Tíminn - 25.11.1939, Page 4

548
TÍMIlViy, laMgartlagiim 25. nóv. 1939
137. hlað
Yfir landamænn
1. Furðulegri skrif hafa tæpast sézt
á prenti en þau, sem kommúnistablaðiö
þyrlar upp í sambandi við frv. forsætis-
ráðherra um breytingu á lögum um
lögreglumenn. Reynir blaðið á allan
hátt að láta líta þannig út, að frum-
varpinu sé stefnt gegn verkamönnum.
Frv. gerir enga breytingu á því atriði
lögreglulaganna, sem sérstaklega snert-
ir verkamenn, en það er það, að lög-
regluna megi ekki nota í vinnudeilum.
Þetta uppþot kommúnistablaðsins er
þvi alveg út í hött og þý Stalins munu
áreiðanlega ekki afla sér neins fylgis
meðal ' verkafólks með slíkum látum.
Hinsvegar sýnir fjandskapur rússnesku
þýjanna gegn fullkominni löggæzlu, að
þau eru nú komin á gamla byltingar-
grundvöllinn aftur og reyna því vitan-
lega að gera allt, sem í þeirra valdi
stendur, til þess að gera lögregluna sem
veikasta og tortryggilegasta. Ekkert er
meiri þyrnir í augum manna, sem
ganga með byltingaráform, en traust og
velmetin lögregla.
2. Til þess að skilja fullkomlega
vegna hvers kommúnistar eru á móti
aukinni lögreglu, má minna á það, að á
fundi, sem nýlega var haldinn í Sosial-
istafélagi Reykjavíkur, talaði Einar Ol-
geirsson um „götuvígin, sem yrði hér í
Reykjavík, í lok styrjaldarinnar“. Enn-
fiemur má minna á það, að 21. júní
1932 lýsti Brynjólfur Bjarnason í
Verklýðsblaðinu fyrirhugaðri valdatöku
Kommúnistaflokksins á þessa leið:
„Byltingarhugur verkalýðsins magnast,
unz hámarki baráttunnar er náð með
áhlaupi verkalýðsins undir forustu
Kommúnistaflokksins á höfuðvígi auð-
valdsins í Reykjavík og valdanámi
hans. Það áhlaup tekst því aöeins, að
meirihluti verkalýðsins, að minnsta
kosti í Reykjavík, fylki sér á bak við
flokkinn. Að slík tímamót munu ekki
falla saman við venjulegar kosningar,
þingsetu eða þessháttar, nema fyrir
tilviljun eina, mun flestum ljóst — svo
það, sem úrslitum ræður, verður meiri-
hluti handanna — handaflið". Það er
ekkert furðulegt, þótt menn, sem hafa
slíkar fyrirætlanir, vilji hafa lélega
og tortryggða lögreglu.
3. Mannræfill, sem ekki þorir að láta
nafns síns getið, en kallar sig Fjalar,
hefir fengið birta grein í Vísi síðastl.
fimmtudag, og er tilgangur greinarinn-
ar auðsjáanlega sá, að reyna að koma
óorði á hlutleysi landsins. í greininni
fullyrðir hann, að „þýzkir menn, sem
eru hér vegna hlutleysisbrots, sitji á
bekk með afbrotamönnum okkarþjóðar,
en enskur maður, sem líkt stendur á
um, er lofaður í langri grein fyrir
dyggöir, og jafnvel heitið sérréttindum
fram yfir aðra menn“. Þetta er vitan-
lega haugalygi. Þeir tveir stríðsfangar,
sem hér eru, annar þýzkur, en hinn
brezkur, hafa algerlega sömu aðbúð.
Hinsvegar eru Þjóðverjarnir, sem hafð-
ir eru á Litla-Hrauni, strokumenn og
mun m. a. hafa borizt kæra frá þýzka
ræðismanninum fyrir framferði þeirra
hér í bænum. Er slíkur fréttaflutningur
sem þessi til einskis annars fallinn en
að eyöileggja álit á hlutleysi landsins.
Er í fyllsta máta furðulegt, að ritstjóri
Vísis skuli birta slik skrif þessarar
mannóveru, svo framarlega, sem ekki
vakir þá fyrir honum líka að vinna
hlutleysi íslands tjón.
x+y.
Sjóhemaður Þjóðverja
(Framh. aj 1. síðu)
„Admiral Scheer“. Þau eru ekki
nema 10 þús. smál. hvort, og því
meira en helmingi minni en or-
ustuskip Breta. Máttu Þjóöverj-
ar ekki byggja stærri orustu-
skip samkvæmt ákvæðum Ver-
salasamninganna. Þau hafa
bæði færri byssur og ekki nærri
því eins langdrægar og orustu-
skip Breta, en hins vegar eru
ekki nema þrjú orustuskip í
enska flotanum og tvö orustu-
skip í franska flotanum, sem eru
hraðskreiðari en þau. Þessi skip
mega Bandamenn tæpast missa
frá vörnum heima fyrir og hafa
tTR BÆTVfJM
Messur á morgun:
í dómkirkjunni kl. 11, séra Bjarni
Jónsson, altarisganga, kl. 2, barnaguðs-
þjónusta, Sigurgeir Sigurðsson biskup,
kl. 5, séra Friðrik Hallgrímsson. — í
fríkirkjunni ld. 2, séra Árni Sigurðsson.
— í Laugarnesskóla kl, 5, séra Garðar
Svavarsson, barnaguðsþjónusta kl. 10.
— í kaþólsku kirkjunni, lágmessur kl.
6,30 og kl. 8, hámessa kl. 10, bænahald
og predikun kl. 6. — í fríkirkjunni í
Hafnarfirði kl. 2, séra Jón Auðuns.
Umferðarslys.
í gærmorgun varð 13—14 ára gamall
drengur, Ólafur Ólafsson að nafni, til
heimilis á Smirilsvegi 29, fyrir bifreið
á vegamótum Hverfisgötu og Vitastigs.
Féll hann á götuna og fótbrotnaði.
Samband bindindisfélaga
í skólum.
8. þing Sambands bindindisfélaga í
skólum var sett í menntaskólanum í
Reykjavík í gærkvöldi. Forseti sam-
bandsins, Eiríkur Pálsson, stud. jur.,
setti þingið. Friðrik Ásmundsson
Brekkan flutti íyrirlestur. í samband-
inu eru nú 27 félög og gengu 3 í það á
síðastliðnu ári. Meðlimir þessara félaga
eru alls um 2100. Rétt til þingsetu á 1
fulltrúi fyrir hverja 20 félagsmeðlimi.
Ritið Hvöt er gefíð út af sambandinu
og er það hið eina opinbera málgagn
bindindismanna í landinu.
Leikfélag Reykjavíkur
hafði frumsýningu á leynilögreglu-
leiknum Sherlock Holmes síðastliðinn
fimmtudag fyrir fullu húsi og fékk leik-
urinn ágætar viðtökur. — Næsta sýn-
ing á þessum spennandi leik verður
I annað kvöld kl. 8, en Brimhljóð verður
sýnt kl. 3 á morgun fyrir lækkað verð
í næstsíðasta sinn.
Hulda: Dalafólk II.
í ritdómi um bókina á öðrum stað í
blaði þessu hafa slæðst inn prentvillur
i nokkrum hluta upplagsins. Eru þær
leiðréttar hér með. I 7.1. a.o. fyrir sögu,
les fyrirsögn. í 30. 1. a. o. hversdags-
legri, les kvenlegri. í 23. 1. a. n. um-
hyggð, les samhyggð.
Félag ungra Framsóknarmanna
heidur umræðufund í Sambandshús-
húsinu á miðvikudagskvöldið kemur.
Rannveig Þorsteinsdóttir hefur um-
ræður um konuna og þjóðfélagið. Auk
þess verður rætt um uppeldisáhrif
sveita- og bæjamenningar. Fundurinn
hefst klukkan 8,30. Félagsfólk er
áminnt um að mæta stundvíslega. Á
fundinum verður nýjum félagsmönnum
veitt innganga í félagið.
þeir því enn ekki reynt að elta
hin þýzku herskip uppi.
Aðgerðir Þjóðverja í sjóhern-
aðinum sýna, að þeir eru mun
hættulegri andstæðingar á því
sviði, en ætla hefði mátt, þar
sem þeir hafa haft langtum
skemmri tíma til undirbúnings
í þeim efnum en hin stórveldin.
Er því enn með öllu óvíst, hvern-
ig sjóhernaðinum muni lykta,
en úrslit styrjaldarinnar geta
oltið á þvi. Sá ófriðaraðilinn,
sem fyrr getur svelt hinn inni,
ef svo mætti að orði kveða, mun
að líkindum bera úrslitasig-
urinn úr býtum. Þess vegna má
telja sjóhernaðinn, er nú stend-
ur sem hæst, einn þýðingar-
mesta þátt styrjaldarinnar.
Eins og sakir standa virðist
það bann, sem Bandamenn hafa
sett á þýzkar útflutningsvörur
ekki eins hættulegt fyrir Þjóð-
verja og tundurduflahernaður-
inn fyrir Breta. Þjóðverjar geta
alltaf haldið uppi viðskiptum
sinum við þjóðirnar á megin-
landinu, en Bretar verða að fá
alla aðflutninga sína sjóleiðina.
Innileg't þakklæti fyrir auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför mannsins míns, SVEINS NÍELSSONAR fyrrum
bónda á Lambastöðum á Mýrum.
Sigurlín Þ. Sigurðardóttir.
Guðmuadur
Friðjónsson
(Fravih. af 3. slðu)
Óravegum ofar, norðar
ótal brenna stjörnuvitar;
frá þeim daufri bregður birtu.
Blundar sveit í ljósum kjóli.
Situr nót-t á segulstóli
sorgbitin í grænni skyrtu.
Gagnvart sljóum sálarsýnum
sama stöðugt blasir myndin:
straumkvik elfar Ijósgræn
lindin
leikur sér aö „bróður“ mínum.
Líkur stunum ægisöldu
ómur mér í hlustum glymur,
sá, er gretta iðan ymur,
yfir þínu líki köldu.
Hverju færi Helja sætir
hlut sinn til að auka og rétta,
eitt er dæmi af ótal þetta.
Engan mann hún gulli bætir.
Eftir hennar óskaráði,
áin vin minn dró á tálar;
hulstri sterku hraustrar sálar
hún í sínar greipar náði.
Mín ei skyldi hefndin hika
hefði ég rödd til guðs að kalla,
þurka mundi ég ána alla;
aldrei skyldi hún framar
kvika,
samt þín væri ei’ hefnt að
heldur.
Hörgárengjar þó að brenndi
norðanstormsins herská hendi
hlákuþeyr og sólareldur."
Úr kvæðinu um ritstjóra
norska tímaritsins „Kringsjá“:
,,í öndveginu einn þú sazt
og allt af móti sól,
og horfðiT yfir loft og lög
og lönd, sem myrkrið fól;
og leitaðir eftir Ijósi og yl,
sem leiftur dagsins ól,
frá árdagsbjarma upptökum,
að aftanroða stól.
Þú laukst upp Dofra leynisal
með lykli anda þíns.
Þar logaði sjálfur ljósvakinn
á lampa Aladíns.
Og bergið varð að hárri höll.
Hver hurð úr grópi veik,
er fossins andi og fjallsins sál
þar fóru í risaleik.
Úr gulli sólar glit þú ófst
og geisla barst á leið
á þeirra leið, sem kreppti
og kól
og karar vistin beið.
í glöðum huga gekkstu kring
með góðra þinga val
með lýsigull í karlsins kot
og kongsins hallarsal."
Framh. J. J.
Meðan Bretum tekst því ekki að
sigrast á tundurduflahernaðin-
um eru horfurnar fyrir þá mjög
ískyggilegar.
26
Margaret Pedler:
Laun þess liðna
27
móður Elizabetar, og af því hafði leitt
þann harmleik, sem einu sinni ætlaði
að buga hann. Vegna þess hafði hann
gerzt friðlaus ferðalangur, en ókunn-
ugt fólk flutt til hins undurfagra ætt-
aróðals hans, Abbey, þar sem forfeður
hans höfðu búið mann fram af manni.
„Þú skalt aldrei verða lokuð inni að
Abbey gegn vilja þínum“, sagði hann.
„Það eina, sem ég fer fram á, er að þú
gerir tilraun með það, en ef þér fellur
það ekki, þá leigjum við búgarðinn bara
aftur og flytjum burt.“
„Er þetta alvara, Candy,“ spurði
Fjóla.
„Já, það er alvara“, svaraði hann lágt.
Fjóla gat ekki á nokkurn hátt gert
sér ljóst hvað þessi þrjú litlu orð kost-
uðu hann mikið. Til þess skorti hana
öll skilyrði. Abbey hafði nú verið leigt
í fimmtán ár, og síðustu fimm eða sex
árin hafði Frayne tekið út af heimþrá.
Þessi þrá eftir æskustöðvunum, staðn-
um, sem hann hafði þekkt og elskað
alla sína æfi og forfeður hans á undan
honum, virtist stundum ætla að verða
honum óbærileg.
Þetta var síður en svo léttbærara
fyrir það, að hann hafði sjálfur lokað
hliðunum að Abbey fyrir sér. Þegar ó-
sköpin dundu yfir, hafði hann viljað
fjarlægjast allt, sem var honum áður
kært og minnti hann á liðna tímann.
Þá hafði hann beðið lögfræðing sinn að
leigja búgarðinn. „Reýnið bara að losna
við hann og leigið hann til eins langs
tíma og þér getið. Sjálfur vil ég aldrei
stíga fæti þangað framar.“ Þetta hafði
hann sagt þá. Lögfræðingurinn hafði,
með samvizkusemi, framkvæmt skip-
anir hans og leigt Abbey til fimmtán
ára. Nú var þessi tími liðinn og Frayne
hlakkaði mikið til þess að flytjast heim
til Englands og setjast þar að aftur.
Hann hafði talið vikurnar þangað til
hann gæti lagt af stað „heim“, og und-
irbúið flutninginn með innilegri gleði
og tilhlökkun. Honum féll þess vegna
þungt, að Fjóla skyldi biðja um enn
lengri frest, áður en þau „græfu sig lif-
andi uppi í sveit“.
Ennfremur voru fleiri ástæður, sem
gerðu honum erfitt að verða við óskum
Fjólu. Elizabet var ein af aðal ástæð-
unum. Frayne varð að gera einhverjar
ráðstafanir hennar vegna, meðan þau
dveldu erlendis, hann og Fjóla. Nú var
hún orðin 19 ára og þess vegna ekki
hægt að fela hana umsjá kennslukonu
eins og áður. þegar hjónin voru að
ferðast. Það var heldur ekki hægt aö
skilja hana eftir eina í Villa Ilario.
Como-vatnið er að vísu yndislegt í sól-
skini á vorin og sumrin, en að vetrin-
Tvískipting lögreglu-
stjóraembætftisins
(Framh. af 1. siðu)
sakamálum heyra undir lög-
reglustjóraembættið. Með lög-
um þessum var á sínum tíma
stigið verulegt framfaraspor frá
því sem verið hafði; m. a. var
eftir hinni nýju skipan rann-
sóknum í lögreglu- og sakamál-
um komið fyrir á einum og sama
stað frá því að rannsókn. byrjar
og þar til henni er lokið, og var
það mikilsvert. Auk þess voru
með lögunum aðskilin óskyld
störf, til þess að embættismenn-
irnir gætu snúið sér óskiptir hver
að sínu starfi. Þó var á lögum
þessum verulegur galli. Lög-
reglustjóraembættinu var látiö
fylgja hvorttveggja: dómsvald í
saka- og lögreglumálum og lög-
gæzla. Starf lögmannsins er aft-
ur á móti takmarkað við dóm-
arastarf í einkamálum, auk
ýmissa umboðsstarfa. Líku máli
gegndi um starf tollstjórans.
Með lögreglustjóra var þetta
ekki þannig. Hans embætti er
raunverulega tvær starfsgrein-
ar, sem hvarvetna skiptast milli
tveggja embættismanna, enda
hefir sú þróun orðið í embættis-
færslu lögreglustjórans, að ann-
arsvegar er dómarastarfið með
tvo fulltrúa (rannsóknardóm-
ara) til aðstoðar, en hinsvegar
löggæzlan með yfirlögregluþjón
og varðstjóra til aðstoðar. Vegna
þess, hve hér er um ólík störf
að ræða, er nauðsynlegt að að-
skilja þau og fela framkvæmd
þeirra tveimur mönnum. Hvor
starfsgreinin fyrir sig krefst sér-
stakrar kunnáttu, og erfitt að
finna menn, sem færir eru til
að leysa hvorttveggja vel af
hendi. Auk þess þarf ólíka skap-
gerð og hæfileika til hvors
starfans um sig.
Þótt þetta séu veigamiklar á-
stæður, vegur þó enn meira, hve
óviðeigandi það er í bæ eins og
Reykjavík, þar sem störfin eru
mjög umfangsmikil, að löggæzla
og dómsvald sé í höndum sama
manns. Slíkt á sér hvergi stað
annarsstaðar, og verða útlend-
ingar, sem koma fyrir rétt, ekki
lítið undrandi þegar þeir frétta,
að lögreglustjóri eigi að kveða
upp dóm yfir þeim.
Af þessum ástæðum er ekki
mögulegt að draga það lengur,
að skipta lögreglustjóraembætt-
inu í tvö embætti, auk þess sem
ýmis störf eru færð á milli frá
því, sem verið hefir.“
Aukín iramleidsla
íslenzks prjónless
(Framh. af 1. síðu)
að að miða framleiðslu sölu-
varnings úr prjónlesi.
í sumar ferðuðumst við Anna
Ásmundsdóttir talsvert um
landið í því skyni að undirbúa
svipaða starfsemi og við nú
rekum, útvega sýnishorn af
bandi, þræði og ýmsum mun-
um. Að öðru leyti er skrifstof-
unni ætlað það hlutverk að vera
milliliður þeirra, er prjónles
vinna, og prjónles vilja kaupa,
báðum aðilum að kostnaðar-
lausu. Hefir þegar sýnt sig, að
þörf hefir verið í slíkri stofnun.
Hafa skrifstofunni þegar borizt
ýmsar pantanir og fyrirspurnir
um prjónlesvarning.
Fyrir tilstilli skrifstofunnar
hafa nær 100 konur í Reykja-
vík tekizt á hendur að vinna að
tóskap. Hefir Samband íslenzkra
samvinnufélaga lagt þessu máli
lið sitt á þann hátt, að láta taka
ofan af ull og vinna um 20 kon-
ur að því í umsjá skrifstof-
unnar, er síðan hefir haft með
höndum að útvega spunakonur
og prjónakonur. Sinna konurn-
ar þessari vinnu heima hjá sér
og kemur það sér vel fyrir marg-
ar þeirra, því að oft er um mæð-
ur að ræða, sem eigi geta dvalið
daglangt burt frá heimilum
sínum. Hörgull er á bandi til að
prjóna úr, en von til að úr því
rætist, er líður fram um ára-
mót og bandsendingar koma
utan af landi. Varningur sá,
sem skrifstofan ætlar að hafa
meðalgöngu um sölu á, er marg-
víslegur og verður þar um að
“°~““GAMLA BÍÓ'“°~°*~“
Bulldog Drummond
og
gimsteinasalarnír
Framúrskarandi spenn-
andi og bráðskemmtileg
leynilögreglumynd, sem
sýnir nýjustu æfintýri
hinnar frægu hetju úr
skáldsögum „SHAPPERS".
Aðalhlutv. leika:
JOHN HOWARD,
JOHN BARRYMORE og
LUISE CAMBELL.
Aukamynd: SKIPPER
SKRÆK.—Dansar Rumba
I*"~>—"*■*“’—"* NÝJA BÍÓ'1*—"—»—1
ÖRLAGALEIÐIN
Amerísk kvikmynd frá Fox
er túlkar á fagran og
hugðnæman hátt sögu um
móðurást og móðurfórn.
Aðalhlutverkin leika:
BARBARA STANWYCK
Iog
. HERBERT MARSHALL.
Myndin gerist í New York,
París og um borð í risa-
skipinu Normandie.
Aukamynd: Minningar
1 um Shakespeare, ensk
| menningarmynd.
imásölnyerð
á eftirtöldum tegundum af tóbaksvörum má eigi vera
hærra en hér segir:
Camel Cigarettur í 20 stk. pökkum .... kr. 1.80 pakkinn
Dill’s Best reyktóbak í Vz lbs. dósum — 9.00 dósin
Do. -—- í Vs lbs dósum . .. . — 2.30 —
Model í IV2 oz. blikkdósum — 1.55 —
Do. í 1% oz. bréfpökkum — 1.60 pakkinn
Do. í 1 lbs. blikkdósum . . — -15.60 dósin
Utan Reykjavíkur og Hafnarfjarðar má leggja allt að 3%
á innkaupsverð fyrir sendingarkostnaði til útsölustaðar.
Tóbakseinkasala ríkísins.
Fjallagrös.
Við seljum í heildsölu ágæt, lireinsuð
. fjallagrös.
Samband íslenzkra samvínnufélaga
Sími 1080
Nýstárleg bók:
EÖRLMENÍV dtir Elíuborgu Lárusdóttur.
Langi ykkur til að k y n n a s t lífi förumannanna, þá lesið'
FÖRUMENN.
— Bókin er öllum kærkomin í bókaskápinn. —
Iiaiisasniiðjur
iyrirlíggjandí.
Vélsmíðjan Héðínn
Sími 1365 (prjár línur).
Lærið að synda!
Sundnámskeið I Sundhöllinni
hefst að nýju mánudaginn
27. þ. m.
Þátttakendur
gefi sig fram í dag og á mánu-
dag kl. 9—11 f. h. og 2—4 e. h.
Upplýsingar á sömu tímum í
síma 4059.
Suudliöll Reykjavíkur
Smíða trúlofunar-
hrínga
jón Dalmannsson
gullsmiöur
Gretti8götu 6 - Reykjavik.
Kopar,
aluminium og fleiri málmar
lceyptir í LANDSSMIÐ.TUNNI.
ræða bæði fínni og grófari teg-
undir prjónless.
Nú nýlega hefir skrifstofan
efnt til verðlaunasamkeppni um
beztu kvensokka úr íslenzkri
ull og fallegasta skíðapeysu. Á
samkeppni þessari að vera lokið
fyrir jólin.
Fyrir fáum dögum hófst á
vegum skrifstofunnar námskeið
í handprjóni og fer sú kennsla
fram r húsakynnum sjálfrar
skrifstofunnar.
„Dettifoss(<
fer í kvöld vestur- og norður.
Aukahafnir: Patreksfjörður í
vesturleið og Sauðárkrókur í
suðurleið.

SMIPAUTGEHÐ
i-i i ’.fjp i-'n
M.s. Helgí
fer til VESTMANNAEYJA í
kvöld.
Flutningi veitt móttaka tii
hádegis í dag.
V A K A
Á ERINDI TIL ALLRA.
Gerist kaupendur að vandað-
asta tfmariti landsins.
VAKA, REYKJAVÍK.