Morgunblaðið - 02.12.1989, Blaðsíða 18

ai
18
umnaur;y v;u
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 1989
Ákvarðanir ríkisstjórnarinnar í skattamálum
Víglundur
Þorsteinsson:
Mála-
miðlun um
að hafa
enga stefinu
„Þessi niðurstaða er mála-
miðiun um það að hafa enga
stefhu í rauninni og það er
óbreytt sem við höfum sagt, að
sá skattur sem er hagkvæmast-
ur neytendum er almennur und-
anþágulítill virðisaukaskattur,
þar sem millifærslur eru í lág-
marki,“ sagði Víglundur Þor-
steinsson, formaður Félags
íslenskra iðnrekenda, aðspurð-
ur um ákvarðanir ríkisstjórnar-
innar varðandi virðisaukaskatt-
inn.
„Með slíkuin skatti, jafnvel þó
menn vilji halda einhveijum land-
búnaðamiðurfærslum, væri hægt
að vera með 20-22% virðisauka-
skatt, sem gæfi sömu tekjur og
núverandi söluskattskerfi og það
myndi lækka matarreikning heim-
ilana og væntanlega lækka fram-
færsluvísitöluna einnig. Þessi út-
færsla sem málamiðlunin varð um
lækkar „heilögu kyrnar" í land-
búnaðinum vegna viðbóta á niður-
greiðslur, en aðrar matvörur munu
væntanlega hækka í verði ásamt
með öðru verðlagi vegna kerfis-
breytingarinnar," sagði Víglundur
ennfremur.
Hann sagði að flest annað virt-
ist skipta meira máli en skynsemi
og raunsæi í þessu sambandí.
Vilhjálmur
Egilsson:
Skynsam-
legra að
fiækka und-
anþágnnum
„Það liggur fyrir að það hefði
verið skynsamlegra að fara enn-
þá neðar með skattprósentuna
og fækka undanþágunum,"
sagði Vilhjálmur Egilsson, fram-
kvæmdasýóri Verzlunarráðs Is-
lands aðspurður um álit á niður-
stöðu ríkisstjórnarinnar hvað
varðar virðisaukaskattinn og
aðrar aðgerðir ríkissijórnarinn-
ar.
Hann sagði að það væri mjög
mikilvægt að þannig yrði gengið
frá málum að verðlag lækkaði í
raun og veru og það sem skipti
mestu máli í sambandi við það
væri að greiðslufrestur í tolli yrði
heimilaður. Að öðrum kosti myndi
verðlag hækka um áramót um
1-2% varlega áætlað. Ef greiðslu-
frestur yrði ekki veittur væri mik-
il hætta á að kerfisbreytingin sem
slík fengi neikvæðan stimpil á sig
í augum almennings og að virðis-
aukaskattinum yrði kennt um allt
það sem aflaga kynni að fara í
byrjun næsta árs. „Þess vegna
myndi ég telja það stór pólitísk og
efnahagsleg mistök ef það á að
keyra á virðisaukaskattinn með
slíkum hætti,“ sagði Vilhjálmur.
Hann sagði að aðgerðir ríkis-
stjómarinnar sýndu að hún hefði
gefist upp á að hala inn tekjur á
kerfisbreytingunni sérstaklega.
Tekjur ríkisins miðað við 24,5%
virðisaukaskatt gæfu tveimur mill-
jörðum minna en áætlað hafði ver-
ið miðað við 26% skattinn og þár
væri ríkið að gefa eftir af þeirri
skattahækkun sem það ætlaði að
ná út ur kerfisbreytingunni. Ríkið
hefði ætlað sér að hafa eitthvað á
þriðja milljarð í tekjur vegna kerf-
isbreytingarinnar, auk innheimtu-
batans og því að halda niður-
greiðslum óbreyttum í krónutölu,
Stjórnvöld bættu sér þetta upp
með 2% hækkun tekjuskattsins og
með skatti á orkufyrirtæki og bíla,
sem myndi hækka verðlag á öðrum
sviðum. Bílakostnaður hlyti að
hækka og verðlag orku hlyti að
þurfa að hækka, þar sem verðlagn-
ing orkunnar hefði alltaf verið
miðuð ákveðnar greiðsluforsendur.
Ef forsendurnar ættu að vera
óbreyttur og skatturinn samt að
skila 250 milljónum króna í ríkis-
sjóð myndi þetta virka nákvæm-
lega eins og nýr orkuskattur og
hlyti að leiðatil hærra orkuverðs.
Vilhjálmur sagði tekjuskatts-
hækkunin minnkaði ráðstöfunar-
tekjur fólks, en tekjur ríkissjóðs
af skattinum myndu aukast um
13,5% við þessa hækkun. Þá
myndu skattgreiðslur einstaklinga
hækka að meðaltali um 7% og
gera mætti ráð fyrir að skatt-
greiðslur vísitölufjölskyldunnar
hækkuðu um tvö til þrjú þúsund
krónur í hveijum mánuði. Akveðið
hefði verið að verja 1.400 milljón-
um til hækkunar persónuafsláttar
og barnabóta, sem jafngilti að
líkindum því að persónuafsláttur
hækkaði um 600 krónur á mánuði
og bæturnar með hveiju bami um
500 krónur á mánuði.
Þorsteinn
Pálsson:
Verður að
stöðva
þessa árás
á heimilin
„ÞAÐ verður að stöðva þessa árás
á heimilin í landinu. Þetta er ein-
hver ósvífnasta ákvörðun sem
lengi hefur verið tekin í skattamál-
um,“ sagði Þorsteinn Pálsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins, þegar
leitað var álits hans á ákvörðun
ríkisstjómarinnar um að hækka
tekjuskatt um 2%.
„Það er verið að stórhækka
tekjuskattinn, aðeins einu ári eftir
gífurlega hækkun sem þessi ríkis-
stjórn hóf feril sinn með. Þessi
ákvörðun er tekin þegar fyrir ligg-
ur að kaupmáttur hefur rýrnað um
14% á þessu ári. Þeir sem taka
slíka ákvörðun geta ekki haft
skilning á þeim aðstæðum sem
fólk býr við,“‘sagði Þorsteinn.
„Tekjuskatturinn er viðkvæm-
asti skattur sem lagður er á. Það
var gerð grundvallarbreyting á
skattkerfinu 1987 í þeim tilgangi
að einfalda það og lækka tekju-
skattinn. Nú er verið að bijóta öll
meginmarkmiðin með kerfísbreyt-
ingunni á bak aftur.
Það undrar mig að Alþýðuflokk-
urinn skuli taka ábyrgð á þessari
árás á launafólkið í landinu. Á
sama tíma er verið að taka ákvörð-
un um að hækka virðisaukaskatt-
inn úr 22% í 24,5%, þó Ríkisútvarp;
ið kalli það lækkun á skatti. I
núverandi söluskattskerfi er sölu-
skatturinn endurgreiddur að fullu
á brýnustu lífsnauðsynjum en eftir
þessa verulegu hækkun á virðis-
aukaskattinum á ekki að endur-
greiða hann nema að hluta á brýn-
ustu lífsnauðsynjum. Þar að auki
er enn allt í óvissu um áframhald
þess máls því að ríkisstjórnin og
stjórnarflokkarnir lýsta því yfir að
enn sé verið að skoða mismunandi
feiðir um að gjörbreyta útfærslunni
eftir fáeina mánuði og þær hug-
myndir ganga hver í sína áttina.
Ringulreiðin er því enn jafn mikil
eftir ákvörðun ríkisstjórnarinnar
sem fyrir.
Loksins þegar ríkisstjórnarliðið
sameinast, þá er það til óhæfu-
verka,“ sagði Þorsteinn Pálsson.
Matthías Á.
Mathiesen:
Fjarvera
utanríkis-
ráðherra
þótti eðlileg
„ÞAÐ þótti öllum eðlileg fjar-
vera utanríkisráðherra Islands
undir slikum kringumstæðum,"
sagði Matthías Á. Mathiesen al-
þingismaður, sem sótti samegin-
legan fund EFTA þingmanna og
utanríkisnefiidar þingmanna
Evrópubandalagsins. Fundinn
sat auk Matthíasar Jón Sæ-
mundur Siguijónsson alþingis-
maður en Jón Baldvin Hannib-
alsson utanríkisráðherra komst
ekki til fundarins vegna umræðu
um vantraust á ríkisstjórnina.
í stað utanríkisráðherra flutti
Hannes Hafstein ráðuneytisstjóri
utanríkisráðuneytisins, greinar-
gerð ráðherra. Áð sögn Matthíasar
er fundur sem þessi haldinn einu
sinni til tvisvar á ári og er þá fjall-
að um þau mál, sem eru eða hafa
verið efst á baugi í samskiptum
EFTA og EB. Meðal þess sem
þessi fundur fjallaði um voru grein-
argerðir formanns ráðherranefnd-
ar EFTA og utanríkisviskiparáð-
herra framkvæmdastjómar Evr-
ópubandalagsins, sem Jón Baldvin
Hannibalsson og Andriessen af
hálfu framkvæmdastjórnar EB
áttu að gera grein fyrir.
„Það þótti öllum eðlileg fjarvera
íslenska utanríkisráðherrans undir
þeim kringumstæðum, sem gerð
var grein fyrir af sendiherra ís-
lands, Einari Benedikssyni, það er
vantraust og umræður um það á
Alþingi," sagði Matthías. „Niður-
stöður samningaviðræðnanna voru
kynntar en málefni einstakra
EFTA ríkja voru ekki þama til
umræðu. Skipst var á skoðunum
um stöðu mála og væntanlegt
framhald viðræðnanna. Kom skýrt
fram áhugi þingmanna beggja
samtaka fyrir sameginlegu efna-
hagssvæði í Evrópu."
Jón Baldvin
Hannibalsson:
Alþýðu-
flokkur-
inn hefur
lækkað
tekjuskatt
JÓN Baldvin Hannibalsson, for-
maður Alýðuflokksins segir að
það hafi verið stefiia Alþýðu-
flokksins að lækka tekjuskatt
og flokkurinn hafi lækkað tekju-
skatt verulega með skattkerfis-
breytingunni í Qármálaráðherr-
atíð hans. Formaður Alþýðu-
flokksins sagði þetta þegar
Morgunblaðið spurði hann hvort
stefnubreyting hefði orðið hjá
Alþýðuflokknum þegar ákvörð-
un var tekin í ríkisstjórn í fyrra-
dag að frumkvæði Alþýðuflokks-
ins um að hækka lilut ríkisins í
staðgreiðslu um 2%., úr 30,8% í
32,8%.
„Alþýðuflokkurinn lækkaði
verulega tekjuskatt, með skatt-
kerfisbreytingunni í fjármálaráð-
herratíð minni. Hitt er svo annað
mál að að við samþykktum það
nú síðast, við afgreiðslu fjárlaga
að taka tekjuskattkerfið ti! heilda-
rendurskoðunar með það að mark-
miði að auka áhrif þess sem jöfn-
unartækis á tekjuskiptingu og
þessi 2% hækkun þjónar þeim til-
gangi," sagði Jón Baldvin.
son.
Fjórða bindi Sögu
Islands komið út
• _ Morgunblaðið/KAX
Nokkrir aðstandendur útgáfu Qórða bindis Sögu íslands ásamt höf-
undum efhis. í fremri röð talið frá vinstri eru Hörður Ágústsson,
Jakob Benediktsson og Sigurður Líndal. í aftari röð talið frá vinstri
eru Sigurjón Steingrímsson, Guðrún Ása Grímsdóttir og Ingi Sigurðs-
FJÓRÐA bindi Sögu íslands, sem samin er að tilhlutan Þjóðátíð-
arnefndar 1974, er komin út á vegum Hins íslenska bókmenntafélags.
Þar er aðallega rakin saga 14. aldar, sem Björn Þorsteinsson, aðal-
höfundur bókarinnar, kallar norsku öldina. Ellefu ár eru liðin síðan
þriðja bindi Sögu Islands kom út, en að sögn Sigurðar Líndal rit-
sfjóra verksins er áætlað að fimmta og sjötta bindi komi út á næsta ári.
Fjórða bindi Sögu Islands hefst á
yfirliti um sögu Evrópu á síðmiðöld-
um, sem ætlað er að vera baksvið
íslandssögunnar. í sögu norsku ald-
arinnar er greint frá ytri högum
landsmanna og atvinnuvegum, land-
búnaði, sjávarútvegi, iðnaði, verslun
og siglingum. Einnig er sagt frá
daglegu lífi og störfum fólks, matar-
æði þess, skemmtunum, klæðnaði
og ferðalögum. I lok kaflans er vik-
ið að stjórnmálum, rakin stjórn-
málasaga Norðurlanda og lýst ver-
aldlegri valdstjórn á íslandi. Bókinni
lýkur með sérstökum kafla um húsa-
gerð og híbýlahætti. Fjöldi mynda
og uppdrátta er í bókinni lesmálinu
til frekari skýringar, og einnig eru
þar ítarlegar ritaskrár, sem ætlað
er að auðvelda lesendum að afla sér
frekari fróðleiks.
Björn Þorsteinsson prófessor og
Guðrún Ása Grímsdóttir sagnfræð-
ingur eru höfundar kaflans um
norsku öldina, en Birni, sem lést
árið 1986, tókst ekki að ljúka honum
sakir heilsubrests. Sigurður Líndal
prófessor hefur samið nokkra við-
auka við þennan kafla. Ingi Sigurðs-
son dósent er höfundur kaflans um
sögu Evrópu á síðmiðöldum, og
Hörður Ágústsson listmálari er höf-
undur kaflans um húsagerð á
síðmiðöldum.
Að sögn Sigurðar Líndal hefur
saga síðmiðalda prðið nokkuð útund-
an í sagnaritun íslendinga, þar sem
undirstöðurannsóknir skortir á flest-
um sviðum og því sé fátt við að styðj-
ast. Þetta meðal annars hafi valdið
töfum á útgáfu þessa bindis Sögu
íslands, og einnig bæri texti verksins
þess nokkur merki, þar sem það
væri hvorttveggja í senn yfirlit og
vísir að frumkönnun.
Islensku bókmenntaverðlaunin:
Liðlega 50 bækur til-
nefndar til verðlauna
Á afinælishátíð Félags íslenskra bókaútgefenda þann 5. desember
næstkomandi verður tilkynnt hvaða tiu bækur þykja athyglisverðustu
bækur ársins af rúmlega fimmtíu bókum sem tilnefhdar hafa verið til
íslensku bókmenntaverðlaunanna sem forseti íslands veitir í fyrsta
sinn í byrjun næsta árs. Úr þessum tiu bókum verður verðlaunabókin
valin af fimm manna dómnefiid og almenningi, sem þarf að senda
atkvæðaseðil sinn til Félags íslenskra bókaútgefenda fyrir 10. janúar
næstkomandi. Verðlaunin eru ein milljón króna.
Félag íslenskra bókaútgefenda
ákvað í tilefni aldarafmælis félagsins
á þessu ári að efna til íslensku bók-
menntaverðlaunanna. Öllum sem
gefa út bækur var gefinn kostur á
að tilnefna bækur til verðlaunanna
og voru greiddar 30.000 krónur í
verðlaunasjóðinn með hverri bók
sem tilnefnd var. Alls bárust rúm-
lega fimmtíu tilnefningar og að sögn
Björns Gíslasonar framkvæmda-
stjóra félagsins er þar að finna,
skáldsögur, ljóðabækur, orðabækur.
ævisögur og fleira. Til dæmis Rit-
safn Jónasar Hallgrímssonar, en þá
er það skýringarnar og fræðileg
umfjöllun um verkið sem þar er ver-
ið að dæma um, að sögn Björns.
Inngreitt verðlaunafé er því liðlega
1,5 milljónir króna. Morgunblaðið
óskaði eftir upplýsingum um nöfn
þeirra bóka, sem voru tilnefndar, en
fékk þau ekki á þeírri forsendu, að
nöfnin væru trúnaðarmál og yrði
aðeins sagt frá titlum þeirra tíu bóka
sem valdar verða úr.
Tíu manna dómnefnd var valin til
að velja tíu athyglisverðustu bækur
ársins. Dómnefndina skipa fulltrúar
frá Rithöfundasambandi íslands,
Hagþenki, Alþýðusambandi íslands,
Bandalagi háskólamanna, Bandalagi
starfsmanna ríkis og bæja, Sjó-
mannasambandi íslands, Búnaðarfé-
lagi íslands, Vinnuveitendasam-
bandi íslands, embætti forseta ís-
lands og Félagi íslenskra bókaútgef-
enda.
Ein þessara tíu bóka hlýtur
íslensku bókmenntaverðlaunin og
verður hún valin af almenningi og
fimm manna dómnefnd sem fulltrúar
frá Félagi íslenskra bókaútgefenda,
Rithöfundasambandi íslands; ASI,
BSRB og embætti forseta Islands
skipa. Mun vægi almennra atkvæða
vera 2 á móti 5 atkvæðum dóm-
nefndarmanna.
Aðspurður um það hvort dóm-
nefndarmenn kæmust yfir að lesa
allar bækurnar sem tilnefndar voru
sagði Björn að dómnefndarmenn
ættu það sameiginlegt að vera mikl-
ir lestrarhestar.