Tíminn - 04.11.1936, Blaðsíða 4
180
TlMINN
Bændastéttín og BánaöarSélagíd
Framh. af 1. síðu.
inn því skilyrði, að félagsgjaJd
sé greitt, og er alls ekki talið
fari í bága við „mannréttinda-
hugsjón nútímans“.
Beina kosningin.
Ákvæðin um beina kosning-
arréttinn eru áreiðanlega eitt
af því, sem bændum líkar bezt
í nýju jarðræktarlögunum. Þor-
steini Briem verður það vissu-
lega ofraun að sannfæra nokk-
um bónda um það, að réttindi
séu af honum tekin með því að
ákveða að hann skuli sjálfui'
kjósa fulltrúa sinn á búnaðar-
þingi. Hitt getur vel verið, að
svokallaður Bændaflokkur missi
eitthvað af réttindum á búnað-
arþingi, ef bændastéttin fær
að kjósa þangað beinni kosn-
ingu. En það er áreiðanlega til
of mikils mælzt, að Alþingi fari
að setja lög um sérstaka vernd-
un fyrir flokk Þ. Br., þótt bág-
staddur sé.
En í þessu sambandi er Þ.
Br. eitthvað að minnast á kjör-
tlæmamálið, og að hlutfalls-
lcosningar geti verið hættuleg-
ar. Þó barðist Jón í Dal fyrir
því s. 1. vor að koma á hlut-
fallskosningu hjá samvinnufé-
lögunum. Og var það ekki Þ. Br.
sjálíur, sem gerðist ráðherra
til að semja við íhaldsmenn og
socialista um undanslátt í kjör-
aæmamálinu ?
Uppbótarmennsku sína á Ai-
þingi hefir Þorsteinn Briem
fengið fyrir það að bregðast
bændastéttinni í þessu stóra
máli.
Nú leyfir þessi maður sér að
tala um réttindi bænda í sam-
bandi við kjördæmamálið!
Kosningarréttarskilyrðin.
1 7. gr. jarðræktarlaganna
eru ákvæði um það, að kosn-
ingarréttur og kjörgengi til
búnaðarþings sé bundinn því
skilyrði, að viðkomandi maður
hafi „minnst 20 hektara af
landi til eigin afnota“. Þ. Br.
segir, að sama sé, hvort landið
sé ræktað eða óræktað. í lög-
unum er raunar framtekið, að
„grasnyt“ eigi að vera af þessu
landi, svo að hér er um lítils-
unarinnar, sem hann gerði mest
að umtalsefni í fyrri grein
sinni. Er það vel, því með því
sannar hann, að það eru raka-
laus ósannindi, sem hann sjálf-
ur hélt fram í fyrri grein sinni,
að kjötverðlagsnefnd hafi lok-
að innlenda markaðinum. Þarf
liér eftir ekki um það að tala.
Allir sjá ósannindin.
I-Iann birtir ennfremur bréf
frá Gunnlaugi Briem fulltrúa í
stjórnarráðinu, þar sem Gunn-
laugur segir réttilega, að ca.
900 kjöttunnui’, sem lcaupmenn
eigi, sé ekki iiægt að leyfa að
seija á norskum markaði.
Árið 1935 voru seldar til
Danmerkur 1488 tunnur, til
Færeyja 30 tunnur, til Svíþjóð-
ar 870 tunnur.
Eins og Gunnlaugur Briem
tekur fram, áttu kaupnienn alls
milli 800 og 900 tunnum meira
aí saltkjöti verkuðu fyrir er-
lendan markað, en þeir gátu
íengið leyfi til að selja í Nor-
egi eftir norska samningnum
og landslögum. Af þessu kjöti
liafa þeir nú þegar selt um 200
tunnur.
S. í. S. hefir umráð yfir 700
til 800 tunnum meira en það
hefir leyfi til að selja í Noregi.
Það eru því alls um 1600
tunnur, sem selja verður á öðr-
um mörkuðum en þeim norska.
Þetta eru 2/3 af því kjötmagni,
háttar ónákvæmni að ræða hjá
preslinum.
Það ætti að vera vandalítið
að sjá, til hvers þessi álcvæði
eru sett. Þau eiga að lcoma í
veg fyrir það, að bændurnir
sjálfir verði við kosninguna of-
ur liði bornir af mönnum, sem
engan landbúnað stunda. Og um
það munu a. m. k. allir bændur
vera sammála, að rangt sé að
ætla kaupstaðabúum fullan rétt
í stéttarfélagi bænda, þó að þeir
kunni að vilja ganga í búnað-
arfélag 0g jafnvel fá sér smá-
blett til ræktunar. Hitt má vel
vera, að núgildandi ákvæði
standi til bóta, og að land-
stærðin mætti minni vera. En
eínkennilega situr á svokölluð-
um Bændaflokki að talca þetta
mál sérstaklega upp fyrir lcaup-
staðabúana gegn bændum.
Og hvað ætli Þ. Br. og hans
nótar hefðu sagt, ef ekkert
ákvæði hefði verið sett í þessa
átt? Ætli þeir hefðu ekki sagt,
að nú væri verið að ofurselja
félagsskap bændanna fjölmenn-
inu í lcaupstöðunum — og að
það væri gert eftir „kröfu soci-
alista“ ? Maður ætti að vera
farinn að „þeklcja sitt heima-
fólk“ í þeim efnum!
Þ. Br. segir:
„Eftir sömu réttarhugsjón
ætti kjörgengis- og kosningar-
réttur í lcaupfélögunum að mið-
ast við úttekt og innlegg og í
Fiskifélagi íslands að fara eft-
ir veiðimagni og mælast í
þorskum".
Þarna fer presturinn með
rökvillu, svo að ekki sé meira
sagt.
Jarðræktarlögin gera al!s
ekki ráð fyrir, að kosningar-
rétturinn til búnaðarþings
„mæliat í“ landstærð. Bóndi,
sem býr á stórri jörð á að hafa
eitt atkvæði eins og sá, sem
býr á lítilli jörð. Maður, sem á
500 hektara hefir sama rétt og
sá, sem á 20 hektara. Hér er
aðeins um að ræða lágmarks-
skilyrði fyrir atkvæðisré'tti.
Dæmið um „úttekt og inn-
legg“ í kaupfélögum er illa val-
ið. Því að kaupfélögin setja ein-
mitt lágmarksskilyrði um við-
slcipti félagsmanna, sem eru al-
sem á þeim seldist í fyrra.
Ekkert leyfi þarf til að selja
kjöt í Danmörku, SvíþjóS né
Færeyjum. Enginn getur nú
bannað það, að kjöt sé flutt
þangað. Þó segir fulltrúinn, að
kaupmönnum sé bannaður út-
flutningur á 900 tunnum. 200
íif þeim eru þó nú þegar farn-
ar og seldar. Sér nú ekki sjálf-
ur fulltrúinn, hve mikil fjar-
stæða og ósannindi það eru,
sem hann fer með. Það er sagt,
að hver sé blindur í sjálfs sín
sök, en ég 'trúi varla, að blindan
sé svo mikil, að hann elcki sjái
að hann hér fer með ein ósann-
indin enn.
Hérmeð er þessu ómerki-
lega svari hans gerð full skil.
En ég vildi gjarnan mega
spyrja fulltrúann að þessu:
Heldur hann að kaupmenn
séu ekki menn til að selja kjöt-
ið á þessum opnu mörkuðum?
Gefa kynni hans af þeim og
starfi þeirra í verzlunarráðinu
honum ástæðu til að ætla slíkt?
Það liggur mjög nærri að á-
lykta svo, og mér virðist að það
sé eitt mesta ámæli, sem
dg hefi heyrt nokkum bera
lcaupmönnum á brýn, að þeir
geti ekki sel't ca. 900 saltkjöts-
tunnur á mörkuðum, sem í
fvrra keyptu 2388 tunnur.
1. nóv. 1936.
Páll Zóphóníasson.
Jarðræktarlögin
í
Að gefnu tilefni skal vak-
in athygli á eftirfarandi at-
riðum nýju jarðræktarlag-
anna..
Ákvæðin um 5000 kr. há-
marksstyrk koma ekki til
framkvæmda fyr en við út-
borgun jarðrækturstyrks ár-
ið 1938.
Ákvæðin um 20% uppbót
og 20% frádrátt koma held-
ur ekki til framkvæmda fyr
en við útborgun jarðræktar-
styrks 1938.
., Ákvæði 17. gr. um, að 1
styrkurinn skuli skoðast
sem fylgifé, ná ekki til þess
styrks, sem greiddur hefir
verið fram til ársins 1937, og
koma ekki tii íramkvæmda
(við mat eða sölu) fyr en
eftir að fasteignamat 1940
hcfir öðlast gildi.
(Sbr. „ákvæði til bráða-
birgða" í jarðræktarlögunum
nýju).
Xaitil mynd
afi veirzlunarháttum heildsalanna
Nýja dagblaðið birti fyrir
noklcru tölur sem sýndi álagn-
ingu á eplum hér í bænum.
Hafði Morgunblaðið nokkru áð-
ur gert ítrekaðar tilraunir til
þess að koma þeim misskiln-
ingi inn hjá fólki að verðlagið
á eplunum ætti rót sína að
iekja til tollahækkana, sem
samþykktar hefði verið á sein-
asta Alþingi.
Tölur þær, sem Nýja dag-
blaðið birti um álagninguna á
eplunum, sýndi, að hið ósann-
gjarna verðlag á þessari vöru-
tegund er eingöngu verðlagn-
ingu kaupmanna að kenna.
40 ks. (880 kg.) epli á 1/90 lir.
Umbúðir —
Tollurinn er ekki nema sára-
lítið brot af útsöluverðinu,
eins og tölur þær, sem Nýja
dagblaðið hefir nýlega birt
sýna svo glögglega að ekki verð-
ur um villst.
Nýja dagblaðinu hefir heppn.
ast að fá upplýsingar um verð-
lag á sérstakri sendingu, sem
nú er hér á markaðinum og
hefir því gefið lesendum sínum
nákvæma sundurliðun um all-
an lcostnað og álagningu í sam-
bandi við hana. Telur Tíminn
rétt að birta hana líka.
Fara þær eftirtelctarverðu
tölur hér á eftir:
1.672.— á 23/— ísl. kr. 384.56
120.— á „----------------27.60
kr. 412.16
veg sama eðlis og ákv. í 7. gr.
jarðræktarlaganna. En þetta
liefir presturinn á Akranesi
sennilega ekki vitað!
„Hótanir*!
Þ. Br. segir, að minnihluti
búnaðarþings og félagsstjórn-
arinnar hafi haft í frammi
„hótanir" í ávarpi sínu t'l
hreppabúnaðarfélaganna, og séu
þessar „hótanir" i 8 liðum.
Hann virðist þó hafa séð það
við nánari athugun, að mönn-
um myndi elcki þylcja það bein-
línis trúlegt, að þeir Bjami á
Reylcjum, Björn á Rangá, Jón
í Deildartungu, Jón á Melgras-
eyri, Kristinn á Núpi og Sig-
urður á Arnarvatni hefðu í
írammi „ihótanir“ við búnaðar-
félagsskapinn í landinu. Og til
þess að ráða bót á því, finnur
hann upp þá skýringu, að ein-
hverjir hafi „hótað“ þessum
mönnum einhverju, ef þeir
ekki „hótuðu“ Búnaðarfélag-
inu!
Hlutaðeigandi menn, sem á-
varpið undirrituðu, munu ekki
hafa talið þetta illmæli í sinn
garð svaravert. Enda hafa þeir
engar „hótanir“ fram borið.
Ilitt er eklci nema einfalt
reikningsdæmi, að það væri
íjárhagslega óheppilegt fyrir
ríkið, að halda uppi tveim skrif-
stofum fyrir búnaðarmál, anu-
ari í s’tjómarráðinu, til að ann-
ast framkvæmd jarðræktarlag-
anna og hinni á vegum Bf. í.
fyrir framkvæmd annara land-
búnaðarlaga og leiðbeiningar-
starfsemi til bænda. Niður-
staðan yrði því sennilega sú, að
öll sú starfsemi, sem Bf. 1. nú
framkvæmir fyrir ríkið, yrði
fengin sérstöku landbúnaðar-
ráðuneyti og ráðunautamir
yrðu starfsmenn þess. Þetta
fyrirkomulag hafa ýmsir talið
heppilegt (t. d. Sigurður Sig-
urðsson fyrv. búnaðarmála-
stjóri). Framsóknarmenn hafa
þó yfirleitt verið því mótfalln-
ir. Þessvegna vænta þeir þess,
að atkvæðagreiðslan í hreppa-
búnaðarfélögunum falli á þann
veg, að ekki þurfi til slíks að
koma.
Það er alveg rétt, að slík ráð-
stöfun myndi þýða það, að
Búnaðarfélag íslands væri úr
sögunni I sinni núverandi
mynd.
Þessvegna ættu nú allir
bændur landsins — líka þeir,
sem kunna að vera óánægðir
með einhver atriði jarðræktar-
laganna — að sameinast um,
að krefjast þess, að búnaðar-
þingið í vetur geri nýja
ákvörðun 0g taki aftur við
framkvæmd jarðræktarlaganna.
Flutningskostn. frá Ítalíu £5:13:9 pr. t. kr. 125.98
Tollur 25% af kr. 384.56 — 96.14
Vörutollur 4/— pr. tonn — 4.00
Uppskipun 8/50 pr. tonn — 8.50
Heimkeyrsla — 5.00
ísl. — 239.62
Eins og tölur þessar sýna cr
verð á eplakassanum komnum
hingað í hús að viðbættum toili
kr. 16,30 eða 74 aurar pr. kg.
Heildsalinn selur kassann síðan
á kr. 35.50 eða kr. 1.61 pr. lcg.
og smásöluverð er síðan kr.
3,00 pr. kg.
Með öðrum orðum:
Verð komið í hús í Rvík kr. 651.78
Heíldarálagningin er 304.9%
álagning heildsala 117,8% og
álagning smásala 85.9%.
Og verðtollurinn, sem Morg-
unblaðið hefir haldið fram að
væri orsök okurverðsins, er
ekki nema 11 aura af þeim
þremur krónum, sem eplakg.
kostar.
Sjálfstædís-
filokkurinn
ers
fiorystulaus,
ábyrgdarlaus
og stefinulaus
Skrif Mbl. undanfarnar vik-
iu' halda áfram að sanna það,
sem Tíminn hefir áður
sagt um núverandi höfuðein-
kenni Sjálfstæðisflokksins:
Forystuleysið, ábyrgðarleysið
og stefnuleysið.
Svo lélega er flokkurinn nú
mönnum skipaður, að blöð hans
geta ekki bent á einn einasta
Sjálfstæðismann, sem sagt
verður um, að mögulegt sé að
treysta til að taka að sér stjórn i
landsins, ef svo ólíklega færi, ;
að flokknum yrði það falið. Nú- j
verandi formaður flokksins, ól- j
afur Thors, hefir ekkert traust
og er naumast „tekinn alvar-
lega“ af landsfólkinu. Ihalds-
biöðunum dettur ekki einu 1
sinni í hug að tæpa á því, að
hann myndi vera fær um að
fara með fjármálastjórn ríkis- .
ins. 1 stað þess að benda á álit- j
lega forystumenn, sem flokk- j
urinn hafi á að skipa nú, og
þjóðin eigi að treysta, hefir I
Mbl. nú engin önnur ráð en að
vitna í verk látins manns, sem
einu sinni var formaður flokks-
ins og fulltrúi hans í ríkis-
stjóm. Hér í blaðinu hefir að
vísu nýlega verið sýnt fram á,
að verk þessa manns í rílcis-
stjórninni voru ekki sérlega
hrósverð. Og þó væri það auð-
vitað mikill munur, ef Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði nú svo
liðtækan mann fram að bjóða.
En umtal Mbl. um þennan látna
mann er auðvitað skýrasta við-
urkenningin á því, að flokkur-
inn hafi nú engum frambæri-
legum mönnum á að skipa, til
að taka að sér stjóm landsins.
Annað höfuðeinkenni Sjálf-
stæðisflokksins er ábyrgðar-
leysið, það kemur fram í því,
þegar flokkurinn þykist vilja
fclla niður milljónir af tekjum
ríkisins, en jafnframt auka út-
g jöld þess stórkostlega, án þess
að reynt sé að sýna fram á,
hvernig ríkisreksturinn geti
staðist á þennan hátt. Það kem-
ur fram í hinni heimskulegu
baráttu flokksins gegn inn-
fiutningstakmörkunum, sem ó-
mögulegt er að lcomast hjá.
Það kemur fram í brotthlaupi
Sjálfstæðismanna úr utanríkis-
málanefnd. Það kom fram í vor,
þegar reynt var að stöðva síld-
veiðiflotann og gera síldar-
verksmiðjur ríkisins gjald-
þrota.
Þriðja höfuðeinkennið er
stefnuleysið. — Sjálfstæðis-
flokkurinn er algerlega úrræða-
laus nú í vandamálum þjóðar-
innar. Þingmenn og ritstjórar
flokksins hafa stöðugt í
frammi hrópyrði og æsingar út
af erfiðleikum atvinnuveganna.
En sjálfir geta þeir ekki bent
á neinar nýjar leiðir. Þegar
fjármálaráðherra á Alþingi
beinir því til formanns flokks-
ins, að hann geri grein fyrir
því, hvaða ríkisútgjöld flokkur
hans vilji láta spara, þá neitar
formaðurinn að svara. Það er
af því, að hann er sjálfur úr-
ræðalaus, og heldur að hann
geti látið flokkinn lifa á því a3
A viðavangl
Framh. af 1. síðu.
þýðir nú á síðustu tímum að
vera „góður Sjálfstæðismaður“
með „hreinar hugsanir".
Um líkt leyti fyrir ári síðan
gerðu þessir stríðsmenn „sjálf-
stæðisins“ með „lireinu hugs-
anirnar“ sig seka um þann fá-
dæma lubbaskap, að ráðast
margir saman á einsamlan veg-
faranda á fáfarinni götu seint
um kvöld í því skyni misþyrma
honum í hefndarskyni fyrir af-
stöðu hans í stjórnmálum.
Og nú standa þeir aftur með
sínar „hreinu hugsanir“ í húsi
réttvísinnar ákærðir fyrir at-
hæfi, sem aldrei hefir þekkst
áður í pólitískri baráttu hér á
landi — athæfi, sem fyr og
síðar hefir þótt bera vott um
sérstaklega ógeðslegt sálará-
stand.
Mennirnir með „hreinu hugs-
anirnar“ eru orðnir uppvísir að
því, að hafa rekið „sjálfstæð-
isbaráttuna“ á þann hátt, að
stela einkaskjölum frá pólitísk-
um andstæðingi 0g nota hht
stolnu gögn til birtingar í árás-
arskyni á eigandann.
En þetta ógeðslega þjófnað-
armál nazistapiltanna hefir
líka aðra alvarlega hlið.
Minnisbók Eysteins Jónsson-
ar er stolið í þeim ákveðna til-
gangi að birta af efni hennar
viss atriði, sem þjófarnir haía
gert sér í hugarlund að vekja
myndu athygli á þann hátt,
sem hinu íslenzlca ríki gæti
verið skaðlegt gagnvart um-
heiminum.
Sem betur fer hefir birting
þessara minnisblaða ekki svo
alvarleg áhrif. En verknaður
mannanna með „hreinu hugs-
animar“ er sá sami fyrir því.
finna að gerðum annara. En
enginn stj órnarandstöðuflolck ur
lifir á því einu saman að
skamma rílcisstjómina og full-
yrða, að allt, sem hún geri, sé
vitlaust. Ef þjóðin á að taka
marlc á stjórnarands'tæðingum,
verða þeir að geta bent á, að
þeir hafi sjálfir einhverja
stefnu, og að sú stefna sé til
bóta.
En það er elcki nóg með það,
að Sjálfstæðisflokkurinn virð-
ist vera stefnulaus. Hann virð-
ist þar á ofan í ýmsum atrið-
um ekki svífast þess, að ganga
á móti því, sem áður hefir ver-
ið stefna hans. Stundum lætur
hann þingmenn sína heimta
stórfellda hækkun á framlögum
ríkisins til atvinnubóta og hef-
ir þó áður þózt vera á móti
öllum atvinnubótum. Hann
stendur fyrir bílstjóraverkfalli
og síldarverkfalli, en hefir áður
talið sig vera harðandstæðan
cllum verkföllum. Og nú þykist
hann vera á móti tollum, þveit
ofan í yfirlýstar samþyklctir
sínar frá landsfundum fyrri
ára.
Svona flokki getur enginn
maður treyst til að stjórna
landinu.
Munntóbakið
er frá
Brödrene Braun
KAUPMANNAHÖFN
Biðjíð kaupmann yðar um
B.B. muRiitóbakið
Faest ailsstaðar.