Tíminn - 30.03.1940, Page 3

35. folaS
TÍMCVN, lawgardagiim 30. marz 1940
139
DÆGRADVÖL
FERSKEYTLUR
IX.
Pitjum í Víðidal, orti eftirfarandi
Margt er manna bölið. Og af því að
stökumar geyma með nokkrum hætti
sögu þjóðarinnar, þann hluta hennar,
sem annars er hvergi skráður, þarf
engan að undra, þótt til sé mikið safn
vísna, sem eru tjáning þess, er hrjáir
manninn, túlkun þess, er býr honum
böl. Gísli Ólafsson á Eiríksstöðum í
Svartárdal lýsir svo leiksstöðunni á
taflborði lífsins:
Lífið fátt mér ljær í hag,
linur þrátt ég glími.
Koma mátt um miðjan dag,
mikli háttatími.
Halla Eyjólfsdóttir á Laugabóli
segir með nokkurri eftirsjá, en æðru-
lausri ró:
Örlög heimta ætíð sitt.
Enginn væntir griða.
Ellin notar andlit mitt
eins og pappírsmiða.
Guðlaugur Daníel Vigfússon kveður:
Sit ég við minn raunarokk,
rennur hugarlopi.
Seldur mun við síðsta lokk
sérhver æðadropi.
Guðmundur Ingi Kristjánsson á
Kirkjubóli í Önundarfirði virðir fyrir
sér, hve oft er skammt milli hamingju
og harma, happs og hraps. Hann
kveður:
Örlög snúa oft í mund
egg og bakka hnífsins.
Skiptir um á skammri stimd
skapadóma lífsins.
Bólu-Hjálmar mælti:
Fyrr var stóra furan keik,
fjörg við ergjur harðar.
í baki hokhi barrlaus eik
beygist nú til jarðar.
Kolbeinn Högnason bóndi í Kollafirði
kemst svo að orði:
Illa gróa sumra sár,
sú er þyngsta nauðin;
til þess duga engin ár,
ekkert nema dauðinn.
Þorsteinn Magnússon frá Gilhaga
í Tungusveit í Skagafirði, nú búsettur
á Akureyri, kvað:
Fyrir gíg mér eyddist afl,
oft nam ráði skeika.
Nú er æfin tapað tafi,
tregðast mér að leika.
Og enn kvað Þorsteinn:
Anda napurt oft ég finn.
Auðnu tapast vegur.
Asnaskapur allur minn
er svo hrapallegur.
Gísli Ólafsson á Eiríksstöðum hefir
ort þessa vísu:
Vondur skóli er veröldin.
Vonin kól í blóma.
Hylja ólánsóveðrin
imaðssólarljóma.
Vilhelm Guðmundsson, ættaður frá
stöku:
Þótt ég biðji guð um grið,
gráti beiskum tárum,
aldrei get ég fundið frið
fyrir liðnum árum.
Þórður Einarsson verkstjóri í Hafn-
arfirði orti þessa vísu:
Verður mörgum von til falls,
versnar raimasaga.
Þeir, sem vantar allt til alls,
eiga þunga daga.
En þegar alls er gáð, er þó skynsam-
legast að herða upp hugann, hvað sem
á dynur. Enn segir Þórður:
Blæs mér gustur beint í fang,
blæðir und í hjarta.
Þótt ég móður þreyti gang,
þýðir ei að kvarta.
Og fyrst að lífið ber svo margt mót-
drægt í skauti sínu, þá er líklega á
fullum rökum reist, er dr. Jón Þor-
kelsson, sem kunnastur er sem skáld
undir dulnafninu Fomólfru, sagði í
þessari vísu:
Æfinnar rnn sóknarsvið
sérhvers bíður glíma.
Því er bezt að venjast við
vosbúðina í tíma.
Þá má svo farsællega fara, að menn
geti tekið undir með Emi Amarsyni
og sagt, á hverju sem gengur:
Þó að Ægir ýfi brá,
auki blæinn kalda,
ei skal vægja, undan slá
eða lægja falda.
Kolbeinn.
f
A að eyðileggja
íslenzku skógana?
Nú að undanförnu hefir margt
verið ritað og rætt um skóg-
græðslu hér á landi, og er það
fögur hugsjón að vilja klæða
landið skógi. Að hugsa sér ef
skógarblettur kæmi við hvert
býli, eða sem víðast.
Ég hygg, að þeir, sem ekki
hafa dvalið við skóglendi, geti
tæplega gert sér fulla grein
fyrir því, hvers virði skógarnir
eru.
Fyrir rúmu ári var stofnað
skógræktarfélag hér á Austur-
landi. Aðaltakmark þess er
verndun skóga og skóggræðsla
og ég dáist að þeirri hugsjón.
En nokkrum skugga bregður
yfir, er ég hugsa um hvernig
farið er með gömlu skógana.
Þeir eru, sumir að minnsta
kosti, gegndarlaust höggnir til
eldiviðar og oft unnið í þeim á
þeim tíma, þegar sízt skyldi, eða
þegar fallinn er á þá snjór að
verulegu leyti. Það er því brýn
(Framh. á 4. síðu.)
ana. Einari Benediktssyni sárn-
aði ádeilan og orti þrjár beiskar
svarvísur. Hann leyfði einum
vini sínum að heyra þær einu
sinni, en ekki &ð nema þær. Og
sú ör var aldrei send heldur
vandlega grafin.
Á hinn bóginn kom samstill-
ingin í erfðaeiginleikum hans
fram í yfirburðaglæsimennsku
og í ljóðagerðinni. Fáninn
Hvítbláinn og ljóðin eru arfleyfð
hans til þjóðar sinnar. Fáir syn-
ir landsins hafa skilið eftir meiri
andans auð. í þessum arfi er
fólgin þjáning hreldrar þjóðar
og sigurvon kynlóðar, sem er að
vakna. En dýpst í ljóðagerð Ein-
arsBenediktssonar er geymd lífs-
reynsla mikils listamanns, sem
hafði fengið að reyna mikið af
sætleika og kvöl langrar æfi.
XLVI.
Þegar tók að líða að 75 ára
afmæli Einars Benediktssonar,
var högum hans svo háttað, að
hann hafði alllengi verið sjúk-
lingur í Herdísarvík. Valgerður
kona hans bjó í Genua. Einn
sonur þeirra átti heima i Reykj a-
vík. Næst í fj ölskyldunni var
dóttir í London. Þá kom sonur
í New York og annar í Van-
couver, vestur á Kyrrahafs-
strönd, en dóttir suður við
Panama. Ein af dætrum þeirra
hjóna hafði gifst auðugum og
álitlegum manni í New York, en
dó úr brjóstveiki skömmu eftir
giftinguna. Fjölskylda skáldsins
var eins og vígahnöttur, sem
hafði brostið, en hin einstöku
brot haldið áfram gegnum
geiminn með óbreyttum hraða.
Heimilislíf Einars Benedikts-
sonar var að vissu leyti eins og
hinar stóru fjármálafram-
kvæmdir. Þar skorti þá hvers-
dagslegu undirstöðu. Skáldið
virðist hafa kynzt konu sinni,
þegar hún var lítið meira en á
fermingaraldri og giftist henni
tveimur eða þremur árum síðar.
Hann var hrifinn af þessari há-
vöxnu, fríðu Reykjavíkurkonu,
og hún varð ferðafélagi hans í
þrjátíu ár. Á þeim tíma orti
hann nálega öll þau ljóð, sem
lengst munu lifa á vörum þjóðar-
innar. Einar Benediktsson þoldi
ekki vel hin hversdagslegu bönd
daglegs lífs. Sumar af skyldum
hjónabandsins voru í augum
hans þesskonar hömlur, sem
skáldum og ofurmennum leyfð-
ist að leggja til hliðar við sér-
stök tækifæri. En stilt og fögur
eiginkona var í augum Einars
Benediktssonar einn af gim-
steinum tilverunnar. Hún var
félagi og ráðunautur skáldsins.
Hún ól honum sex börn og fæddi
þau upp. Hún stýrði með honum
dýrum veizlum og hélt vel á
sínum hlut. Hún fylgdi honum
land úr landi, tók þátt í sigrum
hans og gleði og studdi hann í
mótlæti og raunum. Fyrsta
hjónabandsveturinn æfði hann
skáldmennt sína við þá þrek-
raun að þýða Pétur Gaut, að
því er virðist fyrir áeggjan konu
sinnar. Skömmu eftir giftinguna
komu nokkrir stúdentar heim
til þeirra hjóna. Frú Val-
gerður kom þá inn. Maður
hennar stóð upp, tók ástúð-
lega undir hönd hennar, nafn-
greindi frúna fyrir hinum ungu
Er Hallvarður gullskór
endurfæddur ?
(Framh. af 2. síðu.)
hyggja að Bretar myndu veita
ógætilega straumum gulls til ís-
lands, þó að við kæmum og bæð-
um þá að lofa okkur að vera
hjálenda. Héðinn Valdimarsson
ætti að vita, að Bretar eru bú-
þegnar góðir og leggja fé í fyrir-
tæki, sem borga sig, án tillits
til, í hvaða ríki þau eru. Ný-
fundnaland er gott dæmi þess.
Það er hjálenda Breta, sem
eyddi meira en aflað var. Breta-
stjórn sendi þeim ekki nein við-
bótarfríðindi, eins og þau, sem
Héðinn unni á blómatímum sín-
um. í stað þess sendu Bretar
þeim nýja stjórn, létu vinna og
spara og koma fjármálum lands-
ins í rétt horf aftur, en eins og
eðlilegt er, allt á kostnað þeirra,
sem búa í Nýfundnalandi sjálfu.
Enginn, sem þekkir Breta,
mun búast við að þeir kæri sig
um að taka þjóð, sem ekki ætlar
að bjarga sér sjálf, inn í Breta-
veldi. Tillaga Héðins er fráleit
að tvennu leyti. Hann vill af-
henda annarri þjóð, þau gæði,
sem allir sæmilegir menn meta
mest, frelsið. Og hann vill gera
þessa framkvæmd í lítilfjörlegu
O'ársníkjuskini.
Héðinn Valdimarsson mun hér
á íslandi standa aleinn um þá
tillögu, að afhenda frelsi lands-
ins, jafnvel ekki til þeirrar þjóð-
ar, sem fer betur en aðrar þjóðir
með svokallaðar hjálendur. En
við umræður, sem verða um
þetta mál, mun rifjast upp fyr-
ir íslendingum, hve gott nábýli
þeir hafa haft við Englendinga
frá því í fornöld. Slíkt nábýli
verður ekki'fullþakkað, ekki sízt
á tímum.eins og þeim, sem nú
standa yfir. Englendingar kunna
að meta frelsi sitt og þeir virða
enga þjóð mikils, nema hún sé
áreiðanleg og heiðarleg í skipt-
um, kunni að meta frelsi borg-
aranna og frelsi landsins.
Frumhlaup H^ðins Valdi-
marssonar mun vafalaust gera
gott eitt. Hann mun með barna-
skap sínum hafa fullsannað
kjósendum í Reykjavík, að hann
eigi lítið erindi á Alþingi, og er
sú breyting nokkurs virði fyrir
landið. í öðru lagi munu um-
ræður, sem verða kunna um
þetta mál, hljóta að styrkja þá
baráttu, sem nú er háð í land-
inu, að við íslendingar eigum
að taka Englendinga til fyrir-
myndar meira en gert hefir ver-
ið um frjálsmannlega lýðstjórn-
arþróun, um áreiðanlegleik og
gætni í viðskiptum, og um það
að meta frelsi og sjálfstæði
lands og þjóðar meir en öll önn-
ur veraldleg gæði. J. J.
Vinniff ötullega fttrir
Tímunn.
Happdrætti
Háskóla Islands
I 2.-10. ílokki eru 4800 vínníngar,
samtals rámíega 1 míljón krónur.
Kynníð yður ákvæðín um
skattírelsí vínninganna.
gestum og sagði um leið: „Það
er þessi kona, sem á að gera mig
að miklu skáldi.“ Að hve miklu
leyti sú ósk hefir rætzt skal ekki
rætt hér, aðeins bent á, að í
þeim Ijóðmælum, sem skáldið
gaf út nokkru eftir giftinguna,
eru fjölmörg af allra beztu
kvæðum hans.
Hinar sífelldu ferðir land úr
landi og bústaðaskipti, gáfu
þjóðskáldinu mikla tilbreytingu
og fullnægðu æfintýraþrá hans.
En fyrir konu skáldsins og börn
þeirra voru þessix sífelldu flutn-
ingar lítið ánægjuefni. All oft
var þröngt í búi á heimilinu, svo
sem vænta mátti, þar sem tekj-
ur voru óvissar. Þeir erfiðleikar
bitnuðu sérstaklega á húsmóð-
urinni. Veizlur, leikhúsgöngur
og skemmtiferðir voru að vísu
tilbreyting, en á milli komu erf-
iðir dagar. Fyrir konu þvílíks
manns veiður hjónabandið
nokkurskonar töfraleikur, ótrú-
legt æfintýri, sollið sælublöndn-
um hörmum, eins og bölsýnt
skáld kvað um lífið sjálft. Einar
Benediktsson myndi ekki hafa
verið svo mikill íslendingur sem
raun bar vitni um, ef hann
hefði verið frábitinn vínnautn.
Þvert á móti var vínhneigðin
ættararfur. Margir föðurfrænd-
ur hans höfðu verið drykk-
hneigðir menn, og Benedikt
Sveinsson var til skaða drykk-
feldur um allmörg ár, en varð
hófsmaður síðari hluta æfinnar.
Einar Benediktsson var alinn
upp við vínnautn og neytti víns
meir og minna alla æfi. Honum
var auk þess nokkur nauðsyn að
(Framh. á 4. síðu.)
Paul Reynaud
(Framh. af 2. siðu.)
Oft hefir verið um það rætt,
hversvegna Reynaud skuli ekki
hafa verið oftar ráðherra en
raun ber vitni. Helzta skýringin
ar sú, að skaplyndi hans hafi
ekki fallið saman við farveg
franskra stjórnmála árin 1920—
38. Þar hefir gætt mikillar ring-
ulreiðar og sífelldra hrossa-
kaupa. Þeir, sem hafa átt auð-
veldast með aö semja og slaka
á kröfum sínum, hafa komizt
lengst. En Reynaud hefir ekki
skapsmuni til aö taka þátt í
slíku. Hann fer sína eigin braut
og er ósýnt úm að miðla málum
á þann háti, að hann verði sjálf-
ur að víkja eitthvað frá stefnu
sinni. Hann segir það hiklaust,
sem honum býr í brjósti, og læt-
ur sér litlu skipta, hvort það lík-
ar betur eða ver. Þess vegna
hefir hann ekki getað átt sam-
leið með þeim, sem hafa lagt
mesta stund á hrossakaup og
samningamakk. En þessi festa
og einarðleiki Reynauds á líka
mikinn þátt í því, að franska
þjóðin treystir honum öðrum
betur, þegar hún þarf á mark-
vissri og djarfri forystu að
halda.
Reynaud er ræðumaður ágæt-
ur, talar skýrt og rökfast, en
sneiðir. yfirleitt hjá persónulegri
áreitni. Hann er allvel ritfær og
hefir skrifað nokkra ritlinga og
margar blaðagreinar. Hann er
lítill vexti.
Reynaud hefir ferðast mik-
ið um Frakkland og hefir
lagt sérstaka áherzlu á, að kynn-
ast kjörum alþýðu manna. Hefir
hann stundum ferðast einsamall
um sveitahéruðin og kynnst
mönnum þar persónulega. Hann
hefir oft komið til Englands og
það hefir iðulega verið um hann
sagt, að hann þekkti enskt
þjóðarskaplyndi betur en aðrir
franskir stjórnmálamenn. Hann
er sagður mikill aðdáandi Eng-
lendinga. Á síðari árum hefir
hann verið þess mjög hvetjandi,
að bandalag Breta og Frakka
yrði sem allra nánast í framtíð-
inni. í Bretlandi hefir því líka
verið fagnað, að Reynaud varð
forsætisráðherra.
Þ. Þ.
Aðvöriiii.
Undanfarið hafa orðið talsverð brögð að því að menn fara
til útlanda í atvinnuleit, án þess fyrirfram að hafa tryggt sér
atvinnu. í nær öllum tilfellum hafa þessir menn strax lent í
vandræðum og hafa orðið að leita til íslenzkra stjórnarfuHtrúa
og umboðsmanna ríkisins um hjálp til heimferðar.
Út af þessu vill félagsmálaráðuneytið alvarlega vara menn
við slíkum fyrirhyggjulausum utanferðum og skorar jafnframt
á menn að fara ekki til útlanda fyrr en full trygging er fengin
fyrir atvinnu.
Félagsmálaráðœneyíið, 28. marz 1940.
Reykjavík. Sími 1249. Símnefni: Sláturfélag.
Reykliús. — Frystilms.
Mðursuðuverksmiðja. — Bjúgnagerð.
Framleiðir og selur í heildsölu og smásölu: Niður-
soðið kjöt og fiskmeti, fjölbreytt úrval. Bjúgu og alls-
konar áskurð á brauð, mest og bezt úrval á landinu.
Hangikjöt, ávallt nýreykt, viðurkennt fyrir gæði
Frosið kjöt allskonar, fryst og geymt í vélfrystihúsi, efti:
fyllstu nútímakröfum.
Verðskrár sendar eftir óskum, og pantanir afgreiddar
um allt land.
Fgg fa°á Fggjasölusamiagi Beykjavíkur.
Rarlakér Reykjavíkur
HLJÓMLEIKAR í
FRIKIRKJUNNI
Söngstjóri; SIGURÐUR ÞÓRÐARSON.
Sunnudaginn 31. marz 1940 kl. 8.30 e. h.
Við hljómleikana aðstoða: Elisabet Einarsdóttir, Guðríður Guð-
mundsdóttir, Fr. Weisshappel, Björn Ólafsson, Páll ísólfsson,
Gunnar Pálsson, Hermann Guðmundsson, Hallgrímur Sigtryggs-
son, Útvarpshljómsveitin og drengjakór.
Aðgöngumiðar í Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar og
Bókaverzlun ísafoldar.
212
Margaret Pedler:
Laun þess liðna
209
hann upp með stóra og sýnilega dýra
öskju fulla af súkkulaði.
„Kaup kaups, skulum við segja,“ sagði
hann með óþjálli rödd og rétti fram
súkkulaðiöskjuna feimnislega eins og
drengur. „Ég keypti þetta handa þér í
Starranbridge i gær, og ég vona að það
sé notandi."
„Alltaf ert þú eins.“ Jane þakkaði
brosandi, en samt fann hún. til hryggð-
ar. Það hryggði hana, að hún gat aldrei
veitt þessum stóra, elskulega og full-
orðna dreng það, sem hann þráði. „Það
er meira en notandi, ef nokkuð má
marka myndina utan á öskjunni.“
Sutherland kinkaði ánægður kolli,
hallaði sér upp að dyrastafnum og horfði
alvarlegur á Jane.
„Jæja, hvað var svo að?“ spurði hann
lágt.
Spurningin var svo blátt áfram, að hún
kom Jane gersamlega á óvart.
„Að? Hversvegna heldur þú að eitt-
hvað sé að?“
Af því að ég heyrði þig óska þess svo
ákveðið, að Candy væri kominn, þeg-
ar ég var að koma inn. Get ég ekki gert
fyrir þig það sem Candy gæti, eða myndi
gera, ef hann væri kominn?“ í röddinni
brá fyrir dálitlum óánægjuherim. „Ég
vildi það að minnsta kosti, ef þú vildir
leyfa mér það.“
sér frá honum. Hún var enn rjóð og í
gulbrúnum augunum mátti sjá glóð þess
elds, sem snöggvast hafði logað upp í
henni.en hún féllst mótmælalaust á það,
sem hann hélt fram, þó undarlegt mætti
virðast. Með sjálfri sér viðurkenndi hún
ósjálfrátt djúpið, sem staðfest var milli
þeirra, og sú viðurkenning afvopnaði
hana. „Þér vitið, að ég elska ekkert eins
og að fá að sitja fyrir hjá yður. Þér haf-
ið alltaf verið mér skjól og skjöldur. Þér
dróguð mig upp úr sorpinu. Ef ég gæti
nokkurntíma borgað yður það, þá myndi
ég gera það, jafnvel þó það kostaði mig
lífið“.
„Ég er sannfærður um að þú myndir
gera það“, svaraði Blair. „Þú ert allra
bezti vinur. Komdu nú með mér, við
skulum taka Delilah tak“.
Þessi óvænti árekstur endaði með
mjög svo hversdagslegu samkomulagi
og Maitland var svo niðursokkinn í sína
nýju hamingju, að hann hafði verið bú-
inn að gleyma þessu. En nú hafði sam-
talið við Jane rifjað þetta upp fyrir hon-
um og á eftir komu ýmsar alvarlegar
hugsanir. Þegar hann kom til Lone Edge
var hann kominn að þeirri niðurstöðu,
að allt yrði miklu auðveldara, þegar
Frayne væri kominn til Waincliff og
trúlofun þeirra, hans og Elízabetar,