Tíminn - 20.11.1934, Blaðsíða 1

©faíbbagi
6Iabðtna et 1. ) ú n £.
Átgangutlnn Costax JO tu
-S^fðtcibsla
O0 tnuí)dmta á íaugaptg JO.
Siinl 2353 - í>6ott>úli 961
52. blaö.
Reykjavík, 20. nóvember 1934.
XVm. árg.
Skipulag fisksölunnar
Frumvarp stjórnarflokkanna á Alþingi
Olafur Thors hefir í hótunum
ef einræðið verðí tekið af fíveldúlfi
Frumvarp það, sem hér um
ræðir, var lagt fram í neðri
deild Alþ. í vikunni sem leið.
Er það flutt af meirahluta
sjávarútv.nefndar, þeim Bergi
Jónssyni, Fixmi Jónssyni og
Páli Þorbjamarsyni. En frum-
kvæðið að flutningi þess á rík-
isstjómin og ýmsir þeirra
manna í báðum stjórnarflokk-
unum, sem mesta reynslu og
kunnugleika hafa um verzlun-
ar_ og sjávarútvegsmálin og
fiskmarkaðinn erlendis. Hefir
frumvarpið verið til meðferðar
í báðum flokkunum alllangan
tím'a og hlotið svo rækilegan
undirbúning, sem kostur var á.
Flsklmálaneind.
Samkv. 1. gr. frv. skipar rík-
isstjórnin 7 manna Fiskimála-
nefnd. Verksvið hennar og
vald skal vera sem h.ér segir,
samkv. 2. og 3. gr.:
„2. gr.
Fiskimálanefnd hefir með
höndum úthlutun verkunar-
leyfa og útflutningsleyfa á
fiski og löggildir saltfisksút-
flytjendur. Hún skal gera ráð-
stafanir til þess, að gerðar séu
tilraunir með nýjar veiðiað-
ferðir og útflutning á fiski
með öðrum verkunaraðferðum
en nú eru mest tíðkaðar. Hún
skal hafa forgöngu um mark-
aðsleit og tilraunir til að selja
fisk á nýja markaði og annað
það, er lýtur að viðgangi sjáv-
arútvegsins. Getur ríkisstjórn-
in veitt nefndinni fé úr mark-
aðs- og verðjöfnunarsjóði í
þessu skyni með samþykki
s j óðstj ómarinnar.
8. gr.
Enginn má bjóða til sölu,
selja eða flytja fisk til út-
landa, nema með leyfi fiski-
málanefndar. Eigi má afgreiða
farmskírteini fyrir fisksend-
ingum til útlanda, nema slíkt
leyfi liggi fyrir. Leyfi til út-
flutnings á saltfiski skulu að-
eins veitt þeim, sem fengið
hafa löggildingu sem saltfisks-
útflytjendur. Þó getur nefndin
veitt undanþágu fyrir smá-
sendingar af óverkuðum salt-
fiski, ufsa, keilu og úrgangs-
fiski“.
Þessir aðilar tilnefna menn í
Fiskimálanefnd:
Ríkisstjómin,
Samb. ísl. samvinnufélaga,
Alþýðusamband íslands,
Fiskifélag Islands,
Botnvörpuskipaeigendur,
Landsbankinn,
Otvegsbankixm.
Útflutnlngsleylln.
Viðvíkjandi veitingu útflutn-
ingsleyfa, er gert ráð fyrir
tveim möguleikum.
1. Almennt félag fiskfram-
leiðenda, sem sé opið fyrir öll-
um fiskframleiðendum. Félags-
fundir hafi æðsta vald í félags-
málum, enda megi þar enginn
fara með meira fyrir sjálfar.
sig og aðra en V2o af at-
kvæðamagni.
2. Sé ekkeirt slíkt almennt
félag til, er gert ráð fyrir, að
löggilda megi til útflutnings
tiltekna tölu útflytjenda, sem
fullnægi ákveðnum, þar um
settum skilyrðum.
Sem þrautavai'aúrræði, ef
þær leiðir, sem aðallega er gert
ráð fyrir í frv., reynast ekki
færar sökum vantandi sam-
taka, gerir frv. ráð fyrir, að
ríkisstjórnin geti falið Fiski-
málanefnd einkasölu á salt-
fiski.
Samvlnnulelöln.
Sú leið sem farin er með
þessu frumvarpi, er mjög i
anda þeirra greina, sem birat
hafa hér í blaðinu undanfarið,
um fisksölumálin.
Ætlunin er að byggja á sam-
vinnugrundvelli með réttlátri
hluttöku af hálfu allra fisk-
framleiðenda — hvar sem er
á landinu. Er það í samræmi
við fyrri tOlögur samvinnufé-
laganna í þessu máli, sem Jón
Ámason hefir Iagt grimdvöll
að, og frumvarp það, sem Vil-
hjálmur Þór flutti á fundi
Sölusambands ísl. fiskframleið-
enda nú fyrir skemmstu, en
ekki náði þá samþykki fyrir
ofríki Kveldúlfsmaima og ann-
ara þvflíkra.
Kák-frumvarp Ólafs Thors
um Fiskiráð, var tekið út af
dagskrá í neðri deild eftir
stuttar umræður daginn, sem
hið nýja frumv. kom fram. En
Fiskiráðinu mun aðallega hafa
verið ætlað að dylja í augum
sjávarútvegsmanna það ó-
fremdarástand, sem nú er,
enda voru Fiskiráðinu engin
völd ætluð og engin fjárráð
nema til að borga sjálfu sér
kaup.
Hótanlr Ó. Th.
1 tilefni af frumvarpi stjórn-
arflokkanna um skipulag á
fisksölunni og markaðsleitir
fyrir sjávarútveginn, sam-
hliða almennri íhlutun fisk-
framleiðenda um þessi mái,
ritar Ólafur Thors grein í
Mbl. fyrir helgina. Sú greih er
að vísu stutt. En hún er svo
einstök að efni og af svo mikl-
um ofstopa fram sett, að
furðu gegnir.
I þessari grein hefir Ólafur
Thors beinlínis í hótunum við
ríkisstjórn og Alþingi, ef
skipulagi verði komið á fisk-
söluna og fiskframleiðendur
leystir undan yfirgangi Kveld-
úlfs.
Þessar hótanir Kveldúlfsfor-
stjórans eru að vísu ónákvæmt
orðaðar. En blaðið hefir það
fyrir satt, að Ólafur hafi látið
orð falla um það við menn í
stjórnarflokkunum — einn eða
íleiri —, að framkvæmd þessa
máls skyldi verða dýrkeypt
innanlands eða utan.
Má segja, að nóg sé þá
komið og meira en það, af
frekju þeirra Kveldúlfsmanna.
Það er á almanna vitorði, að
fyrirtæki Ólafs Thors hefir
verið og er skuldugasta ein-
staklingsfyrii'tæki landsins, að
því er haldið uppi fyrir náð
bankanna og á ábyrgð alls al-
rnennings í þessu landi.
öll sanngimi sýnist mæla
með því, að þessir piltar hafi
sig hæga, þegar stjórn og lög-
gjafarþing þjóðarinnar verða
að grípa inn í til að finna nýj-
ar leiðir fyrir sjávarútveginn
út úr þeim erfiðu kringum-
stæðum, sem þessa menn virð-
ist skorta bæði vilja og for-
sjá til að ráða bót á.
RáSríkl Kveldúlfs.
Það eru sannarlega of al-
varlegir timar fyrir sjávarút-
veginn nú, til þess að ein-
stakri sérhagsmunaklíku megi
haldast það uppi, að gera sig
að drottnara yfir öllum sjáv-
arútvegsmönnum landsins, cg
neita þeim um alla hlutdeild í
meðferð þeixra mála, sem þcir
eiga alla lífsafkomu sína undir.
Það er á flestra manna vit-
orði, að það er fyrst og fremst
hlutafélagið Kveldúlfur, sem
veldur þeim vansmíðum, sem
frá upphafi hafa verið á Sölu-
sambandi ísl. fiskframleiðenda.
Það er Kveldúlfur, sem þar
hefir setið yfir hlut allrahinna
smærri fiskframleiðenda. Og
það er Kveldúlfur, sem nú
síðast á hinum svokallaða
„fulltrúafundi" Sölusambands-
ins, hefir knúið það fram með
frekju, að öllum sanngjörnum
umbótum á skipulagi þessarar
stofnunar væri hafnað.
Jafnhliða hefir svo Ólafur
Thors á Alþingi leikið skrípa-
leik með gagnslaust hégóma-
mál, í því skyni að villa fisk-
framleiðendum sýn og beina
huga þeirra frá þeim rangind-
. um, sem þeir nú eru beittir og
þeim félagslega óskapnaði,
sem þeir verða að sætta sig
við, sem m. a. ber þann árang-
ur, að nokkur hluti af útvegs-
mönnum landsins hefir ekki
fengið flutt út nema 32% af
ársafla sínum, á sama tíma
og af öðrum fiski eru flutt út
um 70% ái-saflans.
Sérhagsmunlr Kveldúlls
verða að víkja íyrir þjóðar-
heiU.
Bæði með tilliti til fortíð-
ar og nútíðar, mun það vera
hollast fyrir Ólaf Thors að
spara sér yfirlæti og stór orð.
Eins og aðrir þeir, sem hafa
vanrækt og misnotað sitt hlut-
verk, verður hann að sætta sig
við, að hlíta forsjá annara og
láta sér það lynda. Þaðerkom-
inn tími til að hann viti það,
maður sá, að hótanir af hans
munni eru að engu hafðar, og
að það eru hinar vinnandi
stéttir en ekki Kveldúlfur, sem
nú ráða í þessu landi.
Og þeir mega líka vel vita
það, Kveldúlfspfltar, að vinn-
andi stéttir landsins hafa bæði
ráð og manndóm til þess að
koma fram fullri ábyrgð á
hendur þeim, sem þykjast í
þessu máli ráða yfir einhverj-
um vopnum „innan lands eða
utan“ og ætla sér að nota slflí
vopn til að hindra þá löggjöf,
sem almenningshagsmunir
krefjast.
Þjóðin er löngu orðin þreytt
á sjálfsgorti þessara oflát-
unga um „máttarstólpa“ hlut-
verk þeirra í íslenzku atvinnu-
lífi. Og í markaðsmálum sjáv-
arútvegsins hefir, eins og allir
kunnugir vita, heldur ekki ver-
ið sá glæsimennskubragur á
frammistöðu þeirra Kveldúlfs-
manna nú upp á síðkastið, að
þeir séu þess sérlega umkomn-
ir að bera höfuðið hátt gagn-
vart öðrum þeim, sem með
þessi mál fara, eða gera sig
digra af valdi sínu eða áhrif-
um um þau efni.
Endurteknar fyrirspurnir
til stjómar
Sölusambands ísl. fiskframleiðenda
í tilefni af svokölluðum „fulltrúafundi"
Sölusambands ísl. fiskframleiðenda, sem
haldinn var um síðustu mánaðamót, beindi
Timinn 7. þ. m. eftirfarandi fyrirspurnum
til stjórnar S. í. F.:
1. Hverjir gengust fyrir kosningu full-
írúanna?
2. Hverjir kusu fulltrúana?
3. Eftir hvaða reglum voru fulltrúarnir
kosnir?
Síðan þessai' fyrii'spurnir voru bomar
fram hér í blaðinu er liðinn hálfur mánuður.
Ennþá er ekkert svar komið frá stjóm
S. í. F. Hinsvegar hefir á þessum tíma oft
verið í þennan „fulltrúafund“ vitnað í sum-
um blöðum hér í bænum.
Tíminn endurtekur því hérmeð fyrir-
spurnirnar, og skorar á stjóm S. 1. F. að
svara þeim nú þegar.
Alþíngi
13.—19. nóv.
Hinu nýframkomna frv. stjómarflokk-
anna um skipulag fisksöluxmar og markaðs-
leitir, er lýst á öðrum stað hér í blaðinu.
Afurðasalan
og ihaldið.
Skömmu eftir þingbyrjun
héldu þingmenn íhaldsflokksins
fund um afurðasölumál land-
búnaðarins.
Á fundinum veittust sumir
þingmenn flokksins mjög harð-
lega að íhaldsblöðunum fyrir
árásir þeirra á lögin þar sem
þau nytu mikilla vinsælda úti á
landi og yrðu þessar árásir til
þess eins að draga úr fylgi í-
haldsins þar. Myndi t. d.
þessi skrif blaðaima verða
mjög örðug til vamar á fund-
um úti á landi. Þessir sömu
þingmenn hafa þó ekkert gert
til að hindra þessi svívirði-
legu skrif blaða sinna.
Aðrir þingmenn héldu því
fram, að réttast væri að greiða
atkv. gegn lögunum. Stjómin
fengi hvort eð væri allan heið-
urinn af þeim, og það væri of
mikil viðurkenning á gerðum
hennar, ef aðalandstöðuflokk-
urinn greiddi atkvæði með
lögunum.
Urðu um þetta miklar deilur
og höfðu hvorutveggju I hót-
unum, að hlíta í engu flokks-
samþykkt, þó gerð yrði. Tókst
að síðustu samkomulag um
það, að lýst skyldi yfir, að
flokkurinn væri klofinn í mál-
inul
Birtist yfirlýsing um það í
Mbl. daginn eftir, undirrit-
uð af ólafi Thors. Segir þar
„að mál þetta er ekki flokks-
mál Sjálfstæðisflokksins“ og
„málið hefir fylgi margra
þingmanna flokksins í báðum
deildum“.
Sýnir þetta bezt á hve fall-
anda fæti íhaldsflokkurinn
stendur og að þar er hver
höndin upp á móti annari.
Á þingi heldur Magnús Jóns-
son áfram að kalla mjólkur-
lögin „árás á Reykvíkinga"
gerða í þeim tilgangi „að leggja
einn atvinnuveg bæjarbúa í
rústir“ ?
Framh. á 2. síöu.
Aldur embættismanna.
Allsherjarnefnd efri deildar hefir flutt
þi-jú ný frumvörp eftir beiðni forsætisráð-
herra. Hefir ráðherrann látið undirbúa þessi
frumvörp. Eitt er um aldurshámark em-
bættismanna, annað um breytingu laga um
ríkisborgararétt. Þriðja er um friðun nátt-
úruminja.
I frv. um aldurshámark embættismanna
er svo að orði kveðið, að opinberir starfs-
menn í þjónustu ríkis, bæjar eða sveitar-
felaga eða opinberra stofnana skuli að jafn-
aði leystir frá starfi þegar þeir eru 65 ára
að aldri. Heimilt er þó að þeim, „sem þykja
til þess nógu ernir til líkama og sálar“, sé
leyft að vera í embætti til 70 ára aldurs.
Aldurstakmark þetta nær þó ekki til þeirra,
sem kosnir eru almennri kosningu í opinber-
ar stöður. Þeir, sem orðnir eru 70 ára er
frv. öðlast lagagildi, víki úr stöðum sínum
1. jan. 1935. — Það mun nú vera orðið nokk-
uð almennt viðurkennt hér á landi, og þó
sérstaklega erlendis, að pheppilegt sé fyrir
þjóðfélagið og geti jafnvel verið hættulegt,
að láta menn, sem farnir eru að heilsu og
starfskröftum og jafnvel orðnir sljóir and-
lega, sitja i ábirgðarmiklum embættum.
Enda er síður en svo vöntun á starfskröft-
um yngri manna.
Utlendingar á lslandi.
í frv. um ríkisborgararétt er m. a. svo
ákveðið, að ekki megi gera útlending að ís-
lenzkum ríkisborgara, nema hann hafi dvalið
hér á landi í 15 ár og að hann færi sönnur
á, að hann hafi aldrei framið athæfi, sem
er svívirðilegt að almenningsáliti. Hingað til
hefir verið næsta auðvelt að fá ríkisborg-
avarétt hér á landi, en víðast erlendis er
slíkur réttur veittur með hinni mestu var-
kárni. Hvarvetna í heiminum er nú farið að
hafa hinar ströngustu gætur á útlendingum,
enda getur oftlega verið um menn að
neða, sem ekki er hættulaust að hafa í
landinu eða veita réttindi. Er það og ekki
ótítt, að æfintýramenn og óaldarflokkar
leiti til annara landa, setjist þar að og reki
þar ýmsa vafasama starfsemi. Gæti slíkt
vel komið fyrir hér á landi nú orðið, þar
sem athygli umheimsins er vakin á landinu
og ferðamannastraumur hingað fer vaxandi.
Auk þessa hefir þjóðin naumast ráð á því
eins og sakir standa, að láta marga erlenda
menn öðlast hér atvinnuréttindi, enda
reisa nú flestar þjóðir rammar skorður við
sliku.