Tíminn - 16.03.1939, Blaðsíða 2

128
TfoMX. fimmtndagiim 16. marz 1939
32. blað
^ímmrt
Þriðjudaginn 14. marz
„Þjóðstjórn"
eða kosníngar
Það er á allra vitorði, að síðan
í fyrstu viku þingsins hafa farið
fram viðræður milli fulltrúa frá
Alþýðuflokknum, Framsóknar-
flokknum og Sjálfstæðisflokkn-
um, um ráðstafanir til kjarabóta
fyrir sjávarútveginn og myndun
þriggja flokka „þjóðstjórnar“ til
að framkvæma þessar kjarabæt-
ur, undirbúa lausn sjálfstæðis-
málsins og tryggja öryggi lands-
ins gegn yfirvofandi ófriðar-
hættu. Mikill meirihluti lands-
manna er því fylgjandi, að þessi
leið verði farin, eins og nú
standa sakir. Örlög smáríkjanna
nú á síðustu tímum mættu líka
verða íslenzkum stjórnmála-
mönnum hvatning til meira
samstarfs en verið hefir, lýðræði
og þjóðfrelsi til verndar.
Morgunblaðið í gær ber á móti
því, að beðið hafi verið eftir á-
kvörðun Sjálfstæðisflokksins í
þessum málum og telur, að Tím-
inn hafi ekki farið rétt með í
þeim efnum. En Tíminn hefir
sagt það eitt um meðferö þess-
ara mála, sem rétt er og sannan-
legt. Enda þótt bréf hafi ekki
farið á milli flokkanna, fyrr en
á síðara stigi málsins, hefir
grundvöllur stjórnarsamstarfs-
ins af hálfu Framsóknarflokks-
ins legið fyrir í umræðunum svo
að segja frá upphafi. En Sjálf-
•stæðisflokkurinn, sem hingað til
hefir verið utan við stjórnar-
samvinnuna, hefir átt erfitt með
að taka afstöðu eða a. m. k. ekki
getað gert það í skyndi. Þetta
er engan veginn sagt flokknum
til lasts eða forystumönnum
hans, því að viðfangsefnið er
stórt, og skoðanir innan flokks-
ins vafalaust nokkuð sundur-
leitar. Og það er ólíkt skynsam-
legra af flokknum að taka sér
ríflegan umhugsunarfrest, eins
og hann hefir gert, en ef hann
hefði t. d. hrapað að því, að lítt
yfirlögðu ráði, að neita öllu sam-
starfi. Hinsvegar fer þá heldur
ekki vel á því, að blöð flokksins
séu að býsnast yfir því, að ekkert
gerist sögulegt í þinginu, þar
sem þetta stafar af því, að verið
er að gefa Sjálfstæðisflokknum
umhugsunarfrest og næði til að
átta sig á hinu sameiginlega
vandamáli.
Á því er líka enginn vafi, að
sá frestur, sem fengist hefir,
hefir orðið til að skýra málin.
Forystugrein í dagblaðinu Vísi
í fyrradag ber þess jafnvel vott,
að þeir, sem einsýnastir hafa
verið i þessum málum, séu fyrir
alvöru farnir að íhuga þann
möguleika að láta þjóðarnauð-
syn ganga fyrir einkahagsmun-
um. Hver slík breyting miðar í
rétta átt. Á því er heldur enginn
vafi að útgerðarmannafundur-
inn í Reykjavík á mánudaginn
var, hefir haft drjúg áhrif í þá
átt að skapa skilning stjórn-
málamanna á hinni aðkallandi
þ ö r f atvinnulífsins. Ræður
þeirra Péturs Ottesens og Jó-
hanns Jósefssonar á þessum
fundi, sýndu það, að vissum á-
hrifamönnum innan Sjálfstæð-
isflokksins er fullkomlega ljóst
það samhengi, sem eðlilegt er og
hlýtur að vera milli kjarabóta
fyrir sjávarútveginn og stjórn-
arsamstarfs milli flokka, og að
ekki dugir að hlaupa frá ábyrgð-
inni í þessum efnum, ef menn
raunverulega hafa áhuga á því
að rétta við hinn örðuga hag
útgerðarinnar.
Það hefir stundum flogið fyr-
ir að fulltrúar heildsalanna í
Sjálfstæðisflokknum vildu láta
kaupa sig til fylgis við nauð-
synjamálútgerðarinnax gegn því
að slakað yrði til á innflutnings-
höftunum. En þessum mönnum,
ef einhverjir eru, myndi senni-
lega verða minni hagur en þeir
sjálfir halda af slikri fyrirfram-
g r e i ð s 1 u. Innflutningshöftin
byggjast á þeirri staðreynd, að
framleiðsla landsins nægir ekki
til að borga alla þá erlendu vöru,
þarfa og óþarfa, sem kaupmenn
vilja verzla með og eftir er spurt
í landinu. Á meðan framleiðslan
eykst ekki, svo að verulegu
muni, er það barnaskapur einn
að tala um neina verulega
rýmkun haftanna. En færi hins-
Athugasemd og svar
Innilutningur og ínnflutníngs-
leyíí á síðastliðnu ári
Eftír Eínvarð Hallvarðsson formann
Gjaldeyris- og ínnflutníngsnefndar
Morgunblaðið hefir undanfar-
ið gert að umtalsefni misræmi
það, sem fram hefir komið við
flokkun innflutnings hjá Hag-
stofunni og innflutningsleyfa
hjá Gjaldeyrisnefnd á síðast-
liðnu ári.
Blaðið telur, að við þetta hafi
komið í ljós annarsvegar, að
fluttar hafi verið til landsíns
vörur fyrir milljónir króna án
leyfis Gjaldeyris- og innflutn-
ingsnefndar og hinsvegar að hún
hafi, að nauðsynjalausu, veitt
leyfi fyrir öðrum vörum svo mil-
jónum skipti, sem ekki hafi svo
verið fluttar inn. — Þessum upp-
lýsingum fylgja svo harðar árás-
ir á Gjaldeyris- og innflutnings-
nefnd, auk þess að í þeim felast
einnig árásir á tollstjóra lands-
ins og getsakir í þeirra garð. —
Skal þetta nú athugað nokkuð
hvort um sig.
Frá ársbyrjun 1935,- að sú
breyting var gerð á gjaldeyris-
lögunum, að leyfi þurfti fyrir
innflutningi á öllum vörum, hef-
ir skrifstofa nefndarinnar gert
sérstaka flokkun á innflutnings-
leyfum og er þessi flokkun frá-
brugðin vöruflokkun Hagstof-
unnar að því leyti sérstaklega,
að hún er ekki nema að nokkru
leyti miðuð við eðli varanna,
heldur að miklu leyti við það, til
hvers vörurnar eigi að notast.
Hagstofan hefir svo, eftir ósk
nefndarinnar, flokkað innflutn-
vegar svo, sem menn yfirleitt
vona, að kjarabætur til handa
framleiðslunni yrðu til þess að
auka útflutningsmagnið veru-
lega — þá fyrst væri hægt að
fara að tala um rýmkun haft-
anna í alvöru. Og einmitt þetta
ættu þeir menn nú að athuga,
sem kunna að vera tregir til að
rétta framleiðslunni hjálpar-
hönd án þess að fá eitthvað
fyrir snúð sinn þegar í stað. Ef
þeir sýna nú þann manndóm að
styðja þarflegt mál án endur-
gjalds, gæti svo farið, að höfuð-
áhugamál þeirra sjálfra, yrðu að
veruleika áður en langir tímar
líða.
Það má vel vera, að allur um-
hugsunarfrestur reynist árang-
urslaus, samstarfsráðagerðir
fari út um þúfur og til kosninga
dragi á næsta sumri. En víst er
um það, að kosningar út af fyrir
sig auka ekki framleiðsluna né
útflutningsverðmætið, og þær
flýta ekki fyrir neinskonar
rýmkun innflutningshaftanna.
inginn eftir sömu reglu, auk
þeirrar flokkunar, sem gerð er
vegna verzlunarskýrslnanna. —
Hefir það sýnt sig í framkvæmd,
að þetta hefir verið talsverðum
erfiðleikum bundið, þar sem
þessi flokkun er gerð upp úr
annari vöruflokkun, enda hefir
öll árin komið fram nokkurt
misræmi. Þetta misræmi hefir
þó verið og er enn yfirleitt skilj -
anlegt þeim, sem kunnugir eru,
enda hafa skýrslur þessar auð-
vitað fyrst og fremst verið ætl-
aðar til afnota fyrir gjaldeyris-
og innflutningsnefnd og þá, er
eitthvað samstarf hafa haft við
hana. Hefir verzlunarráðið feng-
ið þessar skýrslur öll árin og
hefir skrifstofustjóri þess oft at-
hugað þær ásamt mér.
Mbl. getur þess, að ég hafi
verið spurður um misræmiö á
skýrslum ársins 1938, og hafi ég
enga fullnægjandi skýringu gef-
ið á því. — Mun þarna vera átt
við það, að hr. Oddur Guðjóns-
son átti fyrir nokkru tal við mig
um þetta. Vorum við sammála
um að sjálfsagt væri að gera á
þessu rækilega athugun, þar sem
að ósamræmi það, sem fram
hefði komið, væri óvenjulega
mikið og virtist í fljótu bragði
óeðlilegt. Hinsvegar tjáði ég
honum, að mér hefði, vegna
mjög mikilla anna, ekki unnizt
tími til þess ennþá.
Við samanburð á skýrslum
þessum fyrir sl. ár, kemur margt
til greina. Skal nú fyrst litið
á þetta almennt og síðan á
hvern flokk fyrir sig.
Fyrst má geta þess, að I bráða-
birgðainnflutningstölum ársins
1938 eru innifaldar 466.000 kr.
frá fyrra ári, sem komið hafa til
Hagstofunnar umfram fyrri til-
kynningar frá sýslumönnum,
eftir að bráðabirgðainnflutn-
ingstala ársins 1937 hafði verið
ákveðin skömmu eftir áramótin.
Þessi innflutningur heyrir því
raunverulega til árinu 1937 og
leyfisveitingum þess, enda er
hann í hinum endanlegu verzl-
unarskýrslum talinn með því
ári. Auk þess færist, í byrjun
hvers árs, mikið af innflutningi,
sem fram fer skv. leyfum frá
fyrra ári, á innflutningsskýrslur
nýja ársins, en þessar upphæðir
eru ekki taldar með í leyfum þess
árs. — Almennt má segja, að til-
færsla milli ára ætti að vera
svipuð frá ári til árs. Þetta gildir
þó ekki, þegar leyfisveitingar á
þeim tveim árum, sem um er að
ræða, eru mjög misjafnar. —
Sé gerður samanburður á árun-
um 1937 og 1938, að þessu leyti,
kemur í ljós, að veitt innflutn-
ingsleyfi 1938 eru kr. 6.7 millj'
lægri en 1937 en innflutningur-
inn 1938 ekki nema 2,5 millj.
lægri en árið á undan. Þetta
virðist bending um það, að mun
meira af innflutningi skv. leyf-
um 1937 hafi komið á innflutn-
ingsskýrslur 1938 en muni flytj-
ast yfir á árið 1939, skv. leyfum
frá 1938. Enda er það kunnugt
í Gjaldeyrisnefnd, að svo hefir
verið, og kem ég nánar að því
síðar. Ennfremur er rétt að taka
það fram, að þótt innflutnings-
leyfi falli úr gildi í árslok, hefir
verið heimilað að nota þau
nokkuð fram yfir áramót til inn-
lausnar á vörum, sem keyptar
hafa verið skv. þeim. Auk þess
voru í ársbyrjun 1938 framlengd
ýms leyfi með áritun, án þess að
þau væru skráð með nýjum
leyfum og eru þau því ekki með
talin í leyfisupphæð ársins.
Kem ég þá að því, að athuga
mismun í einstökum flokkum.
Skal það strax tekið fram, að ég
mun ekki gera neina tilraun til
að reikna út nákvæmlega mis-
muninn í hverjum flokki, enda
hefi ég ekki aðstöðu til þess.
Hinsvegar mun ég benda á hvað
ég tel að valdi í aðalatriðum:
2. fl. Ávextir og grænmeti:
Mismunurinn í þessum flokki
mun stafa aðallega af tvennu.
í fyrsta lagi innflutningi ávaxta
frá Portúgal, samkvæmt leyfum
frá fyrra ári, og í öðru lagi inn-
flutningi vara skv. leyfum, sem
Gjaldeyrisnefnd hefir sett í 11.
flokk. (Hráefni til iðnaðar.)
4. fl. Vefnaðarvara:
Mismunurinn stafar m. a. af
innflutningi skv. fyrra árs leyf-
um. — í ársbyrjun bar allmikið
á því að sótt var um framleng-
ingu á eftirstöðvum leyfa frá
fyrra ári og voru þau framlengd
en ekki færð með nýjum leyfum.
Um síðastliðin áramót bar hins-
vegar ekki á þessu. Aðra ástæðu
til þessa tel ég einnig þá, að
nokkur innflutningur sé talinn
í þessum flokki, sem farið hafi
fram skv. leyfum sem nefndin
hefir fært undir 11 fl. (iðnað).
Sem dæmi um þetta má benda
á að skv. leyfum fyrir t. d. „efni-
vörur til skógerðar" er flutt inn
talsvert af fóðurefnum, sem að
eölilegum hætti er talið vefnað-
arvara þegar innflutningurinn
er flokkaður.Fleira kemur þarna
til greina, t. d. var húsgagna-
smiðum, sem höfðu fengið leyfi
fyrir ýmsum efnivörum til hús-
gagnagerðar, leyft að nota tals-
vert af þeim til kaupa á hús-
gagnafóðri, sem telst með vefn-
aðarvöru. Ennfremur má búast
við að nokkuð af vörum úr öðr-
um flokkum hafi færzt þarna í
milli, t.d. skv. leyfum fyrir segla-
striga, seglalérefti, kjötumbúð-
um, ostaumbúðum o. s. frv. Það
Jónína S. Líndal:
Kennslukvennaskólinn
á Stabekk
Kennslukvennaskólinn á Sta-
bekk var stofnaður 1909. For-
göngumenn og konur þeirrar
stofnunar keyptu jarðeign all
stóra nokkuð fyrir utan höfuð-
borgina Oslo. Á jörðinni var
gamalt og virðulegt slot, sem út-
búið var fyrir skólasetur, ásamt
dálítilli viðbótarbyggingu. Tak-.
mark skólans er frá upphafi það,
að uppala kenslukonur í mat-
reiðslu, -og forstöðukonur fyrir
húsmæðraskóla.
Jafnan síðan skólinn var
stofnaður, hafa íslenzkar stúlk-
ur stundað þar nám og lokið
kennslukonuprófi. Hafa þær
notið sömu réttinda og inn-
fæddar norskar stúlkur, ekki
þurft að greiða neitt kenslu-
gjald, frekar en þær.
Við munum hafa verið fjórar,
sem stunduðum þarna nám,
fimm fyrstu árin, sem skólinn
starfaði. En þegar heim kom,
beið okkur ekki annað en far-
kennsla og skilningsleysi á starfi
okkar á ýmsan hátt, og munu
því ekki margar hafa fýst að
leggja út á þessa braut á tíma-
bíli. En nú síðan 1930 hafa
nokkrar íslenzkar stúlkur aftur
sótt skólann, og hafa þá fengið
góðar stöður að enduðu námi.
Má þar til nefna núverancji for-
stöðukonur vlð kvennaskólann á
Blönduósi og Laugalandi í Eyja-
firði, og er það vel farið, hvað
þjóðinni hefir aukist skilningur
á þessum málum. Húsmæðra-
skólar eru reistir, og ungu stúlk-
urnar keppast um að komast á
þá, víðast meir en húsrúm
leyfi.
Þegar Stabekk skólinn var 25
ára, var öllum nemendum hans
boðið þangað, og var ég ein með-
al þeirra. Voru þá liðin 23 ár frá
því ég hafði farið þaðan.
Bifreiðin sem ók mér frá járn-
brautarstöðinni í Oslo, stað-
næmdist fyrir framan stóra
byggingu. Bifreiðastjórinn sagði
að hér væri skólinn. Ég steig út,
en þessa byggingu þekti ég ekki.
En ég vissi nú svo mikið um
skólann, að þar hafði verið bygð
ný skólabygging fyrir skömmu
síðan, og því hlaut þetta að
vera hún.
Ég litaðist um, og sá til vinstri
handar gamla slotið, sem hafði
verið skóli, þegar ég var þar.
Þangað fór ég, og þar tók for-
stööukona skólans, frk. Bergljót
Torp á móti mér og bauð mig
velkomna. Hún bauð mér að búa
í skólanum þar til hátíðin byrj-
aði, en kvaðst hafa mjög ann-
ríkt þessa daga, og hefði því
lítinn tíma til að sinna mér sem
gesti. Þótti mér það engin und-
ur, af því hún sagði mér að hún
ætti von á 700 manns næsta
sunnudag. En jafnframt sagði
hún mér frá því, að félag
norskra hússtjórnarkenslu-
kvenna, héldu fund sinn þessa
dagana, og ef ég vildi nota tím-
ann , myndi ég geta fengið að
taka þátt í þeim fundi. Hann
væri haldinn 1 Oslo, og stæði
yfir í þrjá daga. Þetta var ein-
mitt fundur sem mig langaði til
að sitja, og ég taldi mig ham-
ingjusama, að fá þetta tækifæri.
Eftir að við höfðum rætt sam-
an nokra stund, og ég hafði
snætt kvöldverð, fylgdi for-
stöðukonan sjálf mér til her-
bergis. Við gengum út í nýju
skólabygginguna; leið okkar lá
eftir mörgum göngum og stig-
um. Loks staðnæmdumst við á
efsta lofti, opnaði hún þar dyr
og kveykti í herberginu.
Við stóðum í herbergi, auð-
sýnilega nýlega gerðu, útbúnu
með öllum nýtízku þægindum.
Þar var rúm og legubekkur,
skrifborð, náttborð, fataskápur,
þvottaskálin var með vatns-
krana yfir og frárensli. Síðan
visaði hún mér á baðherbergi
sem ég mætti nota, og strau-
bolta með tilheyrandi strau-
borði.
Frk. Torp bauð mér góða nótt
og yfirgaf herbergið.
Ég litaðist um í herberginu,
og sá að það var lokað með
„smekklás“. Það var gott, ég
þarf þá ekki að loka. Lyklarnir
lágu á borðinu, ekki aðeins að
dyrunum, heldur líka að öllum
Herra ritstjóri!
Hin ágæta hugvekja Jónasar
Jónssonar alþingismanns, „Hver
vill framselja landið?“ gefur
mér tilefni til eftirfarandi hug-
leiðinga:
Um fjöldamörg ár hefir verið
um það talað í ræðu og riti, að
hér muni verða málmar og önn-
ur verðmæt efni í jörðu, sem
nauðsyn bæri til að rannsaka og
notfæra sér, en hingað til hefir
þetta aldrei orðið annað en orð-
in tóm, enda kosta slíkar rann-
sóknir mikið fé, ef þær eru gerð-
ar til hlítar, þannig að óhætt
sé að byggja á þeim áætlanir um
námuvinnslu.
Þegar ég þvi gerðist talsmaður
þess að erlent félag fengi leyfi
til að rannsaka möguleika fyrir
nárnuvinnslu í Eyrarfjalli, var
þetta meðal annars 'af því, að
ég hafði ekki mikla trú á að hér-
lendir menn, eða hið opinbera,
myndu hefjast handa um slíkar
rannsóknir, en hinsvegar virtst
mér augljóst að ef rannsóknirn-
arar í Eyrarfjall leiddu í ljós að
þar væri járn eða önnur verð-
mæt efni, er svaraði kostnaði að
grafa upp, þá væru til mörg fjöll
önnur á Vestfjörðum og víðar á
landinu, er álíka skilyrði hafa.
Eg tel það nú þjóðarnauðsyn,
að ganga sem fyrst úr skugga
um það, hvort skilyrði fyrir
námuvinnslu eru hér í stórum
stíl, og ég veit að hr. Jónas Jóns-
son er alveg á sama máli um
þetta, en um hitt erum við ó-
sammála, hvernig fljótast og
bezt er að vænta árangurs í þeim
efnum, og hvort forsvaranlegt
sé að „opna landið" fyrir útlend-
um mönnum til rannsókna á
þessu sviði.
Eg veit og viðurkenni, að al-
þingismaður Jónas Jónsson vill
gagn og heiður landsins í hví-
vetna, en hér finnst mér hann
of viðkvæmur, því vitanlega get-
eitt er víst, að hin venjulegu
vefnaðarvöruleyfi ársins hafa
notazt upp á árinu og til viðbót-
ar kemur þá bæði millifærslur
frá fyrra ári og tilfærsla milli
flokka.
5. fl. Skófatnaður:
Hér virðist vera að ræða um
millifærslu milli ára aðallega.
Séu leyfisupphæðir síðustu 3 ára
lagðar saman annars vegnar og
innflutningur sömu ára hins-
vegar, kemur út nálega sama
heildarupphæð.
6. fl. Byggingar- og smíðaefni:
Sá mismunur, sem hér kemur
fram, getur ekki stafað af öðru
en millifærslu milli ára og
flokka. Það helzta, sem ég álít að
færzt hafi milli flokka, er úr 7.
fl. (útgerðarvörur), 11. fl. (efni
(Framh. á 4. síðu)
borðum og skápum, sem í her-
berginu voru. Ég opnaði ferða-
tösku mína, og fann til ánægju-
og þæginda tilfinninga yfir því
að vera komin á áfangastaðinn,
og mega hvila mig í þessu á-
gæta herbergi mínu í hinu fagra
umhverfi Stabekk skólans.
Dagurinn kom bjartur og há-
tíðlegur — dagurinn sem svo
margar af nemendum skólans
höfðu beðið eftir með eftirvænt-
ingu. Nú áttu þær að fá tæki-
færi til að heimsækja skólann
sem þær unnu svo mjög, sjá
gamlar félagssystur og kenslu-
konur sem komu þar. Það var
gaman að fá að vita hverjar
kæmu, hvernig þær litu nú út,
og glampann í augum þeirra við
endurfundina.
Um morguninn kl. 8 safnaðist
allt heimilisfólk skólans saman
í dagstofu hans í gamla slotinu.
Þar var sunginn sálmur og lesin
bæn.
Forstöðukonunni var færður
rósavöndur með einni rós frá
hverjum nemanda skólans og
voru þær um 200. Voru þetta
fyrstu en ekki síðustu rósirnar,
sem hún fékk þann daginn.
Forstöðukonan þakkaði með
nokkrum orðum fyrir gjöfina, og
öllu heimilsfólkinu fyrir góða
samvinnu við þennann hátíða
undirbúning.
Þessi stutta, einfalda guðs-
þjónusta var svo áhrifarík og
hátíðleg. Hún gaf mér svo góða
hugmynd um anda þessa heim-
ilis, að hún í huga mínum gefur
þessum degi ómetanlegt gildi.
Þegar kl. var 10, fóru gestirn-
ur ríkisstjórnin sett sín skilyrði
fyrir leyfinu til námureksturs
og t. d. áskilið að náman og
mannvirkin verði eign ríkissjóðs
eftir tiltekið árabil, auk ákveð-
ins gjalds af hverri útfluttri
smál. af málmi eða öðrum efn-
um. Virðist mér á þann hátt
megi vel fyrir sjá heiðri landsins
og réttindum.
Setjum svo, að ríkið eða hér-
lendir menn framkvæmi rann-
sóknirnar og þær leiði til námu-
reksturs, er þá ekki óhjákvæmi-
legt að leita til erlends fjár-
magns um fé til slíks reksturs,
og kemur þá ekki allt í líkan
stað niður, nema ef vera skyldi,
að líkur fyrir góðum árangri
yrði vænlegri í höndum erlendra
manna, vegna fenginnar reynslu.
Eg lít því svo á, að það geti
ekki talizt til óþurftar landi og
lýð, að gera tilraun til að fá er-
lenda menn til að koma af stað
rannsóknum, sem gerðar eru
aðeins í því skyni að undirbúa
námuvinnslu, en það skal og
jafnfram tekið fram, að ég tel
vart hugsanlegt að nokkur er-
lendur fjármálamaður vilji
leggja fram fé til slíkra rann-
sókna, nema því aðeins að áður
sé eitthvað samið um kjör og
aðstöðu ef til námureksturs
kemur.
Það erú, því miður, mestar
líkur til að þessi tilraun strandi
einmitt á þessu atriði, og þá
reynir á, hvort ríkið eða hér-
lendir menn taka þetta nauð-
synjamál upp til meiri fram-
kvæmda en hingað til, því oft
var þörf, en nú er nauðsyn.
Reykjavík, 10. marz 1939.
Lárus Fjeldsted.
Tíminn hefir sýnt mér at-
hugasemd hr. L. F. Eg býst að
vísu við að ísland verði í mörg-
um tilfellum að nota erlent fjár-
magn til að nota gæði landsins
til fulls, og jafnvel við og við að
gefa sérleyfi til vinnslu. En ég
álít að sæmd og öryggi lands
og þjóðar liggi við, að allar
rannsóknir á auðlindum lands-
ins séu gerðar af íslendingum
sjálfum eða erlendum mönnum
undir yfirstjórn ísl. manna. Þeg-
ar íslendingar hafa með sínum
rannsóknum, fullvissað sig um,
hvaða skilyrði eru til aö hefja
nýjan atvinnurekstur, er hægt
að ræða við þá, sem eiga fjár-
magn, um verklegar fram-
kvæmdir. Tilfinningin fyrir því,
hve slíkar rannsóknir eru nauð-
synlegar, er svo rík í Alþingi, að
þingflokkarnir hafa nú ákveðið,
með góðu samkomulagi, að skipa
þriggja manna nefnd, tvo verk-
fræðinga og einn náttúrufræð-
ing, til að hafa yfirumsjón um
rannsókn á gæðum landsins.
J. J.
ir að koma. Það var álitlegur
hópur, um 700 manns sem höfðu
verið boðin þennan dag. Fjöldi
manns kom á bifreiðum alla leið
upp að skólanum, en aðrir komu
gangandi frá Stabekk, þar sem
bæði sporvagnar og áætlunar-
bílar stansa nú. Kl. 11 var öllum
boðið til tedrykkju í kjallara
nýja hússins. Hafði auðu plássi
þar í kjallaranum verið breytt í'
vistlega borðstofu. Þetta hafði
verið gert með mjög litlum
kostnaði, en hreinlegri smekk-
vísi. Umsjón með að veita teið,
hafði frk Henrietta Weushe
Nissen, há og tíguleg kona með
snjóhvítt hár og lífleg augu, og
stóð hún prýðilega í stöðu sinni
við að veita öllu þessu fólki.
Því næst var gestunum boðið
að skoða sig um í skólabygging-
unni. Var þar margt að sjá;
skólaeldhúsin, námsbækurnar,
sýnishorn af handavinnu skól-
ans, og kensluáhöld. Brauð-
gerðarstofan í kjallaranum,
leikvöllurinn á bak við húsið o.
fl. Lengst dvaldist mér í stof-
unni, þar sem sýnd meðferð
ungbarna fyr og nú, allt frá því
lapparnir klæddu börnin I skinn
og til vorra tíma. Einnig voru
þar áhöld sem sýndu þroska
barnsins á ýmsu stigi, allt frá
því það var hálfsmánaðar gam-
alt i móðurlífi.
Þegar kl. var 1, áttu hátiða-
höldin að byrja í fyrirlestrasaln-
um. Hann var nú notaður í
fyrsta sinn. Þar sýndust engin
þrengsli þótt gestirnir væru
margir. Allir höfðu sæti á góð-
um stólum, og hefði vel mátt
bæta við svo náð hefði þúsundi.