Alþýðublaðið - 18.02.1945, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLASIÐ
Sunnudagur 17. febrúar 1945
Útgefandi Alþýðuflokkurinn
í
Ritsjóri: Stefán Pétursson.
Ritsjórn og afgreiðsla í Al- |«
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
gímar ritsjórnar: 4901 og 4902
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Vígstöðvar, sem ofi
hafa gleymzl
ÞÓTT furðulegt sé, virðist
isivo, sem flestum hjá ohk
ur hafi gleymst það í daglegu
tali um styrjöMina hinigað til,
að vaðar er barizt en í þeirri
heimisáiLfíU, sem Við tiiheyrum.
Er skýrinigin á þeirri sitaðreynd
eíkiki einasta sú, að vtígvellir
Evrópu eru dkifeur náilægari, en
aðrir, sem barizt er á; því að
í þedsu efni hiefir verið ofinin
hreinn og beinn blefldkingaivefur
til þess að skapa samúð oig and
úð í garð einstakra þjóða, sem
þátittaíkiendur eru í styrjlöldinni.
*
ÖMium er enn í fenskiu minni
hinn stöðiugi 'áróður Búsisa og
erindrieíká þeirra úti um heim
fram á síðaistliðið ár fyrir „öðr-
um vtígstöðvium“, rétt einis og
að bandamenn þeirra, Bret-
ar og Bandaríkjamenn, lægju
á liði sínu, og raunveru-
lega hvergi væri barizt við
árásarríki í heiminum nemá
á þeim vfígstöðivium, sem Rúss-
ar vortu á. Höfðu þó Brefcar
löngu á undan Rússum orðið að
berjast við ofbeldið og ofurefl-
ið á mörigtum viígstlöðtvum á landi
sjó o(g í liotfiti, síðast sívo að segja
einir síns liðs; og lengst^af þeim
tliima, sem liðinn er síðan Rúss-
ar lentu, á styrjiöldinni, hafa
Bretar oig Bandaráikfjamienn
eikiki aðeins barizt á öllium heimis
höfum, meðal annars til þess að
geta sent Rúissom vopn oig vist-
ir, helidiur og í loíM, suður í
Alfráikiu og síðar suður á ítaláu,
og það, sem miestu miáli slkiíftir,
samtámils orðið að heyja stór-
sityrjíöld austur á Kyrrahafi og
í Auistur-Alsáú við herveldi, sem
í engu virðist standa Þýzka
landi Hitlers að baki í hemað-
arlegum mætti otg villimennsiku.
Sannleikurinn er því sá, að
það er aðeinis Rússland- eitt af
stórveldum hinna samednuðu
þjóða, sem aldrei 'hefir barizt í
þeisisari styrjiöld nema á einum
váiglstöðivium'; o|g eniginn veit,
hvort noikikurs stuiðninigs er af
þvá að vænta fyrir BretLand og
Bandarílkin í vi'ðureigninni við
Japan, þó að innan sibaimms
síkyMi takast að léggija Þýzika-
land Hitiers að velli.
Það er þvá enigin furða, þótt
Bandaráikin og Bretland leggi
nú noikikurt ifcapp á það, að
þjarma að himu austræna of-
heldisrálki samtlíimis þvá, sem
siótt er- að Þýzíkalandi.
Japan hefir í marigra ára
styrjöld. lagt undir sig öll blóm-
legustu og hernaðarlega þýðing
armestu héruð Kína. Og á örfá
um mánuðum tókst þvá, rneðan
Bandaríkin qg Bretland voru ó-
viðbúin árás þess, að laggja
uaMir sig Hongkong, allt Austur
Indland, með hersikipahöfninni
Sintgapore oig Burma, afllar
Filippseyjar, allar Austur-Indí
ur Hollendiuga, fjöhnarga eyja-
klasa í Kyrrahafá allt suður og
austur fyrir Ásitralíu. Á vogar-
skál heimsstyrjaldarinnar voru
sláikir land/vinningar enigu minnl
í Auglýsingar,
Vföal vi« Guðmund Jónsson söngvara:
Er að fara - en kem aftur
ÞAÐ er engum blöðum um
það að fletta, að Guð-
mundur Jónsson söngvari er
einn allra vinsælasti Reykvík-
ingur, sem nú er meðal okkar.
Hann hefir sungið sig inn í hug
og hjörtu okkar allra. Nú er
hann á förum til frekara náms
í Vesturheimi og kveður sam-
borgara sína i bili. í tilefni af
þvi hefir fréttamaður Alþýðu-
blaðsins átt tal við Guðmund,
þar sem ’hann dvelst á heimili ,
föður síns, Jóns Þorvarðssonar :
kaupmanns, og innt hann ýmis-
legs um ævi hans og framtíð-
arstörf.
Guðmundur Jónsson er að-
eins 24 ára gamall, en hefir þeg
ar áunnið sér slikar vinsældir
iReykvíkinga, að þess munu fá
eða engin dæmi. Með söng sín-
um fyrst og fremst og fram-
komu sinni, sem er hvort
tveggja 'í senn, látlaus en þó
fyrirmannleg, hefir hann hrifið
hugi okkar og það að makleik-
um. Guðmundur er einn af þeim
mönnum, sem lætur ekki
skyndifrægð, sem áreiðanlega
verður varanleg, stíga sér til höf
uðs. Hann er jafn látlaus og
áður fyrr, enda þótt 'hann hafi
sungið fyrir þúsundum áheyr-
enda, fengið hina lofsamlegustu
dóma og fengið, að heyra ýmis-
legt það, sem æra mætti óstöð
ugri mann en hann.
Ég hitti Guðmund á heimili
hans við Öldugötu og inni hann
frétta. Ég byrja eins og lög
gera ráð fyrir á því að spyrja,
hvort hann sé innfæddur Reyk-
vikingur, því þessi höfuðstað-
ur okkar hefir tekið sérstöku
ástfóstri við hann.
„Jú, ég er Reykvíkingur,
fæddur í „Skuggahverfinu“,
sem svo var nefnt en fluttist
þegar í bernsku „vestur yfir
læk“ og er þess vegna Vestur
bæingur í húð og hár,“ segir
Guðmundur og brosir við. „Og
hvergi uni ég mér betur.“
— En hvenær datt- þér aftnars
í hug, að þú hefðir rödd, ég
meina söngrödd. Varstu svona
í barnaskóla?
„Ónei, það var síður en svo.
Ég þótti hafa háskalega rödd,
var sagt, að ég syngi eins og
hrafn og mátti helzt ekki koma
nærri söng til þess að skemma
ekki fyrir hinum krökkunum
Yfirleitt datt mér aldrei í hug,
að ég hefði neina rödd, sem
frambærileg væri. Ég var skáti
og söng auðvitað oft með þeim
á fundum okkar og ferðalögum
og baulaði eins og ég gat. En
svo bar við, að einn félagi minn
sem hafði laglega söngrödd

Guðmundur Jónsson.
vildi læra að syngja meira, en
hann var feiminn og óframfær
inn og það var ég raunar líka.
Við afréðum þá að fara til Pét-
urs Jónssonar óperusöngvara
og spyrja hann ráða. Svo fór-
um við til Péturs, enda þótt við
værum lafhræddir og dauð
feimnir við hann. En þegar við
höfðum hitt Pétur breyttist
þessi skoðun okkar. Hann
reyndist og hefir reynzt hinn á-
gætasti kennari og félagi, alltaf
fús til að leiðbeina og telja í
mann kjark og hughreystingar-
orð. Svona byrjaði þetta.“
— Og hvernig fór svo á með
ykkur Pétri“?
„Ég var hjá Pétri meira
eða minna í tvö ár og hann var
'hinn bezti kennari, sem ég get
hugsað mér“. Og svo segir
Guðmundur við mig: ,,Þú þekk
ir Pétur, hann er prýðismaður,
mesta valmenni.“ Jú, það get
ég tekið undir, enda þótt ég hafi
ekki stundað söngnám, en hitt
er mér ljóst, að Pétur Jónsson
hefir haft ákaflega heillavæn-
leg áhrif á þennan unga og efni-
lega söngvara.
— Hvernig var það, réð Pét-
ur þér svo til þess að halda
áfram?
„Pétur ráðlagði mér að halda
áfram og raunar gerðu það
fleiri, sem ég starfaði með í
Tónlistarskólanum, eins. og til
dæmis dr. Urbantschitsch. Og
ég ákvað að halda áfram söng-
námi.“
— Hvað var þitt fyrsta hlut-
verk, eða hvenær hélztu fyrst
hljómleika?
„Það var í „Árstíðunum“ eft
ir Haydn, en annars hafði ég
sungið nokkur smálög á skemmt
unum.“
— Varstu ekki taugaóstyrk-
ur í fyrsta skipti, sem þú komst
svona fram opinberlega. Fór
en þeir, sem Hitier gerði hér
viestiur í 'Evrópu.
Það vekur þvi ekki litla eftir
tekt, að nú, aðeins þreimur ár-
ulm siíðar, sfeuli berast fregnir af
þvá, eirus og í gær oig í fyrradag,
að stærsti hjeriskipafloti banda-
manna, sem sézt hefir á heims-
höÆuraumi, Sikuli vera á sveimi
norðiur undjr ströndum Japtanis
án þess, að herskip Japana þorí
að leggja til orrustu við hann,
og að þúsundir amerísikra flug-
véla sflauli dag eftir daig geta
gent hrilkaleguistu sprenigjiuár-ás
ir á höfuðborg hins austræn-a
stórveldiis, svipaðar þeim, sem
mú um alllanigt skeið hafa verið
gerðar á BerMn.
Höegt og hægt bafa hienskip,
fLuigvélar oig landigöngulið
Bandaráikjiamanna' verið flutt
frá ÁJstraliíiu norðux á bóginn,
frá einum eyjaklasanum til
annars, þar til nú er svo ikiamið,
að til árása er lagt við sjálft
höfiuðvtífgi hinis gula berveMis.
Martgar eyjar og auðuigar befir
orðið eftir að skilja á leiðinni;
þainnig sitjia Japanir enn í öll-
um Aulstur-Indáium Hollendinga
Og á meginlandi Auistur-Aisíu
■hetfir lítið gengið á þáð land
fllæmi enn, sem þeir lögðu und-
ir sig. En hvað stoðar þeim það,
ef isjálft heimala'ndið, „land
sólaruppikoimunnar”, eins oig
þeir nefna það, verður efldki var
ið fyrir herskipum, flugvélum
og landigöniguliði lýðrœði'slþjóðr
anna?
Frétitunum af þesisum víg-
stöðwum mun verða fyLgt af
mikillá a'thygli næistu vikur og
mJáftuði, emgu síðu-r en fréttun-
-um af sókninni inn í Þýzkaland.
Máske styrjöldin við Japan
verði ekki einls lönig og ýmsir
haifa“ætlað, jafnvel þótt „aðrar
vígstöðvarnar“ vanti enn þar.
ekki flibbinn að bráðna og þú
að tvístíga og gleyma setning-
um? spyr ég.
„Nei, það gerði ég ekki. Ég
'hefi, þér að segja, aldrei verið
taugaóstyrkur, eða nervös eins
og það er kallað, á hljómleik-
um. Mér er hér um bil sama
þess vegna, hvort ég syng fyrir
nokkra kunningja eða heilt
samkomuhús. Og svo kemst það
líka upp í vana. Annars er talin
hætta á þyí, að maður trassi
sönginn og viðfangsefnin, ef
maður er svona gerður, en ég
heM, að það geri ekkert til, ef
maður veit af því, þá gætir
maður sín.“
Eftir þetta söng Guðmundur
í Jóhannesarpassíunni eftir
Bach við góðan orðstír, eins og
menn muna, og síðan hafði
hann hljómleika úti á landi og
loks 3 hljómleika í Reykjavík,
áður en hann fór vestur haust-
ið 1943.
— Hvar stundaðir þú nám í
Bandaríkjunum?
„Ég var hjá manni að nafni
Lazar Samoiloff, sjötugum
Rússa í Los Angeles, en hann
þykir mjög góður kennari og
hefir reyndar kennt mörgum,
sem síðar hafa komist langt á
STJÓRNARFRUMVARP er
nú fram komið á alþingi
um að framlengja skattfrelsi
Eimskipafélags íslands um tvö
ár með vissum skilyrðum.
Nokkrar blaðaumræður eru
byrjaðar um það. Meðal ann-
ars skrifar .Sigurður Bjarnason
alþingismaður um frumvarpið
í Morgunblaðið í gær:
„Efni þessa frv. er ekkert ný-
mæli. í 20 ár hefur Eimskipafélag
ið notið svipaðrar undanþágu um
greiðslu opinberra gjalda. Á al-
þingi hefur það oftast þótt svo
sjálfsagt að engir hafa orðið til
að andmæla þ/ví. Rökin fyrir þess
ari sérstöðu Eimskipafélagsins eru
einföld og öllum kunn.
Félagið hefur frá stofnun sinni
verið óskabarn þjóðarinnar. Segja
má, að öll þjóðin hafi staðið að
stofnun þess. í heilum byggðarlög
um lagði hver einasti maður
fram fé til lcaupa á hlutabréfum
þess, smáum eða stórum, eftir
efnum og ástæðum. Stofnun þess
var ríkur þáttur í sjálfstæðis- og
sjálfsbjargarbaráttu landsmanna.
fslendingum var nauðsyn að sigla
og þeir vildu eignast skip. Fátt
hafði jafn lamandi áhrif á fram-
tak og sjálfsvirðingu fólksins en
það ástand, sem það bjó við í sigl
ingamálum sínum, iúnanlands og
mi'lli landa. Hin erlendu skip, sem
að mestu leyti önnuðust samgöng
urnar, voru íslendingum áþreif-
anlegt tákn ósjálfstæðis þeirra og
vanmáttar gagnvart yfirþjóðinni.
Með stofnun Eimskipafélagsins
og komu Fossanna var glæsilegt
spor stigið. Skipin voru alþjóðar
eign, hvar sem þau komu var þeim
fagnað af eindæma hrifningu og
feginleik. Hin farlausa eyþjóð
hafði eignast traust og góð skip,
sem miklar vonir voru tengdar
við. Þessar vonir hafa ekki brugð
ist. í þau um 30 ár, sem liðin eru
frá stofnun Eimskipafélagsins, —-
hafa íslendingar lifað tvær heims
söngvabrautinni. Ef til víll
þekkja menn bezt Nelson Eddy
af þeim, sem stundað hafa nám
hjá honum, en annars hefir
hann kennt mörgum, sem síðar
hafa sungið á Metropolitan-
óperunni í New York. Hann er
prýðisgóður kennari. Hjá hon-
um var ég um 9 mánaða skeið
en kom svo aftur heim í haust
sem leið. Hér er gott að vera.
Ég segi það ekki af því að ég
hafi ekki kunnað vel við mig
vestra, síður en svo. En ein-
hvernveginn finnst mér, að
Reykjavik sé minn staður, hér
kann ég við mig og ég er á-
nægður með veðráttuna, sem
Frh. á 6. síOu
styrjaldir. Styrjaldarárin og öll
þessi 30 ár hafa Fossarnir flutt
þjóðinni björg í foú. Má fullyrða
að án þeirra hefði margt farið ver
og orðið landsmönnum erfiðara."
Og enn skrifar Sigurður
Bjarnason:
„Fram að heimsstyrjöld þeirri,
sem nú stendur yfir má þó segja
að félagið hafi ekki haft úr miklu
að spila. Skipin gengu úr sér og
nauðsyn bar til þess að afskrifa
þau. Fyrstu styrjaldarárin voru
erfið og áhættusöm og bættu hag
félagsins lítt. En árið 1943 græð-
ist því allmikið fé á erlendum
skipum er því tókst að leigja og
nota í flutningum til landsins. —
Nam sá gróði um 18 millj. kr.
Nú tóku ný verkefni mjög að
kalla að. Skip félagsins voru orð-
in gömul og Gullfoss hafði helzt
úr lestinni við hernám Danmerk
ur. Goðafoss fórst. Félagið þurfti
að eignast ný skip. Það var nauð-
sem sem brátt bar að. Stjórn fé-
lagsins hafði á þessu glöggan
skilning og naut í því einhuga
fylgi hinna mörgu hluthafa um
land allt. Allt frá því að. kunnugt
var um hagnað ársins 19^3, var
það einhuga ákvörðun ráðamanna
þess að nota hagnaðinn til þess að
eignast ný skip, sem fullnægðu
vaxarídi iþörf landsmanna til
bættra samgangna."
Vissulega hefir Eimskipafé-
lag íslands unnið mikið og gott
starf; og vissulega þarf það að
endurnýja skip sín. Og við það
er stjórnarfrumvarpið um fram
lengingu skattfrelsisins að sjálf
sögðu miðað. En væri ekki við
kunnanlegra, að þing og þjóð
fengi að minnsta kosti að vita,
hverjir það væru, sem slíks
skattfrelsis éiga að njóta? „Skip
in voru alþjóðareign“, segir
Sigurður Bjarnason. En eru
þau það í dag?
Framh. á 6. síSu.