Tíminn - 04.06.1952, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, míðvikudaginn 4. júní 1952.
122. blað.
Þórhallur Björnsson.:
Orðið er frjáist
Hugleiðingar um tónlistarmál
Opið bréf frá dr. V. Urban-
Ac og nokkrir smápistlar í
fagblöðunum í sambandi við
aað, hafa valdið nokkurri á-
sókn á huga minn að undan-
cörnu. Þótt ég leggi þar orð í
oelg geng ég þess ekki dulinn,
ið það muni ekki verða til
oess að skekja neina stjörnu
if braut sinni — sem betur
:er .:— Einmitt þess vegna læt
íg það eftir mér að senda frá
nér greinarkorn þetta. Þess
n líka að geta, að mér finnst
iinu gilda, þótt einhver úr
lópi hinna almennu borgara,
íkki fagmaður í tónlist, láti
;.il sín heyra.
Það getur ekki verið nema
íott eltt -um það að segja, að
:á jafn hæfan tónlistarmann
)g Olav Kjelland að Sin-
cóníuhlj ómsveitinni, því það
iylst engum, að þar er af-
jragðs tónlistarmaður, sem
nikill fengur er að. En þá
/aknar jafnframt sú spurn-
ng, hvort þeir tónlistarmenn,
>em við eigum hér heima,
,tandi honum það mikið að
iaki, að það hafi verið sjálf-
>agt mál, að ráða O. Kjelland
>em fastan aðalstjórnánda
ím lengri tíma. Um það eru
)g verða skiptar skoðanir. —
Vfitt álit er, að við munum
íiga alveg sambærilega tón-
iistarmenn — vil ég þó á eng-
m hátt kasta rýrð á O. Kjel-
and — sem hefðu getað tekið
xð sér stjórn Sinfóníuhljóm-
jveitarinnar. En þrátt fyrir
iaö, tel ég æskilegt, að fá nýj
ui mann til starfs. Slíkt er
jafnan ávinningur, bæði út á
/iö og inn á við. Er þá ekki
xllt í himnalagi? Nei, það er
íkki allt í lagi þegar þeir, sem
:áöa þessum málum, fara að,
iins og hér á sér stað; gangi
xpp í sjálfbyrgingshætti og
.ærdómshroka, álíti sig hina
-únu sönnu forsjá almenn-
ngs í tónlistarmálum og
gangi með lítilsvirðingu fram
njá þeim mönnum, sem ís-
enzk tónlistarmenning á
nest að þakka. Vil ég þar
íefna t. d. dr. Urbancic, sem
aefir slitið hér kröftum sín-
im í 10—20 ár, m.a. við að
íyggja upp þessa margumtöl-
iðu hljómsveit. Hér skiptir
ingu máli þótt forráðamenn-
rnir reyni að skjóta sér á bak
/ið nafnbreytingar eða önn-
ir formsatriði, siíkt gerir þá
aðeíns hlægilega.
Ég hélt að dr. Urbancic
pyrfti ekki að standa undr-
xndi yfir þessum vinnubrögð-
im. Hann ætti að vera far-
:inn að kannast við þau frá
>tarfi sínu fyrir Tónlistarfé-
agið nú að undanförnu.
Nærtækasta dæmið um slík
vinnubrögð er mgðferðin á
Tónlistarfélagskórnum á s. 1.
/etri. (Kórnum hefir dr.
V. Urbancic stjórnað frá því
íann var stofnaður). Ég veit
ikki betur en að þá hafi, án
aokkurrar heimildar frá kórn
im sjálfum og án samþykkis
stj órnarinnar, verið reknir frá
starfi algjörlega að ástæðu-
iiausu, fast að helmingur fé-
aganna.
Eftir þau kynni, sem ég
aefi haft af dr. V. Urbancic
i 12 ára samstarfi, þykir mér
að ólíkindum, að hann hafi
itt beinan þátt í'"þeim aðför-
xm, sem þar var beitt, enda
varla trúlegt, að hann hafi
staðiö fyrir því að reka frá
starfi það fólk, sem hann
Liðsmenn Ásgeirs Ásgeirssonar
í forsetakosningunum láta mjög
af því, að þeir vilji heyja kosn-
ingabaráttuna með mikilli hátt
vísi og heiðarleik, enda sæmi
ekki annað forsetaefni þeirra.
Ég efast ekki heldur neitt um
góðan ásetning þeirra í þessum
efnum, en það virðist með þá
eins og fleiri, að sitthvað er að
vilja vel og gera vel. Þetta finnst
mér ég segja að fullkomlega
gefnu tilefni og skal ég nú rök-
styðja það nokkuð nánara.
sjálfur hafði prófað inn í kór inn hafi sjaldan verið lélegri,
inn og starfað með mörgum1 enda varla við öðru að bfiast,
hverjum svo árúm skipti. —'þar sem af lítiili fyrirhyggju
Mér þykir það mjög ösenni-j var smalað í sumar raddirnar,
legt, að hann hafi ekki treyst svo að fullkomið ósamræmi
sér til að starfa með þessu j var orðið á milli þeirra. í öðru
fólki áfram, eins og að und- lagi var algjörlega vanrækt
anförnu. Margt af þessum fé- að æfa kórinn undir ferðina.
lögum er viðurkennt af- Það kom iðulega fyrir, að þeg
bragðs söngfólk, og reyndar j ar félagarnir voru mættir, að
sumt einsöngvarar, sem bæði æfing var afboðuð, vegna
dr. V. Urbancic og aðrir ráða- ' fjarveru söngstjórans. Nú er
menn kórsins hafa lagt mikla ég ekki að segja frá þessu, til
áherzlu á aö fá til starfs í þess að kasta skugga á söng-
kórnum. I þessu sambandi stjórann, síður en svo. Hann
má benda á, að rösklega helm t var aðeins ofhlaðinn öðrum
ingur af þeim félögum, sem aðkallandi verkefnum, til
reknir voru frá starfi, tóku þess að geta sinnt kórnum,
þátt í Ðanmerkurför kórsins eins og þurft hefði, svo að
vorið 1948. þar sem kórinn hann yrði sér og honum til
var álitinn, samkv. dönskum sóma. En það er alveg eins uní tJ1, f°ráttu- að Þau V8®ru
blaðadómum, einn bezti kór fráleitt aö skella skuldinni á þ™ngsyn uin
Norðurlanda. Ólíklegt þykir' sjálfan kórinn. Það var án þœr^sem væru í samræmi við
mér, að á þremur árum hafi 'efa fyrst og fremst stjórn k0kkabækur ritstjóranna. Frá
milli tíu og tuttugu manns _ kórsins, sem bar ábyrgð á því, þessum sið hefi ég leitazt við að
orðið óhæft til söngstarfs. jað kórinn kom fram opinber- víkja og yfirleitt leyft mönn-
Nú hefir kemíö til tals að IeSa undir .þessum kringum- j um að halda fram ólíkustu skoð
kórinr fari í söngför til stæðum, fyrst söngstjórinn unxim. Fmmhjá stjómmálxxmim
Bandaríkja NorSur-Ameriku tók ekkl af skarið. ifefé? .ðíaulígirtTMma
og mun þetta brolt senmlega ] Eg hefi tekið þessi tvö dæmi j baðstofunni. Til séu nóg um-
standa í einhverju sambandi til að sýna fram á, hvernig ræðuefni, þótt þeim sé sleppt.
við þá för. Benda má á, að kórinn hefir að gæðum svar-1
Ég hefi haft þann sið að vera
frjálslyndur við gesti mína og
gefið þeim orðið hér í baðstof-
unni, þótt oft hafi ég verið þeim
ósammála. Yfirleitt hefir þetta
mælzt vel fyrir, þvi að réttilega
hefir það verið fundið ísl. blöð
að
þegar til tals kom að bjóða að til þeirrar ræktar, sem
kórnum út, var hann skipað- , lögð hefir verið við hann
ur m.a. flestum þeim félög- hverju sinni. í
um, sem vikið var burt. Eðli-I nú verður mér á að gruna
iegt verður því að telja að .hina ráðandi menn í tónlist-
þeim hafi veiið boðið. j arlífinu, þ.e. stjórn Tónlistar- J og oftar eítirlátur við gesti mína.
Hafi nú dr. V. Urbancic! félagsins, að þeim hafi þótt og leyfði þeim áð koma tillög-
ekki beitt sér fyrir þessum! kórinn lélegur í sumar og' um þeirra á framfæri, þótt stund
brottvikningum, hvers verk er j haust. En sem kunnugt er, um fyndist mér þær fjarstæðu-
þetta þá? Ég veit raunar aö j hefir kórinn illu heilli verið kenndar-
tveir rnenn voru fengnir til j tengdur Tónlistarféláginu ÞaS kom strax j ljos á þessum
að dæ.na um songhæfm folkS|Peim bondum, sem nu munu tíma) ag hafinn var skipulagður
Eftir því, hvernig það ^ sennilega verða honum snai'a áróður fyrir framboði Ásgeirs
ms.
próf var framkvæmt, gæti
maður ætlaö, að þeir hafi átt
að stofna nýjan kór, þav sem
smalað var sarnan um tutt-
ugu manns, sem var kórnum
algjörlega óviðkomandi, og
látið taka próf jafnhliöa kór-
félcgum. Ólíklegt þykir mér,
að söngmálastjóri þjóðkirkj-
unnar og dr. Páll ísólfsson,
hefðu tekið sumt það fólk
fram yfir þaulreynda félaga,
ef þeir hefðu vitað, að þaö
væru ekki kórfélagar, en það
ætti söngstjórinn að vita,
hvort þeir hafi verið duldir
því. Annars ættu þeir vísu
menn, að sjálfsögðu, að gera
sér einhverja grein fyrir því,
hvað þeir eru að gera, þegar
þeir taka slíkt að sér. •
Tónlistarfélagskórinn er nú
búinn að starfa í. tæp 10 ár og
hefir á þeim tíma flutt m.a.
mörg sígild kórverk og oft tek
izt prýðilega, en eins og geta
má nærri, hefir hann á svo
löngu tímabili, verið misjafn-
lega góður, en ég álít, að það
hafi staðið í nokkuð jöfnu
hlutfalli við þá rækt, sem
lögð hefir verið viö hann á
hverjum tíma.
Eins og að framan er drep-
ið á, var kórinn mjög góður,
þegar hann fór til Danmerk-
ur 1948, enda lögð mikil alúð
við að æfa hann og hafa sem
bezt jafnvægi milli radda. —
Þá fór og fram próf á söng-
hæfni allra kórfélaga og þótt
þá hafj verið reynt að fara
sem allra gætilegast í allar
breytingar, munu sumir þeir
úrskurðir, sem þá voru felld-
ir, hafa getað talizt nokkuð
vafasamir.-
Eitt dæmi gagnstætt þessu
mætti nefna, og er þá
skemmzt að minnast söng-
ferðar kórsins austur um
land í sumar. Ég held, að kór
um háls. | Ásgeirssonar og reyndu liðs-
En það var nú ekki lengi menn hans því að nota sér um-
verið aö finna meinið og ekki'rædda gestrisni mína kandidat
heldur lækninguna. Stór ' sínum framfæris. Ég tók þeim
hiuti fálaaanna var óhæfur'vel eins og öðrum og birti ein
til söngs. Það þurfti að losna
,, _ , _ , , , þeir sendu mér.
við þá. Gg það var nu ekki
mikill vandi. Bara að fá Sig- j Ég sé nú í hinu nýja málgagni
urð Birkis og dr. Pál ísólfsson Ásgeirs Ásgeirssonar, Forseta-
til að raga hjörðina og skilja kjör heitir það, að liðsmenn Ás-
sauðina írá höfrunum. j geirs ætla að reyna að gera sér
Árangurinn lætur ekki á mat ur Þessu. Þeir birta eina af
sér standa. Kórinn oröinn þessuin, hólgreinuip, og láta
stjon komst að orði i sam.taii, gelrl ASBell.ssynl.., Þelr. sem ekkl
um hann, búmn að fara suð-
ur á Keflavíkurflugvöll til aö
lofa Ameríkönum að heyra,
hvað íslendingar eru góoir að
syngja falskt, búinn að æfa í
þrjá mánuði hið fyrirhugaða'
Ameríkuprógramm í fullri ó-'
vissu um, hvort farið verður,
bú.'nn að missa þriðj unginn .m
eða meira úr sumum röddun-1 3*
um. Sem sagt, kórinn er í
augnablikinu algjörlega ó-
starfhæfur. Og þeim skal
syngja lof og dýrð, sem að
þessu standa. Hvað annað?
Það má vel vera að þeir
sem eiga heiðurinn að þessu,
finnist ekki mikill skaöi skeð- j
ur, þótt þessi kór sé eyðilagð-!
ur, en mér finnst þaö ekkij
nema eðlilegt, að sumum!
þeim, er lagt, hafa fram bæði i
íérna fyrirhöfn og fjármuni,-
til að byggja upp kórinn. að
þeim sárni að sjá hvernig ó-
hlutvandir bokkar geta vaðið
uppi í þeirra eigin félagsskap íj
og evðilagt hann, án þess aö
geta rönd við reist.
Nei, mér finnst enginn, og
sízt dr. V. Urbancic, þurfa að
undrast neitt þau vinnubrögö,
sem notuð eru í tónlistar-
málunum hér í Reykjavík;
þau eru orðin svo alkunn.
Að endingu verð ég að
(Framh á 7. síðu).
sjá annað, fá því þá hugmynd,
að hér sé um að ræða ritstjórn-
argrein í Tímanum, en ekki að-
sénda grein, er birt hefir verið
í baðstofuhjalinu.
Ég þykist ekki þurfa að skýra
það fyrir baðstofufólki mínu,
hvers konar fölsun er hér á ferð
um. Ég þykist líka vita, að það
geri sér ljóst, hversu miklu ó-
hægra það er fyrir blöðin að
birta aðsendar greinar, sem ekki
eru á „línu“ þeirra, ef því er svo
haldið fram á eftir, að þær túlki
álit þeirra. Ritfrelsinu er vissu-
lega ekki gerður greiöi með
þessu. Eigi blöðin að geta starf-
að af sæmilegri víðsýni og flutt
aðsent efni, þarf sá hugsunar-
háttur að víkja, að þau geti ekki
birt neitt eða birti ekki neitt,
nemí þau séu því endilega sam
mála.
Svo ég snúi mér aftur að for-
setakjörinu, þá get ég ekki sagt
annað en það, að mér finnst,
að aðstandendur Ásgeirs séu í
hálfgerðum vandræðum, þegar
þeir fara að nota sér falsanir
eins og þær, sem hér hefir verið
rætt um. Slík vinnubrögð minna
á gamla málsháttinn, að allt sé
hey í harðindum.
I»á er búið að taka niður mynd
irnar af Ásgeiri Ásgeirssyni og
frú, sem búið var að hengja upp
í konunglegum umbúðum í kosn
ingaskrifstofunni í Austurstræti.
Sams konar glansmyndir áttu
að hengjast upp i öllum kaup-
stöðum og kauptúnum landsins.
Fólkið átti svo sem að tigna há-
tignirnar í tíma. Reykvíkingar
voru hins vegar svo illa siðaðir,
að þeir tóku þetta konungstild-
ur ekki hátíðlega, heldur hlógu
að því. Þess vegna eru myndirn-
ar horfnar. íslendingar vilja
ekki hafa forseta, sem heldur
sig vera kóng og hagar sér sam-
kvæmt því. Þeir vilja að þjóð-
höfðinginn sé alþýðlegur og
mannlegur. Myndasýning Ás-
geirs gefur vísbendingu um, að
hann myndi ekki sníða for-
setastarfinu látlausan og ís-
lenzkan stíl, heldur láta mótast
af útlenzku konungatildri, ef
hann hreppti stöðuna. Þó það
væri ekki nema þetta eitt, væri
það nóg til þess, að ég gæti
ekki látið hann fá mitt at-
kvæði við forsetakjörið.
Starkaður.
V^^Y.V.V.V.VVV.VV.V.V.'.V.Y.W.V.V.V.V.V.V.VV.V.V
Yfirleitt leiddu blöðin það hjá
sér í vetur að ræða um hugsan-
leg forsetaefni. Baðstofan var
þá eini vettvangurinn, þar sem
menn gátu komið tillögum sín-
um á framfæri. Ég var þá eins
ar 3—4 hólgreinar um Asgeir, er
Rafmagnstakmörkun
Álagstakmörkun dagana 2. júní — 6. júní
frá kl. 10,45—12,15.
S
I
Mánudag 2. júní 1. hluti.
Þriðjudag 3. júní 2. hluti.
Miðvikudag 4. júní 3. hluti.
Fimmtudag 5. júní 4. hluti.
Föstudag 6. júní 5. hluti.
;■ Straumuiinn verður rofinn skv. þessu þegar og 1«
> að svo miklu leyti sem þörf krefur. I*
í i
!" SOGSVIRKJUNIN. ■"
í ’ íl
VWW.VVVVW/.VVVAWVVVV.V.VVVVV.VV^VWAVUV
VVVV.VV.VV.VVVVVVVAVWAVAVV.VVJ'.V.V.VVVVVVWM
Kosningaskrifstofa
stuðningsmanna
Ásgeirs Ásgeirssonar
Austurstræti 17
Opin frá kl. 10—12 og 13—22. Símar 3246 og 7320
ÍAftMftflJVW.VVVV’AVVVVWVWJVVVVVVVVVVVVA/JVVVVV’íí