j liinum ófrjálsu fréttum. Hversvegna
‘ Ninnur hann þetta til þess að ná
i fréttir, som hann telur ósannar?
Er það meðfædd hneigð hans til
ósanninda? Og hversvegna er Valtýr
svo reiður þeirri stofnun, er hann
þannig, á ófrjálsan hátt, hagnýtir
séi' í fjárgróðaskyni? Sú gáta or ef
til vill ekki torráðin. Við liliðina
á mikilli almennri fræðslu útvarps-
ins og miklum og góðum fréttum
þess, verður Mhl.. moð ósanninda-
þvættingi sínum, ávalt meiri og
meiri vafagripur í augum allra rétt-
sýnna manna. þessa mun Valtýr
hafa orðið var í fækkandi tölu kaup-
enda. En hversvegna að láta reiði
sina bitna á útvarpinu? F.nda þótt
það sé bæði þjóðarháski og þjóðar-
minnkun að maður með svo litlum
vitsmunum og lélegu innræti eins og
Valtýr hafi vald á stóru hlaði, hefir
útvárpið, samkvæmt skyldu sinni,
látið slíkt óumtalað og afskiptalaust.
Valtýr á það við -sjálfan sig ein-
göngu, ef trú manna á nauðsyn og
tilverurétt Mhl. fer þverrandi í land-
inu j. p.
Bjarni Sifjurðsson
í Vigur ritar í Mbl. mikla lang-
loku um geðveilcan mann að vestan,
sem hafi verið undir umsjá Helga
Tómassonar, og komið fyrir í Her-
kast.alanum í Rvík, og liafi þetta
kostað of fjár, cn síðar hafi maður-
inn verið fluttur á Klepp. Eftir því
sem Tíminn hefir frétt, og síðár er
upplýst í Mbl. sjálfu, hatnaði mann-
inum mjög fljótt eftir að hann var
kominn á Klepp, og er nú kominn
Iieim við sæmilega heilsu. Ekki er
hægt að slcilja í fljótu bragði, hvers-
konar meðmæli þetta, eiga að vcra
með Helga Tómassyni. Mhl. æfti ekki
að vera að spilla þvi, að H. T. fái
að livíla í friði í gröf gleymskunnar.
Skuldir Reykjavíkur.
Athylgi skal vakin á því, að skuld-
ir Reykjavíkurbæjai' eru of lágt
taldar í siðasta thl. Tímans. Skuldir
bæjai’ins voru þar taldar „um 9 mil-
jónir“ lcróna, en Mbl. tekur fram
réttilega, að þær séu „tæpar 9J4 milj.
króna“' eða nákvæmlega talið kr.
9.476.300,46 í árslok 1930. Síðan hafa
þær vitanlega mikið aukizt, en um
það eru engir prentaðir reikningar
fyrirliggjandi. því fer þessvegna
fjarri, að Tíminn hafi gjört of mikið
úr öngþveitinu í fjármálum bæjarins,
heklur þvert á móti.
EmbættissiðíerðiS oa Valtýr.
Enn hefir Valtýr ekki sótt í sig
veðrið um að hefja umræður uni
embættissiðferðið i landinu. Munu
þó margir bíða mcð óþreyju eftir
þvi að slíkar umræður fari fram og
að flett verði ofan al þeim sniðugu
gæðingum Mbl., sem hafa í skjóli
íhaldsspillingarinnar gert sér ríkis-
sjóðinn að féþúfu í sambandi við
embætti sín. Valtýr er að nöldra um
það, hvort starfsmenn ríkisins eigi
að hafa þúsundi meira eða minria
fyrir störf sín. Margir munu telja
meiri þörf á að skygnast um eftir
þeim tugum og hundruðum þúsur.da,
sem hafðir hafi v.erið af ríkissjóði í
skjóli ihaldssiðfræðinnar. — í sið-
asta blaði Timans var bent á nokkur
rök þess, hversvegna borgarstjóri
Reykjavíkur er að hröklast frá stöðu
sinni, um leið og hann, með aðstoð
Péturs llalldórssonar og Jakobs
Möllers, er að setja bæinn á höfuð-
ið. Af þeim rökum varð það líka
ljóst, liversvegna íhaldið vann það
lil, að leggja kjördæmamálið á hill-
una, til þess að geta látið Magnús
Guðmundsson stöðva rannsókn á
hendur Knúti og bankastjórum Is-
hindshanka. En hvað er þetta ann-
að en handfylli úr ámu af öllu fjár-
hagslegu misferli og nauðsynlegum
rannsóknarefnum í faiá ílialdsins?
Hversvegna þegir Valtýr nú? Mun
því vera svo háttað, að „gæðingarn-
ir“ hafi keflað þennan hugsjóna- og
flokkssvikara? Við bíðum átekta.
Tvo þýzka botnvörpunga tók Fylla
i landhelgi nú nýlega og fór með
þá til Vestmannaeyja.
F r e y j a
Kaííibætis-
verksmiðja
Sambandsíes
Akureyri
framleiðir kaffibæti í stöngum og kaffibætisduft, sem selt er í smápökk-
um. — Kaffibætir þessi hefir náð ótrúlegum vinsældum og útbreiðslu á
þeim skamma tíma sem liðinn er síðan hann kom á markaðinn.
Fæst hjá öllum kaupfélögum landsins og mörgum kaupmönnum.
•
Samband ísl. samvinnufél.
Ameriskar
jarðeplaskóflur og Jarðepiagref
__ Hvergi betra úrvaf af
allskonar
handverktærum,
Samband ísl. samvinnufélaga
Samningar hafa nú náðst í Osló
ínilli Islendinga og. Noi’ðmanna. Er
þar um að iæða nokkra lækkun á
kjöttollinum en jafnframt ákvæði um
háinark þéss kjötmagns, sem íviln-
nnar nýtnr,og fari það minnkandi frá
ári til árs. Nánarl fregnir af þessnm
málum munu verða fluttar hér i
hlaðinu, þogar Jón Arnason fram-
kvæmdastjóri kemur lieim rétt eftir
næstu mánaðamót.
Á íslenzku vikunni í Stokkliólmi
voru viðstaddir um fimmtíu íslend-
ingar. p. 14. septemher var íslenzka
listsýningin opnuð af Asgeiri for-
sætisráðherrá Ásgeirssyni. IJm kvöld-
ið var -móttökuhátíð og var ræðum
og söng útvarpað. Ásgeir Ásgeirsson
forsætisráðherrá hclt þá fyrirléstur
um .Tón Sigurðsson. Á fimmtudag
liélt Sigurður . Nordal fyrirlestur í
Stockholms högskula um íslenzka
menningu, en Einar Arnórsson
hæstaréttardómari flutti fyrirVestur í
lögfræðingafélaginu. Á föstudag
fiutti Ásgeir Ásgeirsson foi’sætisráð-
herra erindi um atvinnulíf ísþend-
inga. Á laugardag lásu þeir upp í
„Musikaliska Akademien" Gunnar
Gunnarsson og Davíð Stefánsson,
Kristmann Guðmundsson og Halldór
Kiijan Laxness. Haraldur og Dóra
Sigurðsson léku á liljóðfæri og
sungu. Rithöfundarnir lásu allir upp
<i íslenzku. Eftir á hauð Stokkhólms-
horg til mikils fagnaðar i ráðhúsinu,
en á sunnudag var alþýðleg skemtun
á Skansinum. par flutti Guðmumluv
Finnbogason landbókavörður fyrir-
Instur um lyndiseinkunnir Islendinga.
Ármenningar sýndu íslenzka glímu
undir stjórn .Tóns þorsteinssonar.
Síðastliðinn. mánudag, siðasta dag
vikunnar, hafði konungurinn te-
drykkjuborð, en krónprinsinn liauð
til hádegisverðar. Hátíðakveld var i
óperunni og hylti Forseli forstöðu-
maður óperuleikhússins, Island með
ræðu. par komu fram Páll ísólfsson
organleikari og Anna Borg, sem las
upp íslenzk kvæði, en María Markan
söng. Vikunni lauk með voizlu á
Grand Hotcl. Listasýningin liefir
fengið góða dóma í blöðunúm. Skoð-
uðu menn sýninguna í þúsundatali.
Gh'mumannaflokkurinn fer nú um
Sviþjóð og sýnir íslonzka glímu í
ýmsum borgum.
Skógræktarfélag íslands mælist til
þess, að þeir meðlimir, sem ekki
hafa greitt árstillag sitt, gcra þiið svo
j fljótt sem auðið er.-
í pingkosningar fóru fram í Sví-
i þjóð 18. þ. m. Jafnaðarmönnum hef-
ir aukizt mjög fylgi, fengu 104 þing-
sæti, en höfðu 90. Bændaflokkur-
inn fékk 36 þingsæti, iiafði 27. I-
haldsmenn fengu 58, höfðu 73 áður.
Frjálslyndi flokkurinn fékk 4, en
frjálsl. vinstrimenn 20 (áður 28) og
kommúnistar 8. jiingsæti alls 230.
Stjórnin haðst lausnar jafnskjótt sem
kosningaúrslitin urðu kunn.
Gorguloff, maðurinn, scm myrti
Doumer Frakklandsforseta, var tok-
inn af lifi 14. þ. m.
-----o------
Nýbýli í Flóanum
Skipuleg byggð.
Ennþá hefir vorið skipuð nýFIóa-
nofnd. V.erkefni. þessarar nefndar er
að rannsaka greiðslumöguleika
bænda á Flóaáveitusvæðinu, og gera
tillögur um á hvern hátt skuldiun
þeirra vegna áveitunnar og ínjólkur-
lnianna skuli vcrða komið fyrir.
petta er elcki létt. verk. p<A er
erfitt og vandasanit og nætt við að
árangurinn gcti orðið tvísýnn, eins
1 og hann varð hjá samskonar nefnd,
'sem á sínum tíma var skipuð til að
gera tillögur um Skeiðaiiveituskuld-
irnar.
pær t.illögur hafa ekki komið til
framkvremda enn, og er þó langt
liðið síðan þær hefðu átt að gera
það.
Hér verður annars engum getum
leitt að því hvernig nefndinni tekst
starf sitt, né hvemig gengur að fram-
kvæma tillögur hennar, hverjar sem
þær verða, en i sambandi við starf
hennar, er rétt að henda á það, að
hér cr tækifæri til ail gera livoru-
tveggja eða allt í einu, fjölga býl-
um í sveitinni, fá skuldir bændanna
að minnsta kosti að einhverju leyti
greiddar, og reyna samvinnubúskap,
sem niargir menn byggja nú miklar
vonir á um ódýrari farmleiðslu, og
meira arðberandi búskap cn nú er
almennt.
pað vita allir að greiðslnmöguleik-
ar bænda eru litlir mi. Afurðir þeirra
eru í litlu verði. Að visu eru mark-
aðsmöguleikar bænda á Fióaáveitu-
svæðinu margfaldir við það, sem þeir
eru viða annarsstaðar á landinu, en
þeir cru þó samt illir, og svo illir að
greiðslu i reiðum peningum nú er
varla að vænta að fá, þó nefndin
svo kynni að vilja láta krefjast
hennar. Aftur á móti hefir áveitan
oi’ðið til þess að slægjur hafa batn-
að, og það svo að nú er árlcga all-
mikið af engjum sem víða á land-
inu mundu þykja ágætar, sem alls
ekki eru notaðar. Eins og stærð bú-
anna er nú, og eins og fólkshaldi er
nú háttað i áveitusveitunum, liafa
hæudur því land aflögu, land, sem
þeir ekki nytja. Og þó engar upp-
' lýsingar séu til hér á landi, sem
geti skorið úr því, hvort stór eða lítil
' bú beri sig betur, þá eru sterkar lík-
ur fyrir því, að jafnvel þó gcngið
sé út frú því að húin á jörðunum
sem nú eru á áveitusvæðinu stækki
(il muna, þá muni samt vera ekki
svo lítið land, sem jarðirnar ekki
þyrftú við búreksturinn.
Vafalaust rannsakar nefndin þetta
atriði vel. Reynir að komast að raun
um hve stór hú beri sig bezt á Flóa-
áveitusvæðinu, og live mikið land
liver jörð þurfi til þess að fram-
fleita þeiiTi búastærð, sem lientugust
er á henni. Og ég geri hiklaust ráð
íyrir, að sú rannsókn leiði til þess
að land verði aflögu, og það mikið.