Svipan - 01.06.1912, Side 1

SVIPAN
1. blað.
Reykjavík, Júní 1013.
I. ár.
Svipan!
Jafnframt því sem eg birti fyrir lesend-
um mínum blaðið Svipuna, leyfi eg mér að
láta í ljósi stefnu og tilgang þess. Stefna
blaðsins verður aðallega sú, að rétta hag
einstaklingsins, sem fyrir óréttlæti embættis-
manna verður að Iúta í lægra haldi, sum-
part fyrir eigið ósjálfstæði og sumpart fyrir
rangsleitni ofbeldisfullra og tillitslausra em-
bæltismanna.
Það er l}Tðum Ijóst, að þó sýslumenn
og dómarar séu leigðir undirmenn stjórnar-
innar og einn liður hennar til þess að dæma
lög og rétt, sem og að vaka yflr velferð ein-
staklingsins og vernda mannréttindi hans,
þá veljast því miður svo opt þeir menn í
þá stöðu, sem án tillits til skyldurækni sýna
þá ósvífnustu bíræfni gegn þeim sakborn-
ingum, sem lítilsmáttar eru, og beita þá oft
ofbeldi og lagabrotum, til þess að geta vernd-
að skjólstæðinga sína og vini undan ákvæð-
um laganna, þó sekir séu. Sem betur fer
eru slík yfirvöld ekki mörg, sem haga sér
þannig, að slíkt sé sannanlegt um þau; en
þó eru þeir til, sem hægt er að benda á,
sem bre)dt hafa sem hér er frá sagt.
Auðvitað veit stjórn landsins máske ekki
oft af þessum afbrotum, en þess munu þó
mörg dæmi, að hún lokar augunum fyrir
þess háttar yfirsjónum undirboðara sinna,
þó hún verði vör við þau. Enda munu
flestir til valda settir lögræningjar bóka
þannig, að þeii ekki að eins svipta sak-
borninginn sönnunargögnum eða þá, sem
þeir vilja láta tapa málinu, með því að bóka
alls ekki það sem þeim ber, eða þá að bóka
þannig, að ekkert græðist málinu til upp-
lýsingar, þó fyrir aðra samvizkusamari rétti
, og dómara komi. Mér virðist að þjóðin
megi ekki hafa mínna fyrir að gjalda þess-
um þjónum, sem hún frá byrjun náms þeirra
hefur kostað stórfé til að reyna að gera þá
hæfa til þess að starfa í þarfir þjóðfélagsins,
en að þeir gæti þess, að standa vel í stöðu
sinni. En reynslan hefir tilfmnanlega sýnt
oss, að margir af þessum kandidötum hafa
mishepnast og nota að eins stöðu sína og
mentun til þess að eyðileggja einstaklinginn,
ef svo ber undir, og eru á þann hátt þjóð-
félagi voru til stórrar bölvunar.
Blaðið mun gera sér alt far um, að
flytja að eins sannanleg hneyxli embættis-
manna. Að bera sakir á saklausa vill það
ekki hafa um hönd.
Mér virðist full þörf á þvi, að þjóðin
fari nú að sjá svart á hvítu, hvernig em-
bættismenn og stjórn fara með almennings
mál og réttindi einstaklingsins. Dugi það
ekki, sem opinberlega er ákært, til þess að
stjórnin vilji láta sér ant um að taka til
greina kveinstafi undirkúgaðra gjaldþegna
og sakborninga og láta rannsaka málefni
þeirra sem bezt og réttast, mun blaðið engu
til spara, sem það hefir ráð á, að alt það
sem sannanlegt er um afbrot í embættis-
færslu, verði birt i útlendum blöðum, svo
að stjórnarvaldakeppendur verði ekki einir
um að I5rsa frelsisbaráttu okkar, heldur al-
þýðan, sem hefir að sönnu verið undirokuð
um margar aldir, hverja götu sem sam-
ábyrgðarhöfðingjarnir hafa leitt þá hingað
til. En það virðist nú sem menn séu farnir
að verða leiðir á loforðunum, sem aldrei
eru efnd, og geislabrot sjálfstæðrar sólar eru
nú farin að sjást í dagrenningu hjá alþýð-
unni, og er því vonandi að hún láti ekki
offra sér hér eftir sem hingað til fyrir valda-
gráðuga og samvizkulitla embættismenn.
Fáist ekki nóg elni um þetta mál til
að fylla blaðið, þá mun það taka fyrír bæj-
armál og almennar fréttir, og auk auglýs-
inga mun eg taka á móti öllum velsömd-
um ritgerðum og flytja útlendar og inn-
lendar fréttir. Skemtilegar sögur mun og
blaðið flytja ettír ástæðum.
Allir þeir, sem á einhvern hátt geta
gefið mér sannanlegar upplýsingar um
•hneyxlanleg afbrot embættismanna, eru vin-
samlegast beðnir að senda þær til min,
hvaðan af landinu sem eru og um hvern
sem er, — og ef það reynist rétt og á full-
um lagalegum ástæðum bygt, þá fær hann
sér útborgaðar hjá mér 10 kr. — tíu krónur
— fyrir upplýsingarnar, og meira, ef málinu
er svo varið, að fleiri verði að sökum sannir
við það.
. Virðingarfylst
Samson Eyjólfsson.
Stóra hneyxlið.
Á síðastliðnu sumri ferðaðist eg vestur
á Breiðafjörð. Tilgangur terðar minnar var
sá, að fá upplýsingar hjá fyrverandi sýslu-
manni, Marínó Hafstein, um hvort innköll-
unarumboð mitt, sem eg hafði á skuld
fyrir Ólaf Thorarensen á Ármúla fyrir inn-
köllun á skuld hjá föður hans, kaupm. .1.
Thorarensen á Reykjarfirði, lægi hjá honum
(Hafstein) eða með skjölum sýslubókanna.
Þegar til Flateyjar kom, þá slóst eg í för
með þeim kaupm. Guðmundi Jónassyni
í Skarðstöð og Ingimundi Magnússyni póst-
afgreiðslumanni í Bæ til Skarðstaðar. Þegar
þangað kom brást mér flutningur á landr
af þeirri ástæðu, að sumir höfðu ekki neina
hesta á járnum. Og þrótt fyrir nokkurra
daga bið gat eg hvergi fengið hest léðan.
Að ganga norður að óspakseyri trejrsti eg
mér eklti. Loksins fékk eg þó hest og hélt
af stað norður að Kleyfum í Gilsfirði. Þar
frétti eg að sýslumaður M. H. væri kominn
norður á Reykjarfjörð og hans væri ekki
von fyr en eftir 19 daga. Sneri eg þar aftur
sökum áður tekinnar ákvörðunar að ferð-
ast heim með e/s »SterIing«, sem von var
á til Stykkishólms og átti að fara til Rejkja-
víkur eptir nokkra daga. Aðra ferð gat eg
ekki fengið suður. Varð því töf mín þess
valdandi, að eg gat ekki náð í fyrv. sýslu-
mann M. H. og þar af leiðandi ekki fengið
sannanir fyrir skuldakröfu, er eg átti á ólaf
Thorarensen fyrir ofar um getna skulda-
kröfuferð á hendur föður hans. Það út af
fyrir sig, að eg hafði ekkert gagn af ferð-
inni, en að eins þreytu og peningaútlát, er
þolanlegt. En ekki er ein báran stök. Sama
dag og eg fór um Skarðsstöð brunnu verzl-
unai’- og íbúðarhús þar m. m. Meðal annara
sem teknir voru undir rannsókn, var eg. Þvi
miður get eg ekki gefið nánari upplýsing;
en að öllum líkindum hefur rannsóknar-
dómarinn verið á annari skoðun, ef satt er
það sem eftir honum er haft, að hann hafi
spurt að því fyrir rétti (eða slegið því fram),
hve mörg hús eg muni hafa brent um æfina.
Nóg vitni eru að þessari óskammfeilnu stað-
hæfingu eða getgátu. Þó munu þeir bera
sem heyrðu, að af hans tilhlutun mun það
og hata sprottið, að eg varð að mæta hér
tvisvar fyrir rétti, sem og íkveikjusaga i
Skarðsstaðarhúsunum barst með honum
sjálfuin um land alt og það áður en rann-
sókn byrjaði. Hann gaf sér tíma til að láta
í ljósi undrun sína á því, að hús gæti brunnið
af óþektum ástæðum. En satt að segja þykir
mér og öllum, sern til þekkja, talsvert ein-
kennilegra tilfelli, hafi bæði skiptabók og
tollbók sýslunnar brunnið hjá honum sjálf-
um um líkt leyti á aflæstum kontor, ein-
mitt á meðan hann var að rannsaka Skarðs-
staðarbrennumálið, og ekki er sagt að eld-
urinn hafi hreyft við öðru en þessum bók-
um. Sé það nú satt, að þessar tvær bækur
hafi brunnið, þá er ekki ólíklegt að stjórn-