Tíminn - 11.03.1936, Qupperneq 1

©jaíbbagi
b lab a i n » cc 1. } ú » i
toatat 7 tu
HRfgzmbslct
*fl tnnfjElmta d £anjascg tO.
6lal 2353 - Pdetfróy 061
XX. árg.
Þingið 1935 samþ. svohljóð-
andi þingsályktun:
„Sameinað Alþingi ályktar að
skora á ríkisstjórnina að undir-
búa og leggja fyrir næsta Al-
þingi frumvarp til laga um
tekjustofna bæjar- og sveitar-
félaga“.
Ástæðan til þess að þessi
þingsályktun var borin fram og
samþ., var sú, að á því þingi
höfðu komið fram mörg frum-
vörp um auknar tekjur og nýja
tekjustofna fyrir ýms einstök
bæjar- og sveitarfélög, þótti
réttara að setja heildarlöggjöf
um þetta efni, heldur en að af-
greiða þessi einstöku frv. En
allir virtust' sammála um það,
að hin brýnasta þörf væri orð-
in á því, að auka tekjur bæjar-
og sveitarsjóðanna og þó eink-
um að tryggja þær.
Þann 2. jan. s. 1. skipaði svo
atvinnumálaráðherra þá alþing-
ismennina Bernharð Stefáns-
son, Jónas Guðmundsson og
Magnús Guðmundsson í nefnd
til að undirbúa frumvarp um
þetta efni. Lauk nefndin störf-
um áður en þing kom saman og
hafa 2 nefndarmennirnir, þeir
Bernharð Stefánsson og Magn-
ús Guðmundsson, borið frv.
fram í efri deild.
Þess er getið í greinargerð
frv. að skoðanir nefndar-
manna séu nokkuð skiftar um
ýms atriði og að þeir áskilji sér
sem þingmenn óbundið at-
kvæði um einstaka kafla og
einstök atriði frumvarpsins.
Hinir nýju tekjustofnar, sem
frv. fjallar um, eru: Fasteigna-
skattur, sem sé skylduskattur
í kaupstöðum og kauptúnum,
en heimild fyrir hreppsnefndir
í sveitum, vegaskattur í kaup-
stöðum, vörugjald handa kaup-
stöðum og kauptúnum, aðflutn-
ingsgjald handa sveitahreppum,
skattur á ríkisstofnanir og út-
svör á síldarverksm. ríkisins.
Alls eru tekjur bæjar- og
sveitarsjóða samkv. frumv. á-
ætlaður um 1 milj. og 800 þús.
kr. og er það rúmlega %, útsvar-
anna, eins og þau eru nú, og
er ætlast til að þau geti lækk-
að tilsvarandi.
Við afgreiðslu þessa frv. mun
Framsóknarflokkurinn telja sér
skylt að gæta hagsmuna sveit-
anna í öllu og mun ekki heldur
standa á fulltrúa hans í nefnd-
inni að fylgja fram nauðsynleg-
um breytingum í þá átt, enda
hefir hann eins og áður er sagt
áskilið sér óbundið atkvæði um
einstök atriði frv. En líta verð-
ur þó á málið með allri sann-
girni og a. m. k. meiri víðsýni
en blað Jóns í Dal gerir 7. þ.
m. Er þar flestu snúið öfugt,
eins og vænta mátti úr þeirri
átt, og sízt er það til fram-
dráttar sveitunum að taka svo
einstrengingslega á málinu.
Nefndin hafði mjög nauman
tíma til starfa og lét flutnings-
maður þess getið, að þess vegna
væri lakar frá ýmsu gengið
heidur en nefndin hefði viljað.
Er þess þó að vænta að þingið
geti afgreitt þetta mál á viðun-
andi hátt, því mjög er lausn
þess orðin aðkallandi.
,Refsiaðgerða*
nefndirí
Á fundi, sem haldinn var
á Brúarlandi síðastl. fimmtud.,
létu Ólafur Thors og Eyjólfur
Jóhannsson kjósa nefnd manna,
sem skyldi hafa einskonar al-
ræðisvald til að koma fram í
mjólkurmálinu fyrir hönd
Korpúlfsstaðabúsins og bænda
í nágrenni Rvíkur og rétta hlut
þeirra með því að taka upp
„nýjar bardagaaðferðir“. —
Knúðu þeir félagar nefndar-
skipun þessa fram með miklum
bæxlagangi. Á þessi nefnd það
sameiginlegt með hinni marg-
umtöluðu „refsiaðgerðanefnd"
þjóðabandalagsins, að í báðum
sitja 18 menn!
„Refsiaðgerðum“ þessarar
nýju 18 manna nefndar virðist
nú eiga að beita gegn bændun-
um fyrir austan fjall, i Árnes-
og Rangárvallasýslu, vegna
þess að þeir hafa fengið mjólk-
urverðshækkun, sem nemur
33/4 aurum á lítra. „Flóamenn
(þ. e. þeir, sem leggja mjólk
inn í Flóabúið) eru þeir einu,
sem geta verið ánægðir“, sagði
Ó. Th. á fundinum. Og „refsi-
aðgerðarnefndin“ á nú, sem
sagt, að taka til þeirra ráða,
sem með þarf til að sjá um, að
„Flóamenn“ verði ekki lengur
„ánægðir"!
En hvað er það þá, sem veld-
ur því, að bændurnir austan
fjalls eru „ánægðir“, en Korp-
úlfsstaðamenn og ýmsir aðrir
vestanfjalls „óánægðir“?
Fyrir hvem mjólkurlítra fá
nú:
Flóabúsmenn ca. 19V2 aura.
Framleiðendur vestanfjalls 26
aura.
Framleiðendur á bæjarland-
inu 29 aura.
Er nú ekki eitthvað óeðlilegt
við það, að framleiðendurnir,
sem fá 26 og 29 aura*), kvarti,
og kjósi „refsiaðgerðanefnd“
til þess að reyna að ná aftur
einhverju af þeim, sem ekki
hafa fengið nema ca. 19V2
aura?
Framleiðendur vestan heiðar
mættu gjarnan muna það, að
mjólkursamsalan hefir vernd-
að fyrir þá mjólkurverð,
sem er miklum mun hærra en
bændur geta fengið nokkurs-
staðar annarsstaðar á landinu
— verð sem hefði hlotið að
falla stórkostlega, ef mjólkur-
lögin hefðu ekki verið sett.
Það er líka samsölunni að
þakka, að allur kostnaður 0g
áhætta þessara framleiðenda
við innheimtu og skuldatöp hjá
mjólkurkaupendum, er gersam-
lega horfið.
Og því skyldu þeir íhuga það,
framleiðendurnir með háa verð-
ið, að fylgispekt við Korpúlfs-
staðamenn og Eyjólf Jóhanns-
son um „refsiaðgerðir“ gagn-
vart austanbændunum með
19»/2 aura verðið, mun ekki í
augum landsmanna yfirleitt
varpa neinum dýrðarljóma á
nágrenni Reykjavíkur.
*) þetta verð hefir eftir áramót-
in liækkað upp í 26,8 og 29,8 aura.
Tekjusíofnar
hreppa og hæja
Reykjavík, 11. marz 1936
10. blað.
A víðavangi
Fiskiþinginu
var slitið 4. þ. m. Eitt af
síðustu verkum þess var að
fella tillögu frá íhaldsmönnum,
sem fól í sér óbeint traust til
frarnkvæmdastjóra Fisksölu-
sambandsins. Samhliða var
felld áskorun, sem í tillögunni
fólst, um að fela Fisksölusam-
bandinu störf Fiskimálanefnd-
ar og leggja nefndina niður.
Mun Ólafi Thors hafa þótt
nokkuð súrt í brotið, að full-
trúasamkoma s j ávarútvegsins
skyldi talca þessa afstöðu, því
að hann var„ þá nýbúinn að
flytja á Alþingi frv. um að
leggja Fiskimálanefndina nið-
ur.
Hrakfarir og óhöpp
þessa hvatvísa formanns
Sjálfstæðisflokksins verða nú
stöðugt meir og meir áberandi.
Sl. mánudag óð hann t. d. upp
á ríkisstjórnina með skömmum
í þinginu fyrir það, að stjórn
skuldaskilasjóðs vélbátaeigenda
hefir tekið 1 millj. kr. lán til
15 ára hjá olíufélögunum og er
lánið fengið af innstæðu, sem
félögin hafa átt í bönkunum
hér og ekki hefir verið hægt
að yfirfæra í erlendum gjald-
eyri, m. a. vegna þess, hve
seint greiðslur fyrir fisk koma
frá Suðurlöndum. Hélt Ólafur,
að þetta hefði verið gert í þágu
olíufélaganna. Einn af flokks-
mönnum hans, Jón Ólafsson
bankastjóri, gerðist þá til þess
að setja ofan í við hann fyrir
þessa glópsku, og skýrði frá
því, að þessi lántökuaðferð
hefði einmitt verið mjög heppi-
leg til að losa bankana við yf-
irfærslu þessarar upphæðar.
Fyrir skuldaskilasjóð skipti
þetta hinsvegar engu máli.
Þótti þá öllum sýnt, að Ólafur
hefði hlaupið freklega á sig, er
flokksmaður hans neyddist til
að vitna opinberlega á móti
honum.
Fyrsta málið,
sem afgreitt hefir verið frá
yfirstandandi Alþingi, er þings-
ályktunartillaga, sem flutt var
af Gísla Guðmundssyni, um að
rannsökuð verði á næsta sumri
vegarstæði yfir öxarfjarðar-
heiði og Hálsa í Norður-Þing-
eyjarsýslu, og gerð kostnaðar-
áætlun um vegarlagningu á
þessum leiðum, hvorri fyrir
sig, í því skyni að fá úr því
skorið, hvað það kostar að
koma sveitunum austan öxar-
fjarðarheiðar í samband við
akvegakerfið og hvor leiðin sé
ódýrari. En slík rannsókn hefir
enn ekki legið fyrir.
Löggjöf um vinnudeilur.
Tveir íhaldsmenn flytja nú á
Alþingi frv. um vinnudeilur, og
er 1. umræða um það nýaf-
staðin. Við þá umræðu benti
Ilermann Jónasson forsætisráð-
herra á það, að hann hefði
látið opinberlega í ljós álit sitt
á þessu máli, a. m. k. tvisvar
sinnum, og vísaði sérstaklega
til útvarpsræðu þeirrar.er hann
fiutti á nýársdag og birt var
hér í blaðinu, en þar hélt ráð-
herrann fram þeirri skoðun, að
löggjöf um vinnudeilur væri 6-
hjákvæmileg í náinni framtíð.
En árið 1931 flutti ráðherrann
erindi um þetta mál á flokks-
þingi Framsóknarmanna, og
var það í fyrsta sinn, sem at-
hygli var vakin á nauðsyn al-
mennrar löggjafar um vinnu-
deilur hér á landi.
Ráðherrann kvaðst vera
þeirrar skoðunar, að málið ætti
að takast til meðferðar í nefnd
nú á þinginu, en síðar ætti að
athuga málið milli þinga af
fulltrúúm vinnuveitenda og
verkamanna, t. d. í milliþinga-
nefnd, og reyna að kornast að
samkomulagi, áður en það yrði
endanlega afgreitt. Mætti þá
hafa það frumvarp til hliðsjón-
ar, sem nú væri fram komið.
Viðskiptin við útlönd.
Samkvæmt bráðabirgða-
skýrslum IJagstofunnar, nam
verðmæti innflutningsins 1 fe-
brúar 3 millj. 233 þús. kr., en
útflutningsins 3 millj. 312 þús.
kr. í febrúar 1935 var inn-
fiutningurinn 2 milj. 579 þús.
kr., en útflutningur 1 millj.
985 þús. kr.
Innflutningur í janúar og fe-
brúar 1936 er samtals 4 milj.
920 þús. kr., en var 5 millj.
598 þús. kr. árið áður.
Útflutningur í janúar og fe-
brúar 1936 er samtals 6- millj.
625 þús. kr., en var 3 millj.
448 þús. kr. áríð 1935.
Verzlunarjöfnuðurinn er því
hagstæður nú um 1 millj. 705
þús. kr., en var óhagstæður um
2 millj. 150 þús. kr. í febrúar-
lok 1935.
Dulskeytin.
Frv. um eftirlit með loft-
skeytanotkun veiðiskipa var til
1. umræðu í efri deild í sl. viku.
Þrátt fyrir þá ógeðfelldu at-
burði, sem skeð hafa nýlega,
og sanna nauðsyn þessarar
lagasetningar, reyndi Magnús
dósent að malda í móinn og
telja óþarft að setja slík lög,
vegna eldri lagafyrirmæla. For-
sætisráðherra og Jónas Jónsson
sýndu fram , á hversu rangt
þetta væri hjá Magnúsi, m. a.
með því að benda á, að land-
símastjóri hefði neitað um að-
gang að skeytunum, nema að
undangengnum dómsúrskurði.
Jónas Jónsson bað um nafna-
kall við atkvæðagreiðsluna, svo
íhaldsmenn gætu sýnt hug sinn
til málsins. Sátu þeir Magnús
dósent, Magnús Guðmundsson
0g Þorsteinn sýslumaður hjá
við atkvæðagreiðsluna, Pétur
Magnússon laumaðist burtu, en
Guðrún og Jón Auðunn greiddu
atkvæði með því að frv. yrði
vísað til athugunar í nefnd. —
Réttarrannsókn heldur stöðugt
álram í njósnarmálinu. Hefir
nú náðst í mann þann, er út-
vegaði lykla að dulmáli varð-
sltipanna 0. fl., og hafa upplýs-
ingar hans komið upp um fleiri,
sem við málið eru riðnir.
Þófaramálið.
Frv. Jörundar Brynjólfsson-
ar um breytingar á þingsköp-
um Alþingis var til 2. umr. í
neðri deild í síðastl. viku.
Hafa íhaldsmenn í allsherj-
arnefnd, sem hafði málið til
meðferðar, ekki lengur treyst
Ásgrímur Jónsson málari
átti sextugsafmæli 4. þ. m. —
Nýja dagblaðið segir þann dag,
að myndir Ásgríms séu í ís-
lenzkri list hliðstæðar ljóðum
Jónasar Hallgrímssonar.
sér til að rísa gegn því megin-
atriði frv. að setja varnir gegn
óþörfu málþófi.Hinsvegar vildu
þeir ekki fallast á þá breyt-
ingu, sem fyrirbyggir, að
minnihluti geti eyðilagt mál
með því að sitja hjá við at-
kvæðagreiðslu.
Þá hafa íhaldsmenn í nefnd-
inni orðið sammála öðrum
nefndarmönnum um að setja
þau fyrirmæli í þingsköpin, að
hver þingflokkur skuli skyldur
að tilnefna til efri deildar þá
tölu þingmanna sinna, er hon-
um ber í hlutfalli við atkvæða-
magn sitt í sameinuðu þingi.
Nú skýtur einhver flokkur sér
undan þeirri skyldu og tilnefn-
ir forseti þá þingmann eða
þingmenn úr þeim flokki til
setu í efri deild í réttu hlutfalli
við atkvæðamagn hans.
Ef fyrirmæli þessi ná sam-
þykki, má m. a. skoða þau sem
einskonar lögfestingu á niður-
setningu Þorsteins Briems í
efri deild.
Ofaníát Mbl. og G. Sv.
Á eldhúsdaginn í vetur réðst
Gísli Sveinsson með skömmum
á bifreiðaeinkasölu ríkisins og
snerti þessi árás ítalskt firma,
sem selur einkasölunni vörur.
Endurtók svo Mbl. þvætting
þennan. Sveinn Ingvarsson for-
stjóri skrifaði þá grein hér í
blaðið og skýrði frá því, að hið
ítalska firma myndi höfða at-
vinnurógs- og skaðabótamál út
af því, að þarna væri gerð til-
raun til að spilla sölu á fram-
leiðslu þess.
Gísli Sveinsson hafði eins og
nærri mátti geta, látið prenta
ræðu sína í Mbl. Þinghelgin gat
því ekki hlíft honum. Og það
hefir Tíminn fyrir satt, að mik-
ill skelkur hafi gripið þetta
skörulega yfirvald. Enda
brá svo við, að hann svaraði
grein Sveins Ingvarssonar engu
orði. Endir þessa máls er svo
sá, að Morgunblaðið er nú ný-
skeð látið biðja umboðs-
mann hins ítalska firma auð-
mjúldega afsökunar og éta of-
an í sig öll stóryrðin. Með þessu
ofaníáti mun Mbl. hafa keypt
bæði sjálft sig og hinn hvat-
vísa þingmann sinn undan
málshöfðuninni. En telja verð-
ur vafasamt, að íhaldið hleypi
G. Sv. í útvarpið á næsta eld-
húsdegi!
Uian úr heimi
í Japan brauzt út fyrir
skömmu blóðug uppreisn. Voru
það herflokkar úr setuliði höf-
uðborgarinnar, sem uppreisnina
gerðu, en háttstandandi menn í
hernum stóðu á bak við og þótti
þeim ríkisstjórnin of deig til
stórræða gegn Kínvei’jum og
Rússum. Uppreisnarmenn um-
kringdu opinberar byggingar,
og myrtu fjármálaráðherrann
og fjölda stjórnarstarfsmanna,
en forsætisráðherrann komst
undan með naumindum. Um
tíma bárust aðeins óljósar
fregnir af þessum viðburðum
sökum fréttaskoðunar, og varð
naumast vitað, hverjir ofan á
hefðu orðið. En nú sýnist upp-
reisnin hafa verið bæld niður,
og Hirota, einn slyngasti
stjórnmálamaður Japana, og
áður sendiherra í Norðurálfu,
hefir myndað nýja stjóm. —
Ymsir menn í fyrv. stjórn voru
taldir frjálslyndir, þar á meðal
hinn myrti fjármálaráðherra,
og hafði hann m. a. neitað guð-
dómlegum uppruna keisarans!
Italir telja sig undanfarið
hafa unnið stóra sigra í A-
bessiníu. En nú hefir Þjóða-
bandalagið gert nýja tilraun til
að stilla til friðar, og hafa báð-
ír aðilar gengið inn á að ræða
íriðarskilmála. Takist ekki að
semja frið, vofir olíubannið
yfir Italíu. En nú allra síðustu
daga hafa hér í Norðurálfu
gerst viðburðir, sem mjög hafa
dregið athygli manna frá styrj-
öldinni í Suðurálfu. Franska
þingið hefir samþykkt að lög-
festa vináttusamning milli
Frakklands og Rússlands, þar
sem hvort ríkið fyrir sig lofar
hinu aðstoð, ef á það verði
ráðizt í hernaði. Þessi samn-
ingur hefir verið tekinn mjög
óstinnt upp af Þjóðverjum, og
lýsti þýzka stjórnin yfir því,
að hún teldi hann brot á Lo-
carno-samningunum. Frakkar
buðust hinsvegar ti^ að láta
alþjóðadómstólinn í Haag skera
úr um það, hvort þessi nýi
fransk-rússneski samningur
væri brot á eldrí milliríkja-
samningum. En á laugardag-
inn var kallaði Hitler saman
þýzka ríkisþingið, og lýsti þar
yfir því, að þýzka stjórnin teldi
sig ekki lengur bundna við Lo-
carnosamninginn og hefði á-
kveðið að fara með her inn á
hið friðlýsta landsvæði við
Rín. En það hefir verið í
samningum, að Þjóðverjar
mættu eigi hafa her í þeim
héröðum, er næst liggja landa-
mærum Frakklands.
Þýzkir hei*menn eru þegar
komnir inn á hið friðlýsta
svæði. I Frakklandi vekur þetta
mikinn ótta og æsingu. Hafa
Frakkar þegar sent hersveitir
til landamæranna og kært mál-
ið fyrir Þjóðabandalaginu. Rík-
isstjórnir Frakka og Breta
hafa lýst yfir því, að þær
Jleldu þýzku stjórnina hafa
framið samningsrof. Er þetta
mikla vandamál, ásamt friðar-
samningatilraununum í Afríku-
stríðinu, til meðferðar á fund-
um Þjóðabandalagsins nú í vik-
unni, og er almennt talið, að
ófriðarblikan sé nú svartari en
nokkru sinni fyr.